장음표시 사용
21쪽
is narratio in Ethicorum Aristotelis
alicnum a consumi dinor iste loquendi censiri debdi, ut verba obligationis, iurisdicto onis, rei iudi ctae, modo causam, modo cffctum demonstrcnt, eadem ratione absurdum iudicari non debet, si idein in pronuntiatione iuris&iustitia eueniat, ut Vlpianus non tam adlacriuationcm quam ad rem . respexi illa videatur, quod apparcte descriptione subiccsta, dum ilhid costituit c sie artem boni&aequi. quod ipsum animad
Dissicultatem scptimo loco motam expediemus, si pondcrauerirrus 7 iustitiam, i tribus modis perpctuam voluntatem dici posse. Primo, qu ad dc signat illam notionem, quae monti coelesti inhaerens, nullum interitum agnoscit. vi&antea illud digestimus Maperte decidit diuus Tho-
mas, Iectrudasecundae. q. yyart. . quam rudis illa aetas,& nondum luce Euangclicar tutis illustrata in te est stic. e. . . quam caussam secutus Vlpianus Iurisconsultos facerdotes iustitiae profitetur . . . .F. dei ctiun Secundo,si conlidcremus quandam, qua id scri possit, aptitudinem. Tertio,simcrnincrimus,4 id surrogatione conciliari solare,n proponebatur fistud cris Quavis n. culcimine voluntas tu sic faciendi quatenus corpori colundiacit anima, cxstingui soleat, cum mors omniasbhiat, m/then. de nupt. f. dranceps. in*mma alias inclyti, in sentenim si nal. f. de re iudιcat tamen absurdum cst i, i,
de inferre, iustitiam quoque sublatam esse, cum infiniti alii homines supersint, qui eadem praediti illam propagent, xhoe modo ab interitu vindicent. Accedit & quarta consideratio, quo. Vlpianus non intelligatur, definire iustitiam, ut homini,c ipsi inhaerit,ini: od iustus septies in die δ' labatur, prouerb. a . scd ut homini iustitiam profitenti inesse debet, argument. penult.f. de iussit in dcfinitionc iustitiae tradiderunt, Dynus,
i Albericus, Baldus. Hinc oratord sinit vir bonus, 'dicendi peritus, qua-uis nulla aetas talem, qui his oria am cutis ex illius&Ciceronis praeceptis praeditus cst is, fortasse e liderit, Offindiculum octauo contractii submouebitur, si cogitemus non
iussiccre ex praescripto, diui Ambiosi, dist. M. cap. nonsatis, quod quis T bene faci .it, sed quod oporteat quoque, quod tali Oilicia ex recto&stabili fonte fluant, stil. consilitis detinerationis, vel si cum diu Tho- ma,t loco quem dc signaui, ponamus iustitiam dici, pcrpctuam volunt
tena, lxio 'lius proposuum habeat iustitiam pcrpetuo conseruandi Firmam aut indici, quod in hac dc liberatione firmitur perseuei et Quod a
22쪽
nona incursione poterat esse pericoli, discutiemus, si recta ratione sub ducere vesimus iustitiam, secundum naturam suam semper ccrtam eandem esse, arg. L quidam. f. auoddicitur F. de accr. velamit herediem A. L perurit . de ι08. it . ubi praetor dicitur, ius roddcre, cum iniquc c- cernit, resatione saeta ad illud, quod agere praetorem porici Pr torua, arcns IcFu. 's'. denupt. dii πὶ matrimonium esse statuitur, vir at cluemulieris coniunctio, indiuiduam viis socii tatem contincias, quamuis ex caussis dirimi possit, ut tot. tit. de duortiis, sed ex variis rerum circumstantiis, aliam atque aliam interpretationem rccipere, cap. ac di inst. p. s
