장음표시 사용
61쪽
, Enarratio in Ethicorum Aristotelis
a docet, ' nullam virtutem esse, quae iustitia eareat. Postremo sumtere constituo in re ipsa nullam deprehendi repugnantiam, adhibitari illai, 4onsideratione, quod eum Legislatoribus propositum seu t, non certa reipublicae vulnera ut curarent,sed totum illius statum ita componerentis ut his seminibus iactis illa beatitudo reipublicae, de qua iam saepe agimus, efflorescere possit, L humanum. . de gib.D. Τ.de nundvnis cros da ηcept digest. l. ι. g. .F. eiu=ora ut vim, . de iust. orium. Curae suae non esse existimauerint, ut iustitiam specialem ab illa, quae latius pateret, bc huius disciplinae propria esset nominatim secernerent.
62쪽
Ad Nidomachum,Librum Quintiam sy
umi refers'icuum est, G.9Cum supra quibus ex caussis, aut qua ratione hae virtutita essent disiunyae,exnouausset, nunc 'aperit inquib. Gue δ' niant ut scilicet uno nomine censeantur, una definitione generali contineantur,&quodvis utriusq; in eo posita sit,ut ad alterum referatur. Dixi,gmerali, quod definitio iustitiae a nostris proposita l. ιο.Τ. de iust. 4.sur ad omnem iustitiae speciem possit referri, ut quemadmodum lcgulariter, quod conuenit generi uniuersim sumto,idem in specie respuendum non sit f. a. si creditum.f. de reb cred cert.pem.l. 7siquidearum. . inter emtum.1. de legat 3 non idem sit in definitione speciei. d. .cred cum Porro, quod de relationc commemoratur,potcst admittere diis rentiam, a Diuo Thoma, d. quo is arr.3.insinuatam,quod iustitia particularisconuenienti comercio siue mutua distributione iuris inter priuatos, illa autem praeclarioriscopo terminetur, bene instituta secietate generis humani. Repetit deinde in sine formalem filiam disterentiam, ircum materia,circa quam versetur coniunctam, Qua iustitia, de qua sermo est, a reliqua discernatur, ut haec consstat aut in honore,aut pecunia,aut salute aut similibus,&propter voluptatem, quam parere lucrum solet, illa autem circa ea, in quibus probi occupati esse solint, innuere volens,
etiam reliquis vitiis irrctitos, circa honores pecuniam & salutem verseri, ut superbiam alliberalitatem, iracundiam,sed quod illas similia non sint coniuncta cum illa voluptate, quae ratione lucri nasci solet, non esse adscribenda iustitiae particulari.
Translatio Argy Textus grae i Translatio: uuln-
Determinatum est itaque δύει δη τοῖ Hae igitur a nobis ro- ηiustum quidem esse, quod δυνοῦτο τε παυνο posita erit muria aestinctis, est contra legω, est quod ere ριον , το ἄνιππ. nam esse, quae corura leges iniquum. Iustum autem ιθ ήδυνον Το τε νο insertur: alteram, quae aba- quod est legitimum, inquo μιμον, οὐ το ἔσον qu3mse,seu aequalitate remo- sequum. Uitia igitur υτ μνῶνΤoc . ta est: itemque ius esse num antea dicti est, a quaprofici νορον--τερον ει legitimum, equale alterum. scitur,diminum, quodeon ρηρύνη, αδκώιabν sesque ex ea quidem, quare leto Homm esse contra lege infrtur, inruria superior iniustitia est orta oe appellata est.
63쪽
go narratio in Ethicorum Aristotelis
Teterminatumsitas cte. Idem p aesenti in loco inculcat, quoa supra saepius comprehcndit. His omnibus ne subductis perspicuum euadere, quod alia sit iustitia,quae vi cnus latius pateat, alia,quae ut species arcetioribus limitibus circumscribatur, idemque in contrario habitua, iniustitiae accidere, tium dispositionem
64쪽
Αd Nicomachum Librum Quintum. I
sexus esse, ut obscurior inuod in minus contrementi serie eorum, quae dicuntur accidere soler,ei'. .d . - euadaticonfugiendum ad verba Gumgeri,quae multo felicius id assequi videntur. Docet in praesenti estione Aristotelis, quodcvua proportione se habeat id, quod iniquum est,comparatione facta, cuni ipsa iniuria, quae contra ego inseratur,4 ut scilicet cius species sit,&angi istioribus terminis concludatur, quod e dem ratione etiam affecta sit, relatio eius, quod plus est, cum eo, quod iniquum est, collata, ut omne illud, quod plus sit cedat&comprehendatur sub illo, quod iniquum sit, aut ab aequalitate remotum est Enimuero non solumis iniquus dicendus est, qui exigit atque dcflicti in se plus, quam pareit, sed etiam is, qui ex foneribus mutuo incumbentibus mi
u comno. de opero.pus Quod cum ita si, facile colligimus, Minhae inspectione idem euenire, quod insuperiori, ut ita respondeat cum illo, quod ab aeuualitate remotum sit, ut pars compositione, cum e quod totum est facta.
