Philosophiae practicae pars altera, complectens oeconomicam, libris 2. pertractatam, auctore Clemente Timplero ..

41쪽

16 OECONOMICAE Lsb. I. c . . cietatem coiugalem ineundam. Vnde etiam matrimonium dicitur iure naturali elle institutum. Ee A ristotcles l:b r. Oecon.3. ait:- να ει - ουν. - γύα λεν εον, T. Quia matrimonium apud omnes gentes & populos approbatur , tan- . quam res honesta , laudo l; & honore digna. 8. Quia medium est primarium bene constituendi ν. &administrandi domum. v. Quia maximum dero. cus& ornamentum domus est. io. Quia sine societate coniugali domus imperfecta est & manca, tello Hieroc in lib. de Nuptiis:.iam μι- νευ ψ

inus impersecta quidem reuera est eurarius sine maιν monis vruit : perfecta vero F integra erus , quιυμ M. tam agit coriugalem. i I. Quia sine secietate coniugali neque familia, neque patria, neque Res Publica, neq; vera Ecclesia Dei, neq; vera relig'o seu cultus diuinus in hac vita conseruari potest Idcirco recte ait Plato lib. 6. De legibus t

la rartoue confer ara Ποιιαιον possum, uis optim3 qu que

42쪽

trsam tueantur oe adauuent. 1. Quia absurdum est ubiq; venari occasiones amicitiarum,amicos*, dc socios comparare ceu futuros auxiliatorcs in vitae disticultatibus: illam autem recreationem, auxilium & opem,quae a Deo, Natura de legib. nobis ex locietate conragali percipienda osse riur, negligere Iibiq; non comparare. i .Quia coniuges pro duobus oculis quaternos habent: de pro fluabus manibias totidem alias, quibus una iunctis facilius possunt familiam Sc rem familiarem admini. strarc. I . Quia qui cccbbatum line iusta&graui causa sequutruit . illi quantu in se est aias de te pia Dei destruunt, Naturς bellum inserunt, familiam , dc patriam produnt, Rempublicam euertunt,deniq; perpetuitatu generis humani labefactare ac deuruere conatur. Hinc Spartani mulctam statuebant primam no ducenti uxorem:alteram Θria ducenti, tertiam de grauissima in illi, qui mala duxisset: neq; ad ludos de Oectacula δc convivia publica admittebant, qui uxores ducere nollent. 3. uia coniugitim est lupus communionis, quae

est inter Ecclesiam dc Christum At contra pro thesi negante obiici solent haec . argumenta. I. Quia societas coniugalis priuat

43쪽

18 OECONOMICAE Lib. I. Cap. 4. hominem libertate naturali, &inseruitutem Ois a. diosam & molestam coniicit. 1.Quia principium& fons est multarum & variarum eurarum , solucitudinum, molestiarum, aliorumq; in comm dorum & malorum quibus vitς tranquillitas tur- batur & labefactatur. 3. Quia avocat & abstrahit hominem a studio capientiar, pietatis & virtutis, obiectis variis impedimentis , quae familiae de rei do inesticae cura secum affert. q. Quia valde peri- culos im est ducere uxorem. Si enim pauper Uxorem diuitem& bene dotatam duxeris, non uxorem,sed dominam habebis, cui seruiendum erit: Sin vero pauperem & indotatam duxeris, iterum eris seruus,dum victum viriq; & non tibi tan tum acquirere cogeris. Hinc recte ait Menander:

morem ducere si quis veritatem consideret, -- Malum quidem,sed nece rium malum. 1. Quia coelibatus coniugio longe est praesere duS, tum,quia minus curarum & molestiarum secum affert; tum , quia libertatem naturalem homini sartam tectamq; relinquit ', tum, quia apti rem hominem reddit ad studium sapientiae &vi; tutis excolendum: in primis vero ad seruiendum

Deo & Christo,quo cultu nihil homini in hac vita est salutarius. Hinc scitum est illud Philetae:

1aluti. Pro solutione horum argumentorum primum

. . binis, gς ς ς polle aliquid inse& per se, hoc est. sua natiari elle bonum, quod alicui non est bonum , sed malum per accidens , hoc est, ob certas

44쪽

Γcca hiaternis fumi κ. O. circumstantias alia'; causas accidentat ias. Idcirco recte ait Hierocles in ii.de Nuptiis,ut Stobaeus Genervi.

paucusane intolerabile fuerunt nUtia , non Podjua culpa, ariseuapte natura talis sit cum uxore communitas sed quando ducimus,quas non Nortebat, I in la- , ne ιmpersis Fumm in vita, nex instrum ad ducendam ut decet vorem ingenuam : tum vovenit, ut iussici uesintolerabissisisIocietas. Vbi etiam paulo post subiicit hana regulam: Non oportet inculpata cultare, neq; x smbecisi tale nostra, ctvtenae ignorantia rebus

crimen impingere. 2.

Deinde in specie respondeo ad primum argu- βρος mentum, societatem coniugalem no priuare ho- μminem libertate naturali, sed illum certis cancellis circumscribere, extra quos non sit vagandum homini, si ea recte uti velit ad gloriam Dei & propriam salutem. Imo tum veram libertatem hominem consequi, quando abiecta libidinum sera uitute, cui antea fuerat deditus, iam in coniugio incipit vitam castam agere. Ad alterum argumctum respondeo. I, nullum huius vitae bonum esse, cui non sit aliquid acerbi admixtum: a. coniugium quidcm secum trahere varias curas de molestias; sed illas a Deo mitigari aliarum honestissimarum voluptatum iucunditate; non secus ac medicamelum amarum a M

dico succis dulcibus tempcrari soler. Ad tertium argumentum respondeo, illud noper se, aut saltem non simpliciter elle verum: sed

45쪽

3 , OECONOMICAE LEI. cip. 6.lantum per ac ridens, aut secundum quid. Ideoq; inde thesin negantem recte concludi non posse. ' Ad quartum argumentum respondeo olle quide per chilo su in ducere uxorem obdubium euetum, qui cum ex aliis inopinatis causis, tum ex diuersis coxi iugum moribus oriri potest Sed propter ei usmodi periculum matrimonium simpliciter non esse sug:endum;sed per preces piaS,S prudentuin . circumspectionem huic malo estu occurrendum. Ad quintum& vltrinum respondeo ca libatu non simpliciter esse praeserendum cougio, sed ta- tum secudum quid ,quatenus id circum statiarum&causarum grauitas exigit. Neq; cotrarium probari posse per rationes allatas. Si enim mala coniugii eum eiusdem bonis conferantur, manifestum erit illa esse pauciora & minora, quam haecknt. Imo interclum coelibatus homini maiora mala , qua coniugium affert:quatenus homo destitoitui necessatus subsidiis&auxiliis,& libert te sua naturali abutitur ad Omnis generis libidines turpes & illicitas exercendas. νo thast af

fusicipiendia deseci te coniugati

STatuitur thesis affirmantia. Rationes sutar. I. Quia socieras coniugaliscinanium sectetatum domeiticarum est prima & fundamentum totius familiae,reste Hierocle in lib.de Nuptiis, cum ari:

autum fundamenti, super quo totius aedificii structura recumbere debet, prima & praecipua cura

habenda est prudenti arcta itecto. a. Quia nihil stolidius est , quam sine iudicio ad uxorem ducendam

46쪽

re ech intcrnis sem. si . Q. f. licendam impetu plane cyclopico proruere,& qua affectus obiicit,statim arripere &accipere. 3 QAia tota rei familiaris administrandae ratio pendet a bona societatis coniugalis constitutione. . Quia societas coniugalis bene inita sons est omnium bonorum domesticorum . adeoque felicitatis oeconomicae, contra eadem malc mita fons est omnium malorum domesticorum adeoque infelicitatis oeconomisiae. Et propterea rimete canit Euripides:

