장음표시 사용
101쪽
SUMMARIUM.r cautione Iudicio si evitatur poena
M Uicta non compatantis evitatur, si judicio si stir certo die 1 uti declarit citatus , id est per sdejussorem locupletem
pro rei, de qua agitur, quantitatς , L edicto r. b. t. Quae res non tantum. aestimatur ex lacultatibus , sed & ex conveniendi facilitate. Quomodo dans Mejusi rem , Iurisdictioni eius , ad quem vocatur , non subjectum, non satisfacit , nisi privilegio loci ren mintiaverit, L f qqiι i.
t. prσced. quod lc. eo non sit usurus , L
satrad. cu. .' Excipiuntur ab hac regula necessariae tersonae, p rens, patronuS , ejus uxcr, liberi, nurus: pro nis enim qua
liscumque fid6ussor accipitur dc idoneus
habetur, t edicto I. I. item pro Σ. I. quρ-niam 3. b. t. quod d tum honori talium personarum . Qui accipere recusat, sciens eam esse necessitudinem , tenetuT Poena edicti de in ius vocando d. l. 2. hoc tit.
Duos qui sidere promisit , si alter tantum steterit non, satis sarit promissioni, atque ideo locus erit poenae edicti, L qui duos M. b. t.
. tit. 6. In ius vocati ut eant, , e.
Hodie incitatione ve bali, nullus est
satisdationis usus e sed in reali, quint ea est talis causa, in qua fidejux admittimust.. Schyt, ines , iuria. Mi I .
Ne quis eum , qui id ius vocabitur , eximat.
a Actione ex hoe edicta quid eontineatar. a Non tenetur vi eximen ι eum , qui vocari non debuit.
Contingebat, in Iux voeatum venire o quidem paratum, sed per alium vi eximi , id est quomodo fieri , aut impediri , quominus veniat , I. sed eximendi q. b. t. Per quod, cum praetoris violetur auctoritas, hoc ill, serendum non erat, atque ideo vetuit edicto, in factum data actione in eum, qui vi exemerit quia tnon continetur, quod in veritate est , id est damnum , quod actor vere passus, sed quanti ea res , , de qua controversa est, ab actore aestimabitur. Ut haec actio locum habeat, si actor calumniator sit ,
dc calumniandi animo litem instituerit , My leget g. g. item L 3. ω DF per alium
. s. meum I. b. t. Quia non Ius agentis inspicituς, sed factum eximentis contra popularem legem praetor coercet. t Nec a obstat, quod vi eximens eum, qui VO -ri non potuit, non teneatur hoc edicto, ut mox dicetur : nam vocari non posse. pendet ex edicto praetoris , quod scire quis que potuit: vocari autem non debere, pe det ex iacto, de quo non est privati es gnoscere , sed tantum Iudicis a praetore eam in rem dati. Notat edictum eum , Qui vi facit, quominust producaturi etiarnsi desie dolus. l. quod fl i. s. quod praetor fia. b. t. ut si exemerit eum , quem putabat parentem aut patronum esse, aut privilegio aliquo subnixum , dc per errorem, qui error ipsum non excusat. Tenetur hac actione non tantum qui a ner se, ita di qui per alium vi eximit, iive praesens , sive absens , modo doceatur exemptio I. si per 34'g. doeere 2. h. t. plures si exemerint' , singuli tenemur, quia omnes deliquerunt: ut unius praestatio auterum non liberet, de maneat nihilominus Obligatus, qui vocatus eii d. t. s. s. Me judicium pem quem solutio poenae per eum, qui exemit, liberare non delet Lis, qui M. b. e. Servo eximerae, contra dinminum est actio noxa lis nisi seiente eo seiat cerit; tunc enim dominus suscipiet judLcium , cessitate novali d. I. I. s. denique δ. b. t. Datur non tantum actori, sed re haeredibus ejus, si eorum jus sit sactum d terius, quia eatenus est rei perseeutoria et non tamen in haeredes , neque post annum
quia poenalis . t ricipe primo meatu, q kd judicem incompetentem di eum, qui
102쪽
'vocari non debuit aut ponit, d. r. I. in D. M I. nam cum 2. b. t. Secundo excipe , si vocatum ad 'judicem pedaneum quis exemerit d. l. 3. F. si quis r. quod edictum loquatur de in jus vocato e vocari autem in jus , sit vocari ad praetorem, aut ejus tribunal, non ad pedaneum judicem , cui non est tribunal . Excipe tertio , si non obstante exemptione, reus nihilominus in iudicium si productus; quia effectum non habuit exemptio. Cum ess ctu intelligenda verba, praecipue legis poenalis d. l. s. docere a.
Ad tit. 7. Ne quis eum, qui in ius voeabitur Orc.
AN huius tituli aliquis si usus 3 vide
Amnia remedia: eorumque ab hoc Edicto disserentias ; Vid. ap. D es. b. t. n. I.
