장음표시 사용
531쪽
principium euidens est est etiam certum. 3c
euidens, quod per fidem credimus unde nun- qua in aliquis dubitauit de veritate illius propositionis. sed pro certa, atque uidenti a cunctis hisbetur: quod ii utrumque, vel aliquod ineertum sit, incerta erat etiam es, ut si constet Petrum est. veracem, non tamen euidens sit, hoc, vel illud affirmare. sed probabile. quia a multis dicitur vel si forte non sit euidens illuesse veracem sed probabile, certum tamen Phoc .vel illud affirmet, incerta erit fides, de cui
salsum subesse potest,in minus longe certa, si
Hac igitur distinctione praemissa his duabus assertionibus explicant propriam sententiam: prior est.quoties utrumque illud principium, cui fides innititur,certum, atq; euidens est, specie distinguitur ab opinione. I'robant primo , quia assensus humanae fidei ex euidentibus principiis causatus certus. atque euidens est , cui repugnat subcsse salsu, sed assensus opinionis ex propria conditione est incertus, atque ineuidens, quantuin est
ex parie medii, potest esse sali .ergo absq; dubio distinguutu specie. etenim opinio quaelibet. siue ex terminis habeatur, vel per syllogi Cmum euidentem ex probabilibus sit pigmissis deducta. vel certe per probabilem ex euidentibus, talis est ut ei parte obiecti sit contingens, vel saltem ex medio assentiendi ex uno igitur vel altero se ira per cit ira certa. atque ineuidens. cicui non repuena subessi: fallum. Confit m tu ex pionu iaciato Ilo Iacobi. ea et epistolae canonicae. Daemones eret M. eoutremi cunt. Da si dicat, cohuictos credere. quia igitorum euidenti ac Gaiacuntur ad credendum ea , quae innumeri pene homines testificantur. est igitur fides eorum certa,euides.& neccΓria, atq; adeo specie distincta a qua eumq; alia fide, cuius principia euidentia nosun , t ab opinione sientialitet incerta. Aiser iose uda. quot :es tram illud prin
cipium, vel alterua non est e. tu o. ruid cf.
sed totum probabile, ino distinguitu fides specie ab opinione. Probat i quia talis fides innititur opinio. ni, beaq; derivatur, te quidquid habet incertitudinis, de ne videntiae participat ergo erit Hientialiter opinio. ante edens Ostendit quia dino ego credo diciis alicuius propterea fide adhibet quia probabiliter intelligo isse vera cem. vel si euidens hoc mihi est, quia probabi- lactit edocum talem tem assii male tune vi
tra,vel id probabiliter credo per fidere,vel ex
opinionem, si per opinionem, iam tota fides in opinione sandatur. ab eaque suam probabilitatem mendicat, si veto per fidem, ergo propter alterius testimonium, de quo idem erit argumentum: de procedetur in infinitum vel deuenire tandem oportebit ad hoc ut talis fides opinioni innitatur, quapropter nunquam erit specie distincta ab opimone. Secundo quia ratio probis bilis. d humanu II. Idatio. testimonium non variat Obiectum in ratione cognoscibilis.ergo neque variabunt cognitimnem probatur antecedens, nam variare Ob:
ctum in ratione cognoscibilis em cere visit magis, vel minus certum, aut clarum sed taobscurum est. quod fide dignus testificatur.atque illud . quod ratione probabili deducitur. nee magis certum unum, quam alterum, ergo non sunt assensus distincti specie.
Opposita, severior nimiam Tho.
Postrema sententia distinguit quamlibet
fidem hina nam ab oninione , quam III. Mat. absque dubio tenet D Thori. a. quaestio. a. artic. i. ubi sensum humanae fidei a ciem it. tifico sep arat per incertituditiem, atque ineuidentiam, sed et i a m ab opinione, quod haec rationi probabili innitatur, illa vero fide digni testimonio,&videtur nobis Gae probabilior. Primo. quia cognitiones, vel asse iasus intel Probati lectus distinguutu specie per diuersa mea I, rique sunt rationes assentiendi formale fc ideo quasi formalia obiecta vel rationes, sub qui L intellectus Tentitur. sed fides hi imana,&opianio habent media formaliter diuersa. ergo distinguuntur species minor euidens est in opi. nione immediata, cui sine medio assentimur. assensus autem file pro medio formali habethurnanum testi inon um sed non est ininus certa in opinione cdrata, lux probabili, vel
euidenti syllogisno innititur. syllogi sinus autem uterq medium longe diuei sum est ab au. toritate ergo generat assensum valde diuel
Probatur secundo ex fide diuina specie di Piobis
stincta a cietia propter dicetium medium assentiendi diuit sautoritatis. ae de inon str.atio nis. quod prosccio discrimen locu haberet etiasi viriimque genus cognitionis esset euidens. vel etiam utrumque Obscurum . nam adhue
532쪽
stiatione Conuincit excinplum Theologie. de
eiusde ridiuinae fidei . nam utraque cognitio
ceria est, de obscura, nihiloatinus specie disti guutitur. luia medium unius est discursus allectus vero sinapte et stimonium: etenim si concluso Theologica cc altera praemissi diuinae fidei vel certe ex utraque derivetur, no alia via ab ipsemet fide separam, nisi ratio
ne di uisus, scautoritatis. cin tame lampet
fectus ii veterque asseius ratione obscuritatis, is clusi amen ratione certitudinis Micio etiam limili separant ut habitus principioium, in rclusionum, quia .le sine medio rationis rite vero per ratiocinationem pro eq. t. ia a naen certus uterqae sit, at qae ut dens separabantur et eodeir pacto pinio, &humana ni si vitaque iit incerta. ει obtaura, etiam iratis sit asielisias utrius lae, cui nona
pugnet suberi f. t iam ex parte medii Issentiendi,tatione cuius diuersa est utriusque incertitudo. atque ineuidentia, quamuis contingat
esse aequalem. III. Probat Pi Obatut tandem aduersus primam sententiam, nam sape contingit humanam fide
m. in iis certam ess Dpinionem, quia te
stiscatis nona. . h. betur, vel 5 adcis probabiliret coni at autoritate eius eo ficina tum esse, quod dicitur, cinia tam ei adsit ratio valde prob.ibliis, et qua in ex principio eui . denti, vel exterminis probabili deducitur, ergo falsum est humanam fidem ex te certiore, ac firmiorem esse oo nio ire falsa . niue proinde esse:itialiter esse vehementem opinione. cum constet dibilem isse aliquando, atq; infimum talensum, d opinione infir ait Orcin.
