Euerardi Bronchorst I C. Enantiophanōn centuriae duae & conciliationes eorumdem, iuxta seriem Pandectarum dispositae. His iam recèns seorsum accessit Ioan. Mercerii ... Conciliator siue ars conciliandorum eorum quae in iure contraria videntur, vtendi

551쪽

4 Io. M E R C E O 1 rendum. H1c siste pedem fili, res est

magnae operae, nec mediocris indaginis. Hocprimum quaerendum est, utrum degenere toto,an de oeciei aliqua qui scriptumsit. Audi Cicerone, libr. a. De inuentiorie: Si ex cotrariisletibus eontrouersia nasiatur , cum inter se duae videntur aut plures leges aescrepare, , considerandum eis vira lex de genere omni, utra de parte quadam ; ω-

trum communiter in omnes, utrum in

aliquam certam rem scripta videatur. Quaestionum duo sunt genera summa,ali infinitar,finitet aliq:illae de gonere atque uniuerso; hae de certa specie. Et quidem cum de genere niuerso quid statuitur: valde perspicacem & diligentem esse oportet, quando ita & proditum & seruatum est, generi per speciem derogari, atque id notissimum esse quod ad speciem virectum est, L in toto Io. . de rei iur. Periculosissimae sunt in iure definitiones, quod cum diuersae cireumstantiae in facta quael incidant,

it L

552쪽

vixfieri possit ut iura no subuertatur quae de uniuerso genere constituta sunt. Definitiones dico, quas nostri regulas, philosophi, axiomara nuncupant: cuiusmodi esse in iure quςda profiteri non audeo. Quae id nomen sibi vendicant, ex iure factae sunt, id est, singularum specierum collectione, nec ex iis ius sumi potest, quod P ulus ait, L I. . de reg. iur. quamqUaidearum praecipuum. munus & ossi -- cium. Ex iis ius sumi non potest: quoniam ad eas latum species pertinent, ex quarum collectione factae sunt: dc, cum infinita sint quae inter homines geruntur negotia, ad omnia de quibus idem quaeri potest, non porriga' tur: sed ea tantum in quibuspar ratio. ut vel iurisdictione, vel interpretatione suppleri possint, L nam ut ait. II

de legibin. Si in aliquibus vitiatae fucrint, perdunt ossicium suum. Nolo in eo probando pluribus immorari, quod satis perspicuum est, vel ex ipsis iureconsultis. Paulus cum vul

553쪽

4s Ioc ME Rc E ac i igatam iuris regulam proposuisset iqua traditum cist extingui obligatio nem quae in eum casum incidit a quo incipere non poterat i statim iubiecit, eam in omnibus veram honesse, pluribus. r o Is de verb. oblig. Cebuius cum expressistet regulam Catoniana ita definiuisse, quod legatum inu

illeforet si testamentifccti tempore te tor deceb Isit, quandocumque dere risnon valere, statim subiecit, in quibusdam eam definitionem falsam esse. .. r. f. de rei Catoniana. & quae sub eo titulo, quo de ea regula tractatur, habentur responsa omnia, Pauli, Papi

niani , Vlpiani, nihil aliud quam spe

cies & casus exhibenta in quibus ei definitioni locus non sit. Atque id est, quod veteres interpretes induxit, nulli 't labori parcerent iii exceptionibus algentio vocant, COfercndis , ad leges eas quibus pauso generalius definitum aliquid videbatur. Testantur ingentia illa , quae Com mentariorum modum excediit, Volui

554쪽

, CONCILI ATOR. AET E lumina , ad postremos duos titulos Digestorum, quibus qua tionum oui uinium summam contineri perperam exi sti mantes, in eo laborarunt, fit ut in quibus fallerent obseruaretii religio te. Labor, prope dixi, i a dico sta- eos volensq; , insimus potius qua imis, probus. Ex singularib. titulis deprotet definitiones illet cum verborum,tum

. nam incilem reactant lententiam.

inihil ut reprehendi possit, nullis ut, cautionibus opus sit: generaliter

acceptae, multis contrariis refellan- , meo iuuicio, pauci. Ego symbolum, meum contuli non in siliciter, nisi i -

pse mihi Suffenus sun4 ; sed ei luci

, cem inuident leges aliquot, quibus tutum domicilium ex animi sentetia

555쪽

3 Io. MERCEO Inondum licuit constituere. Interim dum extrema huic labori manus im ponetur, hanc formulam quam in omnibus legibus sequaris, habe, ut ad quam qu stionem quaelibet pertine at, Constet. Cuiusq; inscriptio excutienda tibi est diligenter, quo cxlibro, cuius auctoris deprompta sit. Librorum qui a Iureconsultis conscripti sunt, alii singulares, de quorum subiecto dubitare non licet, quando ex ipso titulo manifestum est, Cuius 'dii modi sunt, Vlpiani deo licio praefecti v gilum , de o cis Praetoris tutelaris ; Pauli ad legem Cinciam; ad legem Falcidiam: alii multiplices aci varii. Rursus alii certum subiectustordine certo pertractatum continent, quales eorumdem ad edictum Vlpiani octogin a tres, Pauli octoginta: alii promiscui, ut ita dicam, miscellanei, quibus variae quaestiones vario ordine pertraeh tur: Opinionumquaestionu,resso orum, sententiarum. Qualescumque sint ex