Qui satisdare cogantur, vel jurato promittant , vel tuae promissioni comit tantur.
si Fidoussorem, non idoneum ignoranter admittens , an sibi prae iuuieet.
io FideJussorem idoneum ab initio dans,' qui postea fiat non solvensa ,,an
euatur iterum dare. ii Fiuejussorem 1doneum accipere recu sans, renetur injuriarum is offe
ia Idoneum praestare qui non teneantur.
ia Finis is essectus satisdationis . IN jus vocati ut eant , aut satis , vel cautum dent, habet Edicium Plaetoris
fv. tit. 6. Quae cautio cum varie fiat, ut patet eκ hac Rubr. necesse suit explicare, qualiter caveatur & per suos . ' rCavetur , vel per satisdationem , vel per nudam repromissionem , vel juratam : quae duae ivsteriores species sub satisdationis ampellatione interdum continentur, L satisdationis 6 i. ins de V S. ' S. tisdationem 2 eo modo appellatam tradidit IC. bis L
fati alio r. quo satisfactio: non quod sit eadem , sed quod similis oc tum quoad
nominis compositionem, tum quoad finem. Nam ut per satisfactionem implemus il siderium exigentis solutior dim, ita per satisdationem exigentis securitatem , dum adversario nostro pro eo quod a nobis p titur cavemus sic legendum in d. t. t. non etiam ea vit ut eum hoc nomine securum laciamus, datis fideiussoribus ; quos praetoria stipulatio desiderabat, non etiam pignora L praetoria P. inf. de praetor. myM Ilat. eκ ratione, quod esset facilior facultas conveniendi fidejus res, qui olim dc ante principalem excuti poterant , cum pign ra non haberent semper Promptum emptorem dc nonnisi varia circumdictione distraherentur . In contractibus tamen 6-gnora sussiciunt l. promissor 2 r. in fine infde constit. peeun. cc hodie possent sussicere etiam praetori, ex quo fideius ribus est beneficium ordinis. ' Haec alia est neces- saria, quae a lege vel Magistratu imponitur ut desistendo; de qua hic, de non os- serendo , de solvendo expensas , de rato, de judicato . Alia voluntaria, quae partium conventione praestanda venit. Satisdare non criuntur . sed Rassicit re- s' promittere eos, qui res immobiles in i co, ubi litigatur , possident L sciendum pes. in prin . b. t. ubi talis accipiendus dicitur, qui in agro vel civitate bona immobilia possidet, aut ex asse, aut ex parte, etiam quoad solam proprietatem non item usum fructum tantum. Ratio est quod cum
praedia possideant , alia cautione non sit opus: faciunt enim is a nullum sit belle periculum illusionis , cum talia bona perinde capi possint pignori in executione, a que si essent specialiter obligata . ' RG spromittendo item satissaeiunt Clerici , quos jurare ita permittunt Canones , uti adserit t. eum Curici as. C. de Mise. ν Corie. quam legem confrmat Hon rius Pontifex ea .in erentes I. u de juram. cal. Ex quo colligunt , Clericis
103쪽
prohibitum esse jurare sne licentia superioris: quod Abbas d. c. r. n. IX. admitiit quidem in judicio, non etiam extra illud , quod in judicio saepe incitetur quis
ad dicendum falsum . 1 Iuramentum promittunt clarissimi illustres, L quoties pen. C. de dignitat. Ab. 1a. dc illi sui fidejussores idoneos invenire non possunt , ne dissicultas eos inve-xiendi causet dilationem judicii & paupertas debitoris obstet actori , quominus
suum adsequatur ut intersit ejus , talem cautionem recipi, quam praestare reus p
test , ne quis ad impossibile obligetur c. per
vestras pen. de con. inter vir. is uxor.
Iuramentum illud duo continebit: prius quod adhibita diligentia fidejussores non potuerit invenire ; alterum quod judiciose sistit. Nov. ut nulti iudicium isc. 3 a. F. Vecessarium p. ubi GL. Et hoc nisi sit suspectus de fuga, qui non facile juratoriae cautioni est committendus ; atque
hoc agendum , ut revera cautum sit agenti juxta I. Iitibus et . C. de agrie. been b. lib. ii. Si lis suerit super re m bili , ea apud ossicium deponenda, donec
vel satis detur, vel lis finiatur, L A De-jussor . in fine h. t. 1 l id ejussores quos satisdatio requirit, id
nei sint oportet , non tantum facultatibus , pro rei, quam actor postulat, gravitate, verum & facilitate conveniendi , LFidejussor a. b. t. unde sint supposti jurisdictioni ejus , coram quo vocatus est reus, nisi caveant , fori praescriptione se
non usuros d. l. 7. b. t. Sint etiam tales,
qui obligari & conveniri possint . Unde
non recte datur mulier , quae juvatur Uel-Iejano I non minor propter beneficium restit utionis ; non miles, cui est privilegium sori, I. de die g. g quι mulierem I. b. t. non etiam servus , qui personam legitimam non habet d. l. 3. F. si servus a. nec filiussamilias eκ causis, eκ quibus de peculio non datur actio, L qui fatisdare r. ins de Fidejug. Adeo ut datio talis personae non impediat, quominus ex integro sit cavendum d. F. 2. Ratio est, quod
satisdatio jussa'aut promissa non sit impleta d. l. 3. quia is est datus , qui obligari aut conveniri non potest. Quod non tantum obtinet in casu, quo necessaria est satisdatio, ut in calu hujus Tit. verum etiam quo est voluntaria, id est ex partium
quae de promissa satisdatione agit. Et hoe ita quoad inhabilem conveniendi facultatem , de quo agunt jam citata , sive in verit, sive ignoraverit creditor . Magna dubitatio est, an idem procedat squoad datum fidejussorem facultatibus non idoneum . Vult. Gl. Bart. Castr. ad Z I. . in necessaria satisdatione, sive scienter sive ignoranter admisso non idoneo, nihil praejudicari actori ; in voluntaria vero praejudicari creditori. Rationem disserentiae ponunt , quod in priori casu offendatur lex, sive Iudex, ut factum contra illam sit nullum, ar . I. si libertus 16. inf. de
jure patr. Publicum enim jus privatorum pactis non mutatur: in posteriori vero aisgatur de facto hominis, cui quisque praejudicat, arg. d. l. I 6. n. m. Probatur Ll. 3. in fine, ubi dato non idoneo fidejussore secundum promissionem , magis est ut sit satisdatum , quia qui admisit eumsd ubentem, idoneum comprobavit. Ad idem facit'I. inter ea a 3 26. s. Abesse a. ins mandati, is L st nomen g. 1U. de haered. mend. eum fimiisb. Et ita tenet
Hippol. de Mars l. de raejussor. n. 66. V rum isti distinctioni non satis irespondet L si is a 3. 1. Si femel. . ut in posse. tegat.