Soluunt fundamenta privra utentia.
Tautem germa: u .isum illius Arissia xlomatis fides est vehetiaeris opinio. avi eliciamus, adii orandi est multiplicem esse acceptione: ii pii iociis fidei apud Atiso elem, sed ut interim omittam caeteras his duabus teque.itius utitur ramq; n communi. 5 in particulari accipietis sopinio tem iido, prinio iri comis uili accipit pro alis n
endo imodo accipitur proprie pro aissensu pro Mbiab: li exter in iii: . vel per probab e syllogi Lmu habito. in quo es de opinione d .sserit,eaque definit, ut vidimus cap et i libFides etiam humana sub quadam ratione
comuni usurpatui ab Aristotele procella ex. istimatione, vel certe pro determinata ut disti in ur ab issensu dubio dubius enim in-li id neutram parte determinatur, sed anter utraq; haeret. 6.nilis est ratio de suspiacione si vero ad una palle determ i. etur. siue per asseii tum euidentem principiorum. aut sicli solium .siue perprob., bilein. fideri Ebere dicitur, hoe est. certam. vel determinatam ex sti- ri . in qua acceptio, e fidem accipitis'. l. b. topis i etens prima principia non per alia, sed per semetipsa fide ma bere que veto mediu is i tali tuu non per se sed per prima. ad qllet Q ur. fi se habent. proprie autem accepit fide m. dum d. xit cissi:
nus est ad opinio 'em. . item in secundaacce, rii O re lenter costare
miri de locis naetiit; le-rens illum defectum explicare concendit com mitti solit in in assis, iranda desinitio.reqii: - prodii serentia, dccxopposito disserentia ratio genere ponunt cinius d. alii 'κ exein pli a'. viiii in passi
si quispia stuporein deitates dicere est super--banaa uiam admirationis. fidem vehemen: iam opinionis cum ex opposito licea desii sic stupo em elise ad miratione in superabat, dantem, Ic fidem opinionem vehemente, nam ad ni ratios ei in est st .aporis . opillio gestus fidei. ve tis haec sunt i limali miles ἡc Dinino genus quidem Yt da ferentia n, differentium autem ut genus assignant. Yt stuporem superabuudantiam admire. - idem vel emgtiim opimonis, nam neq; superab I uia nea V hementia genu . sed di serῆtia videtur mim fure
mens. quare enus admiratis inopinio est Aper bundantia Mu8, vehementia differemia. c. Exitibus duo euideliter elicio 'cii tu . opinio tiem. fi semio coii uerti, nam si opinio L Iatuati genus est id superior ea erit S cu Ilu ri. o. pinione hac in parte accipito u . prout
supcito cognitio in respectu fidei,atq; ei uide
533쪽
opinionis proprie umptae, non est enim alia
cognitio,cui conuenire possit siquidem principiolum notitiae, vel assensui scient fico non
quadrat. sed neque suspicionis vel assensu dubio si autem genus est euidenter sequitur si-dem,&opinionem specie distingui iuxta proprias acceptiones ex mente Aristotelis.
Sed quorsum dicet aliquis fidem vocat A-u ristoteles opinionem vehementem Non aliaeera Eratione, nisi quia cum maximh: sensus ei in dependeat ex imperio voluntatis, id cuit Diu. Thom 2.2. quaest. a. attic. i. ad 3 vehetvens esse solet, dum ex vehementi, aut tenaci assectu voluntatis determinat ut intellectus ad
credendum accedit illud, quod saepe solet euenire, enape multiplicatis testimoniis, vel autoritatibus humanam fidem adeo in certitudine crescere ut omne dubiu moraliter excludat, ex quo etiam vehemens opinio iure vocatur, opinione sumpta incisi nunt progenere opinionis.&fidei iuxta proprias acceptio
a nes, unde si testi. nonium hoc in fauorem primae sententiae oppositum, in proprio sensu ae ceptii in proprius probare essentiale ducri in enini et fidem humanam, opinionem subit pilis conceptibus lumpta . quam identita
Sed neque argumentum eiusdem sententiari deciditatem conuincit. nam eum fides, de opinio sint distinctae species erant: ionis prob. bilis in multis coia leuiunt utraque enim ex se est incerta, dcb: lis itaque. 5 Hi firma. talisque cui non repugnat subesse falsum, sed
coimnune istς conditiones ad conuenientia. vel deiti ita tein geneticam pertinent, iob qua specifiea distinctio locum habet ex d. uetis medio sol mali assentiendi petita nempὸ exau-totita: e. vel testimonio cui per se innititur si des,&ex ratione probabili per quam opinio procedit vel certe ex modo .ssenti edi ex ter. minis absque ulla ration cive autoritate, si opinio liniuid: a te suetit.