65쪽
ει narratio in Ethicorum Aristotelis
nenda i , non est obscu- si re de iustitia, est e. J Quamuis Aristoteles hic profiteatur, se velle missam facere iustitiam Miniustitiam illam, quam diligens Legislator,
cordi habere debet,s circa quam totam versetur atque desudet, Mordine complecti, quae pertineant, ad specialem iustitiamd iniustitiam , dc per consequens ad ius vel iniuriam in eadem significatione acceptam, ta- men antequam illud faciat principia, iuris uniuersaliter sumti quod stilicet iubeat unicuique virtuti conuenienter vivere, xvnumquodque vitium sequi vetet, ob oculos proponit Hate principia, quamuis nostri il-hid non aeque animaduerterint, dum has partes adscribunt tribus illis
praeceptis, honeste vivere,neminem laedere,ius unicuique suum tribuere, ut etiamthopoliticorum. . V. r. st a. de haeredisseritur, ut in defensi ne Iurisprudentiae, contra quorundam philosephiae interpretum cali φη mnias, atque nostris legibus t constituuntur, Ur L .F. . dum ait, incumbere conditori iuris, item & reliquis, ut licitum ab illicito separent, aequum abiniouo discernant. Quae verba aliam iuuerpretanonem admittere non possunt, quam interposita hae distinctione, ut quod licet Maequum est, amsectamur, quod non licet atque iniquum sit, fugiamus, atque repudiemus iniquum est, quod natura ita comparatum est illicitum censetur quod a lege certa ratione ciuili prohibitum est. Huic exispositioni respondet lex a g. . item L r. f. de concept d gest. g. I. ct l. I. La. . de veteri iura enucle in haec verba: Cum itas nihil amstudio inj biu omni .snuenitur, quam legum auctoritas, qua est diuinabor humanaires bene Astonis, omnem inuruitritem expellit, item inpraesis elem dum com
memoratur principis &legum auctoris id officium esse, ut virtutes inse-28 rat, vitia tollat. Vitia autem esse censentur non solum illa, quae natura fila comparata sunt,et probrum.1f. de eis P sed etiam, quae ex legis auteonsuetudinis dispositione, iam quadam, item Lan et Egypto. F. δεσι orae erimis. quae distinctio confert ad intelligendum, ex qua caussa Iurisi
consultus, non satis habuerit dixisse, quod separent aequa ab iniquis, vel Ecita ab illicitis, sed utraq; potius coniungati Posset demum haec ipsi diis uisio aliam interpretationem admittere, merum oce sod , ut prim
66쪽
num membrum, aequum abiniquo separare, referatur ad iustitiam paristicuIarem, alterum vero, licitum ab illicito discernere, ad iustitiam uniuersalem. Animaduertendum autem hoc loco est, possextiac Arul ictis traditione dumorimum iustitiam iniustitiamgeneralem sursem
loribus atq;meruis depingendo, mox de iure Miniuria quae parii latine Arsuropilus iussum iniustum appellar9ransi quae inde oririne ducant, edisserat, contra Balduinum, Mynsingerum&asos, i qui iustitiam iuri, ut obtemperationem subiiciunt, recte contrarium inferri, ut Iurisconsulto, in leg prima. f. de iussit. iure, sua enuntiatio constet, sed de hac re supra copiosus.