ubi si semel cautum est causa legatorum, iterato caveri non debet, quod legatarius
suae facilitati impensum serre debeat , si
minus idoneos fide ussores acceperit : ne que enim oportet per singula momenta in nerari eum, a quo satis petitur. Facit etiam, L praetorare q. ins de praetor. stipuLubi stipulationes praetorias saepe interponi dicit IC. quando sine eulpa stipulatoris cautum esse desit. Ut videatur minus conveniens superior distinctio oc in utraque idem statuendum , cum utrique respondeat ratio d. l. t. in D. Neque enim minus potest existimari, prima admissione totam eindicti partem esse c9nsumptam , atque est
consumpta promissio de satis dando. Nisi tamen juste isnoraverit creditor conditionem dati fideiussoris , quo casu recte dicitur non consumpta obligatio satis dandi, secundum a. I. q. quae loquitur in casu , quo cessat culpa amittentis minus idoneum. Hac tamen disserentia , quod in necessaria iterum si satisdandum, juxta d. V. q. γ . quoties 6. b. t. quae dicit vitiose cai tum , non videri cautum , di hoc ex mente praetoris , quae est, ut is , qui accepit fid iussorem , sit securus, i. satisda is i. h. r.
104쪽
In voluntar a vero sit actio ad interesn , quod semper in satisdationis stipulatione veniat id , quod interest , i. si quis tr 2. in ν. de V. O. Hypp. de fide jussor n. τῖ. io Alia quaestio est, an qui ab initio id neum quidem dedit, sed qui postea factus
est non solvendo , iterum cogatur dare distinguunt & in hac quaestione interpretes inter necessariam de voluntariam satisdationem , quod in illa alius sit i ubstituendus, non etiam in hac. Bart. ad d. I. 3. dc ibi communiter Do t. ac Bartolum secutus Hippol. de Marsi. d. Deo n.
Nic. ab Atto SingvL l. n. 7. Stracha dedecoctorib. p. s. n. r. Prior pars probatur
L fi ab arbitro i o. In D. b. t. quae propter calamitatem fide ju sseris, aut inopiam ;medio tempore accidentem, causa cognita eκ integro vult satis dari: , L maue . inf. ut in pus legat. quae in nova cau-La, ut si decesserit fidejussor, aut substantia inopinato impetu amiseri , dicit aequum este , de novo cautionem praestari, , d. l. q.tins de praetor. stipvl. quae praetorias istipulationes vult saepius interponi , cum sne culpa stipulatoris cautum esse desit, ut in easu proposito . Ratio est, quod mens praetoris sit, reddere securum eum , qui satis accepit d. l. i. h. t. Non est autem isto easu securus, eum non dicatur satisndatum, nisi duret satisdatum , arg. l. si pro parte io. g. Versum 6. in f de in rem verso. Posterior pars probatur d. l. 3. in . ubi per non idoneum admissum videtur magis esse, ut satisdatum sit: ut idem
magis dici debeat in casu, quo in principio fuit idoneus . Rationem disserentiae ponunt, quod satisdatio debita jure obligationis , 1 emel praestita sit extincta, non
etiam praetoria . Ponet tamen de ea dubitari , cum uti primo casu non alias habeatur cautum ex mente praetoris nisi cautum maneat , ita de in hoc secundo ex voluntate contrahentium. Deinde , ut in illa quae de novo eveniunt , novo egent auxilio , I. de aetate I. g. Ex causa 3.1ns de interru. in juryalein , ita es in hoc. Sed diversitatis ratio in eo Nil et dici consistere ,:ut judicia facilius exitum suum consequantur, nec illudatur edicto, cui vult satisfieri praetor . Idem non est na voluntaria, quia periculum cedit illi, qui aecepit fidejussorem .
at Dandus itaque fidejussor idoneus; quem
oblatum recusans , tenetur iniuriarum ,& illi , qui eum ollari, quod non sit levis iniuria, duci in jus eum , qui satis id neum offert, quae res non est sine infamia, sed & sdejussori, qui non acceptatus, i. si fervo s. h. t. cujus hoc facto iugili
tur existimatio apud bonos viros , penes quos ejus fortunae habentur minus integrae , arg. I. si creditor I9. t r. de inimriis. ' Non tenentur autem omnes id Ianeum praestare: nam excipiuntur necessariae personae, quarum reverentiae hoc datum , ut qualemcumque dederint, lufficiati altem quoad facultates, L fideiussor 2. f. praetor 2. b. t. non etiam quoad facilit tem conveniendi, nam requiritur, ut Comveniri possit coram praetore , ne frustranea sit datio.
Finis satisdationis est, ut securus sit a- Iactor, nec judicium sit elusorium. Essectus est, quod satisdationem offerens, non possit in jus duci, rapi. Onus hoc satis dandi reo tantum hic injungitur, qui in jus duci, rapi poterat, nisi satis daret judicio sisti.
