장음표시 사용
91쪽
eommunem sequuntur opinionem , mero imperio attribuuntur, uti Clericorum d gradatio, depositio, isspensio, excommunicatio , dispensatio , Clericorum ordinatio,
visitatio, Ecclesiarum erectio, & alia, deribus Glossa, & Abbas d. Deo. Specul. e iuri ιct. n. 28. ω atii, quod inquam ,
inter ea non numerentur, quae ad gladii potestatem aut jus, quod solum ponit merum imperium , secundum Ulpianum d. l. 3. pertineant . Neque enim Omnia ista
continent animadversionem in maleficos Per gra 'em cruciatum corporalem: ut subjure gladii comprehendi nequeant , nisi metaphorice , abusive , & improprie per extensionem, pro lubitu verbi gladii , ad ejus poenae significationem Ouam Iurisconsulti ignorant . Cum verba non sint abusive de impmprie accipienda , quando de rei veritate inquiritur , nec ita supine aliorum dictis insistendum , ut non inquiratur eorum propria ratio. Nec certe mirum est , eorum , quae sunt gladii, ab iis non fieri mentionem: quandoquidem Praelatis Ecclesiasticis nonnisi moderata flagellatio , quae in vindictam languinis non transeat , sit permissa ; ubi vero gravi
rem vel mortis, vel sanguinis poenam crimen meretur , jubeantur vindictam permittere laicae potestati, est.. in Archiepiscopatu q. . de raptor. & expresse passim
admoneantur Clerici, ne Caedi ali cujus, aut sanguinis effusioni cooperentur, cujus suos Particeps esse non vult Ecclesia ean. reos
9 Non moveat quemquam clement. I. g. multorum de baeret. ubi permissum illis , quibus inquisitio haereticae pravitalis commissa , alios substituere : nam primo illa inquisitio non spectabat ad merum imperium , cujus inquisitores isti incapaces ,
sed cum tantum ad eradicandam naereticam pravitatem haberent commissionem , per alias poenas, uti carceres aut per traditionem brachio saeculari ; eam non recte dixeris contineri sub jure gladii , uti mox videbimus . Secundo ibi, substitutio perniissa per Pontificem, ut ipse substituere potius videatur, quam illi, quibus ea potestas data : quo casu delegatio nihil continet supradictis contrarium dc hoc in
faciliorem eradicationem haereticae pravitatis d. e. in inebimi copatu . Multo minus movere quemquam debet east. Si Di- seopus 6. de o . ordin. in 6. cum in eo
agatur de visitando de sic de moderate eo rigendo , quod neutiquam est meri Impstii & ordinatio jure Episcopis competit , ut indicat Rubrica, sub qua ponitur istud
C. a qua recte ducitur argumentum , cundum Everard. in Deo , a rubro ad
Momentum aliqui ponunt in c. Di-μσριιι νη. ne clerici veI Monaebi dcc ius. ubi traditur, Epistopos delegantes causas juillitae, si per delegatos contra mal factores procedatur ad poenam sanguinis,
irregularitatem non incurrere ratione d legationis, qua in incurrerent, per se eamdem exercentes: ut videantur posse , imo debere delegare ejusmodi causas, atque ita& habere merum Imperium, illudque mandari . Verum obex iste facile tollitur ; Primo quod quaestio vertatur, an jure can nico detur merum imperium , quod competat Praelatis Ecclesiae , ut talibus ; ei
jus negativa pars defenditur. In dicto autem cap. D. non agitur de jure gladii , competente Episcopo, ut tali, sed habenti illud per accidens ratione potestatis temporalis , ipsi competentis, ex donato, legato , aut simili titulo , etiam oneroso , uti variis in locis videmus ; quod ipsum nihil implicat maIi, ut tradit Bellaris. de Rom. Pontis lib. I. c. q. se . Imo m gno Eeclinae hono mullis in locis Ecclesiasticis Principibus una est jurisdictio temporalis , quae ideo in fide recta permanis runt. Quia autem ipse Episcopus propter
metum irregularitatis , non potest exercere istam jurisdictionem . mandare eam sarcularibus debet. Secundo, ibi Episcopus non mandat alienam Iurisdictionem , aut
sibi mandatam , sed proprio jure sibi competentem e videmus enim Duces , Comites , Principes, Marchiones, dc alios ins riores,qui urbes, provincias, castra, ali que loca in studum, aliove titulo tenent, una cum mero imperio, id alteri delegare , vel quia ea potestas una sit concessa, vel consuetudine obtenta .