Erem pleraq-kgitimorum, este. J te edocemuraegis praesidia, eo pertinere, ut virtutem illam uniuersam producant,4 per consequens ex conuenienti virtutis functione,illa,quq in bae vita optanda fu,beatitudinem, quarrmis de hac ipsa, quae ex virtutum recta administratione efforescere soleat, de qua hic Aristorales non meminit, sed lib., ea . Oseq. item. bbseptimo.'Misorum capuαι. a. ubi hanc rem copiose persecuti sumus Disiligo b Cooste
67쪽
ου. et narratio in Ethicorum Aristotelis Translatio Argy exesis grae Translatio Tu uim
Seddesingulo .cte. An sit ciuilis prudentiae, an alterius Leest iis de singulorum disciplina, qua quis absolute sit vir bonus, disieret eonstituere non possumus, nisi illam, quae sequitur quaestionem praeue 3 tamus,' an idem fit virum ,esse bonum&ciuem bonum. Enimuero nihil anter haec duo interesset videtur, quod qua ratione vir bonus per viri tem moralem, eamque uniuessam formatur, eadem ratione ciuis bonus, ludex, princeps, per iustitiam,vive iam constituitur, ut euincunt verba Aristotelis supra,fictime verum hac quidem.m e Constat enim Mm silai Meonatus legem ferentium eo pertinere,ut ex illarum praescripto omnes bonos laetant, L . r.Τ de U.ct iuri principem pronuntiare,dignam esse vocem eius maiestate, sedcgibus alligatum fateri l. dira vox βίου DPb. Ραeterea quod cuibiis in casibus leges declarent, rem em arbatio boni viri committendam, perinde sit atq; in eadem conditioneyersetur, atq; si iudici bono res commissa csset,l. In continu-. g. r.Υ. de verLobe. auo manifestatur in stipulatione, ut quid Ephesi vel certo in loco praeetur, si tractetur e tempore, quo id explicari debeat, totam illam quaestionem adiudicem,i virum bonum remittendam, cui subduinis rerum circumstantiis, de quibus ibidem luculenter disseritur,definiat. Idem sta
68쪽
Ad Nicomachum,librum Quintum 6
tis,quodq; ex sententia Philosephi nulla virtus,sine prudentia esse posisit, ra ιλε.capuis.leges a prudentibus ferantur, L. f. de lemb. Princi-cipes denique in conscribendis constitutionibus prudentes in consitu adhibeant, humanum Cale letιb.3c credendum omne salubre cin,quod talibus suggeratur, ves condatur,d humarium, st cinifessent viri,σιr.derabenae Vltimo illud inde colligi videtur, quod qua ratione viro bono proposita sit beatitudo tanquam finisse cana ib. . eadem rationc et-aambi&bono ciui . istin i Contra 'o inter viru bonu,&bonsi ociuem sit differentia, apparet ex hoc Aristolais responto, deinde quod ut infriis .eq. . Atti tuerint boni viri atque apientes,ut Anaxagoras, Thales Milcuus, qui tamen prudentiaelaude caruerint, sine qua bonus
ciuis quis esse non possit.Tertio posse quem philosophia imoutum,insilitudine ut monachum educatum, virum probum euadere sed non ciuem bonum, quod non sit assuetus publicis functionibus Enimuero in talibus, scientia lagum,& rerum experientia requiritur, nouel δa de audicibus, ct ut nullatenus eum iureiurando.g. responsa ostis de iure naturangem civi cap.cumis cunctis de electione, item cap. Petrinatist. 3ρ.in haec verba:Ferru Haconvi, quem a vobis electum asseritis,omninos vidicitur P plex est .st nostis 3 quia talis hoc tempore in regiminis debet an constitui, quo nonsolum desaluteanimarum, verum etiam de extrinseca subiectorum utilitate, dicautelasciat Us Eicitus.cap. r. desupplanaenegian 6. Quarto
quod auctore Aristotele, ma cap. r.sectiomasque perfecta procliuior sit
ratio,se, mores suos,atque affec tiones componendi, quod congruere
viro bono videtur, quam si id faciendum sit in rebus, que cum altero explicandae sint,quem habitum ex iustitia uniuersa proficiscentem,b noctui attribuere solemus Quinto quod probi sit ciuis, & viri experientis,aliam'pe viam aggredi, connivere ad ea, quae non undequa que bona sunt. Hinc iudicis est ex actis iussieare,quamuis fortasse de veritate priuatim& secundum conscientiam propriam constet,l. Hicita si verata j deo proconsapaudicet.3.auae . . eappast esse. νι ἀάHeg. quod non videtur conuenire viro bono, Rinqροιιιωι.de sinimia
69쪽
ές narratio in Ethicorum Aristotelis
ίxto cler/ma. . verumta de hareIιcis. Est deinde boni ciuis, ut sit periori aliquando parum aequa praecipi cnti obediat, .cap.pastoralis.=sivero, da
ostio deae vi maiore vi in in forma mandati, cap. eum denoae Sacerdotali, cust, um,inoris inprancf. Hecundo, ct finem, lege terna. f. inrisioss.de ronuiuam, clici,qua explicanda sit, constituat, quam ratione. Hincta lamentum quod uno contextu concinnatum non st l. eum antiqui ια C. de testament.A. cum paulatim.=Φι.ειἀtit. laod, cste no est su scriptirin, aut lignatum alio signo,quam annuli, non vadet,leg. D. M t
