Ubaldi Cassina ... De morali disciplina humanae societatis libri duo

31쪽

. XVII

ra . Veritati, & reipublicae impende retur Q. hil dicam de Sacrorum Can num iure quod non copulatur modo cum . Theologia, quae res divinas inve

stigat, & cum Iure Civili , quod &

ipsum . iubet . quae facienda sunt natura Vetatque . contraria ; sed cum Ethica etiam quae mores componit ,

iacitque principia, sine quibus nec plane intelli posse nec rite explicari arbitror plurima , quae a Pontificiis

legibus decernuntur . Sume , quaeso,

o Unde nam , quaeso , perpetuus ille opinionum sententiarumque eon Aus p Aut unde fit ut in qu vis caussa ex iisdem imis legum fontibus verba fenuntiaeque utrique parti , hoc est tam vero quam Diaso , tam iusti quam iniusto faventia proferantur P de si ut leges saepe in laqueum ae decipuum adant Z . . . . Nimirum quia leges intelligere , non idem est .ae legere ; O quia - leges non in verborum sono, sed in apta iuris naturalis ad facta hominum applicatione facienda conssunt ..... Hoc perspicere Philosophiae negotium est. Iohan. Baptista Graserius in Acroasi De Philosophiae Moralis ad Iuris rudem

riam necessitate . . . --

32쪽

ΣVIII

Decretalium titulos, & illos unos ci cumspice . Peream si satis eorum me tem accipis, eosque interpretaris, ut

docto homini par est, nisi pulverem attigeris Μoralis Philosophiae. omitto quae ad Sacerdotii & Imperii

concordiam spectant , ne per transennam tantum res gravissimas aspiciam , quae dudum ingenia exercent hominum doctissimorum Q. Nihil dicam de Iure Publico O , cuius tanta est cum nostra hac disciplina coniunctio ,

o Et tamen qui adviaabant olim eruditissimos Viros honorario mille aureorum stipendio, ut adolescentes ad Canones legesque instituerent, ne unum quidem nummulum s hi excidere patiebantur, ut Μorum Philosophia explicaretur, euius si tollas praesidium, quemadmodum dixi, quae tamdem est Legum, & Canonum cognitio Vid. Xaver. Bettinelli Del Risorgimento d'Italia neglis 0, netis Atti , e ne' eo mi dopo it mille cap. V. . O Principia. intellige, ex quibus iuris publici iustitia & honestas manant. Una enim. cogniti ne eorum, quae nationes eum nationibus 'pactae expressim sunt, ea scientia continetur quae Ius Publicum generatim dicitur .

33쪽

ut ambas has scientias amantissimas sorores esse iure meritoque assirmetur.

Nihil dicam de Historia, quam nisi sanus Philosophus scribat peritus iurium generis humani, & puerile quissidam olet, & perversa aut falsa effata in legentium animos inducit, & sine priVatur proprio & suo. Festina sunt haec: sed longius iam provehor

quam Volebam. Fingatur modo nullam harum utilitatum percipi quas sum compleXus. An ibit quis inficias nihil in vita tam

topere quaerendum, ut Verbis utar

M. Tullii a) , quam id quod in his li

bris quaeritur, quid sit finis, quid ultimuim quid sequatur mens ut summum ex rebus expetendis, quid fugiat ut eXtremum, malorum Νullum ne sibi esse emolumentum dicet si noscat quid

Deo, quid sibi ipsi, quid patriae ,

34쪽

quid parentibus , quid amicis, quid omnibus debeat ξ quae sint arietio

nes animi, aut quomodo tueantur mo

dum & rationem sequantur ducem tqua via gignatur consuetudo Vitiorum, quae inficiunt animum & lue impura

contaminant, formamque omnem Virtutis abstergunt ac delent funditus tEx his autem qui fructus universae etiam reipublicael Formatis enim moribus sublata incitamenta sunt legum Violandarum quae sine moribus quid Vanae proficiunt ' Enarrent nunc si possunt nostri obiurgatores utilitatem seiungi maximam a morum Philosophia . In silvis & antris, non in Academiis, non in expolita societate eos i heamus dicere: atque ab omni sciemtiarum regno cuiuS parteS nec norunt omneS, nec nosse volunt, paulisper facessant rogemus .

