Euerardi Bronchorst I C. Enantiophanōn centuriae duae & conciliationes eorumdem, iuxta seriem Pandectarum dispositae. His iam recèns seorsum accessit Ioan. Mercerii ... Conciliator siue ars conciliandorum eorum quae in iure contraria videntur, vtendi

521쪽

t IO. MERCERII perstringimus: verum hoc prim utri

est, ut id quodGrricis o ενοιντοφανες,Vno verbo dici Latine no potest, quod contrarium videtur nec est exploremus quale sit, quo modo dignosci possit, quae huius conciliandi praecepta, quis modus. Multa sunt, quae spehiem referunt contrariorum, nec sunt contrariar in iis conciliandis qui insumitur labor non irritus , nec tantuS tamen quan tus iactari vulgo solet. Vereor ne Aquid acerbius in se dictum putet, qui

eo gloriantur ac superbiunt. Putent vero, &si blanditiis gaudeant, alios quaerant Phormioncs. non decet hoCpatrem, si quid filium celaverit. Sachabe fili, &mihi crede, imponunt studiosis, qui contrariorum respon'sorum congesta strue, sententiam legum planam & facilem oppugnant, qua ipsi se postea expedire nonpos sint. Sphynges memorant, nodos Alexandrinos referunt,u diligenter in- Tueare , uniforme animal est, & clin

522쪽

ctitur, Oedipum ut frustra requiras aut Herculem. Rationem dictabo tibi, qua possis cuiusque quaestionis nodum ut in scirpo reperire. No mo rabor te diutius: Attende fili. Cum quae lex Hii opponitur, hocpri

mumpraeceptum esto, ut de utram que ver eo tim 2ora lectione conset. Quis olim fuerit an- ri ndi, quate diuinum typographiae inuentum vlus librorum , audiisse te arbitror. Librarii, genus hominum imperitio simum, hoc munere fungebantur ut auctorum libros exscriberent: fungebantur& notarit,compendio quodam numerorum , vel notarum scripta exprimentes. Sed& puellarum id pensum fuisse, ut eo labore no numquam sibi dotem quaererent, proditum est. Quot inde bonis quibusq; auctoribus vulnera impressa sint, tute intelligis: dum literarum figura&similitudine decepti, quor uid opus erat, aliud verbum pro alio reponerent, & eius rei quam verba significa,

523쪽

is Io. ME RCERI abant nescii, totam kntentiam com rumperent. Nihil facilius. Distin, Etionibus transpositis, periodis pra termistis, iisdem verbis repetitis, co' lis & commatis quae distinguedae sententiae seruiunt peruersis, tota oratio enervis dc ex sanguis redditur. Haec scabies omnes scietias peruagata est, sed maxime iuris duci plinam. Cur potius quam alias requiris' i uri speritorum quae extabant scripta, magna parte por compedium literarum)CX- .

pressa erant. Ea sunt qu sigia si ue gia dicuntur, id est singula , singula res litem & ut Gellius loq u stur, gu

iaria, quarum qualibet d:ctionem v nam, pluresve significarent: qui scribendi usus hauddubie quod est in interpretandis legibus di scrina en maturauit. Hoc ut factum sit, accipe. Non fuit literarum quibus quis VtCretur certa significatio, ut est apud omnes eadem numismatum aestimatio: pro arbitrio & instituto scribentium singulae significabant. Nihili facio

524쪽

a iu

' Co N cIL Ix Yo R. treio quod ab Hieronymo scriptu est.

artem fuisse notariatus. Audi Ciceronem , tib. a. De orat. t ouent etiam qua coniectura explanantur Ion e a te atquesunt sed acute or concinne: τι cun Scaurus accusaret Rutilium ambissu, cum

sei, e in rim tabulis senderet Meras Λ . F. P. R. idque dicerer esse, Actum fide Publii Rutilii: Rutilius autem , Amefactum post relatum: Ca in Cannius ques Romanus, cum Rufo adesset, exclamauit neutrum his literis declarari.Δuid

ergo inquit Scaurus ' ΣEmilius fecis . plectitur Rutilius. Integrum locum adscripsi ut te qu*rendi molestia liberarem , & haberes exemplum ob oculos, ' vo id constaret tibi, certam non fuisse per singularias literas ametem scribendi, sed tantum valuistasngulas, quantum aut scriptori collibuisset, aut inter plures qui per literas quasi per internuncium confra herent, collibuisset. Hoc quoque is Iocus comprobat, neque Tyronis id

525쪽

13 Io ' M E R c E x t I inuentum titisse quod Polydorus tradidit, neque Maeccnatis quod ex Dione Xiphilinus, sed anti l ui motis & veteris instituti. Periculosum genus stribendi, in quo vel peritimitiis librariis danda sit venia , quando sit facile ex unica li a totam dictionem coctiectare; pluribus idem principi

plar prae oculis habentes plures &li.

terarum urna suo Captu aestimari res,

sint aliud atque aliud verbum reposituri. Hoc primum iuine excidium 'iuris ciuilis ipse Ius finianus prC si e-:tur. Eius verba lubet ad scribere, ex Epistola ad Tribonianum: Ne perscripturam aliqua mi dubitatio, tabemus non persingularium captiones o compendiose angmata, quae multas perse o per μι-

dem Codicis textum conscribi etiamsi numerin librorum signi catur. Et alio lo- co; Epiuola ad Antecesseres: Nemo aude