uod attinet ad Rom. Pontificem, il- 6 Ili non est vi suae dignitatis directa potestas temporalis in laicos, est tamen indirecta , ut late tradit Bellarm. d. I. s. nisi
quod in Italiae plerisque locis directam temporalem Iurisdictionem halinat , quae illi
fuit adquisita ex donatione di cessione priorum Principum . Unde quominus ibi exeseceat merum imperium, non est dubita dum
92쪽
dum , aut etiam mandet in particulari , citra ullum metum irregularitatis e quae
cum sit juris humani , non incit eum , qui est supra jus humanum . ε a Nihil ossicit dictis e. in Arebimiscvarae 4. si de rapιorrb. nam in eo agitur
de Rege Siciliae , qui licet tanquam vasallus agnoleat regnum illud, ut laudum, dependens a Rom. Pontifice ; est tamen verus Rex , habetque Omnia jura , quae Principibus jure conveniunt , iisque speciali privilegio sunt reservata. Quae & aliis recte delegat non obstante I. Nemo potest i f. de R. I. quae habet, gladii pote-tem alicui datam non posse transferri
ad alium : loquitur enim de data, id est mandata potestate gladii. Non habent a tem principes eam sibi datam ab alio, sed jure suo obtinent.
Quantum ad carcerem perpetuum , quo utitur Ecclesia , c.'ovimus 27. an fines de V. S. ille non potest diei spectare ad
merum imperium , cum sit inventus ab Mesesa ad evitandam poenam sanguinis. Unde nec eo spectat deportatio in exilium, zm esse Ecclesiae patet eae c. eum I. ucalamu. cum non inserat cruciatum
eorpori, secundum ante dicta . σ3 Caeterum , si quid mero imperio attribui posset de Iure Canonico, posset videri esse traditio noxii , facta saeculari brachio , cujus usus est in enormibus criminibus , quae per Ecelesiam condigne puniri nequeunt , ut traditur ii de paruit. Recte tamen dicetur & hane Iurisdicti Mis potius esse, quam meri Imperii, quod Praelati taliter tradentes neutiquam post intdici mandare laicis , aut jubere aliquam Cocutionem ; cum Ecclesiasticus Iudex tradendo brachio saeculari , nihil agat , quam quod reum judicet indignum privilegio clericali , eoque spoliatum relinquat saecularii testate puniendum ἱ cui ista potestas adest non mandata per Minci am , aut iudicem tradentem reum , apud quem tamen intercedere jubetur e scaciter , ut citra mortis periculum sententiam serat, d. e. 27. Quae res multum distat a mandato meri Imperii aut excutionis capitalis , ut eam potius impediat, quantum in se est.
64 Itaque alteri potest mandari Iurisdictio:
quae Ii ad unam causam tantum mandata suerit, sententia dicta de subsecuta executione finitur mandatum , e. in litteras
s. u de σεφ. deleg. Morte quoque ejus cui mandata , quia electa personae industria. Morte item mandantis , per quam quodvis mandarum solvi constat, g. Item Io. instit. de mandato ; quia non est, qui repraesentetur . Idem si potestate careat , aut a Principe privetur. In legato id observatur , ut mandata ab eo Iurisdictio morte illius non solvatur , sed proconsulis , qui potius videtur mandasse Iurisdictionem. Nec obstat , quod Ieκ dicatur licentiam dandi judicis tribuisse Legato. I. cum Pro tor I 2. 1. iudicem I. in . de jud. nam illa licentia demum ei accessit mandata per
Procon illem Iurisdictione, ante non Competit-Legatur I 2. δερ. de QR.Proeons. Ita, tamen manda um cemi morte mandanti s.
si res si integra. Integra non est, coepto negotio delegato. Creptum interpretamur non tantum per 'itis contestationem , verum& per solam citationem, east. Gratum 2 ἐν cap. L/eet 3o. u de ossis. deleg . ubi ea de re latius.
