Philosophiae practicae pars altera, complectens oeconomicam, libris 2. pertractatam, auctore Clemente Timplero ..

61쪽

mino contrahitur. Deo gratum est & acceptum. quemadmodum contrarium, ingratum. 1 .Quia

Deus benedicit marrimonio, quod inter fideles initur: sicut contra maledicit ei, quod cum infideli sancitur. Et pmpterea etiam inter alias causas , mundum diluuio uniuersali p. rdidit, quod pii cum impiis connubia contraxittent. 6. Quia religionis disparitas inter coniuges io uitvinculum amoris & concordiae,sne quo societas domestica salua elle non potest: coiitra semisna rixarum & dissensionum perpetuarum spargit, ex quibus di lciplinae domesticae totiusq; domus pernicies oritur. 7. mia cauendum homini est,ne seducatur, & a vera pietate ad impietatem, a vera religione ad superstitionem & idololatriam abducatur. Id autem propter domesticam N perpetuam cohabitationem ae conseruatione

coniustim facile fieri potest, s unus sit fidelis, ab

ter inlidelis: quemadmodum testatur exemplum multorum regum isaesiticorum, in primis vero Salomonis, qui omnium fuit sapientissimus. 3. Quia morum similitudo inter coniuges est marer amicitiae & concordiar stabilis. &fons omnium aliorum mnorum domesticorum, adeoque felicitatis oeconomicat. Contra autem dissimilitudo morum est mater inimicitiae & discordiae,&fons omnium malorum domesticorum . adeoq; infelicitans Oeconomico. 9. Quia imitanda listexcmpla ianctorum Patriarcharum in Veteri Testamenio, qui neq; ipsi, neq; liberos suos voluerunt cum infidelibus& verae religionis hostibus

mattimonium contrahere.

62쪽

De causis inieram famula. Qi3, At in contrariam partem afferri possunt haec Pra rhismargumenta. I. Quia Deus ipse Deut. 1i. Isiaclitis PM concestit, ut alienigenas & infideles uxorcs du- eant. 2. Quia matrimonium ob religionis diL L paritatem non est dirimendum,teste Paulo I.Co- .rinth. . Ergo neque obstare debet, quo minus contrahatur. 3. Quia per cohabitationem con- 3.

iugalem infidelis cum fideli fieri potest, ut infidelis ab impietate ad pietatem , a falsa reli- rgione ad veram traducatur. 4. Quia legimus in Veteri Testamento, sanctos quos iam cum gentibus infidelibus contraxisse matrimonium,

ut Mosen, Iosephum re alios. Responde. ad s.thisviis

primum argumentum , Deum extraordinarie auum uia. contra generalem legem concessisse Israe itis, ut cvxores alienigenas ducerent, sed cum talibus

conditionibus, quae eiusmodi mulieres deformes di contemptibiles redderent , aliosq; ab illatum

connubio deterrerent, ut videre est in citato loco. Sed hoc extraordinarium exemplum non

infringere legem generalem & Ordinariam debet. Ad alterum respondeo, contubium quidem a ob religionis disparitatem non esse contrahendum, sed propter hanc causam si contractiimst, non esse dirimendum. Ad tertium respondeo, contingere quidem, ut infidelis per cohabitationem cum fideli religionem muret sed periculum esse, ne cωntrarium accidat. Ideoq; ob sperii incerti eventus nihil contra mandatum Dei de re- Etam rationem suscipiendum esse. Ad quartum . respondeo, non ex exemplis iudicandum de Actoaliquo, virum bonum sit vel malum, sed ex eius

natura, ac rationibus inde petitis.