526쪽

- men postquam huius Imperatotis constitutione per literarum conses, quemias seges omnes descriptς sunt, ei dicticinibus integrisadpositis. Et Co- ' tautioni usquequaque paritum non ,

γῆ cst. Qui adhuc extant in publicis&tri priuatis bibliothecis palam faciunt

manu scripti codices, ut alterius deis . . et et nunciari testimonium necesse non

i tes sit. Quid si Tribonianus ,& qui in . is describendo iure ei operas commo da uiae, sigiis notisque s nam & notis v sciurisconsulti decepti fuerinti Ex- specto dum mel esse: maiestatis accu- ιν sui aliquis ex ea turba cui nihil nisi . l lod nouit,placet. Absoluar, fili, ne quid mihi metuas de verbis illis ma- si li: absoluar caussam dicente pera me' altero parente tuo , qui pro fide tua, γ' du sacro baptist nate tingereris, spo- pondit, scholae nostrae duce , atque ' αν adeo corum qui nunc sunt, & qui fu-o turi sunt iuris interpretum principe.

527쪽

1b I o. M E R ' E R ' Hoc ille cum ad iustinianiInstitutio

nes, tum ad Vlpiani titulos tam liquido probauit, ut nemo nisi stupidus &literarum nesciens ausit dissiteri. Demus tamen id illorum vel impudentiae, vel ignorantiae: Tribonianum nullius no scripturς veteris gnarum, signa, singula, notasque omnes quibus usi fuerant librarii, percepi sie, ω cui gramaticae parti nec ulli pr te ea, Valerium Probum deditum Suetonius refert, tib. de ciaris Grammat. exemplaria omnia commisisse, emedasse, distinxisse, adnotasse, puram putam eo satagente iurisprudentiam in codices relatam: Quid quantum. que contraxisse morbi ac vitii quae postea descripta sunt exemplariap tuerunt ' Alium errorem literarum figurae similitudo inducit, alium sententiae ignorantia, & s nihil aliud, Iibrarii forte oculorum imbecillitas,

manus memoriaeque lubricum ut cunon alii libri extarent, quam quos quisque exscribi sibi curasset, verosimile

528쪽

mile sit lectio 'um diuersitatem, magnas illas antinomiasquibus abundat luxuriosa veterum glossemata, peperisse. Existimabatur inuentum typo graphicum finem huic morbo allaturum , cum eiusdem formae mille quingenta cxemplaria uno die excuderentur. Fuit haec impensae summa.& laboris leuamentum, cuius grati am debemus Germaniae. Sed ex manuscripto non bono codice , excusi

sunt qui negotium facerent mendosi quam plurimi: certatum inter ipsos typographos de exemplarium quae sequuti essent fide. Accessit & corre

ctorsi insana libido, qui partim libris

quos seorsim habebant, partim coniecturis facti confidentiores, nullum non locum temerarunt,eiplurimum vulnus inserentes , cui medicinam pollicebantur. Pars eorum maxima nullius notae, inuestes adolescentuli,&,vtLipsi' nosterait, e nupero foetu,

vix dum dimissi a scholis, a pri ceptoribus ad scribendum prorumpunt,&

. 5 3.

529쪽

αι I o. M E R C E R II. quam legum interpretationem ani

mo conceperunt, iuuant emendati one, quoque magis inter se conueniant iureconsulti, negationes aut ad-d ut aut detrahunt suo arbitratu. Hac posteriorum temporum audacia, Vς

teribus ne cogitata quidem. Eratat iis religioni ut quidque scriptum in vulgatis exemplaribus esset, ita ses uare ac tueri. Fuit haec superstitio potius quam religio , cum non pQt ἰς- rint non mendosa esse pleraque eorum quae a librariis descrrpta essent: 'sed eo prorupit emendandi libertas, vi si ipsi reuiuiscant iurisconsulti, in libris suis vel ni l situm , vel longe plura aliena quam sua sint agnituri. Necesse id quidem fuit,& est nuncquqque, ut inquiratur in quemquelqcum, si quis forte obiiciatur Cotrarius, sitne eius yera& genuina lectio quae confertur: omnibus vero passim id concedendum non est ut in corrigendis iis quς vitiosa putantur,administrent. No est, inquam, id cuiusuis

. explet

se ill

lan la

t pi

530쪽

CON cILI in TOR. 23 pdebe doctoru quod ia omnes plane d:scipuli, &tentat &audet.Tu fili, in excutienda veritatelectionis, ne Q ducia ingenii tui secur'sis, cave,&has I regulas obserua, quae te si que locu e- medatione dignu putaueris, a repre- eti hEsione vindicent. Primu id curabis

P in Pandectarulibris,utFlorentinaedi tar tione coteras. Excplar id exquo petii γ' taeditio est peruetustu,olim Pisis ad-

ox, seruatu, ante annos ceniti octoginta

sexFlorentiatranslatui&religiosecu stoditu,esse vulgo iactatur quod sata- gento riboniano descriptu est,ut exl e' manarint libri omnes quib. postealos iureco sultivsisunt.Vetustate noliauit in deos autoritati quae tribui solet,inter- ' cedo. Argumeta multa sunt quib. id ita probetur Triboniani lima expertum o a. no esse. Nec libri quide numeris auto notisaTriboniano distinctis unt,id n. : Iustinianus prohibuerat: i n iis Pandos ctis,praeter libros ac titulos,pleraeque, res,l notis,&numeris expresse sunt Veru cu antiquiora quaelibet exepla