PRO solutione aisui .entorum sic adfopinionis obseruadum est, quod licet duo
ilia requirant ut ad credendunt , nem vera emisse , qui loquitur. ab eo esse 3o. pro tum quodd. citur . his tamen non imiiiiiiii fides an qua o med: o formali, sed mi alitorii a i , testimonio quod in vitaque
quidem nam valde probabile est ritumque iulud principium euidens fuisse Angelis in primo instanti quo eonditi sunt nempe quod Deus loquebatur,dum mysteria fidei eis reum labar. 5 quod adeo verax esse . t mentit nul lo modo mei: quibus adhue stantibus vetari h Abuereri dem, non ergo eis tanquam medioso ali assentiendi innitebatur sed diuinae autoritati, nam si ex illis procederet, cum euudens cilci. utrumque. euidens quoque esset assensus ni ysteriorum coli sequenti non fides. de cuius ratione intrinseca est obscuritas cui proinde reputriat euidentia . Non me se latet communis illa distinctio hac in parte ad hibita de euidentia attestantis, et rei credit
dicunt enim o verum est mysteria Angelis
reuelata. si comparentur ad duo illa pi incipia. quae dot testante. hoc est, de eo. qui aliquid tonificatur euidenterco stant. esse quoque cui dentia Catterum quia tali a principia extrins ea sunt respectu eorundem rei steriorum, risitsiiciunt euide utiam eorum simpliciter , sed cum illo addi: odiminuente, videlicet inat . testante, una qua state simul potin,' ac d in se considerata non nis obscule cognolcant ut ab his. quinus factati eorum reuelario idcis assensus, queml bucili angeli. bscurus fuit intrinsece .ac ex proprio medio assentiendi, atque adeo simplicitet:euidens autem non nisi ab extriti seco. 5 secundum quid euidentia a testantis eodem modo se res li: bet in fideli mana . cum utrumque illud pri incipi uiri eu, dens est: morali quidem euidentia. nam meta physica qua sola d. cit ut si iii K locu
liabete noli potest inhumani, 3.
Rena efficiet manifestam ex implum illud Exempta de hac pro sitione Roma est, ct imi libiis.
&licet de lingui. non sit euidens. sies, ei aces. certo tamen in oraliter constat de in bus simal qui d non metiriantur vi ad si , uide tesol et ales pro positio cui det iam ratia
testantis. sed obscur. secundum se. In pliciter. quia in se non constant eis, a quibus credi tur . sed . olum per autoritatem testificantium. Exqu:bus intelliguur quam salsum si ta les assensustini pliciter euiderites appellare: na Lillatiraticum esseti aliter sint fidei. repugnat esse ab intrinseco, ac secundam se euidentes ad ratione namque cuiusl. bet .slsensus fidei non solum diuinae. sed humanae spectat obscurit. s.
Secundo u. scitur Husdem esse specie sile, dum viruix que illud ptincipium alienantis di tallata uidena
534쪽
I. Argum solutio. videns est . atque dum sola opinione te clur. nam cuin fides non innitatur ei tali iam medio assentiendi formali sed testimonio, te testimonium sit idem Ita et magis aut minus persta e cognitum sequitur plan eiusdem speciei est utrumcuassesum ab ea dein ratione Lormali assientiendi,quanquam minus sit obscuriis, si eu sint: nam euidentia attestatis Ol: te ex Hi l . . a redundatini oda in moin assensum fidei:&ex eadem rcdundantia assensus humanae fidei,qui ex propria conditio ne est incet tus, ab extrinseco. 5 seci dum quid certus redditur multiplicatis restimoniis. Insertur tertio, issensum humanae sicci, duanue duo illa principia uidenter constant specie distinctum csse ab opinione, nam si ve- est assensus fidei, testimonio innititur.
tanquam medio intrinseco, non autem euidentia attest istis quae medium omnino ex. Dinsecum, atque accidentale .stuc γrtur alte, Nus csse conditionis Nopiniol: e. v prcbauimus quod autem dicitur ex Opinione dctivari. planὸ falsum est nam ut bene Diu. rhom. aa. quast 2.arii c. i. quamuis assensus fidei praesupponat alique discursuiu, vel ratiocinatione circa attestant cita, vel circa miracula in confit mauonem veritatis crededae facta his tamen non innititur. sed soli autoritati unde nec per discursum procedit, aut ratiocinatione. scd per
sinplicein modum sienti elidi his, quae a fide dieno dicuntur quod i per discutiam proce datur hoc modo , quae a fide diglao dicuntur sunt vera. hoc assirmat fide dignus. ergo est vers. non erit sic lusio talis syllo ismi vera fides sed opinio vel ad summum cocluso Theologica, si irca mysteria diuinae sdei versetur de quanquam ex opinione derivaretur fides, no ne insertur eiusdem foresbecim: nam etiam deriuar it conclusio demonstrationis ex principiis, bc coclusio Theoloetica ex articulis fidei. quibus tamen specie distinguiatur, imo opinio etiam ex fide humana, ut si quispiam ex acceptis a fide digno per syllogis num inserat alia horum naniq; asse lusi creest opinio, quia discui sui innititur tanqua medio proximo, uillorum vera fides testimonio innitatur. Post temo infertur solutio argumentorum, nam ad primum dicimus fidem quidem praesupponere op:nionem de veracitate attestan. tis ac de eius testificationes ei tamen non in. nititur tanqua- medio assentiendi, sed testimonio, vel autoritati, a qua tanquam a causa
formali. 3 propria accipit quidquid habet inceriae veritatis. Secundum argumentum non bene insertoiusdem esse specie fide, opinionem ex eo. I solutio. quod viretque est incerta atque obscura, sussi.
cit, ni in obscuritatem . 5 incertitudinem v-triusq; e diueis medio prouenire.Vt formaliter censeantur diuersae atque adeo assensus ipsi. vel cognitiones, qvibus convcnIunt, nam quemadmodum non repugnat duas coeniti nescertas, atque euidentes specie differre propter medium, vel modum diuersum . pariter non repugnabit, duas incertas,atque Obscuras.
si per diuersa media habeatur, ut in opinione. fide contingere ostendimus. Ut vltimam manum huic controuersiae im Dubitan ponamus. append: quoddam dubium solue tandum. dum est. mosa multis hac in parte proponitur, an videlicet dentur opiniones specie diuer . vel omnes in teiusdem rationis. ωmodo simili de humana fide. an unica sit pro qnibus cunque credibilibus . vel prodi uel sis diuersa secundum speciem. Apparet namque neutram esse multiplica dam: nam siue opiniones sint mediatae. vel et pyoiam primae. sub eadem ratione formali assen - ςtiendi conuemunt, illarum enim ratio moba a V 'bilis discurs est, haru vero probabilitas intrinseca pro sitionis. in quam sine medio sertur r. intellectus de fide autem magis certum vide- tuticum eiusdem rationis sit quodcumque testimonium humanum propter quod uniuersis credibilibus assentimus. Diuerso inmen modo de utraque statuen.
dum censeo nam opiniones disserunt specie Conclusit . absque dubio pro diuersitate rerum, vel obie ctorum circa quae versantur, si sint immedi tae, dosi mediais pro diuersitate principiorum a quibus per diuersum syllogismum derivantur: gratia exempli, opiniones philosophicae diuet' sunt ab opinionibus metaphylicis. se. que de reliquis,quae circa materiam diuersaruicientiarum admiscentur.