iud cai. Deinde duobus honestis&iustis propositis, id qtio honcstius&iustius sit, ample flendum csse, l. bono .Τ. depositi, hinc Pi tomis νο bro de regno testatur, varia in rempublicam rcdund mira detrimcnta, nisi leges patriae ob varia, quae occurrunt, mutare liccret, non tamen nimis procliues,' esse debemus ad ca, quae a maioribus prudentia, Drorum ex II perientia praestantibus viris, statuta sunt rc scindenda, ut id multis in locis Imperatores testatum res iquerunt, .s quan o. . dein Og testam. r cipimus si inal C. de appersi in Nouest ut admimsimi crispalat.l. . . riviis priuat.&Plato in eodem libro ingenue confitetur, plura vulnera infligi reipublicae posse, si talis antiquatio imperitis committatur. In qua sententiam opportunc scribit Aristoteles, bb. a. de repubtica, summopere cauendum a legum mutatione,si utilitas exigua inde consurgat. Eo enim casu assuetudinem mutandi leges improbandam,&potius crrata quaedam toleranda, cum legumlatorum,tum magistratuum. Non cnim tantum utilitatis abrogationem adsereri quantum detrimenti exempli pernicies, quam parere assuetudo non obtemperandi superioribus solet, videatur concitatura.
Consideratio Periandri, prima facie demulcere accipientium aures poterit, ad iustum calculum reuocata non idem consequetur. Nos enim non imus inficias secundum iuris humani constitutionem dignis bona, indignis mala, cap. eum in cunctis.de AH.cap.mandam. depraesum.l sique C. in epist. ct cler. F. prasis.F. demineriLor honor. qui indignis.ΤΗΡ-nat. l. non omnes,s a barbaris.j.dere nubrari,ite benemeritis a spondeant beneficia, Lassed est.=.consuluit Fripetιι heria inimicis inusta l. I. cum infundo, . diuorsio. F. de iure dotum deberi, sed tamen, t ciuili modo, 8
ut non singulis, sed magistratui,illa res pro insigni parte committatur,
23쪽
2o narratio in Ethicorum Aristotelis
ut omnis occasio tumultus praecidatur,t non est iurum. f. derer iuri Lexstat. f. de eo ouodmetus. Lcriastoreου. aevi prauam. aristrator. . n. f. de reluiucat is igitur praemia, si in honoraris . f. de extraord cos iu it m poenas, . poena ristit. de iniuriis l. perspiciendums .defcrris pro res tu litate constituir, ut hoc modo non piri cirbatio reipublicae inferatur, scd illa hominum intor hominos societas in perpctuum deuinciatur,tumum f. de iis stiur Emergunt deinde multae caussae, ex quibus pii vatis non 79 tam vindicta amdcnnsio etiam cum allino periclito osscnsone committitur, tot tit. C. quando isceatsiae iudices imi c. d. Lut vim LFιω- tiam Τ adleg. Aquibam cap.si vero de sentent excomm. cap. dilectae eod.
tit. in . H.ibct saepenumero xvindicta locum, si ciuili octo sine armis non improbato more id riat, ae curn insisndo, f. diuortio, f. de iurerit. cs.sf. de ademt. legat. Dixi autem Eumani iuris, od legis euangesicae sit persccstior ratio, et assem s. D .
