장음표시 사용
91쪽
83 narratio in Ethicorum Aristotelis
cerarim ordinem praetcribere, quem tamen ad legis necessitatem minime transhalerunt, cap n.2 OuHLde nuptiis, cap.es robandit, cap. consideranda.operista. dist. δύ sed arbitriodi:ponentis relinquendum existimarunt,&eo cessante demum partes suas accommodarunt.
quandam compararaonem κωπ ἀνάλ νω comparatione quisvim comustum ergo rationum. Cum neutram optatonem, quas supra i complexus erat, contirmet aut improbet, verborum compendio id , quod multis exposui,potest videri statuisse, od scilicet iustitiae partes in eou- siderandis omnibus rationibus pro modo caussarum & circumstantiarum versentur.
rationumsubare, non ab Aut ῆμονo G μονάδε mera, η κθquid numera- numerisorum,sidnumerabi κου δεδμῆ nhον,-- oprium est,proporti lis etiam omnino pro ram αμ ελ- neco are,sed etiam rius,qm r. mu flectomm numeriniat. Comparationem. Ostendit hoc loco Aristoteles comparationem a stet proponionem non solum verti innumero, vel mensura, quo aliquid arithmetico vel geometrico more,qd ab omni materia abstrahenia praedae donatiui, aut congiarii, de quibus V-d Git ut qui Ps. q. s. itram csin. de donat.vel in assignatione agri ex hoste c)pti v l. rem δῖ-νbera tumss.derei tand casa.Lucius FGemct pediti simplum, equiti displum deberi ob nauatam in bello Operam, si decem erunt peditas totideme ites,& decem boues, ve aureos pedites conscctuantur, quites viginti obtinebunt. Ἀγansis Diuitia i Corale
92쪽
Ad Nicomachum,Librum Quntum. 89 Translatio Argy extus grae Translatio Zuuin-
Etenim comparatio. Quod propositio siue analogia ex ratione sumenda sit, collisi e possumus exempli iam propositi repetitione debetur eni in peditiaimplum, equiti duplum aut triplum, quod eques inses iumento alendo maiores sumtus sustineat,4 in praelio committendo, virtutis maiora edat exempla Rodii vero alicrius opera praeclarior atq; illustriori suisset, vis consilio&egregio conatu exercitum in insidias praecipitatum expedissit, vel primus moenia hostium conscendi nset, tot g alia dimenso erit sic tenda id autem est prudentis impera toris aut ducis, ut prout cuiusq; virtus nituerit,ita etia in congiarii Massignation sationem moderctur.
Translatiori Ny Textus grae Translatio Zuuin .
93쪽
so narratio in Ethicorum Aristo resis, ii )ρmq Tor . V axitem Omni proportio siue disiuncta siues coniuncta sit lamn
Mod siue dii uincta sit,ut p. rons, pro defensisne, pro honorari decem aurei, ingenio est exercitatione longa exculto, viginti inserantur l. i. g. in honorari f. de extrao cogmt. l. merariiserast desisti . . f.storio-
reri dom. silue coniuncta sit, continus, ut unus teminus bi, scinctur Vt a. id est, insulae una pars, quae vicina est nuic ripae, Mauro meo h. pro modo, qui Prope ripam sit accedit, . g. insula,item. l. irre3bmmo .stode acquir. rerum domin ita Quoauec. id est, alia Arsia sula d. scilicet agro Maevii, qui etiam conterminus cur p- monsura qu. sulae resp ruae in medio flumine nata est, b.i. e.praedio meo, Quod ab hac parte ha-heo,pro modo latitudinis, vicinitatis proportione, acccdit: haud ratione calia pars qua remotior est d.Titii praedio, ouod eodem faenetriripa ulterior alluiturisecundum eandem dimensionem adiudicarid bee
plane diuersa,aliud exemplum coteximus. Via pedes se habet ad b. ciuitem,in rccipienda remuneratione,ut scit. simplum reportet ille durit inna se habet baenues add.ductouem ordini re inium duplo potiatur.