63쪽

I . A. in matrsmonio eontrahendo generis amilia sit habeoda ratio' λ D. ιhψῖ af C Tatuitur thesis assirmativa. Rationes sunt, i. 'mativa o Quia, ut Plutarchus ait in libro de institutione δε . 1, puerorum: hoc est, honus eoindextia ιbesaurusesegenerisbonitas. 2.Quia fundamento generis male iacto, necesse est inse-lices esse Iiberos, qui inde nascuntur,teste Euripus deinHercule furente. 3.Quia dos magna eΠρον-- tum utrius,ut recte canit Horatius lib. . Car. ode 24. .Quia multum splendoris &ornamenti non

tantum ipsi matrimonio, seg etiam toti domui s. affert familiae honestas & nobilitas. s. Quia tam virtus , quam vitium naturale genetis &familiae plerunq; ad posteros propagari solet.Hinc ex bonis boni nasci dicuntur: nec e squilla rosa aut hyacinthus producitur:nec mali comi ouum bonum c. esse solet. 6. Quia in delectu canum & equorum generis habetur ratio: Ergo multo magis in contrahendo matrimonio. Intcrim tamen cfiuendum est, ne generis claritas &nobilitas nimium inter coniuges sit inaequalis. Illa enim imparitas fameselee esse peticulosa &damnosa: quippe quael, tes, γναι- aliaque mala parit: Hinc recte. Ouidius: nam male inquales veniunt ad aratra iuuenis,

Tam suMeus magno comve nupta minor.

α honor est sed onus: ecies πιι forentes, O qua uous apte nubere, nube pari.

is An in more eogenda forma venustas ta dotis rio thasi os magnitudo fit oectanda is .alom. II thesi assirmante faciunt hqc argumeura. t. i. 1 Quia rormet venustas est bonum amabile,ani-

64쪽

Dι causis internis famigia. c. r. 49

mosq; hominum in sui amorem allicit. r. Quia virtutes animi gratiores & illustriores reddit, iuxta illud Poetae:

Gratior est pulchro veniens e corpore virtus.

Quia natura foeminis sormam pro clypeo dc u

Iancea concessit: non secus ac tauris cornua; vngulis equis; leporibus velocitatem; viris prudentiam. .Quia deformitas corporis omnibus est odiosi, animiq; deformitatem pleriinq; indicat: quemadmodum testatur exemplum Thersitae, qtIem Homerus,Vt corpore monstrosum,ita animo degenerem dc ignauum este perhibet Iliad. 2. s. Quia dotis magnitudo bonum est domus ornamentum,adiumentum Sc stabilimentum. 6. Quia indotata uxor minus est marito grata &a mabilis quam dotata. Pre thc At pro thesi negante adduci solent haec argu menta, i. Quia sermς pulcritudo bonum est cor- Au.poris fragile & caducum, quod partim vi morbi X. facile destorescit, partim vetustate extinguitur. 2. 'Quia raro cum pudicitia &castitate est coniuncta. 3. Quia separata a pulchritudine animi pias I. nocet quam prodest. Unde Diogenes cum queu-dam videret decora facie , sed moribus inhonestum,recte ait: O quam bona domus&malus hospes. .Quia plena superbiae res est formosa mu- 4. lier, ut ait Menander. Hinc vere Ouidius. Fasius inspluiani, equitur1 siverbia mentem. s. Quia no 1' raro pulchritudo formae cum ipsas foeminas. tum illarum maritos in periculum coniicit. 6. Quias pein deformi corpore animus formosus Sc pulcher habitat: quatenu& Natura quod in uno denegauit, in altero compensarataq; selix est nigre.

65쪽

do quae me is candorem habet. 7. Quia qui in uxore eligenda dotis quantitatem spectat, noli uxoris dominus; sed dotis seruus fit. 8. Quia digitis uxorem ducit, qui dotem siponsae suppurat,nec explorat qualis in conuictu futura sit, Φt dixit Olympias Philippi Macedonum Regis v-Xor. 9. Quia uxorem bonam innenit , qui nihil quaerit nisi bonam, ut Seneca adGallionem recte scripsit. Pro decisione quaestionis obseruandum est, non oculis tantum , neq; digitis; sed inprimis animo ducendam esse uxorem: hoc est neque formae, neq; dotis primam & praecipuam curan in eligenda uxore esse habindam ; led virtutum animi, cuiusnodi sunt prudentia, pietas, probitas, castitas & id genus aliae. Et hoc etiam testari Diodorum,ut est apud Stobarum Serm. 6'.

a husemmes bene educaeam dueere Uxoνem sine dote,quam male cum perum f. Interim tamen, si cum bonis animi etiam bona corporis & fortunae sunt conlucta, eb Optatius &-icuis elie matrimonium.

