장음표시 사용
21쪽
adhuc coram deo infans esset, scriptura protestatur quem adoptauit quidem sibi filia Pharaonis, sed eum regaliter educauit sapientibus Aegyptiorum praeceptoribus adhibitis.hocide prodit de Mose Aitabanu qui commedata sapieti Mosis, Mia deo diligeretur
in eius rei fidem, haec inter alia de eo scribit -κAcilia *bAα- ob haeci ,ἀRoboaec A/xmA . Uret crum ist-κerem Esec Ailuta re Aιν - iam quoRhaec sententia est, propter eos qui graece nesciunt, cum in carcerem coniectus esset Moses a Nechelie aegyptiosireges eos conaretur liberare populu ab aegypto 'octu solutus est, patefacto, deo uolante, ipso carcere egressus autem, Min regia irrupens, astitit dormieti regi, unas experge fecit. qui subito pauore perterritus, imperat Mosi, ut eius dei nomeefferret, qui cinii, in regiam intromisisset. Moses aute ad eius aurem acclinas insusurrauit quo nomine audito rex subito exanimatus cecidit Ad confirmatus Moserursium reuixit haec ille, quae obiter citata sunt. de Iob libro testatur Origenes in antiquissimis monumentis se reperisse Moysen cum hebraei in aegypto grauissima seruitute
premeretur, librum Iob circunferre solitum,ut illius uiri exeplo, fortius ad eas calamitates perferreda omne animaret. credimus igit cum hebraeis eum libruma Naese esse conscriptu. Dicut aute hebraei
pentateuchum quide Mose conscriptum stolae uero librumq; iudicum Rut' primos duos regum libroSi a Samuele. Reliquos aut duos,librosq, Salomonis ab Esaia Primum itas inscriptionis genet dimiserunt septuaginta secutiq; sunt tantumodo reliqua duo. N cesseq; fuit eis nouas librorum inscriptioneSexcogitare, ab eo, quod in quocunq; libro contineretur.Igitur primum librii genesim inscripserunt, ut ostenderent contrari gentiles oplinarentur, coelum atq;niundum aliqn coepisse. Philon auit Moysen authore fuisse tradit qui primum suoru libroruigenesim uocarit. ita enim in libro de mu-do refert. sui l -- ασξου -
22쪽
ror m Pip. hoc e gentis iudaicae legislator Moses genitum incorruptibile asseruit mundusia sacris libris. Sunt aute quinta,quoia primum genesim inscripsit, qui hoc modo incipit. In principio fecit Deus coelum terram. Gruntamen arbitror ipse septuaginta non Mouen eam inscriptione fecisse. In caeteris item libris eide rationem secuntur aut enim ab eo quo de agitur,ut ab authore eos appellant. oi ta nos ubiq; sequimur 'liqn nomin a graeca relinquentes, ut Menesim Exodii Deuteronomiu interdu ea immutateS.ut Numem risu Castica Salomonis. Berescit ergo apud Hebraeos Genesis appellatur, sillud sit libri in stren non q, ea uerba genesim significet, ut quidam in doginatica panopita dixit.
