Philosophiae practicae pars altera, complectens oeconomicam, libris 2. pertractatam, auctore Clemente Timplero ..

31쪽

in oleo NOMICAE Lib. I. p. 3.s Naturae instinctu homo ad familiam constit endaan impellei erus. . s. in . ob- Respondeo ad primam obiectionem, eausas Misonis Iubordinatas inrer se non pugnare 'aeque rit pri- . mam causim tollere secundam, VcI, volutatem hominis,ipsam Naturam. Ideoq; ex Anteceden- . ti non recte inserti consequens. Ad alteram O te lionem respondeo ilaucorum indiuiduorum

conditionem toti speciei nibit praeiudicate: neq;

paucorum exempla extraordinaria communem regula pressus euertere. l. nonnullos abhorrerea societate doinestica, de vita solitaria delectari vel propter peculiare corporis temperamentum, praesertim melancholicum; Vci propter singui rem vocationem diurnam. vel propter prauum& corruptum ipsius de societate domestica iudicium, ortum cx falsa Sc superstitiosa mentis perseasiono, vel propter aliam causam occulta .ra recte dieatur principiam rami

o βασι/n- C Tatuitur thesis Ermativa. Rati essunt, taria U- - Ο Quia Respublica ex familiis multis. diuersis originem ducit. Et propterea etiam a Boditro lib. R ' 1. . e Rep.cap.i. definitur familiarum, rerumque inter ipsas commutuum summa potestate ac ra-ε. tione moderata multitudo. a. Qu a finis funiliae est Reipublicae eonstiturio, ampl:ficatio&cOn-3. seruatio. 3.Quia sicut seminatium proprie est i cus, in quo plantae generantur & educan tui, donec ex eo maliam terram transserantur. Sis etiasamilia est quasi seminarium, in quo homines

32쪽

De causis externis familia. c. 2 i l tur, ut ex iis postea tum aliae familiae, tum ipsa Reipublica constituatur& augeatur. Et hoc etiam testatur Cicero ib. i. de officiis in doctrina de liberalitate,cum ait: 'imasocietas ιπι escon

omnιa. Id autem est principium urbis&quasi sena inarium Respublicae. Sequuntur statrum couiumstiones; post consobrino tum sobrinorumq;. qui cum una domo iam capi non possint, in alias clomos, laquam in coonias cxeunt. S quutur coinnub:a & allinitates , ex quibus etiam plures propinqui. Quae propagatio & soboles origo est Re rumpublicarum. C A p. IV.

De causis internis familiae. PRAECEPTA.r Herunt causa externae familia. S quuntur interuae, nempe Materia se

Forma.

1 Materia familiae sunt hominespriuati, D. Masaria ex quibus familia consti tuitur; cuiusmodi sunt semisi Paterfamilias, ct ii, quisub Patrisfamilias imperio vivunt.

3 In illu vero consideranda partim distinctioistim societis domestica.4 Di Inritio fit per ordinem, qui triplex in

ter illis reperatur.

33쪽

rriplex.

6 GMaritus est resona domestica uxorem propriam habens. Uxor spe sona domestica maritum proprium habens. J Secundi ordinis siuniparentes es tiberi. s Paretessunt persona domesticae liberos proprios habentes , cuiu modisunt ater se mater. 1 o Liberi sunt persona iamesticae paretes proprios habentes, cuiusimodisunt sibi o filia. 1i Graii ordinis seunt herin se serum: quorum isti nomenelatione se a heram, hicIeruam seu ancillam includit.

ta Herus es persona domestica habens stre-

uum,

υ Seruin estpersona domestica habens M.

14 Sis fuit distinctio hominum familiam

constituentium.Sequitur eorundιmfocteIas δε-

mestica, qua eis coniunctio leguima se mutua ad istam domesticam bene degendam. is Est g v 0rima, vel a prIma dependens. 16 Prima est societas conrugalis,vulgo ma- tr imo ni hi in seu co ni ugiu in dicta, qua nihiIaliud est, quam comune to domestica se indiuidua unius maritι ct uxoris mutuo se legitimo viriu s consevsu sobolis procreanda , mutui-qMe

Coniuratis.