Translatio Argy Textus grae Translatio Zuuiti
quapropter or nobis hacni ψ Hi ρωαν, ως ω mum nobisquos velutNuamum et in figurasubiicio τύπφίποκ sui dam imagine adumbrata, tum is posis istoe concessa. to Eodem modo J Iniustitiam esse habitum quo iniurias agunt i homines, volunt res iniustas, apparet ex Lb.F. de unis, item. l. s. insin. f. de epise auiuent. l. inde Nerarias sue desieruo corrupi L .F. desierat cons. ced. c. I. C. desuperindict. lib. ιο. Laae Jolent,Τdepanis. ιι 1. de iurepat mCoarguit deinde illa regula, de qua idem Aristotcles mox mentionem facit,t Quod contrariorum contrarii sint erictus Dossicia, L nihil.F.ῶν g. iun
24쪽
λωπι si γε νως ambulare, cum ita ambulat,
Non enim nascientiis&facultatibus. Quod hoc loci confirmat Aristoteles, non eandem esse caussam scientiarum & facultatum, quae est habituum, ctiam iure nostro edocemur. Enimuero cognito uno contrariorum, nos de reliquum cognoscere ostendunt flex, qui aecurate Jde accuset. f. r. Insi detur. prasin. l. I. feod rit. l. 6. mutu .g. cum queritur. F. deprocurat. l. nec non. f. qui b. ex caus maior in inter res si illud Institis Histruet penul. C. desilui quod autem diu cida caussi sit habituum, ut stilicet non ad unum, sed separatos atque contrarios habitus refcrantur, 3 eum contrari iactus contrarios cffcctus,' pariant. constat exl.3s nihil .deret tur in haec verba Nihiliam rurale est, quam eodemgenere quod1 δε dissolui t quo colgatum est. Idem pene calletur, L Ity fere. Τ. coaetu. taequibuscunque modis obligamur, iistem in contrarium actis liberamum cum quot modis acquirimus, iisdem in contraiium actis amittimus: itel. Ioo. eod. tis. Omnia, quae iure fiunt, contrario iure percunt,et quo contra. f. de vulganopu Lsub L Hinc it Ia enuntiatio, quae frequens apud interpretes est, quod operatur propositum in proposito, idcin operatur, oppositum in opposito, LOLI.sis delegat.s undequcmadmodum tuis
fortitudinis con sistit, in vitiae defensione, ae cap. non in instranda,υ.qs.lta contrarius aecus,vi habit' versatur in orinsione.d cnon in instrenda. te,l FU Umdfisi .ctiunt Huc pertinent verba diui Hieronymi,cap.ra 1 Τμmant. ιι quaest.s Christus si pientia est, iustitia, veritas, sanctitas, fortitud. Negatur perinspientiam sapicntia, per iniquitatem iustitia, per
25쪽
a L narratio in Ethicorum Aristotelis
mendacium veritas , per turpitudinem sanctitas, per imbecillitatem animi fortitudo. Huc pertinct, c. . ιli Z.-l. His respondet,lex. . Cri cadticu roluia. quod ,qua ratione besti in colhoda adfligunt rempub.eade ratione pacis coinoda, eandem ornant atq; stabiliunt. Hinc a prudentib salubriaco liliavi faeta proficiscuntur, L humanu. .dere lib. cns essent,de praebenias. ab imprudenti b. lubrica&pcriculo la,c demaudati, a forti strenuo nillite gregia,ntutis opcra, a segni vero, Mdegeneri plane diuersa,L- onmes. a barb.rrust de remιbi a spectatae fidei viris veraxin cori upta testimonia, Luib. notae vanitatis contacta, S plena mendaciis. La. 93ssit sto Dcniq; a sano homine, ut Arist. commeminit,sina&accommodata, valitudine adfrista, infirma& minus conueniciis opera edi solet, L .si. Fieniam est 1. de vi tibia ED,l Gibertus fia operis tiberI.