Translatio Argy extus grae Translatio Zuuim
94쪽
Ad Nicomachum,Librum Ouintum st
Sunt en suιncta Repeti differentiam inter analogiam siue proportionem disiunctam,&illam, quae coniuncta sit, ostendens duplici
modo posse contingere, ut proportionis caussa separetur. Vt enim Asehabet ad B. id est, qua proportio in caussa distributionis est peditis ad euitem, illa est C centurionis ad D praesectum alae, qua ratione enim amplo acquiescat, ncccsie est, cum id duplicetur in per nat eadem ratione D praesectus alae duplum vindicare possit eius, quod C. centurioni assignari blat, ut cum conturio quadruplum recipiat, prae fcctus alae sibi iure octu plum adscribat ' Deinde secerni haec ipsa proportio adhuc a 3.lio modo potest, ut scilicet mutato ordine ita illam instituamus, quo pacto se habet A. pedes ad C, centurionem, ut hic quadruplo donetur ille fimplo, eodem modo se habet B.idae, eques ad D.id est, praefectum, ut hic octu plum, ille vero duplum accipiat. Potest deinde okaliud exemplum coniunctis vel separatae proportionis i constitui. Si archidux intelligatur, qui quatuor ducatus patentes habit. Dux, qui quatuor comitatus ditione complectatur, comes, qui quatuor baronias, baro, qui dynastias, Vc dominia, aut arces quatuor. Conuenisse autem ut in commodis incommodis communibus subeundis certa proportione duplum eius,quod baroni obtingeret, referret eomes,& par prs rogatiua facta collatione cum ipso comite, dux,& iterucum ipso duce archi dux frueretur. Si imperatoris constitutione omnibus ad comitia vocatis comiti honoris causa permissum fuerit, ut viginti aulicos, es milites, quibus stipatus in ciuitatem inuehatur, adducere possit,4 dubitatur de barone,duee, atq; archiduce, quod hominibus scpti occurrere ad comitia indicia possiRt, ipsa proportio omnem que; Moncm
dirimere videtur, coniuncta, ut se habet comes ad baronem, ut quadruplum honoris& commodi sibi usurpare possit, ita etiam dux ad comitem
ut tanto maiori numero honoris caussa se instruere possit. Diliuncta autehoc modo concipi poterit Quod probatur in comite, ut quadruplo
maiori numero hominum aut equitum se ornare possit, idem etiam seruatur in archiduce, ut tanto umulatiori numero ad comitia ab Imperatore indicta se conserre possit. Atquin baroni honoris caussa concessiim est, ut cum quinque comitibus diem constitutum obseruare possit c mitivi viginti, ita etiam duci denegandum non erit, quo minus cum quadraginta,&per consequens archiduci cum So equitibus ad ipsa co- auitia occurrere possiti
95쪽
s En ratio in Ethnicorum Alistotelis
Mutare deinde ordinem proportionis licebit. Quod iuris est in
duce, ut nur rum euectionum baroni permissum in quadruplum excedere possit, idem impcrsona archi ducis,coni paratione cum comite facta. Huic ai. ic in viginti equites adduc cre licet. Ergo archi luci So. Idem obtinc bit si ageretur despra dae vcsagri captiui, quem ex hoste coinnata minis copiis peperissent, diuisione. Appi sitit in kquod priori, in caussis ccclcsasticis respondeat exe-plum, d cniq; subministrauerit, moderatio comitum sue equitum, quid. archiepiscopus circususust dioeccsin suam visere,&procurationis mun' impcrarc possit. Statuitur .eArnwlio extri decensib. 2procurat arochiepiscopis taleo frictum accommodantes G.Vcisso. episcopo VcrΟ2Ο.vclso, archidiaconos deniq;&decanos non posse ibidemctiam dc finitueucetionum numeru excedere. Fingamus archi pii copo KC. cpiscopo 2 archidiacono deccm, decano quinq; equos, quibus circun .uebantur, P- missos csse,&cxcati sis constitui talem numerum augendum ci minuendum esse,& illud aperte comprehensum esse in uno vel alti ro, fune idetacite in aliis probandum cssci,nis quid c mcrsissct quod id dissuaderet,ivc mons constituentis plane repo Enaret. Vt aut cm haec quae ab Aristotele commemorata sunt, ad ius nostrum melius deflectamus,4 aliis exemplis illustremus, proponomus excria plu33 in domino& seruost comparatione facta patris cu filio. Vt se haber. A.dominus ad C.seruum, cum de obligatione tractatur,visc. non insolidu, sed peculio tenus obstringatur,ita se habet B. pater ad D. filium, cum de contractibus ipsius disceptatur,f.hac qua deseruis Inst.quodcum eo qui in ab . potest efZ.irem.=.aesiones Instit.de. .l l est tot. ιιt sis peculio rursum, qua