ι6 An bonumsit procreare ct habere

liberos.

et . 1hs af O TatuitΗrthesis assirmativa.Rationes sunt. r. I QuiaDeus,qui primus auctor est coniugii,itistit liberos procrearercu ad primos nostros parentes dixit: Crescite & multiplicamini, & replete terram. 2.Quia naturς & fini coniugii maxime est . consentanea procreatio liberorum. 3. Quia par

66쪽

ses insitis liberis quasi ren scuntur, & continua ipsorum successione immortales fiunt,nominisqsui memoriam ab obliuione & interitu vindicat Quia sine liberorum procreatione, neq; fami-hae,neq; respublicae, neq; E clesia in hoc mundo Eonteruari potest,non minus ac aedificium absq; fundam etO; aut plats si ne cultura .aut naui s absq; chora s. Quis liberi sunt pulcherrimus & pretiosissimus thesaurus parentum. 6.Quia sunt maximum ornamentum & decus familiae totiusqx domus.Vnde recte dici solet:coniugium sine prole esse mundum sine siste.Et Cornelia Graccho i ii

mater,cum Campana qu da matrona ei osteoeret monilia,annulos & gemmas suas;sermone es traxit, Aonec e Schola liberi redi: ent,&tunc haec, inquit,Ornamenta mea sunt ut refert Valer. Max. h. .c. . T. Quia sunt arctisimu vinculu,&quasi glutinum amotis coniugalis 8. Quia no tantum

parentibus sunt m h γροδενυ ,hoc est, auxiliatores senectaque nutritore , Omnisque fortunae

citi sed etiam totius domus custodes, ut docet Hierocles & Aristoteles lib. I.O con. 9.Quia sunt haeredes omnium gratissimi bonorum paternorum,& ne ad exteros N peregrinos haec deuolugiatur, impediunt. Io. Quia primum gratitudinis os, fietum,quod liberi parenti b. praestare pollunt, est proli generandς operam dare. Nam ut Hierocles

M obsequio abi sinet.H. Quia Reip utilissimum .st, si ciuium familiae augeantur : contra Veris

67쪽

, 1 U N Grai C.f Lib. r. CAP. q. maxime damnosim, si minuantur. Prius autem obi: netur per Posterius per ηIdcirco etiam olim Legislatores, teste Musonio,praemia constituerant πιλυπ-AM; P . nam verb ἀπ-ῖ- Et apud Spartanos liberi erant

ab excubiis, qui tres habebant filios; immunes vero ab omnibus publicis ossiciis qui quinq;.Re-

igitur dictum est : υτμ eis πιλει πολυπιωια. t, hoc est, honorandus in emitate est υιν multos liberor

habensaa.Qia: a nihil litauius &iucundius esse potest, quam videre liberos probos no tantum corporis forma & figura : sed maxitne animi&motum similitudine parentes reuerentes. I .Quia,Vt Menander ait:

Dolora sica res siqvis homo di Itim habet domipuasuccessn et L . At in conitariam partem obiici possitiit haec argumenta. i. Quod liberi multas S graues curas parentibus partui. i. Quod incertum est patri,an libet i quos tuos elle putat,rcuera sint sei. 3.Quod liberi mali extrema lunt parentum calamitas. Respondeo tria pla argumenta qu)dem simpliciter negari non polle: sed ex iis fallitatem thesis amrmantis probari non polle tum quia-ε- τα secundum comunc prouerbium: tum quia acerba tandem dulcescunt: tum quia plura bona liberi per se secum afferunt parentibus , quam mala: tum dcniq; , quia ea quae per accidens oriun rur

68쪽

De causiis tuternis familia. a. II. BQ V AE S T I O. II. 1 -bberi re seculi sint praeferendi faminis, O let ramis riis S Tatuitur thesis affirmativa. Rationes sunt. r. ε rizior Quia liberi masculi natura &sexu sunt perse- Ratis.ctiores foeminis. r. Quia illi genus & familiam

propagant & conseruant: hi vero non.Vnde Iecte

Euripides in Iph genia:

3. Quia filiae, praesertim nubiles, sunt laboriosa, sumptuosa S periculosa possJessio parentum. . Quia magna pars selicitatis domesticae est habere filios,qui nomen parentum ab obliuione S: aedestiaternas ab aliena posscssione vindicent. 1. Quia egitimi liberi sunt honestiti ingenui naturales que bonorum paternorum haeredes, quippe qui ex honesto coitu sunt prognati. Spu. ii autem non item. 6. Quia spurii. praesertim ilii, qui ex adulterio aut damnato coitu nascuntur , plerimq; simimali .inqureti& turbulenti, exitumq; habent tragicum nec postpritas eorum est diuturna, Ut multis exemplis probat Ri lite rus axiomate Oeconomico ro. 7. Quia spurii in Rcpublica ab omnibus r. honoribus dignitatibus publicis excludi solent: Iezitimi autem non .iae An liberis er similes parentibis nascautur' Tsi plerunq; Naturae bonitas, semina'; quae' Sententiadam virtutum a parentibus n liberos trans- MI M.

fundi & propagari solent,iuxta illud Horatii lib. . Carminum Ode 4.

69쪽

I , OLCONOMICAE Lib. s. cii 4 Fortes creantvrfortibus ta bonis. Est in iuuenc s,est in equIs, atrum Virtus, nec imbellem feroces

Progenerant aquila columbam.

Tamen non rarb solet accidera, ut liberi a natura&moribus parentum degenerent quemadmoda multis exemplis probat Richtesus axion.Oecon. as.Et hoc testatur Homerus Odyss.α.

Paucs en m sane sibi similes patr3 μιαρMeris peiores pauci vero parentιbus meliores. Idem testatur Iosephus lib. s.antiquitat e. 3. Non semper patribus similes nascuntur filii, sed inter . dum ex malis boni,& contra e bonis mali. Atque hqc calamitas magnis Sc praeclaris viris ita frequerer solet accidere ut inde adagium illud orirem sit

s ι, ἶ.' μοι Quod si q iaeras de causis huius dissimili

ιχ ι ιών ' sudinis, Illarum diuersea diuersis aflerri solent.bi parestib. Ald enim causam reserunt ad diuersum steli sum usε- ruin postum, ob quem corpora inferiora&sub-μ ' ' - lunaria variis modis alterari & mutari solent. Alii ad peccata parentum siue notoria, sic e occulta, quorum poenas saepe liberi luere coguntur, que admodum Deus minatur in decalogi pretcepto. a. Vnde proueibium apud Germanos ortu :

bes assen. Aliind voluntatem Dei,per quam nota vult ut sua dona alligata sint ad Bcceiones sta, nullarum

70쪽

miliarum x propagationem carnalem . ne homines putet Stoica necessitate id fieri, atq; ita Deum donorum illorum auctorem non faciant, e que contemnant, &ad causas secundas alligent sed potius per illam mutationem ad modestiam de timorem Dei excitemur. Alii ad natura ipsam,

quae in hac mundi senecta fit languidior, & paulatim in peius ruit. Quo pertinet illud H

Latii:

et as parentum peiorauis tulis Nos nequiores,mox daturos Progentem visiosiorem.

Alii ad prauam educationem & institutionem li- Fberorum. Sepe enim viri magni publicorum nogoriorum mole onerati debitam cura educationis Se institutionis no liabent.Hinc fit ut neglige-tia illa incuria,& indulgentia parentum liberi degenerent & petulant. s evadant. Alii ad nimium amorem paretum erga liberos, qui facit,ut ob nimiam indulgentiam , qua ad liberorum peccataeon niuent, vere&utiliter libeti ab iis non ametur, ideq; iis accidat,quod sim iis,quae cum foetum nimis osculantur&complisitatur simul enecat, ut Plinius narrat lib. 8. cap. 1 . Alii causam rete- nrunt ad diuersam parentum tempore coitus dispositione. Quando enim illi tempore coitus co gi talion es sitas ad obiecta non bona dirigunt, autetia ebrii sunt, facile fieri potest, ut aliquis vitii

fomes in sobolem una cum aemine derivetur. Idcirco Diogenes cum videret adolestente fatuum δc desipientem, Adolescens,inquit,p tertς ebrius seminauit. Alii ab Nutricum mores, quibus liberi tenelli a matribus lactandi committun-