Translatio Argy 'extus grae Translatio Zuuin-
corporis habitudost manis κρομενων. εὐτε si costitutio notasit nota erat et- .Et ex iis,qua bonamhabi p. Gi η φανερο, κὶ ram mala edi cognitis iis, qua
tudinem usi iunt corporis, i m σξα ιν Me γγ firmam eorporis constitusto pse bona habitudo nota. νε- κ - των ἰυ ne essiciunt firma quos eo ex ipse rursus ea, quassciun εκπκῶν ηουεξ t. t poru constitutio erit cognitae. m. Si enim habituri bo οὐ Mim ὀυ-- or rursus exhaei , ea,quanasit stissita carnis, est ma πω. e γγ S ἡ ὀυε bonam corpora, habitudinem Iam habitudinem raritatem ξ--ομης res efficiunt. Si enim bonaeorpo- esse reis . est id, quode ι κος, αναγκη ἡ την is habitudo , Fbditas carnis habituaenem bonam,efficere, πιξἰαν Π μωνο est necesses, malam corpostis en in eamne necesse πια ρκω, sis ris habιtuisnem,carnis raria
26쪽
AIN 'o machirm, Librum quintum. 23
Saepe iritur J od ex Iol abitu labe contrarius cogia oscatur id sub
chuctis illis, quae ant alio posui muta facile colligi potest. Si n. compertum ha b c mu qui boni sint annui Ga cxploratu habebimus, sint malia. . . ἔ.F. te ιust. 9 iur.ιIem . m. ur: m1 .eod. it. Quae vcro idem Arist. subncctit, quod is pc habitum intelligurrus cxicb. flaui tui subiectis, ite catinis, qllae tale: habitu concilient. lima: Ecnaa nostri iii risit clii titioncccnsenda sunt. Prosunt n. ad cognitionet habiti iclinis bona &ffirmae, cosi de ratio causne materialis, esset cratis fornaa is tinalis. Pcrceptast materialis cauuae costitutioncisi mulctii stri in udincmici imbecillita triq1lla pari re soleac, nos cognoscere apparci ex . damm insectiquula. 9 f.dedam. msct dii statuit, vin dis ccptatione, cui ruina domus imputaridcbcat, nobisco sideranda sit materiae bonitas aut vitium, iduli in caelado cilia fracta sit, ιteqritur. 3 g.Hemm.1.F.locat Ciustam cssicidiat in t quoq; id praestare, ut ad co agnitionem bonae vel mala: h:ibuudinis peruenia inus, colligimus CXLIO. g. in. dum in dc liberatione an cui os oleat, sanus si taurisconsultus ita rem dirimit, ut dicamus illum sanum. si ex illuvie oris hoc eueniat, quodsi vero ex pulmonis aut iecinoris in fictione, diuersum obtincrc. Huc ptinet quod scire sit, rom per caussam cognosse re, cap. r. lib. I. poster cap. 1nted gentia. G cap.propterea.deverb et formalem caussam, i quoq; id effficere, ' ut illa bene explorata dicamur, cognosccre, inde inclicnuir, quod ser- madet esse rei, .suqm quadringenm. f. adleg. Falciae L mulierM C .f. avreb.R. l. Iulianuου p. de eisiquv. f. adexhibend Liae consistissima. qui testum acerepog. Porro finalem causam' eodem proficere edocemur, ex. yyl. st de excepi doli mali. Haec quamuis ita se habeant, i tamen ex re statuendum puto,aniingularum caussarum cognitio ad illustrationem eius,
de quo quaeratur, sui nciat, an vero omncs coniunctim requirantur, ut
libro Physicorum primo, cap. . item. Lauisaeis. F. deparnis l. Boma FG
Translatio Argy extus grae Translatio Zuuin-
e vero erumgsequior ια υλουθῶ θως, Flerumgautemsequitur, salterum urib.modis aeca τό πολῖ. αν Θαm vis altera pluribus modistur,2 alterum pluribu ἀ- πλεοναχῶςλέγη dicantur, alterorum quoquo
27쪽
24 narratio in Ethicorum Aristotelis
s e fueroplerumssiequitur, is c. Si quid variam significationem recipiat, idem plerumque in contrario quoq; euenire, intelligimus ex doctrina, supra tradita, &l coniugatorum4 derivationis, cis eum .seeq.Υ. de tutelis, δεφιt de tute inpranc p. item e vcrbo iniuria, L . F. de iniuriis. iniquitatis,t t. f. derepellat comparatione cum iureo aequitate facta,vel inita collatione iustivi iniusti.