ratione dominus, si quid fieri seruo mandasset, ipse in solidum actione quois iussu tenetur, L .F. quod iussi. s.fligitur 'st quodcum eo qui
Idem procedit in exercitoria, insitoria, oributoria action e g. eadin ratione, si institoria. g. inrroduxit. In is auod cum, illa qui mallotesta.si,mg.gest esse dic. l. .cπrol. Irt. 6 eq.F.de exerciI.' El. His finitimum cst argumentum, quod Lassad Senatust TrebelLacciso, itcmis. ab Vlpiano proponitur. Ait Cessus. La. ui quadringenta reliqhit, TiIio recenta legauitinereae deicomisit, utribi hereditatere inrueret inspectam iussu prauris adsit, Prestituit,quaerebatur,quid de legatario dare sucrci, incendu es, assimiam est, voluisse testatore conerelegatorumside
96쪽
Ad Nicomachum,Librum Quintum. I
mmissum restitui,tota trecenta redare Titio debere nomicres hoc rogatW, intelligi debet vitesco loco coninruat, est nodherespo=κΚmommim hereditariis muneribω. id est,post legatori. m dationem reliqui habιισιν oret,snon esset rogaim, ibi restitueret hereditatem: dub resιIuat, quiantum ergo haberet. Nempe centum,haec viribi daret, roga- est iraquesim ennia i legis Falcidia rario,quasi heres trecenta Driod redamnaIω, tibicentnm dare damnatust.quo euenit, IJhereditate uastonseadisset, daret ii
ducenta viginti quinqucti seruaginta quinquerno ergo metuis debetur, quam si iniussu praetoris edita heredira oret.
Sequitur Vlpiani in eadem , vel smili quaestione disputatio, in
Marcesim autem apud han m in Mest cie irascribit si ad heredi onm esse testator legata dixerit , est heres lonte adit hereditatem sta debere computationem Falcidainiri, ac si quadringentaper fideicommissum essent
relicta,trecenta vero legata. ut insepIemparres Irecenta diuiduntur; ef erat quatuor partes eirammisaram , tres partesiegatarim. Quod si lecta Miasit hereditas , non stonte heresaditiis restituite centum quidem da quadringentis,qua haliturm esset,resident apud eicommissarium,in reliquis autem trecent eadem distributio fiet ut ex his quatuor parte habeat ei- commusarιud, botra tres legataram.Nam iniquissimum estp ferre legata m/deo;qui scepta iucta est hereditari quam laturm esset Ustoni ad ,
rasitisset. Vt se habent Aheres, fideicommissarius uniuersalis,&lcgatarii erga C. in distribuendis hereditatis partibus ta se habent etiam 8.id
est, fideicommissarius in locum heredis,in solidum ex recusatione alterius succedens,& lcgatarii respcetu,D.idcst,bonorum omnium ipsi r stitutorum, ut scilicet tanquam heres quartam partem detrahat, deinde ut fideicominaissarius cxtrecentis quartam portionem,idcstineptuagin il quinque cicducat, reliqua ligatariis soluat,nis nominatim a testatore cautum sici, ut tam fideicominissum,quam legata ad heredis onus pertineret,iunccnim centum, ut heres recipit & ex reliquis partibus quatuor,secundum definitionem Ita
97쪽
9 Enarratio in Ethicorum Aristotelis
eae reliqua parte uxor heres esto, fumosilia nati essent, dicendum D assem distribuendum esse inseptem partes, ut ex his laus quatuor, uxor duaι, mavnampartem habeat, ta en/m fecundum voluntatem testantis Abin altero tanto amplius habebιn, quam uxor. Item uxor altero tanto amplim, quam ia,licet en subtili Miris regulaeonueniebat.ruptum fera testamentumratia-e quam ex utroque nato est
3' ιον Auerat vorem ali iud habere,ideo ad huι modisintentiam hu ranitateμrgerente decursum ea. Quod eriam Aventio Celso apertissime placuit. Item,leg. 8i sumens i ff. de hered instit. qua ita conceptaen semenspatronus testamento cauerat, vis tibi tam natu uisset, heresseisi duo μιι ex eruta partibus heredes essent: duamiasimiliter novi est Abas b, -- artes, a tertiam dederat. duobus filii filia natis quarebatur,quemadmodum inpropositas'ecteparte aciemus, cumsili debeantpares esse iseleriam singuli duplo plus, qua sero accipere, quinque igitur Partes per oportet, in ex his binaιmasiis , nam foemina accipiat. Si itascripserat testator.