Probatur euidenter ex similitudine scien Ratio. tiarum,quae pro diuersitate obiectorum distinguuntur,quaquam incertitudine, euidentia, atque demonstratione conueniant, eiusmodi enim couenientia generica est, sub qua diuer. sitas specifica continetur, pariter ergo de opunionibus Hensendum erit, quamuis sub gen re probabilis, ineuidentis atque incertaec
Fides autem humana unica secundu specie. statuit
535쪽
Quid de si atruit pro liuersis credibili biri quemadmo De quo merito dubitatum est, an si opinio status quαdest dicen dum unica est diuina fides.qua eiusdem rati ni . humanae fidei essentialis vel accidenta stionis. dum onis sulit humatia testimonia. propter quq cre is pori ur, ii nequo aliquado rei eriantur: dc dimus ratio autem discriminis incer,pimo haec est prior pars praesentis controuersiae. nem. 5 fidem ea est, quia opinio detiuatur ex
principiis probabilibus, aut euidelitibus, per anformido pertineat ad rationem decor euidentem. vel probabilem syllogismum opinionis variaesententια quam per medium propritim , atque intrinsecum,unde cum principia sitat diuersa, dc exco A blasius opinionem distinguit in I sententia sequenti sy. logii iii, necesse est conclusiones, ni periectam . perio: am, eam a Masi.
vetassensus diueis sesso variato namq; irre, pellans persectam, quae testimonio in dio formali assentiendi necesse est assensum nititur.5 vocatur in schola fides hutnana im- quoq; tiari testimonium auiem medium pericctam vero. qu7probabilibus rationibus. quo jdam extrinsecum est,in e ustas rationis, di appellari solet opinio. licet vinum sit altero firmius, ouo veracior est Qua distinctione supposita tenet formidi. qui Aliquid testificatur: vaderit. eiusdem ratio nem non pertinete ad rationem humano fi-n: sesse omnes assensus humanε fidei, sicutri dei, vel pei sectae opinionis quia haec ait non diuinae quas tamen testimoniorum d Misitas solum importat determinatu assensum unius esse iti ab ter distinctas facit partis, sed firmum, accertum,n propici est Lmonii firmitatem, sed propter determinatim ' nem et Ticacem voluntatis, ratione cuius firmi xyΛΠc I 'Π teretia intellectus eidem parti adhae ret: nec
QUAESTIO JEC VADA luisiuities, sed te et .vite statur Aristole
. lcs6.ct hic. cap. 3. docens saepenumero euenire Pertineant ne a ratIonem Inlrm ut firmius. ac tenacius adhaereant nonulli sui a
cam opinionis,ces humanae si opinionibus falsis quam sapientes certissimis
is c --.υ --- VAGI. - . Veritatibus: quod indubitata experientia eo
dei ormido, a pia sectio PQ sima, cum videamus impios haereticos fir
Luntatis missi: ne adhaerere erroribus diuinae veritata conirariis exqu: bus aperte videtur constare
D stlimen XV NVM babes humana fides, scopinio, opposita partis formidinem longe abesse a
inter selen. quo sep MMatura scientia videlicet de persecta opinione. tiam, opi re contingenti esse, c necessam pet Imperfecta tamen,quae non autoritati, sed nionem de medium probabile, aut contingens, cui non re probabili innititur rationi essentialem habet fide pugnat subisse falsum: cum tamen scientia, annexam formidi iam,si nequa nec reperitur. modo de necessariis sit, sed etiam per necessa nec reperiri potest: de hoc dicit tenere viros s rium medium: aliud quo a suspicione.&amen pietes Capreo. in 3. distis q. t. iri solutronibussu dubio, 'uiusmodi est determinatio ad al argumentorum aduersus secuindam coricius oteram partem contrad: cstionis: etenim qui ali ne praesertim in blutione 4 6 ier in
quid suspicatur, aut de eo dubitat non habet cornentaris .ca. et priori si bii, ecprodamassensum determinatum ullius partis, sed inter plius est. D.Tho. in . dist. 23. q. a. ut 2 q. de rinatiuam,&negativam haeret opinans veritate mi art. a. q.r artari. 5c quidem autem vel huiuatia fide eredens uni parti as Cai. videtur in hac parte ineli uale. Lb. s. eius sentitur. veramque esse iudicat caeterum cum dein cap. ubi opinione ait ex pat e subiecti ha talis assensus unius partis non sit certus, sed ra bete annexam formidine, aqua necD. Tironiationes adsint in fauorem oppositae partis etia longe abesse conflabit si vel bacillius refera 3li robis biles. humanum testimonium fallabi mus. sic enim ait in a loco uando e iatesse. e sit, no ita firmus videtur, quin conexum ha ctus inclimitia mag/s u lanam au.imiariterum, heat timorem de opposita parte, an videlicet sedia Hic adine in ursan rci tremeare iuvera sit, de in A. quae reputatur vera eiusmodi tellecti a ad Me. quod determ ne visita onapar autem timorcst. quod formidinis nomine in tem ι stta. ιte ivnde accipi quidem inramp..tem.