Porro ut sua stet Iudici Iurisdictio, ejusque majestas a contemptu vindicetur, aliquot Edicta in eam rem sunt facta : Ac primum , de ovo hic L fi quis 7. Ο L adeo 8. ir l. si familia f. contra eos, qui album
praetoris corrupis lent. Quod volunt fuisse tabulam dealbatam, in qua praetores Edicta sua, quo omnibus innotescerent, acti nesque & interdicta proponebant : unde in L qua quisqve I. s. edere I. ins de edendo, actor dicitur adversarium suum ad album
producere. Album corrumpitur ἔ mutando, radendo, inducendo, tollendo . Poena erat quingentorum aureorum , alii volunt quinquasinta e s tamen dolo malo quis corruperit id , quod Jurisdictionis
perpetuae causa positum erat : unde dolo cessante, cessabit poena, uti & si, prout res incidit , albo Propositum ciarruptum fuerit, quia non est tantus contemptus L. si quis 7. hoe rit. Si plures corruperint , omnes tenentur , quia plura sunt delicta Ac singuli solidam poenam praestant L adeo 8. b. t. uti Ac mandatarius dc mandans si
uterque ἱn dolo fuerit . Filii familias non sunt immunes ab hac poena; qui, nisi j dicatum praestent, corpore luunt, L si fine M. infra de rn ius voe. Familia , si album corruperit , posset videri dominus
non teneri, nisi tanquam ex uno facto, Ac
liberati praeitando id , quod praestanduin foret, si unus liber fecisset, ne ex uno deli
93쪽
cto tota familia careat, art. I. illud 32. imfra de let. Aquit. Quoel dc Octavenus sensit , dict. DI. in fine. Verum praevaluit , plura iacta hic videri & dominum teneri poenas dependere ex Edicto , pro numero servorum , idque ratione gravitatisfacti, propter contemptam praetoriam ma-jeyatem . Habet tamen Iocum sententia Octav ni in casu , quo familia consilium corrumpendi dedit , quia illud videtur unum Loesum ; atque ita dominus liberabitur , tantum praestando , quantum praestandum si ret, s unus seciset, a. I. 9. b. t. Si familia a domino non deser datur , snguli . corpore luunt, d. 17. s. in servos 3. Albo etiam sunt solita inscribi nomina decurionum, in . de albo scribendo.
lib. a. f. tit. i. De Iurisdictione.
OUilibet in Iudicio experiri Intendens,
ante omnia considerare necesse habet Iurisdictionem Iudicis , coram quo agere velit: hoc enim praecipuum est fundamentum . Quippe si desectus in jurisdictione appareat , tanquam destructolandamento , omnia superaedificata codiruunt, cap. eselerici q. de Iud. Item east. 2. num. II. de foro competenti . Sebast.
Iudex de stiae jurisdictionis exercitio idi
semet cognoscere potest . Vid. Carpr. Iu-νior. forens pari. 2. cons. 3. desin. II. nu
id num. XIV. XV. O' seq. Per surcarum erectionem retineturque possessio meri imperii, licet per centum annos numquam aliquis suerit suspensus. Trelii l.voLI. disput. 2. Ib. 7. C. ibique alleg. Angel. in L retinere q. de uis'. is in leg. baee autem f. de servit. urban. praedior. Bald. in I. I. C. ni nem Ite. Peguera deris. si . num. q. in fue. Quia lassicit sJgnum, licet deficiat Signatum , de quo vid. Matth. de Amict. in e. r. n. 38. Quid si investitura , dc Hier. Gigant. ae erim. Mais . q. qa. lib. I. Jol. I 2o. Quae solemnitates observandae in fur- rarum erectione, vide in Tortura crimin ii art. III. O ai 7. quam allegat Besold. in tbV. pract. verb. Patibulum, ubi museta eler. huc per inertia hai et . Aa n. XXX. Iurisdicti, dicitur prorogata, cum litigantes in imis dictionem ejus , qui alioqi in Iudex ron est, corteintiunt, testreeeρtum i '- L si eo Merat 18. ubi DD. st. de Iurisa Marant a parte q. dist.
a. u. l . fol. ι7c. a quo partes, priusquam Iudex aditur , re adhuc integra, recedere possunt , nis juramentum intervenerit L ' coaevenerit 18. Ο ibi DD. de Iuri . Omphalius Ab. r. Civit. Potit. c. I 8 I. παro. Quot mcdis . autem prorogatio fiat , vid. Petr. Iacob. Aurelianens. in pract. νubr. II. de Iurιμ. II. num. sq. Uant. quib. mos. sentent. nia . defend. num. 77. cum seq. fol. 666. Maranta parte q. distis a. num. I. fol. I 68. ω seq. Schavvan obf. Cam. I. n. I 6. 7. Ο seq.