IN PRINCIPIO. Pnepositae, in , apud hebraeos inuen extiam se pentanaero significare ui niaximeqii instrumentuism oepi, denotamus.ut est illud in hasta mea percussi eum.&sne valuit David contra Philaeeum in funda, lapide, idest ii funda de Iapide. Et illud. Visitabo uirga peccata eo'.Et illud Deutero. cap. Auli.Aιο=βoA metret si A diis. i. lapidabitis eos in lapidibus V binas sciremus hujus praepositionis proprietatem fortasse laberemur. alia annumer quae passim occurrent,de qua re nos in libro dc locutionibus hebraicis plura scripsimus. Eadem phrasi tutur gradiciqn ut Homerus in Iliade, de interitu patria sic in 1 an , βαMheroe ditarum, e re p. labena, de sua pignora matrum Allidentur humi uos agitante furore Saepe quos causam at auth rem lanat it in manu domini facta sunt omnin ipsa nimirum fecit.&, Omnia in sapientia fecisti, ipsa uidelicet omnia inueniente, Lit lucem promente. Et Salonaon 's AM A Um p --mo emotus coemum i Dominus in sapientia fundauit terram parauit coelos inprudem. qui loquia modus abhorret ab usu nostro Et illud mi ad .i.in uerbo domini coeli facti sunt quam praepositionem prudenter miserunt Septuaginta. Potuit igitur uerti, In princips 'cu priueipio utranq; interpretatione grami maxime' latini amplecti uidentur, cum exponunt, in principio in initio inchoationes temporis, in filio, ut dicamus in principio idest cum filio det,ut in significet authore recausam Mid quod est gra
cla . Quod a nostri theologii tum detecta tum latiuia mimine ab
23쪽
Aod b eo in ipse eo seo. i. quomodo etiam secundum nos omnia
per filium facta sunt certe quia diuina uolutas, ex prima causa tanqfonte progressa,per uerbum, tanq propria dei imagine, in operatione procedit Alibi quoq; Di ilio Arax is, Oraseo me x,
Christus inquit, dei potestas,&dei sapientia est, at 3 ita omnia per ipsium facta sunt,&omnia per ipsum Min ipsum condita, Et Augustino ex latinis, Hilarios hi cone Papa qui una uoce, In principio creauit,&c.exponunt in filio. Atq; tunc necesse est, dicamus uel per filium, aut cum filio. PRINCIPIO hebraice mim rescith. nomen capite deductum, roS. propterea omne initiis inchoationemq; significat, siue teporis que loci, siue operis, aliaφq; reb principi quoi copiosa tabis occurret exempla Hic temporis inchoationem significare uidetur, patetq; id ex aeditione chaldaica, quae loco resciti, habet cadmin. Quae uox chaldeis teporis exordiu senat ideoq; hebrei, maiores ueteresq; suos appellant cadmonin ci l eadem uox inueniatur
pro mundi anteriore parte posita, idest solis ortu. ideo non ad exordium temporis tantum est referenda Interpretari autem in filio, notam christiano sed etia antiquiisimoPtheologoMest opinio Mercurius enirn in filio dei, omnia esse condita clarissime pronunciauit. apud quem sic extat. o Arduco 3; aeps podi Aoc gr, 'ci vis σωσίπεκ- Ao rus es o povν,έ -ove ops L. mens autem deus, cum marisatshammae uim haberet, uitas esset, lumen, peperit uerbo alteram mentem opifice. iv paulo inferius. - , Aonuunm' u si vilmirmocri benedictus es, qui ucrbo uniuersa condidisti. consim te illi As cuius ob be-οι - 18sses.&Mod ab Athanasio in Arrianos depromitur. OVA Aoyoc poeso minutu i mi es eius est operativum, ais opifex. ct autem per uerbu intelligat filiudei Mercurius, clarum est ex aliis locis. Hanc opinione d prauarui postea Platonici, ut nos in libro 6tra theologia platonicom ostendimus neq; tamen fateor Merciarium, quid diceret, penitus intellexisse Sentit quideo Augustinus suin diuinitate filii intellexisse cu-
24쪽