De a tore nihil tale cautum jure veteri. Iure novo & ab eo cautio exhibenda de peragendis tuis intentionibus, de permanendo in judicio, & de aliis quorum usus non passim ita receptus . De satisdatione e rtim, qui per procuratorem agunt , auteκcipiunt, infra suo loco agetur, dc traditum , institi de satisdationibus .
Ad Tit. 8. Qui sati . cogantuae γλAD n. III. Hic sciendum est, quod vocula cautio simpliciter prolata a lege praetoria, intelligatur de idonea, quae hiser fidejussores vel pignora, I. Praetori rum l. . Stipulationum s. g. de pseror. stip. I. bis titulus i. g. Jubet autem s. d coliat. bonor. Sed vocula cautio simpliciter prolata a lege eivili, vel a testatore , in
telligitur denuda promissione, quae fit per stipulationem , nisi aliquid sit dictum , vel ad emina , ut quia promisit quis id
nee, aut suffcienter cavere. Se et . iupr. inst. de fatisd.'Tator. n. s. ω seq. A- .lias circa hanc rem vide eleg. distinguentem Suth. dig. 2. apb. M.
Cum possidere immobilia, dc possidere mobilia pretiosa aequalia judicentur , L
105쪽
Tangen de raeco. t. parte 2. c. 2I. n. 36.
nig. in preces. c. 46. n. q. non immerito possessio rerum mobilium pretiosarum sublevat actorem a satis dando : Cum res mobiles pretiosiores , nemo tam facile jactare praesumatur, sicut res viliores. Iul. Clar. in 1. Donatio q. Io. u. 3. Gail.
D. Quod tamen rectit Iime a Dd. restringitur ad eum,casum , duo posetar rerum pretiosam in est vir ruris, nec suspicione prodigalitatis laborat. Zanger', d.
t . I9. per isti. Ad n. VI. Clerici tamen in causis laizo ui,.mediante juramento , ad testis- card uni compelli postant per levita expressi,n e. κυρcr nobis si . si de testib. Prosi per Faran. de testib. quas. Tq. num. 66. Matth. Col r. ρarte l. dec. 2il. ἐγ parte 2. dec. 2qi. Quo major enim alicujus digia 'as est, eo minus debet se subtrahere a
testificando &.prohibitione veritatis. Teliis autem injuriatus nullam fidem facit, α consistit tota substantia. depositionis testium in juramento, L juris jurandi 9. 1.
Omiti t. C. de temb. c. Hortamur 2 co . 3. q. 9. cap. tuis 3'. il de testib. Gail. I. Obs. Io. n. I. . Mars fingui. 2qΦ. n. 7. Et cur juramentum renuere vellentClerici, cum hoc per se maelum non sit, sed saltem confirma io veritatis . C. et, orisius 26. eirea. finem si de jurejur. c. m noto 3. casu 22. quaest. r. Et species cultus divini . Set ser. de juram. lib. I.
Ad n. VII. Hoc hodie non observari, sed virosietiam illustres, ad fiderum emde consuetudine cogi ; testatur Clarus s. v. q. q6. vers Scias autem'. Val. Franc. r. de suo Q. c. s. n. 2da. o, seq. Hodiei ivr de iuris necessitate ,.juratoriae cautioni , nonnisi ii relinquuntur, qui fidejussores dare non possum, neque immobilia habent , quae oppignorent, quod & jur
mento probant, ' Ov. Ila: c. ad excludendas 2. Nov. iIq. e. necessarium 9.
Ioseph. Ludov. Perus decis 43. n. O.
Si ex noxali causa agatur , quemadmo- 'dum caveatur .
i Satisdatio in ea a noxari, cur uicessaria.
2 In eadem causa sistere quid res Abet & locum satisdatio in noxali- Ε
bus, in quibus quia facile erat et de te vadimonium, servo post ea in potentiorem ali enato, quo iacto liberabatur dominus actione novili ; quae caput sequutur, providit praetor, edicendo, ut in eadem causa servus exhibeatur, in qua erat, cum judicium acciperetur l. si qui ι 3. b. t. Ubi traditur , in eadem causa sistere, esse sistere, ut actoris persecutio non sit deterior , id est , ut nihil commoditatis , aut facilitatis in servo mutetur: qualiter &,siste indus liber homo. I. st quis it . b t. Unde nec alienari, nec noxae dedi potest, quamvis hac via non liberetur, cum noxa caput sequatur L sed. alto 2. b. t. Agitur non tam turn in dominum , sed & in fructuarium, . qui nisi servum defenderit οῦ denegatur usu fructus persecutio ι. fi cum f. b. t. Non imp ditur autem quis servum actori dedere &ex pluribus dominis , unus pro parte sua
cedere por est l. si eum q. hoe tit . Neque enim am plius actor ab eo petet , qui jure suo cessit , auφ cedere est pa
De eo, per quem factum erit, quominus squis in judicio sistat. .s G M M A R I U M. .i Differentia inter Tit, hune es' TD. N. et Maio ex hoc edicto datur baere di. .