Iurisdictio per se est individua : Sed quomodo ubi plures habent jurisdictionem Zequidem diversas exerceri oc commode viadi possit, vide B r. quaest. s. Ant. Fabri in C. IV. 3. tit. 26. de . Et novissim. int bes pract. Besold. verb. Dominium dum rum . Eleg. dc latis. Fusc. Pacia n. de μολ
tib. a. e. 36. Et Besold. prox. cit. Ioc. verb. trium annorum.
De Probatione jurisdictionis, &per quos
actus probetur , vide latis s. post. allegati Andr. Knich. de Iur. territ. caρ. 3. per totum . Plura de hae materia , quoad n strum sorum, vide apud Tob. Paurm. is tr. de Iuri . Imper. Rom. praesertim tib. 2. Item mehn. in observ. pr. verb. Iudiacium pap. 217.
Quod quisque juris in alium statuerit, Ni
SUMMARIUM.r Edicti prior pars Iudire, novum ius
dicente , ut ipse eodem utatur . 2 Pars altera de obtinente Ius novum,
ut idem patiatuν sibi diei. 3 Tenetur hoc edicto procurator, Iutor,
Item fue Iussis.s Edicto Deus est, Iieet eo iure non fuerit usus impetrans.
94쪽
ii A Derum Edictum hie proponitur bi-
membre. Prior pars spectat ad eos, qui , cum Magistratum potestatemque haberent , novi quid juris in aliquem statue-Mint , in quorum correctionem Edictum voluit, ut ipsi quandoque, adversario pinnulante, eodem jure utantur . Quod habet summam aequitatem : quis enim aspernabitii r idem jus sibi dici, quod ipse aliis
dixerit, L hoe edict. in I. h. t. Punitur a
rem dolus jus dicentis, non etiam' imp ritia, quod econtra se habet in adsessore, cujus & imperitia punitur , L hae edicto at h. t. Ratio disserentiae est , quod hic scientiam juris pmfiteatur , quam proinde praestat . Magi stratus vero eam non profitetur, ut dictum supra tit. de ossieιο
π. Altera pars spectat ad eos , qui apud Magistratum , potestatemve habentem, novi quid juris obtinuerunt, vel dici effecerunt nam quandoque postea , ad vers rio postillante , eodem jure adversus eos decernetur, d. I. F. quι Magistratum I. is c. fi quis 3. bae tit: ex eadem aequitate , quae dictat , ut quod in alicujus persona aequum esse quis credidisset , in sua quoque persona valere patiatur , etsi iniquum ius impetraverit . Satis enim est, quod id pro se aequum judicaverit , ut etiam contra se idem jus statui permittere debeat . Poena ista. non ibium locum habet , eodem adversario- postulante , sed quocumque alio,
eκ eadem ratione ,. d. l. 3. F. bac poena 2. nec tantum impetranie, verum & haer
de ejus d. I. 3. 1. Quod autem I. ad quem iniqu itas novi iuris impetrati manat. 3 . Tenetur & procurator' hoc Edicto, scilicet in rem suam, non item in rem ali nam datus e quia, nec sibi impetravit', nec inde quid commodi sensit ut domino; qui vel mandavit, vel rarum habuit, ea res noceat , d. t. a. s. Si proeurator I. Sicec mandavit dominus, nec ratum habuit, ipse procurator videtur teneri , quia ipse solus est in culpa. Unde tutor & curator, eodem Edicto coercentur, licet commodo adolescentis intendant, quod hujus nullum sit factum d. g. I.
4 Fidejussori etiam ejus , qui ius novum
impetravit, nocere habet d. l. 3. s. Si is, pro quo 3. Ubi si debitor , qui fideju rem dedit, impetraverit , ne debitor suus exceptione adversus se utatur , non tantum ipse excussus a suo creditore exce-
Plione non utetur, sed nec ejus fideiumr: ne , si hic exceptione uti possit, impune sit de bitori , quod iniquum illud. jus imp traverit . Quamvis econtra fidejussoris L ctum , quo huic Edicto se obnoxium res didit , reo non.noceat, d. f. Si iri, pro quo, quia satis est, non em impune illi , qui in Edictum incidit. Filiuςfamilias si in hoc Edictum inciderit , ille quidem eo ten tur ἱ patri tamen 'agenti actionibus , ex persona filii, ea res non obstabit, ne ejus
conditio per filium fit deterior, d. t 3. F. si Fιltur 6. Hare ita , si ad alicujus postulationem jus
novum fuerit statutum, aut impetratum, tametsi eo non fuerit usus impetrans , d.