sium fliquis resti , est .simum fis testament. Hinc stipulatio, quae solemniter concepta non est,nullas vires habet, /.Τ--b oldie. Operis noui nuntiatio , non in loco faeti, quamuis ipsi domino sit insinuata, irrita est,f. t. siquisforte. f. de operis nam nunt l. Item alienatio rei cccletiasties,non inuerueniente illa obseruati ne, qi a procrinia est,capsine exceptione a. q. a. de quare copiose egi-irnasan . scra instit. de rerum Hub Anectaw.earum doma. Quin quamuis equitas aliud prae se ferre videatur, tamen incommoda, quae praeu
ricationem consequi solent, praeponderent In proposita quaestione pi δ' cet distinctio Franciscit Picolominei, gra io quaest. . qui contendit ciuem intelligi posse duobus modis, aut totius orbis, qualem Socrates le cise profissis est, aut suae propriet ciuitatis &Reipublici. Primo eius Rhinublicae. quo ciuis est totius orbis, principem Deum iuxta Socrate, stati term εα ui adsent Angeli, sequatur mox viri sapientcs,& probi,qua
sync cras incorruptasque leges in Dei operibus intueantur. Suceedanto tins citcri hominum gradusti conditiones,qui eatenus sint murse dici ucs,quateni sunt rationis compotos, voluntate liberi,nati obtem-
pciare loco priric ii,&ad eius imitationem ceteris praeesse ac imperare. Turicen im iiij trpendamus conditiones ciuium totius orbis, singulos homines otius orbis posse ex caussis&circumstantiis dici probos velitrantc. 3os duos. Et idco omnes ratione utento, presertim tamcn viros sepiculosis prudentes probi ciuis nomen mereri Hoc modo acceptos ciues a viri, honis non separari. Secundo vero,nodo rursum ait intemerim cons Herentur, ut ciues reipublicς mente conoeptae, quae omnit x parte recta sit, vel Vt ciues sue patrie atque suae reipublicae, interris atque inter homines sora nate, ut illic virtus viri boni, atque ciuis boni
radum sit, quod optimaruspublica,cum republica Dei coasormetur,&
70쪽
Ad Nicomachum ibrum Quintum σν
persecta virtute perficiatur , cuius princeps sit prudentia, sorma virtu uniuersa, quae fit eadem, ut ait cum uniuersa iustitia regule sunt leges ex virtute prodeuntes, ad virtutemque duccntes, scopus est honestum summum boniim, finis scilicet ac institutum probi viri, probique civis sit finem 1 ttingere,i, cautem vir absolute, bon e critis bonus minime omnis, ex parte sint idem, nec eadent illorum virtus.Sed quod prior forina, que si Dei, minime reperiatur quod trii in ana tub cillitas, tam exqili sitae formae non sit capax, spectandas illa se lite quZm proxime ad eam accedant, quemadmodum enim imperium ex Omni parte perfectum, quale est illud Dei, inter homines non cprehemdatur, ita nominem adeo bonum, ut nunquana erret, in terris non inucniri,&in re dubia tutius sit , tuomo se corrigat per approbata in ciuili congressi virorum prudentium consensione, quam uti pia leges Ninlli tuta reipublicae, audeat leuiter damnare. Adeo ut dicere liceat, ut infert. in re publica , ut hominibus recte formata, virum, ut homini licet pro bum, ciuemque probum eundem esse ,eadem que virtute formari. In imperio alitem acciuili administratione aperte deprauata, perperam- qii formata virum bonum a ciue bono differre, distir tamque esse v-triusque virtutem. Hactenus Picolo mineus Excuius traditione anima luctetendum est,illam formam reipublicae administraudae quam ipse Dei atque a terni numinis vocat , conuenire cum foro, quod constumia theologi voca in quo auctore diuo Augustino, illa, quae sunt perfectionis, requiruntur, ut scilicet id semper in tucamur, quod veritas& conscientia
dictent, μ' o inquisition.desententiexcomm. quodcum Dei consumma- tussirnis preceptis congruat, ut quis male acceptus,aut contum clia aliqua prouocatus, nedum reprimat iram, sed etiam paratus sit ad ali .ima niuriam,aequo animo fercndam, cayearatu . 23. qu0.prιma, ut Pr malis bona referat,&inimicum ben cficio complectatur, cap sunt Uferentia as, quos, Ceterum cum eius per clionis, di sanctitatis pauciores me inveniantur,&tractetur de bc ne instituta republica, quoad quis id humano consilio,&opera consequi pomla, an tui devito bono, atq; ciue probo Pnuntiare debeamus, nonici inde expeditu est pluO. Adi i it Picolomine . efellunt aute ille rationes, quas sci pra proposui, deinde ev