MAle Titulus hic dicitur frustraneus, re
eademque continere cum Tit. 7.cum sit differentia: nam illo vis. erc , tur ejus , qui, facit, quominus in ius vocatus sequeretur, produceretur; hoc autem . coercetur etiam is, qui dolo , caliduate, .r sive
106쪽
sive suasonibus aliquem avertit, quominus compareret: veluti qui venientis ad judicium triste quid pronuntiaverit, propter quod necesse habuit non venire L aequi storum I. g. Lutum a. b. t. Εκ illo tantum agit is qui vOc it 'in jus ; ex hoc autem non tantum'acior sui hoc facto suum amisit, L eae hae D. b. t. verum &reus, cujus interest poenam non eim commissam d. L ex hoe . g. Si in a. b. t. Qui sab actore impeditus subrit, lassiciet , illi
exceptio contra eum agentem ad poenam promissam d. I. I. F. Si reus s. h. t. In illo actor meram poenam persequitur; unde etiam plures qui deliquerunt, singuli in s lidum tenentur, nec unius solutio alterum liberat; hoc veto tantum id quod interest , ut solutio unius alios liberet , quod ultra non intersit d. L l. F. plures q. Illi locus eii reo exempto; huic etiam actorea in sedito ' Datur etiam haeredi, sed non ultra annum ; adversus haeredem non alias quam ne ex dolo defuncti lucretur , quia ejus ratione est poenalis L L I. in D. b. t. Tendit .ad id, quod interest : quo etiam continetur id, quod ainissum eam ob rem, veluti si interim reus dominium sibi acquirat aut actione liberetur a. I. M. in Ane. Quo tamen casu , si is, per quem factum erit, non fuerit solvendo, actio restituitur in ipsum reum : quod aequum est, ne mi is Iucretur per dolum alterius in adversarii sui detrimentum L . . F. plase l.
. TITULUS M. Si quis cautionibus in judicio standi causa factis , non obtemperaverit.
SUMMARIUM. et Promissores V fideiussores iudiei fissi,
si non obtemperaverint, qua acti ne is ad quid teneantur .
blata actroae principali. 3 VeI per exceptionem, reo iuste impedito.
Item reo post diem se uente, integro
actoris iure.. 1 C I retri non obtemperaverit cautionibus,
O vadimonium non obeundo, id est , ad constitutum diem se non sistendo , aut non in eadem causa , ut actori sit persecutio loco deteri Uri t. si quia ii. b. t. Ai- stipulatio committitur adversus eum de p- dejussores ab eo datos passis b t. data ce ii condictione, si certa poena promissa ;quam certam apponi commodius , quod probatio ejus, quod interest, si dissicilis & ad modicam sum matri reduc soleat I. in ejusmodi D. i fae prae t. stip. incerti vero ad id quod interest , poena nulla exsipressa L eum quis D. Iup. t. s. si quis iniissmoe. ων I. Dejussor. a. f. in Dejussorem D. Iur. t. s. qui sati . cu. Cujus aestiniatio ad illud tempus reseri ur, quo reus sisti debuit, non ad id, de quo agitur L
qui autem Ia. b. e. licet eo reum se si tisi se non intersi actoris , quia satis est, semel actionem competiis r I. evicta 35. g. Si servus a. in f de evin. cum actiones, ut nonnisi certis modis competere incipiunt, ita nec nisi certis amittamur. ' Et rnoc ita, nisi causa subsit justa , quae acti nem. aut ipso jure saeiat denegari . , aut ope exceptionis elidi. Ipso jure quando princi alis actio sublata est per transactionem :quis enim de poena commissa laboret post
negotium transactum L non exigimus a. in prive. b. r. Per mortem rei antequam
dies venerit L fi decesserat q. f . fatis .eον. quia ubi non est delictum, non debet esse poena . Nisi tamen dolo promitaris ante diem perierit . tunc enim actio superest, quia nemini liber uni est facto suo te ab obligatione eximere, ita tamen, ut poena ante reti non possit , quam dies venerit, L R eum Io. F. homo r. boc tit. quia cum quis in incertum tempus se obligavit. non est privandus commodo me dii temporis, nec ante ejus eVentum c gendus solvere poenam , L in illa 8. infde verb. obiret. Per exceptionem elidi- tur, si reiis iustam causam adserat, qua impeditus se non stetit judicio veluti .advenam valetudinem , tempestatem, Carc
rem , funus Elamisticum , absentiani Reip. eausa , alit alias , de quibas hoe tit. Si actoris non jnterfuerit , reum se stetisse, ut quia nec ipse comparisit, aut judex copiam sui non dedit : tuinc enim aequum est remitti poenam, L Ex hoc t. δερ. rit. ita de eo ι per quem fact. erit. be. Uti ε& si post diem conventum reus se sistat, secumque potestatem agendi facit, modo actoris jus ex mora non si iactum det rius , L es 8. b. t. Nec facit, L idem 3. sed baee I. ins de O ubi non quaeritur, an intersit , sed tantum, an poena sit L
107쪽
sit adjecta, nam hoc ita obtinet in poena conventionali: aliud in irroganda ex edicto praetoris, quae, ubi aequitas suadet , illam moderatur
Au Tit. Ir. Si quis cautionibus in judic. nendi causa ire. Q Uibus ex causis cesset poena non si
TITULUS XI. Q 3. II. I 2. De Feriis & Dilationibus.sUMMARIUM. I Feriae unde dictae is quid a Aria sunt solemnes seu ordinariae ,
aha repentinae. 3 Actus iudieiales tempore Feriorum excerceri prohibiti.
4 citatio die festa facta, ad non fesώm
3 An pro die feriato citatus comparere teneatur die proximo non feraato.
s Examen testium fieri die festo, an pessilet Sententiae pronuntiatio, aut execuDo,
an licita die festo. g An appellatio 9 Apud arbitros , procedi eo die non potest .
io Limitantur praedicta ex causa necessitatis is pietatis. ii Feriis his, an partes renuntiare posfiat.1 a Dilatsonum aliae legales, utiae conventionales , aliae arbitrar/AE .is Dilationes initio litis quae competant. 4 Quae post sententiam . 23 Quae in medio litis. io Diutiones semel tantum dantur in causa civili. 1ν In eriminali actori duae , reo tres dan
i 8 Finis is effectus dilationum .is Tempus earum continuum .