ustum enim, c J Hic repetenda sunt illa,quae supra de homonymia, item, e varia significatione verborum disseruimus t Homonyma enim illa plerumque complectuntur, quae magno interuallo disiuncta sunt, ut in dictione canis, dum illam &animali terrestri, maritimo, syderi accommodamus, in appellatione clauis, apud Graecos ea partem, quae ceruicibus animalium subcit, qua ostia claudimus significat, in pronuntiatione muneris, ιδδ δε verb. s. potestatis, L. as. Gaetu. f miliae, quae hereditatem, originem, item plures personas, quae sub domestico unius sunt imperio, complectitur,4 rn pronuntiatio. similia. sue eod. iis. Nonnunquam tonum: idem verbum,&generis speciei munus
28쪽
Ad Nicomachum, Librum Quintum as
nus obit, atque sustinet, ut indictione adoptionis l. r. cta. Is de adopt. legis, iurisdictionis, actionis,obligationis,solutionis, quae modo pleniorem, modo angustiorem tirierprctationem admittunt, His adscribi et iam verbum iuris&iniuriae unitiae ciniustitiae, iusti Miniusti potest. nam modo omne designat, quod nedum natura, sed etiam lege iussum&iniustum est, ιι. . . de inst. diiundum iuris ministerio aequum ab in iquo, item iustum ab iniusto separamus. Hoc enim ' in s. vel ba iuris&iustitiae gen craliter accipiuntur, ut nedum id amplectantur, quod natura ita comparatum cst,ut sunt aequas iniqua, ut vidcre licet, d. l. s. f. tinnaturale. Urs. imgentium,cum legibus sequentibus, ιρ olrum. . r. J.de vensii l. I.F. desura. l. a. C. dein im vocant sed etiam, quod lege constitutum aut prohibitum sit, i. q. C. de se si id in quadam et in Glypto.F. de extra- orae crim qua ratione vocabula iustis iniusti generaliter, conditores iuris nostri accipiunt, Leos. C. de appelZι δή negotiorum gestorque. de appelLquae Iurisconsultus vel bo iusti&iniusti, inspccie sumto, separando eadem ab aequis oc iniquis demonstrare voluit, L .F. de Upellat. item d. l. .f./. F. de ius oetur Polio, mait. Distotela haec ipsa res, sepe homines sal
lese solet, quod propinqua illorum sit significatio. Nam,' si quis testa
mento caucat, ne hercs de iniuriis, quae testatorem&fratrem, vel quem
alium diu exercuisicnt, ullam litem prosicquatur, exorietur illa quaestio, quod cum verbum,inimi contumeliam speciatim, & omne illud, quod non iure fiat, generaliter comprehendat,& multae sint lites institutae,quae pertineant ad res non iure factas, & ad contumelias, an hic sermo gener uter, an verolpecialiter exaudiri debeat ridem etiam in aliis disceptationibus euenirepossit, si iubeat Omnem actionem remitti,cum actio benigniorem d. amonu. F. de obcoact. & strictiorem interpretationem reeipiat, Lagi. F. eod. tit. Si princeps concedat, alicui castrum, cum iurisdicitione, quem intellectum huic verbo adscribere debeamus, cum eneris& specie prouinciam tueri soleat,generis, ut in inscriptione tituli de iurisdictione, L .ff. de eo cuimandata iurisiictioisil. r. f. de O .prom ista speciei,eta l. rss. de consit L merum.g. iurisi P . de iuri om suae
29쪽
Enarratio in Ethicorum Aristotelis
νισον. -sancitur, quodlegitimum appenni , tum id, quod a- quum est: est contra iniuria, tum id, quod in legem com-