ti uigitur in cit O quaestio . t Mnensemper dubitvi de opposita haec est di tofito Mnaa, . Locus auium posticinus haec vet
536쪽
neutram partem declinent: in a accidit dabitanti, siue in nam pHem iis declinent sed tenenim
ii Iahereat tame cum formidii; a terim, quod accidis opinanti, ycaei. Sed expiessius videtur de senti te art 3 sic loquens Expirte,
ros iecti di seri in secundum perfectui: A. imperfectum opinio es. et scientia: nam de ratione vinianis e t. quod accipiatur cumformidine alterim I ii, unde non habet frino inhaesionem,
Iratio. Sed rationibus agens prirno eam Ofirmat ex recepta definitione opinionis, quodsi aD sensus obscurus. incertus δε formidolosus, ut
per prima particula separetur a scientia, per caeteras vero a fide, quae est assensus cinis, c
u. Rauio Secundo. nam qui opinatur iudicat opinionem.quam ple equitur posse esse salsim , cuper argumenta probabilia procedat. quae saepe fallacia evadunt, sed qui iudieat aliquid possieesse salsum.timet, atque sormidat de eius veri, late, dubitatque. an Oppos rum sit velum .ergo formido intrita seca erit opinioni hanc parte tenet Duranii t. q. prologi. Moderni superius a nobis relati in sua illa
Π R ' seu enita presistentes dedistinctione fidei,
opinionis. qua praecedet quaestione retulim'. 4 ae refutauimus, at ut, quotiescunq; humana fides utrim principio euidenti innititiir, ab opi
nioneq; distingu: tur, non litabet annexam formidinem .cum sit certus, atque euidens assensus.qualis est huius propositionis Roma est. si
vero virum. lae vel alterum principium solusit probabile.quo e uelam opinione identificatur, annexam habet essentialiter formidine: lentiunt itaque de ratione opinionis in trinis ea esse imidinem,cum praecedenti sentetia,
Verasententiastatuituro Ogumenta on sua diluuntur.
III Sent. γ Ommunis tamen sententia, quam Ma- st. Sot d omnes seresino dein sequii iur, duplicem formidinem distinguit: a. Ita enim est ac ualis, quam nos in ipso statim qi aestionis initio timorem appellat ramus, ut magis lationem eius manifestarnem ceremus alia est aptitudinalis, siue radicalis non in aliquo timore vel dubitatione consileas ted in Susin a. aeo solum,quod est mediiim opinionis, aut Iius obiectum incertum este, atque contingens tale. cui non repugnat subesse falsum: bc formido haec merito radicalis dicitur, quia radix est.&origo actualis ex eo enim contingit pinantem actualem habere timorem de vetitate oppositae partes, ac de falsitate eius , qua sequitur, quia vel contingens est, vel per medium probabile, atque contingens ei assentitur. Nunc ergo actualem formidine .quami Explicat.
2 sententia essentialiter esse annexam opinioni contendunt,extra essentiam illius esse dicet, radicalem vero ei omnino intrinsecam: dc
hanc reputo non solum probab: liorem .sed veram sentcntiam, iuxta quam negandum non est aliquando conlienire opinioni actualem formidinem,es enim quas quoddam eius accidens, quod licet aliquando conueniat, pleriamque tamen ab eo absoluitur.
Haee sine dubio est mens Aristo li .eth. cap. 3. ubi noti de fide, sed de opinione loquebatur,dum vel ba.q i s quuntur protulit Nam si vera opimo. non scientiasit, ex qua cominemrre uul/ο xives, nihil ad rationem id refert, cum
non Az ex his qui vinantur, non amb4 aut sed certo sescire existiment. Quod manifesta experientia conuincitur. nam multae sunt opiniones in philosophia.
autTheologia, communi fere consensu totius
scholae approbatae sortissimisque argumentis intra latitudinemptobabilitatis confirmatae. quasvi: e vlla proisus formidine. vel timore sequimur. de secuti unt priores eisdem rationibus sussilii, ergo actualis formido no pertinet
ad rationem op:itionis intrinsecam.
Et si varios opinad modos atri is perpendamus, vi Ibimus ita esse neccssis io tenenduiti R None opinio enim non solum vel satur circa propo py0b4tisitionem contingentem nec solum circa necessat iam per in ed: 1 prob bile ut tale cogita. sed ecia per med. vir N. te reputat uni necessaritim. v si iiii lacu prae in illis necess uiis per syllogis num probabilem, quem euidente reputat, αonclusionem deducat, vere putat se demonstrationem de scientiam habere ergo nulla ei subolitur dubitatio de vetitate ill .us. neq; vli ira peni iussormidinem, ut timorein habet.de veritate oppositae cum tamen non scientificum. sed opinatiuum d in taxatas a. sum illius h. brat, sequitur ergo formidi item non esse opinioni intrinsecam M'Simile exemptu afferre possimus in eo, qui ex prae in istis neccssarijs, desper euidentem lybm a logis
537쪽
as Tractat. V. De ballibra. ιιι
logismum deducit conclusonem putans vita tum delumatur ad prcbandum, quod ei sit taque praemissam esse immediatam, cum tamen trinseca. vere sint per priores alias demonstrabiles ipso Nega inus ergo ad sormam argumenti opi-
nesciente eas ad prima principiarcscrte, talis nionem rit formidinem actitatem esie defi , namque non habet veram scientiam conesu. ni edam sed per radi alem. quam nullus negat sionis licet se habere existimet, ut docuit ex ad eius essentiam pertinete erit autem exacta ' SV prcsse Arithi lib. post capit r. di ens: Noutat, eius dc finitio. Opillio est cognitio velast uxquidemonstratisi non halet hoc est, rei contingentis aut recessariae per midium qui nescit praemissas demonstrabiles usque ad vere probabile velit tale ex .stimatum geni- Irim inde monstrabilia referre solum ergo tus: loquimur autem de opinione mediata naabet opinione quem tamen non formidate, prima inbelle descripsit Aristoteles dices esse non timere, nec dubitare,de eius falsitate aut acceptionem immediatae propositionis cici 5 de veritate oppositae luce clarius est ergo non nec si triae. solum probabilis erit nosita sententia, sed ve Secundum argumetum falsum assumit an-ra, de cui non est dissicile occurrere argumen tecedens, neccssirium videlicet esse, ut opinas solutio 2.tis alterius iudicet eius assensum posse esse falsum cum argum. Ad testim. Nam testimonia D. Thom. eo tendunt, ut euidenter sit a nobis probatum oppositu: δε in
D.Hom. d. larimen inter scientiam Scopinionem non e . qui ex prae missis, quas putat necessarias, solum extat te obiectico tingentis, necessa ecper medium etia ri necessati utra reputatum.