ius sententia citat ex eo libro, que ille inscripsit Ao;es et: Aetam quo praeter caetera illud quos reperitur filium enim sic alloquens ait, filius benedicti ais bonae uoluntatis, cuius nomen non potest humano ore narrari. Secunda quos chaldaica editio in principio uertit, aeriotira idest in sapientia quod isit nostris theologis consonum, plane intelligis, praesertim Origeni, uiro qui nihil nescire quis uetustatis essetiuidiosissimus cuius sententiam citans Theodoritus inqte iob pumea Opx fabrum ae otiescit eu et vi, g*. Origenes inquit illud in principio creaui uult pro eo esse posse quod est in sapientia,hoc est in filio visint, qui putent id in aeditione chaldaica esse cabalisticum. Quibus an fides adhibenda sit nos in libro contra cabalista explicuimus. ausi etia quida sunt apud graecos uertere in principio e su odiAb I. idesta capite, exponebatq; hocsees iam . simul, ut omnia simul condita dicerent quos citat Basilius in
C RE A UI T. Aduertendum hic, non esse omnino ueram di-
ferentiam illam theologorum, qua dicunt creare actionem esse diuinam, qua ex nihilo aliquid producatur, facere uero materiam prinexigere, ut aliquid ex aliquo fiat primo enim ubi nostra aeditio hahet creauit, hebraice est . a bara, quod omnem fere aectionem formationem significat. septuaginta quoc uerterunt ocri quod uerbuios semper facere interpretamur. Inferius quod inueniemus creauit deus caue grandia Areauit hominem patet aute tam eiusmodi animalia, Tipium hominem ex aliquo facta fuisse quae tame dicimus no fac scd creata esse Facere igicats creare, hoc proprie differunt facere generale est, tam animatomilio quae anima careant.at creare proprie de his dicte quae per propagationem gignunt . unde fit etia procreare, quod ad prolam tantum refertur.creae ergo
ab homine homosomus autem fit. Quia uero deus nota a nobis, gentilibus pater mundi appellatur, propterea ab eo mundum genituac creatu dicimus. sic nam de hac re extat apud Platone in Timeteod bi Er, D msi avebs etrrem en impreae Ad misi re, stAb re cibo cessέAodietis. i dii deoR,e e res quakipse pater, repertoro extiti non possent me nolente interire Wab author grauissimo idepronunciat in libro de uniuersitate iccirco singularcni deus hunc mundu ais unigenam Procreatiit ecce
25쪽
procreatum adeo dicit hunc mundit. Tala tur Septuaginta, qH d
ronymus optime sunt interpretati, sed hoc Hicronyrni clarius operationem illam diuinam explicat. Nam Nercurius dicit de hue mundu genuisse, ac procreasse. Sed aduerte, quia fortes Mercurius Plato Marcus, iccirco genuisse deum hunc natanduasserui, non solum animal, uerum etia deum mundum putarent, quod Maucra philosophia,ci christiana uetitate maxime abhorret nisi recte eoPsententia interpretcmui Bautem magis ad uetitate sit dei asserere mundum creasse,ifecisse cxh:s ccipertu maxime est quae a Ioanne Grammatico in primo de generatione scribuntur qui hoc modo eam rci explicat petialec etsi in ore excis, siluo goc mereb et Ahi minuitis gum, Do rabidoμου moifi Vis de Migram te defiαMtar, As(oc et stabo se ob miro G. - χουePt,i Aor ovi a Ru . . . et Ag eos miHp xi Umor, Me xA- Aerci, grue se me unx ex Hy hoc est,atcbhinc ratio tibi aperta est, quamobreni Aristoteles non, det fateri causam effectricem huius mundi esse deu. nam si facere est secundu qualitatem immutare, de- usq; uniuersi opifex esse dicitur, non proprie dicetur hunc mundufecisse, sed potius extruxistie, aut pmduxisse. Et paulo infra.D. Viam
igitur nusquidetur Aristoteles protulisse effectrice mundi causam esse deum, asserit enim facere nihil esse aliud, quia quadaria,&per modum generandi, aliquid in lucem esterre . at deus nes tempore operatur, ne psine subita perfectione. ex eo igitur negat eum mundum effecisse Ad magis dicendum esse eum produxisse. haec quae citauimus ex Ioanne uidentur cum nostris theologis conuenire Athanasius tamen cuin eos inueheret qui ex aliqua subiecta materiamud uadeo effectum esse contenderent, eos refellit ea ratione, quia si uera haec esstnt, deus non factor, sed opifex, uel faber potius appellaretur, innuens proprie deum Eppellari faetorem, ex nihilo oia condiderit. eius uerba haec sunt contra Arrianos. si Mouiso AMAAcinos, coramis et M EA AN r.es Aa, tam ras ab arenis a