Quum igitur hinc tanta sit disci plinae huius utilitas ; illinc tanta

35쪽

pernicies opinionum praeiudicatarum ;magni existimo interesse ' ad fructum iuventutis non audeo aliorum dicere ) res tam graves tamque praecla ras ita explicare, ut opportunitates habeat maximas & suaS emergens e vadis & scopuloS praeter

Vehens oratio. Sed quis ego sum, aut quae in me est facultas i Pure loquar ; & perspicuam coepti co silii caussam ingenuus faciam. Quum mihi qui vitam insuavem sine his studiis putarem, hoc munus a Primcipe . optimo demandatum sit , ut adolescentes ad res Ethicas inst tuam; intellexi a me istum laborem iamdiu postulari , & hortata sunt me plurima ut onus susciperem. Itaque quum dies ad rusticandum dati essent a , inter procerissimas populos in viridibus opacisque ripis pro

36쪽

XXII

pe padum inambulans aggressus semquaerere de rebus istis aliquid uberius , quam communis usus desiderat. Sed cito decidi a spe edendi operis, in quo tantam dissicultatem inesse videbam , ab eoque cogitationem ipsam meam abduxi. Consequenti tandem anno a quum iterum rus ex urbe quasi e vinculis evolavissem, convenis semque per aliquot dies ipsius rogatu arcessituque doctissimum virum Aloy

sium Dodici b , quocum mihi olim communis domus fuit ογ, & id in

quo est omnis vis amicitiae, voluntatum , studiorum, sententiarum summa consensio ; is ex oblivione, in qua diu iacebat propositum eripuit, is addidit

b Is olim in hoc Parmensi Lyceo Logicae & Metaphysicae R. Prosetar, nunc Pastor Ecclesiae Guardamilii extra muros Placentiae . c) Placentiae praesertim in Collegio Albero

37쪽

vinciam coepi duram atque dissicilem; incedoque per ignes suppositos cineri dolose: sed fides exoneranda est mea. Incitabo forte non socordes italos ad res cognitione dignissimas desertas olim ac pene .reliustas magis magisque i vestigandas: . quod si essiciam , in eo

valde me ipse amabo . .

Totam ego hanc scientiam in partes duas tribuo. Haec socialem nat ram . hominum & mutuas indigentias ac nexus contuetur: id opusculo hoc primo absolvam, cui titulus est Demnati Disciplina Humanae Societatis . Haec praeterea scrutatur quae sibi homines, quae debeant conditori Deo,

ut iam dixi a : id libello altero per

a) Nihil est aliud morum scientia nisi cogni

tio officiorum, quae ex tripliei isto hominis ad spectu ducuntur e quod acute vidit Cicero scri- hens Tusc. qq. lib. I. Maee Philosophia nos primum ad Deorum cultum, deinde ad ius hominum , quod situm es in generis humani societate, tum ad

38쪽

XXIV

ficiam, quem De Morali Disciplina m- minis inscribam, si quam dare speiri

certam potest non bene valentis &sani hominis pollicitatio . A primo autem illo exordium auspicor laboris mei , hancque tenendam esse viam plane omninoque duxi, ut formam quamdam θναλυωως amplecterer: nam& rectus usus facultatum' humanaruma moderatione dominantium desideri rum pendet in primis; & homo cuius nulla cum sui similibus consociatio est nec plene germen explicat permotio-

isthaec modo sterilis ac iners non sit, nec eam motus turbulenti iactationesque animorum obnubilent, homini adiumento est ad beate vivendum: quo fit ut a multis, atque a Fordycio praesertim Elem. de PhiL Mor. pag. 3. ars, seu scientia di- catur indipiscendae felicitatis: ars nempe quatenus regularum complexionem continet, quibus assequi beatam vitam possumus: scientia Vero qua tenus regulas istas ex firmissimis principiis haurit, docetque earum custodia essici ut magna praesidia in se ipsis homines habeant bene beateque vivendi.

39쪽

num animi, nec a factitiis desideriis valde exstimulatur. Quoniamque laeum

iudicium semper fuit principia quae dicunt isbstracta ; furoremque sistem,

tum veritatis investigationi mirum in modum nocere; solam idcirco nat ram hominis eiusque respectus pedetentim intueor atque contemplor: quae hercle contemplatio felices illos sur- culos nobis obiiciet moralium pronum ciatorum , de quibus quaerimus . - Νollem ut aliquis flueret de primo opusculo hoc meo variusque sermo partim obiurgantium egredi me extra cancellos, quibus disciplina haec cimcumdatur; partim cur hon semper in spergo e libris sacris quae possem, admirantium. Scientia enim quae Veri satur in moribus praecepta tradit hominibus , sive privati illi sint sive domi , sive in civitate degant Vitam. Porro nisi alte, ut oportet, & a capim re praecepta isthaec repetam , garru

40쪽

los linores meos facim, philosopli s

non iaciam. Dicam ne cuius mune,

ris colendi essiciendique caussa nati &in lucem editi omnes simus , non quae

ram an ulla sit coniunmo & naturalis inter nos imos secietas i Explicabo quae sit Principum , quae sebditarum gentium Ethica ; & omittam disquirere quam ob caussam aut qua tandem ratione ad hanc alteram societatem homines defluxerint i Indic - rivum; obliviscar sontis e quo rivus manat i Verum haec satis: nam mecum faciunt IIutchesonius a , Alem-bertus b , doctissimique alii aetatis nostrae viri c . Nec verendum ne satis pie opusculum istud concinnetur. Quod apertam pietatem, utar Iusti L,

Droit naturei tom. I. pag. 44. Vide Aristot. --gnor. Moraι cap. I.