SUnt & alia, quae dant excusationem reo, qui vadimoniam deseruisse vides itur, sci si dies, quo comparendum illi su It,
in serias inciderit, i. ex quacumque a. s. siquis r. Dp. si quis in jus voe. non ierimi si dilatio concesta fuerit, de quib. b. t. et Et pri- Im una quod attinet ad Ferias , illae ita disctae a seriendis hostiis, auctore Festo, denotant tempus illud, quo a forensibus negotiis & jure dicendo vacatio concessa, I. feriatis 6. penuis. passim h. t. Earum varia diviso videatur apud Macrob. lib.
I. Saturnal. e. 16. ' quatenus nostro pro- Σposito serviunt. Feriat aliae sunt solemnes, quae ex ordine observantur oc ordinariae di- flete ; aliae repentinae , quae extra ordinem indicuntur , ex causis variis pro arbitratu indicentis, ut propter Principis adventum , nuptias, natam illi prolem , res bene gestas , aliamve publicam laetitiam aut causam , I. sed etsi 26. F. Si feriae 7. infquib. ex cavs mafores , cre. Hae a Principibus indici solitae , unde & imperiales dictae I. a. nullo d. C. eod. Priores illae inductae, vel ob cultum divinum , ad quas spectant dies dominici di festi, vel ob humanum usum , ad colligendos fructus, quae dicuntur messium & vindemiarum . t Utrisque hoc commune est , suod a- se iis Iurisdictionis contentiosae in iis exedicere non liceat, nec ea, quae processum judicialem concernunt, praecipue Vero dominicis diebus & festis, I. ut in die L is dies festos uit. Cod. b. t. e. conquesur M. v eod. Et hoe non tantum quoad caselas temporales, verum & quoad stirituales, quia textus indistincte di generaliter prohibet actus Iuridicos, ut peneraliter sit intelligendus, cum non minus causa prohibitionis obtineat in spiritualibus, quam
temporalibus . Non sunt autem tantum
prohibiti actus judiciales istis diebus , sed& declarati irriti, atque nullius momenti, L ne quis I. b. t. is a. t. a. C. eod. Unde, non tantum citatio ad diem seriatum non subsistet , nec cogetur citali Onararere coram judice, quia frustraneum foret, aet. I. ex quacumque a. in fine IV. t. I. cum Iudex sui copiam dare, aut actum judiacialem exercere impediatur, L. eadem 2. b.
t. is d. c. sin. Sed ne quidem legitime decernitur,citatio die festo, eo quod tale deis cretum contineat strepitum judicialem , aliqualic nitione, saliena termini statueniadi, die festo prohibita , d. e. D. O Ldiei festos D. Cod. eod. Sed quaeri possiet, an die secto citatio a
108쪽
facta pro die non sesto sit valida 3 quod
negandum , ut non cogatur competere citatus ex communi, secundum d. c. D. E. I. 2. l. D. C. eod. ubi jubetur silere vota praeconis . Intimatio autem citati
nis spectat ad vocem praeconis.' Alia quaestio est, an citatus pro die seriato cogatur competere proximo non seriato 3 Videtur hoc velle Innoc. ad d. c. . n. I. ratione, quod ea res nihil contineat iniqui aut prohibiti . Verum communior opinio distinguit , an directe &Formaliter sive expresse quis citetur ad diem seriatum , uti ad dominicum , ad diem S. Ioannis, an vero non exprimatur dies s riatus , sed certus dies mensis , in quem sorte incidit seriatus dies . Primo casti volunt citationem omnino esse invalidam , quod directe sit contra praeceptum Observandi dies sestos : ut ne quidem citatus ol ligetur comparere proximo die non seriato, cum quod nullum est , non possit dici operari aliquem esse lum . Secundo casu neutiquam volunt citationem peccare in prohibitionem , propterea quod in dubio non praesumat iur mala intentio citari jubentis, sed potius bona: unde obligabitur citatus proximo die habili comparere . Quo facit, quod traditur sententiam continentem expressum juris errorem, esse nullam ; eam vero, quae licet sit contra jus, non continet tamen expressum juris errorem subsistere . Hinc moris est, in citationibus ejusmodi addere: Si iuridiea dies fuerit, clias die Juridiea proxima , ubi consuluissse Io. Andream refert Abbas, d. c. . n. et r. Quod si in citatione adsignetur terminus , intra quem coinpareat, veluti intra sestum , vel usque ad festum S. Ioannis , nihil ea continebit iniqui , ut recte
tradit Abbas, d. c. n. 2 I. cum talia Verba indicent prorogationem temporis, Pro quo fit mandatum , usque ad diem festum, qui non ponitur inclusive pro termino, sed exclusive , ut ejus violata non possit dici observatio. Sic , si alicui praecipiatur, ut intra dies octo compareat , licet intra eos sint festa, tenebitur nihilominus com-- parere intra praefixum terminum , sive ultimus dies sit seriatus , sive non, quia potuit terminum praevenire, de intra die os dies mandatum implere. ι Quaestio item est, an testes examinare liceat die festo non videtur , non eκ eo,
quod a testibus praestandum sit Iuramentum Zorsi comm . in Pandect.