26쪽
DEUS. hebraice mi, nomen plurale duchim, abi re Ioha
eius singulari. Dubium itas uidetur, cur uocem uerbi linguIarem, nomini plurali addideri ut diceret creauit elohim , ac si dixisset creauit dii, quod non solum hoc loco, sed toto etiam ueteri testameto positum reperies. Quidam hebraeo dicunt eum hebrateae linguae morem esse, quem Ismaelitat MItali sequantur, ut principes at optimates uiros nomine plurium salutent, atq; appellent, eaderatione sacram scripturam, deum deos appellare, idq; non solum in hac uoce, sed aliis etia divi ni nominibus ut est Adonat, plurale enim est hoc, sicut, illud quo loquendi more non modo erga deuuti hebraeos, uerum etiam ipsos homines . Nam qui herum suum uocans dicere posset adonai. i. heri mei.ut dicimus italice uos fecistis, ad unum tantum sermonem dirigentes, quod hin hac uoce fit hahalim. i. heri. multaq; esse eiusnaodi uoces, quae peculiare aliqua Personam, nomine pIurali denotent. Ais hoc modo tuentur se hebraei, quorum dicta si uera essent, frustra nos christiani, ab eo nomin e testimonium peteremus, diuinam trinitatem ex ueteri testameto
asserere uolentes Scire itas oportet, nos saepenumero in torquedis sacras litetis, intolerabiliores esse,q I faciunt concionale S ut enim multa sunt inueteri testamento, quae ad Christum spectant, ita sunt plera 3 quae ad la tempora sint tantummodo refereda. Iudaei tamequo suoSerrores tuerentur, ueritatiq; tenebras offunderent, falsas mustis in locis interpretationes excogitarunt. Igitur credere par est, In sacris literis longe aliam esse diuinarum rerum, at 3 humanarum rationem, ita Maliti habere sensum, qua deum exprimant, q quae honainem, resq; humanaS. Non est igitur, cur crcdamus, siqua loquendi costiettidine in rebus diuinis utimur, eademq; utamur in rebus humanis, subito consequi, ut eadem sint inuenimus cnim id nequaci.
uerum esse, ut uerbi causia in hac eadem re de qua agimus siquis indixerit faciemus, scribemus, tame unus sit qui loquat, qua phrasi gdieci ato latini maxime delectantiar non consequitur, ut si eodernodo loquattur deus, subito de uno in intelligendum sit ut deus eo modo loquatur secum Hebrici etenma illud faciamus hontinen ad imaginem sim:litudinem nostram. Et illud rursum iacia te dc scedamus' confundamus, exponunt ipsi ut nos. sed ipsi d tintdcu
Angelos alloqui,nospatrem ipsum filium ias nometioli in signi
27쪽
ficares.trinitatem, multa possunt esse argumento. Principio enim, Elohim MDe significat,&angelos, praeclaros uiros ac iudices,
ut nos alibi dicturi sumus. nusq uero eo nomine peculiarem angeluaut iudicem denotamus, sed multos simul. Cur ergo cum det significat, G ad plures illud referamus nev alia certe dcbet esse hic, ais ibi ratio. P eterca aliquam pluralitalcm cum ad deum refertur complectatur, illudaucus indicio est adiungittar enim reuerbis&noininibus pluralibus, ut Iosue mi, d dii quia dii sancti est, idest quia deus sanistus est. cap. quo P. XXxe inferius inuenimus mi ni in sex dora. i. quia ibi apparuerunt e dii. capite quo p. xx. 'pnn do. i. postlabduxerunt me dii, que locu nostra aeditio intcrpreta Postv eduxit me deus de domo patris mei. His ais
aliiSinnumcrabilibus coniecturis cognoscimus nomen illud non s-
ne diuino quodam mysterio, per plurale esserri, praesertim cum id nulla necessitate fiat nuenitur enim eius singulare elotia cur tacueplacet magis sacris litetis deum elohim appellare, qetolia nisi mystice id fieret plura de hac re referre supersedeo, baliud agamus.