rii, nec selum ex par:emedii assentiendi secu quod tamen necessarium non est, sed probabiadum se sumpti statuant: hoc enim non semper te, conclusionem inferi: talis enim non iudi . sussiceret: cum cotingat quempiam ex premis cat .ssenii .m , ouem de conclusioue habet, sis necessarijs, ac per medium vere necessat tu, posse esse falsum, sed verEnecessarium, ac scic- seu demonstrativum conclusionem deducere. tificum,cuta in ea vera sit opinio sed etiam si& nihilominus non habere scientiam illius velum es et assumptum non bene ex eo inset sed opinionem: ex eo solum quod medium,e' tur, actuale sorinidinem esse opinioni intrin- re necessarium aut aliquam praemissam vel secam: nam esto opinans iudicet posse is sa necessariam probabilem reputat, sed ex parte sum eius assensum. rationes tamen adeo issica subiecti, cuius existimatio susticit conclusione es esse solent adhuc intra latitudinem proba alioquin scien ificam opinatiuum dumtaxat bilitatis ut omnem timorem, vel sormidine assensum efficere: itaq; dum laifirmat DTho depellant animum ti quietum reddat, ut minia opinionem. dc scientiam non blum ex p.rte is experientiis fir naatum est.
subiecti unam partem accipientis cum formi Quod autem dc opinione destillium est, dedi ne alterius, non de actuali formidine loqui sidcina. nana secundum propoitionem est a tur, sed de radicali in eo coli sistente, quod ob cipiendumn de qua e. idelius coiistat,uo habe Quid diceaiectum opinionis vel medium vete sint eo in te s. ntialiter annexis xi actualem sormidine, gentia. aut certe ex parte sub lecti ultu, vel alie ut naturam eius perpende:Π ficile constarerum vitale accἰpietis,unde fit opinione quasi poterit. quae curationiblis. 5c argumeritis pet
desectiam scientiae meritore tari. Ab l. bris no innitatur, sed fide d:gni est. in i soluti Primum argumentum minus aptam desi nio, nox st iecis r um, ut ei opponantur as nitionem opinionis assumit. nam exim defi uersae rationes fauore opposita pariis pronitio nihil dubium vel inopinior epositum ter quaasor nidare debeat de salsitate eius, Pcontinere debet, sed ex his,quae ab uniuersis a creditur, vel de veritate oppositi, sed quietumst. quam essent: alia recipiuntur, constituenda plerumq; animum reddit. est: cuius ea est euides ratio,quia definitio rei, Formido autem radicalis non est ei minus de qua agitur,tanquam principii totius dispu intrinseca, quam opinioni ama si aliquan . rationis praesupponitur in ea igitur disputan do accidat. ut multiplicatis testimoniis certiut couenire omnino oportet alioquin nullu sit moraliter assensus humanae fidei. peracei- firmum argumentum ex ea deduci poterit, de dens est quia i secundu propriam conditione formidine autem non est certum, quod ade hunaanae autoritatis adhuc talis assensus exposentiam opinionis specteti sed in contiouersia datur, incertus est, Accui notepugnat subesse vocatum ergo nocti in eius definitione pone falsum, in quo consistit radicalis fotmido. Eada,praesertim ut ex tali definitione argumen haec deprima quaestionis parie.
538쪽
Quaestis Laomρ divi tatis p: Uecti requiratur ad opinio Poemeni.
II. Pars secundam veniamus, in qua de pia quaestionis voluntatis affectione agendum est in ordine ad fidem,ri opinionem. No:ab. Sed prius quam uid nomine piae affecti ni intellipatur, explicemus, obset uandum est .ecta fidei. 5 opinionis tripei sectam rati
nem veritatas O Ninere cuim contingentia
sint e die vel saltem ex parte ni edit. Γ ntienis di prob, bilis videlicet ratiocinationis, aut
Uimanae autoritatis. ideoque intellectum non conui .cunt ad assen. sum eliciendum sed Lbe. rua, si, manet assentite, et non recam formalis tritas intelle bis a voluntate dependea'. AE a applicatur ad perandam necesse est . ea opplice ur. si circae usmodi obiecta Dreraturus sit itaq, talis applicati, beta est. 5 rosi quoi nodocumq re, nam etiam ad os senium principiorum, coclusionis detino n- strativae libera applicatio voluntatis est i e ccsaria ut superius docui inus, si dabet est quantum ad exercitium & specificationem, ita ut applicate possit voluntas intellectam, re non applicate sed asse: isum suspendere dc insuper ad assentiendum, vel Lsse ui dum: liberum est enim homini di posito obiecto opinionis, vel fidei assentire vel dissentire, lio est, verum esse iud. care, vel falsum eum tamen assensus principiorum solum sit libet
quantum ad exercitium, ita ut licet applicate, vel diuertere intellectiam voluntas possit: si ta. mei eum applicet non nisι ad assensum. ne. ccsse lao; est voluntatem eum intellectu concurrere ad asse ii sum opinionis, di fidei ut quod ex parte ob: eclorum deficit ad plene determinandum intellectam suppleatur ex parte π voluntatis. Ne solum in fide humana. 6 opi. nione necessitium est, sed etiam in fide diuina supernaturali, cuius obiectum non valet intellectum conuincere noninii idem desectu nocesItiatis ua si de priticipali loquamur. quod est Deus orti necessarium est sede impcr. tecta propositione quia in hac vita sub obscu ra reuelationcis quasi in aenigma e ut docuit D. Paulo ad Corint. 13 3 credendum propinnitur eiusmodi autem necessitate liberi comcursus voluntatis dismitissimis verbis explicuit D. Thom et a quaest a. art. I ad 3 sic in quiens Inte eam crederitis determinarur Mum per rationem, sedper votio talem, .