Aut fortunat3. Calamitas auia est si quis natim suctu Malam uxorem. Telm qus bonam nactus. Idem in Oreste :Γ mi δ ο -ς iis ιν ν νεοβροών,

uuibuιcuns hominibm bene consitutasunt nupti Illorum beata est vita. cuibus autem male cesserans Tum Ams,tum foro, mortunatisaul. Cum quo etia consentiunt versiculi illi Hesiodii

Non ensis aliquid uxore vir assequitur melim Bona, mala vero rursis non deterim aliud. Hinc Scriptura sacra bonam uxorem assimat elis sicut solem in mundo, & columnam aurea super h.ises argenteas , & exhilarare maritum , eius que vitam pio rogare, Eccles 16. Contra melius es Ie docet commorari cum leone σ dracone. qua cum Hemina mala Ecclel. N. Et ex rei tentia quotidiana testatur ob nullas alias causas m Agis, quam

47쪽

si Orco N OMICAE Lib. I. Cv. q. ob infausta coniugia euenire, ut multae Oeconomiae sint misierae,& tandem penitus corruant. ldcirco etiam Aristotelis lib. I. Oecon. c p. 2. graui 'ter monet , ut ea, quae ad conseruationem mariti& uxoris pertinent, bene dispensi ntur. Et cap. s. asserit,inter ea,que ad homines spcctant, primam de uxore suscipiendam elle curam. Et sane noni immerito. Breuis enirn cantiunctita est:Tu is mea, , ego tuu Sed longum habet Epiphonema. 6 An coniugia mataliaὶ

a missio. Ppς ivnx Ir nonnulli, praesertim Epicuri de

infendituν - - grege porci, qui putant coniugia non fato, lE'. bem hoc est, diuina prouidentia, sed coeco quodam euri fortunae arbitrio regi & iniri Seci haec sententia est impia&nullo modo admittenda. Cum enim omnia, quae in mundo fiunt diuinae prouidentiae sint subiecta , &ab ea dirigantur, absilrdum est coniug a ab illa eximere. Sed interim cauendum est, ne vitantes Scyllam , incidamus in Charybdim. Non enim coniug a eo sentu sunt habenda fatalia qu is illorum causa effciens per sedc solitaria sit Deus, exclusis omnibus causis secundis: omnisq; eorum felicitas & infelicitas non aliunde quam a Deo pendeat. Fatemur quidem Deum solum inter causas, quae requirutur ad legitimum matrimonium contrahendum eII e primariam, de ab ea omnes secundas per se subordinatas pende

Te.Interiin tamen secundas causas non exeludendas esse existimamus,cuiusmodi sunt preces, prudentia, industria consensus legitimus, &id genus alia'. Deus enim dat nobis sua bona, sed per media a se ordinata. Quae si negligantino & omittantur, l

48쪽

Dι eausis internis familia. O . u

tantur, taluum abest, ut bona petita a Deo accipiamus:vt crpe ex iusto Dei iudicio in poenam negligentiae nostrae in contraria mala incidamus. Hine fit ut homo sepe sua culpa infelix matrimonium contrahat, quando ex imprudentia , vel propter solam sormae excellentiam, vel propter solam dotis magnitudinem uxorem ducit, non consideratis iis quae in connubio sunt conlide Iada, nempe utrum sit pia an impia,utrum moribus sibi similis,an dissimilis: utru perita rei domesti--,an impetitat &c. Nec male a quibusda dicitur, quod quaedam connubia in coelo,quaedam in inisferno ineantur.Quae enim secundum leges conis nubiales a Deo & recta ratione sincitas contrahuntur, illa merito dicuntur in coelo fieri. Deus enim illas approbat, Sc per prouidentiam suanx per se afficit. Quae vero contra eiusmodi leges in euntur, illae merito dicuturin inferno fieri Deus enim illas non approbat, quatenias timi vi riosae, neque per se illarum auctor est. Interim tamen omnia ceniugia dicuntiir fatalia, quatenus fato diuino vel fiunt,vel permittuntur neri. An licear uni viro mustassimul uxores due re, ta vasDems e multos simul marι- tos habere' DRothesi negante valent haec argumenta. r. 'T Quia coniugium legitimum est coniunci io mora. 'domestica & indiuidua unius mariti & unius uxO- I. ris. 1. Quia Deus in prima institutione matrimonii facta in paradiso unum marem eum una f. mina coniunxit, voluitq; ut duo tantum, non plures homines vi intimae illius communionis una