quum est Sumatur igitur, cte. J Docet hoc loco Aristotcles, quot modici niti .stus aliquis dicis.appellari possit,ut tanto expeditius postea demonstrare possit, quis iustus censendus sit, posita scit illa regula, quod cognito uno. 8 contrariorum cognoscamus & reliquum Edisicrit itaq; quo pacto iniustus, quis duob. t modis dicatur. Primo, qui contra lege facittaeeundo, 3 sibi plus adserat, quam par sit.In legem quis multis modis comittere dicitur, illa aggrediatur, quae legetprohibita sint, in specialis iustitia eaus sam non incidant, veluti dum fortitudinis, prudentiar, temperantiae, par-ys es requirit, dequibus postea. In legem deinde' committit, qui illud facit,
quod naturastigitiosum non est, sed tamen ob circumstantias loci, aut alias lege vetatur, Junt quadam f. de pub iudiciu l. in, rapto eoae tit item o qui legi quedam illi praescribenti,4 ab illo exigenti non obtemperat, i. a. 6 deserιb. . Lucius, a/.s ad municip. LI. f. quo Mer. Is de munera, ct honorab. Huc pertim , quod lex sit, commune praeceptum,&reipub communis sponsio, ιι. f. de legib. Porro, qui in disti ibutione honorum, & in unctum disj de munerio honor g praesis, helcmu nerationis L .f.in honorariis. F. de extraord cog poenarum, L pers ciendumis deparnis. in commutatione rerum , si crimem. g. arburorum. f. pro ol. . s. dem. l. illud.Inst. deficiet inodum plus vel minus dando es accipiendo
30쪽
plendo excedit, is iniquus ab Aristotele dicitur non quod talis, ' contra legem non prevaricctur,sed conuenientius ipso iniquitatis nomine dc si gnari videatur, quod secundum traditioncm nostro um,quotiescunq; unum Midem verbum generisis specie prouinciam in significando lucri solet ut proporti cxemplum potcst indictionc,pactum,*complectitur contraetus& pacta in specie sue conuentioncs nudas L .rum συιt.bscispas . beneficii, quo comprchendimus priuil gium, rescriptum &lcnuicium in specie, ut memoria prodidcrunt nostri Doctorcs,ll. s.decondit. M'.q, deducitur in institutionc in specie. substitutione . t. .is l. ' pupil ubstit.tunc ithidicitum sine disti rustione prolatu in dubio, magis rexaudiamus in spccie, quam cnci aliter. Secundum doctrinam nostroru, in L condictιo. f. de reb.cris i eripetatur lac finitionem,cli latiransfdelegat ἐ.ιtem.L .sii Amilivi. .sed enim. f. de donat.ubi idem seruatur in verbo donationis Inde adeo cum pronuntiatione illegitimi contineatur illud, quod iniquum est, Millegitimum in specie, in dubio specialis signia
Translatio ΑΠ Textus grae Translatio Zuuin-ropiti. cus geri.
Cum autem iniustu es ἔπει δε ς πλεο- uoniam autem inis plurissis auidui, non eritim νεκτησο ἄδε-,-- etiam pia bonorum quantis circa omnia bonafidcirca ea ὐ- αγαθαες , ου parsis sibi deposiι , ac veniu- duntaxat in auibus conssint παντα, αμα πεe caris bonis erat occupaIus,nop spe frtuna vis aduer ο- τυχίαςἀτυ omnib. sed in sis duntaxat,in D qua impliciter quidem απλως quibus secunda est aduersa sempersunt bona, aticus vero ρο-πνὶ Asrtuna locum habenHuasunt
non per bona sim citer ema Pluto quidem illa siemper, huic velisis nonsempcr. sum auωm iniustus, ores Cum alia bona sint animi, corporis alia, deniq; alia fortunae, iniustus plerumq; peccatum contrahere cosueuit circa illa bona, quae a fortuna proficisci Llent, ut plura in sederivet, quam par sit, Nouest o . . aiunt, ρ. insingulis, suo. Eni mucro quavis desideris ipsius, qui ad potiore conssitionc adipiret, rem familiare augere