earii 1.FOIa,Olvinare determinatur ad unum. Quo praesupposito obieruandum secundo Noub. a. est actum voluntatis per quem voluntas intellectum applicat ad IIcc sunt opinionis, aut
fidei duplicem csse unus est simplex usdam
electio perquam ration vel autoritate prae 18. suppositis olim acet: git potius credere vel prob. biliter IIDntire qua discredere vel dic sentire aut operari circa obiectum harum cognitionum, quam opcrationem suspendere: ita ut in tali electione ion moueatur potius ex maior pisce a vel inclitia tone ad unam parem saam ad al: eram, sed solum ex inai ri, vel minori conuenientia biecti. vclceti Ea propria 'ertate: al: us est actus electionis qui de ii l. bciae, in quos It: us voluntas, . um tu addoein: inaudum intelleia: in x directuod unam par em quam non hesbe erga alte s. 1 in des olet procedere, quod b)nc potius opinionem quispiam sequatur qua al eram. qui a m gis erga patronum eius afficitur, de motus volunta is ex hoc ris au procedens, carii let pia affectio vo seriatim De utroq'ae igitur actu licunda pars tituli status sequastionis sciscitatur. an necessarius sit adopi cundae par
Et de hoc; stremo tanquili de sicilior nis. respondeo, minime necessitium esse sed sus Gesonsio.
Dcere cum morum volt in talis quem vocamus electionem, quemadn o A ad alia opera aliarum polentiarum quae voluntati subduntur. praestanda.
iod evidenter nisi ego fallor probari Ratuo.
potest ratione ab experientia petites experimur namq; saepenumero nos eam notius opinionem amplacti quam scimus cme sapientis hominis erga qui ni minori propensione, Iun: atis facinetur, quam oppositam alterius. in quem magis pro petis sumus quia rationes illius meaciores nobis dentur ergo pia assectio voluntaris non est nec mari ad assiensium opinionis vel humanae fidei. Sed circa modum necessitatis actus qualis I. opinis.
cumque liberi, queni sutiacere dicunus duo ex. trema reperio, num quod tanquam scoli proprium retulit Caiet. i. quaestis, art. 4. videlicet iro esse necessirium potiriue, sed n ca ita hoc est actum voluntatis non esse necessarium ad determinandum intellectum, sed satis esse voluntatem non repugnare, vel non
Aliud extremum est eiusdem me Caiet. vs II opinio. que adeo esse necess tium positiuum actum Caietam 3 visum.
539쪽
v sum ciens sit determinare intellectum alas assensus speciem capiunt ubi ergo nullum est
sensum opinionis,aut fidei absque ulla prorsus autoritatis, vel rationis momentum aberit ratione vel autoritate verba eius sicliabent: omnino medium assentiendi ergo non mi- Sicut o 'Muas determurat potentiam rationalem nus repugnat dari allensum opinionis vel fi- ad alι ream contrariorum .id quae Murraliter se ba de sine ulla ratione vel autocitate quam darint, ut dicitur. p. metaph. sic δει erminat intelle assensum absque ratione formali assentiendi. Iam ad altera partem contradictionis edendam: ex consequenti nullius speciei, falsum est sicut Medicus ex sola odio determinat artem ad ergo voluntatem posse determinare inteli occidendum is mum, ita ex sola amore alicaram ctum non praesupposito aliquo medio autori-
domnia cuius mirum hia et riaionem. c. sed quid dicendum est, ubi ratio vel a Dubium. toritas est aequalis pro hac parte . copposita: Propriasint ei:tt.svre iactat itur aut ubi inino est pro una, quam pro altera: potetit ne voluntas in casu determinare intes ει. ita opin. ποῦ Go vero media Ner utrumque extre lectum ad tales assensus 3 limum via incedendum esse arbitror: di Respondeo tolutionem huius dubii ex illacendumque nec satis esse voluntatem n controuersia moralis Theologiae sitis dissici-
repugnare vel non moueri in contrarium, ut idependere an voluntas possit eligere aequa- determinetur intellectus ad assentiendia con te bonum, vel minus incomparatione malintra Scotum nec sit cesse requisitum, d sustici tis quam tetigit D. Tho m. i. r. quaest is artientem positum actum, ut absque ullo rationis. 6 ad 3 de ibidem ab eius expositoribus ex prinve autoritatis pondere possit voluntas eo me fella agitatur, quam licet in n locum diante determinare intellectum, contra Cale mittendam censeamus nostra tamen sententanum. tia est, libram esse voluntatem ad eligendum
piis dilo. probatur primum qui intellectus non aequale, vel etiam minus bonum incompara. biici conuincitus ab obiecto fidei vel Cpinionis, tione maioris. ergo neque ab eo sussicienter determinatur a
se autem determinari minime potςst, cum non , ν , ων D sit potentia formaliter libera, indiget ergo ali. Vox γ ι nquo determinante extrinseco , quod non po- vltinia.
test sie nis sola voluntas, a qua caeters poten
tiae dein primis intellectus ut poἰς i Posit ne opinis de eadem propositi
e coniunctus determinantur, determinatio =- autem voluntatis est quaedam eius in otio nee eoam Inteluctus mulnec elaim aliquid imperat, vel determinat ni esse cumscientia.