49쪽

3 Oεco No MICAE Lib. . cap q. caro, hoe est, una persona fierent. Er propterea etiam Cinistus Matth. I9. Pharilaosteipsum tentantes ad primam illam iustitutionem reuocat, inquiens: Uni ab initi erit homines)-ascuiam cs faenimam fecit eos. G dixit f Frvire haedimitet homo patrem cs matrem , O adharebat sexora sua, serunt duo sn carnem unam . Itaq- eam

non fiunt duo sed υna caro. Ex quibus verbis patet, Deum ab initio cum matrimonium institueret, voluille illud elle coniunctione unius cu uno, hoc

est, unius mariti cum una uxore,& unius uxoris eum uno marito. Non autem unius cum multis.

Polygamia igitu simul facta cum prima institutione coniugii, adeoq; cum voluntate ipsius Dei instituentis expresse pugnat. 3.Quia natur repugnat eiusmodi polygamiai quippe quae in plerisq; bestiis nobis illam unius maris & foeminae coniunctionem adumbret uit&ob oculos posuit. q. Quia rectae rationi & omnibus legibus inde profectis reclamat,quq auertantur& prohibent eiusmodi polygamiam. F.Quia adulterium committit teste Christo Matth. s.&I'. Marc. o.& Luc. I 6. qui Muente ρπονe uxore ρο non legitime dimisia aliam ducit. Et si non lieet aliam ducere dia missa priore, multo minus priore retenta. s. Quia polygamia repugnat typo, per quem matrimonium Christi & Ecesesar coniunctionem spiritualem nobis adumbrat ac repraesentar. Haec. n. tantum est inter unum sponsum Christum, & v- nam sponsam Ecesesia: Ergo etia matrimonium, quod est typus illius communionis spiritualis.

tantum est inter unum maritum & unam uxore.

Muod si vero licitum esset uni marito multas

50쪽

Quia aduersitur Naturae tamiliae, in qua unus Patersemilias ranquam caput unius corporis requiritur , & Vna tantum nauersimilias: non autem plures simul. 8. Quia Polygamia Lmultorum maritorum refugnat fini principa- reddit. Nemo enim virorum illorum , quibus eadem uxor comunis esset, filios suos cet-to nolla posiet. Ceterum contra hanc it nien- orum in Veteri Testamento, qui multas simul v-xores habuerunt, & tamen Deo grati fuerunt &accepti.

Ad quam obtemonem,quae certe est grauiss- AH o, ama,alii alias responsiones afferunt. Quid un enim borum. dicunt, Patriarchas unam tantum v2orem legitia 4 mani habuisse , ceteras varo concubinas eorum

fui fle.Sed li clesponsio difficultate non toti: t,cunondum probatum sit, concubinatum lege ditiuna esse licitu Et propterea huic reclamet excptuni Iacobi Patriarcrue, qui duas veras uxores habuit Liam de Rahel. Alii dicut, Polygamiam multata Luxorum in Veteri Testamento non sui sse prohibita, sed tantum in Nouo Testamento. Sed obstat huic resposioni rationes se pra prothesi ncgante allate. Alii deniq: dicunt, Polygamia multarum v-xoru ex singulari Dei dispensatione in Vet. Testa- meto Patriarchis filisse concessa partim ad multiplicanda gente illa unde Messias erat masciturus: partim ad praefigurandum typice res quasda spiri-