Sunt enim etiam qui opinentur, idololatriae errorem ex hoc potissiminum nomine pullulasse deos; plures opinatas gentes fuisse, cuia hoc, qalia peruerse interpretarentur, ut diluuium Deucalionis, cui tot comenta gentiles Exerunt, cum certe Deucalion, ipse Noac fuerit, ut nos aliquando probaturi sumus. Cur terosus caldaeus de tempore illo scribens dicit Noac deorum fuisseueneratissimum nisi quia forte legerat historiam hebraicam,&inuenit ibi traditum Elohim idest deos creassernundum,&eosdem colere solitu Noac quae tamen ita referuntur a nobis uticu probemus, neq; improbemus. Heloim uero Meum, dominu uertere possumus, sicut promiscue id nomen Septuaginta Hieronymus interpretatur Nes hoc ostedit,hanc ditionem no sic Hieroi mi, ut conatur Paulus cpiscopus Forosemproniensis probare siquidem renomen Tetragrammaton
Septuaginta interpretantur, et idest dominum quoso Hierony
C Hebraice quos duo nomina ponuntur,quae idem pollent vetam tollaeuauOhu. i. inanes uacuum ci igitur nomina diuersa
sint res tamen eadem cruolligitur autem ex omnibus locis, ubi ea
28쪽
nomIna reperiuntur ea significare modo inanitatem sum g nihil,
modo uastitatem, ac ruinam, quasi deformitatem ideo Septuagineius rei delarinitatem at 3 uanitatem optime exprimenteS.respexerrunt autem, ut puto ad Chaos ab antiquis celebratum, cuiuScorpus ex confusis elementis erat conflatum, quae res faciebat, ut Minuisibile esset propterea signis in aliis elementis delitescebat, inco- pomum ob eandem causam. Qi id enim differt id quod de Chao
ab Ouidio resertur,di quod a Septuaginta hic de ipsa terra cum ille rudem indigestaq; mole ipsum appellat hi uero incompositam deipta Chao ergo senserunt hic Ixx. qmihi non satis compertum sit, an idem sit terra inanis reuacua in sacris literis, chaos apud gentes. Nai Chaos elementorum confusio est, constat certe ante mundum conditum aliquid extitisse, quod sacris scripturis aduersatur. Plato. n. de in condendo mundo, nihil aliud uult fecisse, quam confusa elemet in ordine redegisse uius sententia explicans Tullius inquit. Haec nimirum gignendi mundi causia iustissima nam cuconstituisset deus bonis omnibus explere mundum , mali nihil admiscere quoad natura paterctur, quicquid erat, qd in cernendi sensum caderet a d sibi assuimpsit non tranquillurn quietum, sed im- inoderate agitatum fuctuans, idq; ex inordinato ad ordinem duxit, haec ille. Si itas terra inanis reuacua Chaos e,suit,rgo aliqdante mundum conditum ais ita cum gentibus sentimus . Optimuigitur fuerit quid nos de ipso Chao sentiamus, exponere. neq; cnim inpetia est antiquorum opinio a sacris literis ex hoc enim Genesis Ioco sumptu est Chaos Audeamus igitur sicut facit xl lato nominis etymologiam explicare quae solete si non uera proxima salten, uero erit Sciendum igitur omnes fere antiquissimarum gcntiu theo Iogorum opiniones ex sacristiteris acceptas este,qq illi eas uel propter diuersitatem inguarum uel diuitirnitatem temporum longe
immutarint, utqtroide diluuio modo dictum est quod de Gigantibus traditur cum hi retempcstate Noac repantopost fuerin nem hi alii ab his qui ibi traduntur sint, sed de hoc alibi Chaos ita sex sacris lucris est acceptum quae ut omnium sunt antiquistimae ita ab omnibus illo primo tempore cognita: Quidquid enim de mundocodilo, de creatione Adam de Gigantibus,side his iue post Noac
29쪽
fuccessere, accidisse narratu necesse est per singulas aetates ab us,
Adam comemorata fuisse. Moyses quos non tam quae ex ore diuino excipiebat, scripsit,iqine ferebantur passim ea tempestate.Ideo&Mercurius qui proximus illis temporibus fuit, maxime Moysi