sinouendo mouere autem non potest nisi
operando, operatio est post uus actiis,ergo Iplicata opinionis essentia comparatur rei signa determinare intellectum ad assen L modo cum scientia. inquiritur, an si ις sum, nisi peractum inui cum ea esse pol sit de eadem miti II ire. Probatur secundum quia contradictio mis propositione. nam circa eandem rem tauL probat is implicat aliquam potentiam operari, nisi liciter certum est versari utramque cognt i circa aliquam ratione sui obiecti, neque enim nem posse quis enim prohibet circa eandem visus operatur nisi circa visibila aliquod: neq; quantitatem continua versari Geometricam auditus nisi circa aliquem sonum ubi ergo scientiam. opinionem mul, an sit re ipsa nulla est ratio visibilis vel audibilis gs propo diuersa a substantia nec solum de eademit 61 sta non operabuntur sed velitas saltem ap positione, sed in eodem intellectu inqui timor parens est obiectum Mitellectus ergo ubi non nam in diuersis exploratum est scientiam 5e est aliqua veritas, vel eius apparentia tepug opinionem eiusdem propositionis reperiri, nai in ellectum operati sed si nulla adsit latio ecquis enim negare poterit unum posse hinoenuitaueauto titas, nulla erit apparens veritas, scientiam alicuius propositionis quam per nee poterit intellectus assensum elicere veram demonstrationem cognoscit. alium, piobato Secundo Fide in opinio innituntur testi ro opinionem, si per probabilem dumtaxat monio vel rationi probabis a quibus caium syllogismum eam acceperit simul denique sciscit
540쪽
iciscitatur huius quaestionis, nam successu eap. s. primi libri ubi quaestionem illam in Ex Arist. iiihil cibstat quod idem homo de eadem pro proprijs et minis agitans an idem possit esse probatur. cs positione viramqtie cognitionem habeat, pos scitum . dc Opinatum ab eodem sariem ne-i bilis namque casus est. v quispiam pet pro Tantem determinans hae potissima ratione Quaestio ius babile argumentum cognoscat veritatem alio consa in at scibile est quod non, test aliter stat cuius propositionis nune, post vero incogni hobi re ut ex desinitione scientiae cor stat: tione proficiens per veram demonstrationem opin. bde vero, quod potest aliter se hzibere, elui modi igitur est praeseniis contro ciliat sta vel secundum se, si sit contingetis, vel siliemtus , an scientia di opinio de ad 4roposi ex parte medii videlicet rationis probabilis, tione di in eodem intellectu simu possint ex si sit necessiti uinci sed repugnat de obiecturii Misteterita ut unus.&idem homo scientiam ha i posse se aliter habere, non posse; cum con beat illius per veram detrionstrationein. opi tradictoria non verescentur simul de eodem. nionem per dialecticum arg imen tu ediam, ergo repugnat idem esse se bile de opinabile.
que sermo de opinione firmante eandem scitum, opinatum sed haec sunt piopria proi)ositionem scient seam vere sie nam obiecta opinio iis de scientiae ergo taci: erito: ini negans error esset, de quo in aperto impossibile has esse in ut respectu eiusdem, est, non polle simul esse cuin scientia. quam illa ex mente Aristotelis. Nota. Q ibus expeditis ut clatius procedamus Sed rationibus etiam probariit primo de I. Argum
adnotandiim est quadruplicem comparatio, actibus. secundo de habilibus: de actibus qui de actibus. nem institui posse inter scient: am,in opinio dem . nam scientia Ic opurio no i pugnant exo nem primam. inter earum dinis, vel assensas parie obiecti, cum obiectum viri usque pol sit secundam inter habitus nam et sopit in vere est larium, neque ex parterii edri cum. propite habitus non sit, quanda hisbet cui possit peridet inedium demon- habitu inititudinem. in quantum per tepeti quemptam lIcqui scienti asino Io.tio emactuum adquiritur in intellectud: spm titiam conclusionis, cuius alter solum probasti quaedam permanetis habitu similis de bilem adquirit: ex eis solum, quod ille efiic qua idem est iudicium quantum pertinet ad iam demonstrationis percipit, iste probabile prae se iis institutum, ac si vere esset habitus: ter dumtaxat argumentu reputat ergo solumi tiam , inter habitum opinionis de actu scien gnant ex parte subiectu sed pugnantia ex partetiae quartam denique inter habitum scientiae subiecti nequeunt sim si in eo te; riri, ut com actum opinionis de singulis enim compa tralia, priuatiue opposita Ostendunt ergo rationibus specialem habet dissicultatem prae pugnat aperte cum natura horum actuum iisens quaestio .m licet non omnes opinantes mul in eodem intellcctu circa eandem cones adeo distinci loquantur, sed multi subcon sonem existere.
fusa quadam ratione scientiae, di opinionis Et confirmatur: quia impossibile est eundem Confirmdoceant, simul stare posse, vel non posse ex homine simul iudicare,quod aliquid no possit
Vcibis tamen sit gulorum licet colligere. quid se aliter habere,in quod illud deui polli se quasque sentiat. vel in quam partem magis in ciliter habere: cum eiusmodi sint contradicto II. clinet ria iudicia, sed id sequitur euideter, si scientia,&opinio simul dentur in eode dc circa idem:
Pr ponitur ententia nori omnino ergo apertam virumq; inuoluit contradiisti
negarIua. nem probatur unor, nam si habet scientiam L Opinio. Vas igitur ex temas sententias circa coact*sionis iudicat non posse aliter se habe. I hanc quaestionem reperio, d alteram te. Ac si opinione simul iudicabit etiam, quod mediam: negat omnino primum extre. possit aliter se habete cum hoc sit opinioni ii muni scientiam, Mopinionem simul stare triti secum. N. A mea. i posse. siue pro actibus. siue pro habilibus quod Secundo scientia 5e opinio pugnant tan-
sequuntur Scotus in . . et . quaest unica quam euidens,&ineuidens, cuinde intrinseca latra haec prim O. Caiet. in commentarii 26. ratione scientiae sit euidentia, qua ex propria cap. lib. prioris dubio vit Maa Sotus quast. Oditione ea re opinio opponuntur crgo pri, Unica eiusdem capitis quo tu sententia in no vatiue sicut lumen .in tenebrae, sed priuati
uis imὸ amplectitur. Mag. Masus. ibi de m q. s. opposita intrinseca habent repugilantia circa
Et reputatur expicta sententia Atistotelis de subiectum erilo simul in eo cile repugnat: aest