34쪽

que auxilii se solatii conferendi gratia, inita. I Io ista recte contrahendas' Iandae sunt

conditiones certa in pe/sonis conrrahendu seoniungendu requisitae, qua sunt πιθνImariae, velfecunda .is P1rmareta sunt qualitates tum animi,

sum corporis.

iv uatitates animi sunt virtutes partim

ro Sualitat s corporis sunt partim integritas o rectitudo membrorum partim iustasia

at Secunda ria uot genu , propinquitas gener u ,atas es dos. 2 a In genere requiritur, ut sit honesum,nultis infamiae macula notatum. Inpyopinquitate generis requiritur, ne ob sangMinis cognationem gradum legItimum o licitum excedat. 26 In aetate requiritur, ut nesssu Immat ra, Ness,ten:tW ma ualis. 2s In dote non tam quanIitas pecohiae . qui

35쪽

Paterna. 3.

quae praecipua est o fundamentum reliquarum. Sequitur societas domestica a prima dependens, qua duplex est, Ilaterna ct Herilis. 27 Pa ιerna societas est coniunctio domestica parentum O liberorum orta ex generatione naturali.

a J In ista νecte ineunda requiritur cura sui ius procrearionis, tum uxori praegnantis se parturientis. L 29 Cura procreation consistu in legitimo, sobrio, moderato se tempestiuo conmum con-3o Cura uxoris raegnantis se parturientis consistit , partim in avocasione eorum, quaseriunt , tum adfatum in utero nutνιendum, ν borandum se tutandum; tum ad partum rimpromouendum parιιm in remoιione erfuga eorum, qua his sunt contraria.

3i Herilis societas est coniunctio domestiea inter herum o seruum, orta ex mutua virasus ad imperandum ostra mendum obligatione. 3a In ista recte instituenda cura se neces ratis se delectus est habenda. yy Cura necesitatis exigit, neplures serui infamatia alantur, quam domuου indigentia, auι satus conditio requirit. 3 Cura delectus exigit, viserui eligantur,

36쪽

De causis internis fanula. O. I. 2I

Adhuc de materia familiae. Restat forma. quae consimi in distincta es harmonica homi

num famili tm constituentium inter se coordi Natιone, se adum m corpus dom suum, νίδε

mone. 1 An Paterfamilivisit par amita PRO thesi negante faciunt haec argumenta. l. Qui a P terfamilias est dominus furtiliae; que-

admodum notat Graecum vocabulum .iκοδ σπν ς. I

Ideoq; eius imperio familia est subiecta. Cum autem Dominus non sit pars eius, cui imperat: sequitur, neq; Patrem familias polle elle partem familiae. 1. Quia Paterfamilias est causa effciens familiae . Causa autem cssiciens non eli pars sui essecti. 3. Quia familia est coetus hominum sub unius Patrisfamilias impcrio viventium. Ad illum autem coetum hominum non pertinet Paterfamilias tanquam pata; nisi velimus statuere ilicina sub suo imperio vivere,quod est absurdum. 4. Quia πι- sicut Deus non est pars mundi; neq te Nauci crus Pars nauis, neq; princeps pars subditorum: ita neque Patcrsam dias est pars sam i li. e. At pro thesii assirmante adduci possint hae ra-

tiones. I. Quia Paterfamilias primario concurrit

ad constituendam integritatem familiq& sine casamilia non potest conlistere,& dici integra. Ergo est pars prinaaria familiae. r. Quia quod dux est in exercitu,caput in corpore humano, id Patersamilias est in familia: Ergo sicut dux est pars princeps exercitus, caput pars princeps corporis humani : ita etiam Paterfamilias est pars princeps familia .

37쪽

λα ritu Pro quaestionis notandum est simi- liam modo stricte sumi pro illo tantum coetu hominum , qui sub Patrisfamilias imperio vivunt: modo latcpro coetu hominum,qui constat ex Patre milias& iis, qui iub eius imperio vivunt. In priore fignificatione Paterfamilias no est pars sa- miliae: Et sic etiam vera sunt argumenta, quae prothesi negante suetunt allata. In posteriore vero non: Et sic vocabulum familia supra in praeceptis filiivsserpatum,in eaq; vera etiam sunt argumenta pro thesi astirmante allata.* QMot persena req-νantur ad constituendam

οπτια a ρο- A l guim const tu dum tres personae necessa

' ' riae sunt:sic tres quoq. personas prςter i 'atre familiae nece ilarias et Ie in fain ilia definienda.Et paulo post addit, semiliam suis omnibus numeris ac partibus sine matrefamilias persectam & consummatam non videri. Ex eoq; fieri, ut quinque. εν roteia personis integra familia eonstituatur. Aristoteles vero libr. i. Polit. cap 3. asscrit:

, --ἡρ - τίανα : hoc est , prsma O minima pa=ια domus seu familia sunt . Hrus ειδεμ-um, maritus ω υxιr pater oe libera Etsi vero herus, maritus & pater Nipsa sunt unus numero homo, unaque persena : tamen tione inter se differunt & ob triplieem relationem, quasi triplicem personam constituunt:vt ita secundum Aristot Iem triplicis ordinis peiscinae videantur integram

familiam constituere. Ex quibus primi ordinis sunt

38쪽

Da eausis internis familia. Q. a. 2 sum maritus& uxor: secundi Ordinis p rςΠxς s. -- liberi:tellii ordinis herus&struus. Scis quaeritur ' ἡ

iram recte numeretur' Ac pro sententia quidem af- famitia με- firmante facit. i. Quod est persona dometa ba/stica. 1. Quod cum suo hero peculiarem speciem se societatis domosticiae,quae dicitur constituit. Sunt enim herus & sersius entia relata,quorum unum fine altero, neq; elle, neq; cognosci potest. At in contrariam partem obiici pollunt ea, quae Aristoteles lib. i. Polit. cap. 4. de natura secili dillerit. Definit enim eo in loco seruum κτη-

hoc est , bonum possissem ει instrumentum , hera,

finitione seruum appellat. I. Tonum . . sus hero possessum: tum , quia seruus non est siti iuris, sed alterius imperio lii blactus;&sic totus in ρο- testate sui heri: tum quia teruus numeratur inter pulsessiones, quatiunt in potestate possidentis. Vnde etiam olim licebat seruos vendere &emere riori minus, quam reliqua iumenta& pecora , per quam venditionem dc emptionem tr. insibant in alterius dominium eL pollesso 'nem. 2. Vocat νnstrumentum hera : quia herils , seu Paterfanalias eius opera&ministerio v-titur ad exequenda negotia domestica. 3. Vocati strumentum animatu , activum, ad in fierentiam inanimati, quod se .psum non mouet, nccquic qu agere potestinisi moueatur ab alio. 4. Vocat nurumentu separaris, ad disterentiam membrorucorporis& alioru instrumeto ru,quq resecta a suo sospore, vel remota a suo magistro vel opifice,

39쪽

I. a.

1 OF co NOMICAE Lib. I. Cap. qui ea mouere & regere soleb at, nihil amplius per De pollunt agere vel efiicere. Cum igitur struus eresententia Aristotelis partim numeretui inter pose sessiones Patrissimilias, parti militer instrumenta oeconomica; videtur ille sine absurditate inter partes familiam constituentes numerari non polle. Re pondeo ad obiectionem, seruum duobus modis considerari posse. i. quatenus est persona domestica & pars herilis societatis: & sic elle par- em constituentem familiar. a. quatenus est org num &-Oeconomicum: Et sic inter partes familiae constituentes non recte numerari.

3 An necesse sit personas ilυε familιam cora situunt, habitare temper in una ct ea dem rimo ΘSVnt nonnulli Philosophi in ea opinione, non posse constitui familiam , nisi ex hominibus, qui in vita & eadem domo habitant: Et propterea

est,etrudim domus crinum3 mr viam eonfortes. Sed hae opinio non potest consistere. r. Quia ad con- 'sticitendam unam familiam satis est si homines, ex quibus constat. sub unius Patrisfamilias imperio vivant etiam si in diuersis regionibus vel loe shabitent. a. Quia si cohabitatio in una & eadem domo simpliciter i. stet necellaria ad familiam: se queretur libet os & seruos, qui iussu&consilio Patrisfamili s in pereg in is locis versintur non amplius pertinere ad familiam , ex qua prodierunt.

40쪽

STatuitur thesis assirmativa. Rationes sunt. Quia a Deo iplo immediate statim post creationem mundi in ipso paradiso, & quidem cum homo adhuc viveret in statu innocentiae, est instituta societas coniugalis. V nde etiam dicitur omd nitro dat ana. a. Quia finis illius est partim legitima sobolis procreatio partim mutui auxilii & solatii praestatro. Hunc autem bona, consequi non poteli sine societate coniuga i i circo rccte inin

σἰαρ -3. Quia nccellaria est ad propagationem& consei uatio irem generis humani: . Quia fundamentum cIl, seminarium Sincrementum non tantum familiarum, sed etiam Ecclesiae & Reip blicae. s. Quia frenum est&medicamentum aduersus scortationes,Vagas & turpes libidines. Viade etiam a Plutarcho in aureo libello de institii-

tione liberorum dicitur δεσπις rῆς Mo τητω α

οε, hoc es , toculum iuuentutu scilicet lasciuientis 6. Quia naturae legibus maxime est consentanea. Illa enim non tantum homines est, gregata generat; sed etiam

colant: Illa non tantum organis sufficientibus generationis hominem instruit; eique naturalem p Qcreationis appetitum inserit, sed etiam exemplo plantatum &bestiarum, quae singulae vitam turae suae conuenientem agunt, hortatur ad si