Quanta extarieme a Titio hered institutum recitassem, ex eaparte Semproniu mihi heres esto,non est captatoria institutio, plane nulgo recitato testamento ab imo testatore nanis videbitur institutio,remotaseuspicione captatorra institutionis.
Ut se habent A.id est. filius inauignatione hereditatis ad .stiam, ita se habent B.id est, duo silii ad .vnani filiam, ut ex hereditateratris, filii best in , id est, octo uncias vel duas partes totius hereditatis,aei licet
duo millia aureorum, si tota tribus millibi is aureorum constaret, filiae trientem,id cst quatuor unciam, ves mille florenas, vindicent. Non aliena ab hoc ipse tractatu est dispositio, L. se irascriptumia. .adf. de heredi instιt. ciui in haec verba conscriptus cst In testamento ita
με scriptum eli, Lucius ritius ex duabus unciis, Satψε-- exparte una. μειω- exparre una Seius expartibus duabus heredes mihΦιnto, eonsulebatur, quidluris esset,respondit hancscripturam, illam ιnterpretationem accia erepose, ut Lucius Titius duas rectas h.ibeat cetera autem quasi lae partibus instituiti,ex reliquo dextante heredesut quem dextantem ita Huid oportet. Ut Sem quincuncem istius μυουι- alterum quincuncem habeam
Vt enim se habet A.id est, tota hereditas erga C. heredes in institutione hoc modo, sinc designatione quota facta l. quonem, .fhere . . ebercamsit, . iure1.Nu.eoaetit.Ita etiam se habet. B. hereditas, quae Di iligo b Cooste
98쪽
citiae decem unciis tum continetur in D. id est,pari institutione,quet sine commemoratione quot fiati
Non intempestilia deinde obseruatio t& Affricani Iurisconsulti, 38
leg. 8Lquι quadrirgenta fialeg. Baecilium tia subiicio, quadringema habebat,trecenta legauit, metu digvum censam aureis, sub hac conditione legauitse leo Falcidia in testamentosuo locus non esset, qu ratur quid iuris est lx - α πόρων, des, perpleati hanc quastioncm se, qui tractatus apud dialecticos τ ι δ ηλέ-,idea, stratorii cauillatoriique,ducitur.Etenim quidquid constituerimus verum esse falsum reperietur, namquesilegatum tibi datxm valere dcammugi Fatiiria locm erat, deoquod caenie condirone, non debebitur, suυ, quia ondisio deficiat legatam valiturum non sit ueg Falcidia locus non erit,porrosilegi Acin non sit exsisten-ιecoia tione gatum tibi debebitur, cum autem voluntatim restauru eum fuisse appareat,mpropter tuum legatum ceterorum tigata minus nostra, ma-guen, ut tuere debeamm,tur legaraconiationem defecisse. mdergo duc mussiiuuenta legauit, est tibis militersub eadem conditione iacenta legata esseproponanturλnam aut exstitust,aut defecisse legati tui conditionem, v aut totum,aut nihiltibi debeatur , niquum: contra voluntatem satoris exsimabitur. Rur partem deberi ratiom non congruit,quando necesse eis, torsu legati conditionem,uel ex ιtistive de cosse ergoper exceptionem dodi
Legis enim positio per regulam proportionis ad conuenientcm formam redigi debet. Vt se habues heresin disti ibutione hereditatis, eum ilia multis oneribus exhausa est, DB legatarit,ita etiam se habet ad fideicommissarium, cui ducenta relicta sunt, si legi Falcidiae locus non fuisset,ut scilicet, si tota hereditas erogata legatis,4 ex aliis caussis sit, nihil ubcatur,sin minus tota ducenta, tin autem pro parte habeatur ratio proportionis,per quam opposita cxceptione doli ni ali carcsacm-perctar.