cum testi injurato non credatur , e. Nupersi. R de testib. ut istius juramenti praestatio die festo sit prohibita, e. omne I. Ub. t. potest enim illud omitti partium consensu, e. Tuir 39. is ibi. Gl. u de testib. sed quod ille actius videatur judicialis, multum pertinens ad judicii strepitum , quem totaliter prohibet & annullat , d. e. D. C. b. t. Ubi lites quiescere jubentur : non quiescerem autem per examen
testium, quod pertinet ad processus serm
Sententiae pronuntiationem , per dictos 7 textus esse prohibitam , minime negandum , cum contineat strepitum iudicialem . d. c. . tu fine . Exceptam volunt sententiam excommunicationis , quod non tam contineat strepitum judicialem; quam potius praeceptum continens medicinami piritualem , ad bonum animae ordinatam. Abbas in d. caρ. . n. Io. ἐγ seq. Ut a sortiori absolutio fit permissa , quae est favorabilior . Executionem vero sententiae esse licitam die festo videtur velle Abbas , in c. D. n. 22. k de Jud. quod sit actus extra- udicialis , non contentus sub prohibitione, d. c. . R b. t. Verius tamen & eam esse prohibitam & irritam , per d. cap. fire. Quod licet non loquatur expresse de ex cutione , tamen cum sententiam eloqui die sesto prohibeat, propter strepitum j dicialem , etiam executionem prohibere dicendum , quam vine strepitu non fieri certum est . Quo facit d. l. M. C. eos. quae a cunctis executionibus excusari vult dies sellos. Quae etsi sit Iuris civilis, recte tamen applicatur Canonibus, quando agitur favor religionis.
Appellationem die festo interponi posse Scommuna ter est receptum : prosequi autem eam minime licere. Gl. pen. in a. caρ. . Abbas ibid. n. 33. lsari. ad L quo viam l. c. b. tit. ex ratione, quod tempus illi
praetcriptum sit continuum , ut elabi posilit . Quae ratio hoc tantum efficit, ut ainpellatio interponi possit in casu necessitatis, quo scilicet tempus praes nitum exspiraret, ne quis privetur sui defensione, quae naturaliter competit secandum dicta
Porro apud arbitros etiam silere cogni- stionem jurgiorum , habet Lomnes I. c. eod. cum more procedant juridiciali, ar-bluator tamen cum tantum si amicabilis G com
109쪽
composior, non videtur impediendiis in suo munere. Abbas d. I. Ioco n. io. N tarii instrumentum procuratorium aut smile, die sesto conscriptum, videtur va
Iere, quia non spectat ad actum judicii. Similiter advGcatum die fesso judicem informare 'ta citra noxam verius est, cum neque ea res concernat actum sudiueiatem .
o Haec ita quoad actus Iurisdictionis contentiosae, die -lia exercei i rrohibitos propter strepitura , jurpia, quaestiones , quae
avertunt a C vino ciritu. Nisi tamen ne
cessitas, quae non habet legem, aut hietas aliud tua decit, cum summa sit ratio, quae pro pietate facit. Necessitas es quando ad judicii efficium necessarium est , ut actus die festo sat: si res tempore peritura sit, id est dilatio actione perem-tura, d. I. r 1. Ied excipiuntis r. in fine. t. c. significaverunt M. Γ de Jud. antres alias salva non sutura; ut quia debitor inspectus de sura, qui capi etiam die festo potest , in cauta etiam criminali . l. dc Abbas in d. e. D. Hue spectant res, quae des derant celeritatem, uti inisso in possessionem ventris nomine I causa rei servandae, legatorum , damni insecti, di similium. Pietatis nomine venit actus misericordiae , spectans ad miserabiles personas, ut earum causae expediantur cito, ne graventur eχ sensis, ut tutores, curatores dentur minoribus , alimenta decernantur . Actus item religionis , se. ut causae Ecclesae, patriae, civitatis expediantur, si non si commodum differri judicium. II An partes possint renuntiare hisce seriis 3 Cum nemo nisi juri suo renuntiet , ne alias renuntiatio quid operabitur , quam quatenus feriae sunt inductae in suum favorem: cujus ordinis sunt seriae messium& vindemiarum , in quibus partium consensu actus judicialis procedet , d. e. D. R h. t. Secus est, quoad serias solemnes inductas ob cultum divinum dc repentinas, cum concernant favorem alterius , cui nemo recte renuntiat . Gail. I. obfς. 33. u. I 6.
Quantum ad actus jurisdictionis voluntariae , illi die sesto sunt admissi, quod sani sine strepitu ; cu)us ordinis sunt dispensationes , indulgentiae , emancipati nes, mantimissones, L eadem a. O, I. -- ut 3. b. t. Quantum ad opera extraji
dici alia, distinguendum inter liberalia dc' servilia. Illa non veniunt sub prohibἰti ne praecepti, quo ab omni opere illicito
abstinere jubemur sisto die, e. omnes I. si
die iis inhaerere libeat, veluti scribere dc
consulere etiam scripto, dareque operam studiis non tantum theologicis , verum &Iuris Medicinae Matheseos, non distinguendo subsit lucri causa, nec ne . Abb. ad
d. c. I. n. q. Navarr. in manuali c. 33. Se
vilia opera festo die omnivo prohibita, d. c. r. h. t. quod ab omni opere illicito v care vult die festo Christiano . Uus ordinis
est opus inrelianicum.& corporale , non solum eκ parte instrumenti, verum etiam eκ proximo effectu, ad quem natura sua vel vi suae institutionis ordinatum, ut suere, texere, sodere, sabricare dcc. Sunt& quaedam non servilia die sesto prohibita , cujuos ordinis sunt mercatus, ac ma
dinae, sive privatae, sive publicae, marmconcursu homin. um fieri lolitae , qua de re vide dicta, ad decretaI. b. t. Altera Rubr. pars est de dilationibus, iaquae lunt adsignatio temporis , intra quod actus aliquis expediendus. t Harum aliae sunt legales , quales lex ipsa attribuit, aliae conventionales, quas partium consensus larpitur, aliae arbitrariae, ex arbitrio Iu dicis dependentes , de quibur L oratione 'O, L in pecuniariis D. b. t. t Aliae ini- t rtio litis competunt, & ante ejus ingressum petendae: cujusmodi sunt illae, quae dantur ratione justi impedimenti, quare comparere quis non debeat, vel non m do ilis, vel non pro tempore ita , is quiabus Dp. de in jus voeand. Eo etiam spectant deliberatoriae, quae sunt viginti disrum a lege concessorum , intra quin d liberet reus, cedat, an contendat. Aurb.