quibus leges depromptς sunt,ad spe-

te dit

556쪽

CON cILIATOR. 4eiem ad quam quaeque pertinent costituendam valde conducunt. Id vero vetin scriptio libri, vel series tractatus, denique legum aliarum quae ex iisdem libris petitae sunt collatio, statim suggeret. Collationis huius praecipua utilitas, quaecum olim difficilis esset, quod sub diuersis titulis leges habeantur quae quoque libro conti nentur, iam peruia facta est eius indicis ope ac beneficio quem eruditissimus vir Iacobus Labittus,velut penu' ad promptuarium quoddam nobis indulsit. Vereor ne quod volo, non i satis intelligas. Collige animum fit ii, &ex iis quae mox subiiciam exemplis, te ad aliorum interpretationem compara. Ad verum cuiusque legissensum exprimendum,id primumacprarcipuum est, ut quae verbis ac sententiae conuenit species ponatur, ca-

sum veteres dixerunt,in quo statuenti do namque id necessarium esse in- tellexerunt satis quam ridiculi fue- tuit, magna ex parte iam vel dupon-

557쪽

dit agnoseunt.Neque vero ea res tam iest in facili, cum quae ab hominibus

Contrahuntur negotia, plane tintin- sinita, varienturque cum locis es teporibus , tum personarum circustantiis maxime. Facilior haec opera est in principum costitutionibus quam in responsis prudentum: id est, iis legibus qu inCodice habentur,quam quae in Pandectis. Principum quae

exstant rescripta fere omnia, sponsa sunt ad relationes, siue consultationes, cum priuatorum , tum maguestratuum: quae ipsae integrae & plenae esse debent, L 1. o l. 3. Cod der Har. vi totam caussam complectantur, id est, factum, eiusque omnes circumstantias: cuiusmodi sunt Plinii ad Traia- nutri, Symmachi ad Theodosium, a . liorum ad alios epistolae. Istiusmodi integrae non exstant in libris nostris, sed mutila tantum rescripta imperae torum, ex quibus tamen quid infacto fuerit de quo consulti sunt,conii cere laboriosum non siti. Itaque ego: confla

558쪽

eon'lo & auctor sum,ut singula evalegum qua: in Codice habentur ve ba diligenter excutiantur: omnibus enim sua vis inest, vel ad facti dissere. tiam notadam, vel ad iuris rationem constituendam: ut non percurrenda, quod a plerisq; solet fieri , sed ponderanda sint omnia ι neque est quod ad conciliationem eorum quae aduersari videntur, faciat magis. Praestabo vel uno exemplo ut id intelligas. Ε- orumdem imperatorum, Diocletia ani & Maximiani, rescripta duo sunt quibus de usifructu locato respode-xunt plane in contrariam sentetiam restero, morte conductoris eum non tingui: I secr-. VI. Coae deiure δε-tium. altero, mortuo conductore, ei

qui locauit ius utendi fr*endi non es , se denegandum: Is omina. Io. Cori

de sis quod perinde est atque si era ingui dixissent: curii per consolida

tionem,quae fit accedente eo ad proprietatem, extinguat , f. . Insic de usus. Quot. cxercuerit interpre-a i D i

559쪽

s Io. MERCERI ites ista legum pugnantia ut veteres do illi

recentiores, eorum scripta probanti ter satis. Martinus, ex his qui aeuo priore 1 et floruerunt non illaudatus, nec igno

bilis, qui in defendenda vulgarilectione aliis iuris partibus valde constas fuit, non posse conciliari aut componi eam controuersiam, nisi posterio- iis legis verbis commutatis existima' iliuuit, vi pro , conductricis, reponatur, d in locatricu: pro, ei quae locauit, inseratur, li ei c-uxit:visitsententia, mortuo les eo qui locauit, usumfructurii condu

ctori non perire. Atque hunc quide lui

peliducem eius opinionis, pleriq; sequi utiti sunt. Alii , salua lectione veterum Codicum , aliam esse verborum significationem prodiderunt, ut perius utendi fruendi,vsumfructum non significari statuerent. Omnes dum verba legum illarum percurrunt,nec ponderant, luctantur cum latuis. Id Certum utique, alia constitutione id velle imperatores, morte conil ue ris usumfructum extingui, alia non

560쪽

CONCILIATOR.

extingui: nec est quod aut verba m tcntur, aut de illorum significatione e cortetur; sola species ius diuersum in- duxit, de in ca specie de qua consulti sunt imperatores, utrumque eorum nulli aduerterunt,adhuc in iis conci

Iandis laborantes, qui valde sibi co- 'G uenere . Cum responderunt usum-

fructum e*tingui, consul ti fuerant te usufructu locato a domino propri- oz etatis,idque principium eius Constitutionis prae se fert, Si domi propntatu: eoque casu dubium no est mor-

tuo conductore usumfructum extin-sa: gui, ut qui in eius persona constit tussit,&abeapendeat totus, Ut eiusa o morte ad proprietatem redeat, & ei consolidetur, quo ipso interit & ex-t tinguitur. At cum non extingui scri- i pserunt, consulti fuerant de usustu-xti ctu locato a fructuario, penes quemla seluserat ususfructus,non etiam pro prietas; idque principium quoq; re