l. 3. in prine. quia postulato potitus est ,&effectum habuit iniquitas & consequenter in Edictum incidit. Si tamen Edictum
tale impetratum fuerit , ut eo uti potum rit : nam alias pro nullo habebitur & cecsaLit 'Edictum , ut si dictum sit inter eos, . inter quos non est Iurisdictio . Quod ocdicendum , si Iudis statuere quidem vini luerit, aut quis 'postulaverit, nihiI tamen statutum suetit: quia non est consummata injuria , ct solus conatus nocere noni debet, d. L t. in fine b. t. Exceptio a dictis, una ponitur in Liι 6 Iud fin. b. t. quod scilicet in Edictum non incidat , qui utitur jure iniquo adversus eum , qui illud ante statuit' , aut statui' impetravit, quia absurdum fuerit, in Edictum incidere eum, qui ejus beneficio utia tur, aut illud defendit.
ed Tit. a. Quod quisque Iuris in alium
1 Α D n. U. In l. 3. pr. h. t. dicitur, hoc edictum & in illos dari, qui imp
traverunt jus novum , licet illo nondum' snt usi . Inde probare volunt Dd. asse ctum puniri. Godola. ad dit. 3. sit. L. Quod tamen mes b. t. v. a. negat , quia hic d lictum est consummatum , , qvila edictum' coercere voluit , , nempe petitio.& imp
In haeredes dari hoc edictum dicitur ind. l. 3. F. . b. t. quod , quare fiat, cum alias menales actiones in haeredes non transeant, per vulgar. vid. mes hie dicto n. a.
Hoc. Edictum quando, & in quibus t
95쪽
eum habeat 3 Et de eius Iustitia vId. .es victo n. ia princ. ἐν n. 3. Qque ad finem.
Si quis jus dicenti non obtemperaverit. SUMMARIUM.
1 Edicto boe tenetur non obtemperans Jur dicenti. a Extremum iurisdi ctionis , in quo confisata 3 Tenetur Edicto ἐν reus, ἐν petitor. η Tenetur θν procurator , tutor , , cu
3 Actio ex hoe Edicto eis, is, ad quid
Oblvibus Mapistratibus Iurisdictionem
suam poenali judicio defendere concessum esse, tradiit Ulpianus, secundum jus siue potestatis, id est, jure suo, jure prinpriae potestatis l. omnibus unica b. t. Ubi excipe Duumviros, quod non possint j a bere possideri , abduci . Tenentur hoc Edicto , quicumque non obtemperant j d: cent, I non quomodolibet, sed qui , quod extremum est in Iurisdictione , non fecerint ; uti qui rem abduci, auferri ex mana dato Iudicis non est passus , ' id est, executionem fieri passiis non est, quae est extremum Iurisdictionis: nam ultra eam dein cernendo amplius Iudex non potest prosequi. Unde extremum illud non consistit in vocando in jus, aut actionem dando, rubendo caveri, mittendo in possessionem. Nec in hoc edictum incidere dicitur tan- uam non obtemperans, qui non est passus a se vindicari rem , mcdo eam duci, aut serri patiatur, a. I. un. F. is videtur l. quia paruit et , quod est extremum : uti nee, qui quomodolibet decreto non obtemperavit , aut Magistratui est inobediens , tenetur hoc edicto , nam iste aliis modis 3 coercetur . ' Hoc itera Edicto , non sinium reum teneri , verum & petitorem habet d. Lum F. non fotam 3. s condemnatus sorte rem , quam restituere, dare damn tus est, non patiatur sibi auferri , abd 4 ci. ' Tenentur & procurator, tutor, rator , s alieno juri sint impedimento , non obtemperando jus dicenti: non etiam dominus , pupillus , quorum nullum est sactam, a. t. sin1c. I. s Procurat M a. Datur haee actio , quae poenalis est , ad- sversario in adversarium , qui ius dicenti non paruit; non in id , quod interest actoris, quia alioquin rem persequeretur, non enam, sed quanti res est, quae in judicium deducta , d. I. r. in fine , ut veniat rei ipsius aestimatio, etsi petitio sit falsa, & adversario nullum sit in repetita. Ut merito haee actio dicatur poenali S , quia non spe at veritatem , sed quod petitum , sive jure, sive injuria,& ponit non obtemperan
tem : unde ultra annum non durat, nec a haeredem transit , d. Lunre. is D.