consentanea scripsit.Erat ergo apud uetustissimos homines opinio, fuisse ante mundum conditum, aeternam quandam priuatione, ortelanas tenebrassempiternam j caliginem equa mundum deus effecisset, idest quattuor elementa, cum in mundo nihil sit aliud., quoniain illa aeterna priuatione omnia indigesta ac perna ista delitescebat, propterea appellata est ae re si . . inordinatio quod postea non ita probe intelligentes posteri theologi crediderunt hanc priuationem fuisse iam existentium lamentorum confusionem .Chaos Sed p-fecto haec uera fuit apud iactustissimos de Chao sententia Chaositas est sempiterna illa ante creationem mundi priuatio, sempiternum illud nihil, densissimo non existentium reP tenebrae nes enim hic tenebras appello, quae luci opponuntur, sed ipsum no esse. Quod itas in sacris literis nuncupatur thou hou ab aliis gentibus uocatur Chaos. Quod nome cum graecam e mologiam non admittat, putamus ab hebraico sumptu esse ut pleras etiam alia inde sumpta sunt.Mcnsura enim nome est hebraicum Accus quos similiter
quod dicimus vado, illi dempta una syllabatua, uel ba quo lingua
italica utitur. Et rachamare hebraicum est nfinitaq; sunt alia, quae piget referre Itas cum ab una lingua in alteram transciit nomina, maxime solent immutari. Littera igitur th apud hebraeos,&ch maximam habent inscriptione affinitatem. Prima enim sic n. altera sic ri scribitum Quod itave thou, gentcs per linguae diuersitatem chou pellauere. Facilisq; estachou ad Chaos transitu' maxime indesinentia graeca, si qua orifere hebraica nomina siue in , siue in i desinant, in os mutante. Quod autem dies umest de thou, idem dicendum etiam de bou,uiratantum litera comutata. Qitare fortassen6sentit reci e Aristoteles,
tassent esse omnium rerum receptaculu, quod plurimum abest a uero. Minusqtio Proclus, qui putat Orpheum per Chaos Dateriam 'primam intellexisse, ut est illorum hominum mos, omnia in sua d
gmata torquere 'nam quae sint tabulosissim Itas quod Hesiodus
30쪽
Notos risim est. ivreAccincta Extitit ante Chaos, post haec latissima tellus, tiam super innixum pondus rerum incubat omne. Idem est cureo quod hic in Genesi traditur terra erat thou, toti,
idest terra erat nihil . tamenim Hesiodus qsacrae item per terram totum intclligunt mundum, cos ei sunt admista &annexa reliqua elementa. Ille utur dicit ante terram fuisse Chaos,nihli. Genesis autem terram fuisse nihil est enim Phrasis hebraica,anteqenim terra effecta fuisset, erat ipsum nil L His consentanea etiam sunt quae a Mercurio de eadem re traduntur, qui in suo Primadro sic inquit. M θεο, ν λώμ. Erant inquit tenebrae infinit: in ahysib,5 aqua spiritus tenuis intelligibilis, ut diuina uirtute erat in ipso Chao. Tenebras ita pappellat sempiternu illud nihil. Quod aute dicit eas fuisse in abysso, idem est quod iacra recensent :tterae,5 tenebrarerant super faciem abyssi tantum in Phrasi di loquendi modo disserunt. Idem uero est apud Mercuriu tenebrae abyssus &Chaos,ris in sacris litteris thou kbota hienebrae habyssus. Sicut ergo diximus terram. i. mundum fuisse thou stoli, idest nihil, sic postea
repetimus ide explicare magis uoabysso. Per abyssum enim hic nihil aliud intelligitur, profunditas
illa tenebrarum, non existentiuin rerum, quasi aeterna nocte sepultarum. Nox igitur illa aeterna ta a Mose, cra Mercurio abyssus nuncupatur. Quod autem tam Moses,q Mercurius addunt aquas, idem est per has enim intelligimus ipsam iam memorata abyssum Nevenim nos turbare debet uarie loquantur, idemq; per uaria nomina nificent, ea enim theologor tam est loquendi consuetudo Poetenebras ergo, abyssiim, aquam 5 thou&Chaos idem significant.
Addit postea Mercurius nihil a Mose dissentiens, spiritus tenuis
de intelliges 'xistens in Chao nimiru spiritus sanes tas, qui per tete nam illam priuationem ferebatur,divinitateq; sua fruebatur . nihil enim ope indigebat alicna, ut esset Ab infinita es tur aeternitate suerunt tenebrae illae fuit Meus, cuius spiritus per uastam illam aeternitate agitabatur ac uiuebat iccirco addit Mercuri' quae diuina uir
tute erant in ipso Chao. Quis enim non intelligit diuinitatem ipsam
cum illa priuationem ex ex iniue et hoc non sit aliud ac si dic