seratur C. de litis contest. Quae denegantur , si ex litteris citatoriis, reus potuerit plene instrui, c. praeterea a. R de dilation. ' Aliae dantur post sententiam, v luti ad appellandum , quae sunt decem di rum de ad executionem sententiae, quae olim erant traginta dierum, postea duplicatae, hodie sunt per Iustinianum Imper. quadrimestres, Leos, qui 2. ω l. Saneiamus 3. C. de usuris rei iud. Quod spatium prorogari a judice potest, causa cognita siquid reo inciderit quod celerem rei praestam dae facultatem ei auferar. Arctare etiam potest, sed rarius, L qua pro a. ins de re 1 . ire. quod i . in fine u eod. tit. H
110쪽
die moribus multorum tribunalium dilationis. istius concedendae facultas est in arbitrio judicis. ' Aliae dantur in medio
ad allegatorum, & exceptionum probatiOnem & dicuntur probatoriae , dependentes ex arbitrio judicis , pro probandorum qua- sitate re loci, unde probatio petenda est distantia. Verum eam libertatem lex pinnea est moderata , ut si ex eadem provineia , in qua lis agitur, sint producendi testes, aut instrumenta, non amplius spatium , quam trium mensium indulgeatur, si eκ aliena, non ultra seκ; si eκ ultra marina non ultra novem , quia tempus non excedit Iudex, L quoniam I. C. de di&;ionibus. Arctare tamen potest , secundum moderamen locorum , L. Oratione T. D. b. t.
Ιε Dilatio autem omnis probatoria , est peremptoria, Cum termino lapso non patiatur ultra adversarium tergiversari. Non nisi semel concedenda , saltem in causa civili, Lin pecuniariis m. b. t. γ Z. L i. ia sine , quia odiosa , liti moram adserens, quam cito expediri publice interest, facit amen urgens causa , veluti si quid in pinatum emerserit, aut impedimentum , datum petenti, sine sua culpa, non tantum secundam , sed & tertiam, & quam tam dilationem concedi; causa tamen C gnita dc cum solemnitate legali, cap. p sulasι q. κ de excepi. Gail. lib. I. obf9I. n. q. , seq.ν7 In eriminalibus causs duae dilationes actori, tres reo dari possunt, causa cin. gnita, d. l. . Ideo in his dantiar plures, quod sint gravioris momenti, cum in iis ut plurimum agatur, vel de capite ali-eujus, vel de existimatione, L capitalium 23. D. de parn. ne alias , vel neus conqueratur laesam suam innocentiam , vel actor desciat in probatione criminis, quod scire interest publice , ne sit impunitum , . per omne' 6. C. de defensorii ut civit. Sod autem reo dentur plures, quamori, est , quod illius causa sit favorabilior , t. favorabiliore ν δ S. D. M R. I. Ut Innocentia ejus facilius defendatur , cum latius si nocentem absolvi , quam innocentem damnari, L absentes 3. ins de
8 Finis est , ut ligator bus sit idoneum spatium praeparandi se ad judicium Effectus, quod dilatione pendente non debeat princedi ad ulteri cra.
Est autem tempus ejus continuum , em Isque durante conquieicit ossicium super isto articulo, t. sive pars I. C. dilationibus . Dies pro termino adsignariis totus cedit illi, cui adsignatus: quia dies termini est in termino ; datus enim incommodum ejus non debet restringi in ejus odium . Unde ultimo etiam ejus momento recte comparer, 1. Omnis a. in fine institvt. de verbor. obL
Ad tis. Ia. De Feriis is Diutionibus.
DE Feriis multa eleganter Menoch
de arbitr. Judic. lib. I. q. 3O.
Ad n. III. Scholares diebus feriatis age re possunt. Vide Horat. Luc. de Sebon PriviI. γ' Renuntiatio seriarum , an , & quando subsistat Vide Gail. r. obf. 3. n. 6. Petr. Pech. de iure Verdi c. id. n. I. Et in quibus casibus diebus seriatis Iudicium v
leat, vide Gail. proκ. d. loc. n. 13.
In sestis solemnibus Rei sub fideiussoribus in Germania hodie non relaxantur, L nemo 3. Cod. de Episc. aut ut notat Bart. ibιd. Quid hac in re in Italia servetur vido Clar. s. sis. qu. q6. vers. Solem etiam, Me
De dilatrinibus probatoriis concedendis, vide Gail. r. obf9 I. ubi q. . 6. ω I9. docet, quando secunda, tertia, & quarta dilatio, & quibus solemnitatibus concedenda. Et n. aina I. - 22. Quando prorogatio dilationis concedenda . Et an tempus prorogatum idem dicatur adde Myns.cent. I. O . TO. Tr. 72. TI. De terminorum computatione. & qu
modo in ea Ius civile a Camerali, quoad mensium dies discrepet; vide Schvvanm- in dies Iur. eivit. γ can. differt q. per