Attinis his,quae explicata sunt,est dispositio eiusdem Affricani,d
n. g. sin .aἀθPFulciaeque&ipsum adscribimus. vi centa in bonu, linquebat,igauit mih centum,praesentirie, ιAeque centumsub conditione, psaliquantum temporis ex=tit conditio. Ita tamen ut ex radiu iussim-ma qua tibi relicta eLi,mi ιmplius quam viginta quinque recipem legis Falcidi ratio ita habenda erat heria ,m viginta quing, conferre ei debeamus,
99쪽
96 narratio in Ethicorum Aristotelis
cum igitur trilistasin conferendaequia mputant quina dena ab utroqine n strum conferenda esse, quodminime verum s.licet enim eandem quantata rem acceperimus:manifestum tamen est,aliquando uberim esse meum legatum, quare tueudum erit, tanto mimisis tu legat esse, quantum, ructi eius heresyrre erat. Secundum quodi proposita specie computationem ita intra oportet,it exseptempartibus ego quatuor,tu tres conferam-, quoniam quidem quartaparsa bus in meo, quam tu tuo legato est. Cum itaque triginta'sint conferenda,& uterque centum consequatur,tu tamen tardius , scilicet postquam viginti quinoue quae est quarta pars legati,ex suo legato he es percepisset,ideo perinde habetur,
atq; si tu quarta parte minus emes consecutus,ut ego quatuor partes id est, irin unam septimii,tu autem tres,id est, , duodecim,&sex septimas inferre cogam ar,ut pro em alumenti roportione etiam fiat collatio.
Quare uotum ad to in Ergo totum cum totorum, quodquidem distribu πολτο λον.οπ, comparabitur idque distritio 18seomungit. Etsi ita η νο- νυμαζει butis copuiat , vero ita compositum emit, iuste con καν τω συνπιδὴ interse componantum, rum
έ-rect totum adtotum. Haec verba geminam interprctatione admittere possunt,ut qua proportione pars cum parte recte componitur,&comparatur,ita totum cum toto, quod ex illis partibus conflatur, 3 dil contrais L .iu gentium F.adeo. IaaLa7svn-. g. pactin nepe termitem .rrea detorassiares vindicat.&m exemplis a nobis propositis. Alter uitellcchus est, ut tum demum iusti sit proportio, quando idonea aestimatione interposita meriti,& remunerationis. vel operae Lincrcedis
illa personae, S rei quae recte respondeat,fit collatio. Translatio Argyro Toxius grae Translatio Zuuin- pili cus geri.
100쪽
stam, siaequada distribu ἐναγεις, τὸ D cum extremo D.coniagatio, ιιonem accommodatur , ct δε-μ δεουον ivit Hesr ,αuod in abstriaeu medium rivi, quod m- , si Mo τὸ butione consistis, tam a parationem rationum novi δγον του ἀδεκου iniuria medium, idest eius subit.Quodeni utit ipsam, τουτέ του rei,qua proportione remo- med um est iustum auten τὸ οἰναλογον το Matque auersa est. Nam subit ἀναλογ' quod proportione constat, μέαν, τὸ Mus medium est iu autem ρομ - ἀναλογνν portione constat. coniunctio igitur ostendit hoc loco, quod ipsa coniugatio extre-imi A .ad C.item B.ad D sit illud ius, quod indiltributione consistat, quod rectat utriusque applicatio sit iniuriae, atque eius rei,qui pro portione abhorreat , vel remota sit medium. Si enim concelsit tenere comparationem domini cum Patre,& serui cum filiosamilias.Sequetur quoque in questione depeculio,quod iussu exercitoria,institoria idem esse.
Translatio Argyro Textus -- Translatio Zuudn- pili cus geri.
Talem autem rationum Hic edocemur illam proportionem,d. x qua hactenus' sermo institutus ent, esse geometricam. ln qua ut in Geometria totum cum toto perinde se habet, atque si conferatur utrumq;
Vtrumque cum utroque consertur,dum pater comparatur cum domino, filius cum seruo, idque per argumentum a simili vel pati quod terque cum eo quem habeat in potestate,& filius cum seruo,cx eademotione componitur,quod imperium hic domini, ille patris agnoscat.