Tit. 3. Si quis Ius dicenti non
O Uod in pr. h. t. dicitur : Licere Ma
gistratui suam Iurisdictionem poenali judicio defendere , non pugnat eum L qui Iuris . Io. 1. de iurisd. Aliud et lim est suae personae , vel suis jus dicere d. I. ro. aliud Iurisdictionem , quae de mandata est , publica aut horitate tueri HLun. hιe. Alios varios modos tuendae Iurisdictionis vid. ap. .es. b. t. num. 6. & a Schol. in exam. Juri dic. pag. 97. Delictum in conspectu Iudicis pro tribunali ledentis commissum , absque ulte
riori probatione & processu puniri potest: quemadmodum & Iudex injuriam in judicio sibi ut Iudici illatam , ipse recte vindicat . Vid. Gail. I. obf. 39. per tot. Carm. pari. I. const. I 6.def. 28.
96쪽
II Citatio per edictum . xa Citatio, quae fit litteris, quid eontinere debeat.13 Nuntio seu apparitori , adsereati se
rq citari qui possint. as Ia Jus vocari nisi petita vecta qui
non possint. Is citationis necessitas. i Omitti ne quidem por Principem p
ies. 18 Necessaria es etiam post Iitem eouisaram is Prinyens in judicio an eitandus. 2o Omusio citationis ponit actorum κώ-
HAbitu Magistratu , qui juridictioni
praeest di ius dicturus eoram eo citandus reus , aut , uti hie dicitur in jus vocandus , juris sui experiundi causa , id est , ut tentet actor , an quid juris sibi x competat L in jus I. b. t. ' Licuit hoc olim propria auctoritate & nisi statim reus s queretur, aut satisdaret judicio sisti, manu injecta vi ducebatur, rapiebatur, collo, ut ajunt, obtorto. Quod lege tet. Tabb. inductum apparet, cujus tenor est: Si eaAvitur , pedemque fruit, manumendo Iaciis , id est, si moretur, frustretur, retrorsum eat, manum injicito: qua de re consulatur Cujac. lib. I. obj. c. I 6. O' I. IO. c. Io. Verum mos iste , quod parum ei-lat humanus, nec sine turba contingeret, juxta illud Horatii, Lb. I. Sat. 9.-- Rapit in Jus , clamor utrimque , dique concursus.
a in usu bine desiit ' di coeptum nonnisi judicis jussu in jus aliquem vocare I quod
aequius videretur rem juris experiundi causa institutam ejus auctoritate transigi, qui juri dicendo praeest . In quam rem adduincunt L aeminem 3. C. de exbιώ. reis. Ubi Imperatores neminem in judicio exbibendum esse praecipiunt, nisi de cujus exhibitione Iudex pronuntiaverit. Quae in loquitur quidem de reali citatione tantum, ad quam requiritur causae cognitio praevia,
idem tamen communiter receptum in verbali. Et facit eam in rem I. si quo . infri jud. ubi dicitur vocati ine comparere, non contemnere auctoritatem Praetoris ι Zoem comm. in Pand β.
ut prius haec auctoritas In Vocando interis venerit . Ad idem facit L cum proponas pen. C. de bonis auctor. jucytisic ubi ad conveniendum aliquem adeundus dicitur Rector provinciae. Hac de causa L ex quaeamque a. titui. seq. vocato in jus si non iverit, mulcta imponitur. De consuetudine variis in locis non requiritur jussum judicis, sed sine ullo decreto, aut commissone ad solam partis petitionem , ea peragitur , ut tradit Uantius c. de nulL ex defecta citat. n. 39. Et hoc, quoad verbalem citationem; snam quoad realern semper opus est praeia via causae cognitione & post eam jussu imdicis . Vantius d. Acon. 3r. O seq. In ius vocare hodie dicimus citate: quod qtamen verbum alterius est fgnificarionis. Nam citari dicebatur reus , cum ipsa die cognitionis , quae ante alicui dicta erat , in foro ac tribunali per praeconem evo
caretur , ut an praesens esset nec ne a pareret . Duaren. I. aei putat. c. r. Hodie haec diro confunduntur: ut Citatio si v
catio in ius, id est ad tribunal ejus, qui iurisdictioni praeest , juris experiendi ea
Alia est realis, alia verbalis . Realis est, squa persona vel bona ob delictum , vel aes alienum , aut aliam justam causam , apprehenduntur Ac arrestantur , ut vulgo loquuntur. Habet locum resu Iariter in criminalibus ne facinorosus fugam arripiat . ' Requirit mandatum judicis prae- svium L neminem 3. C. de exbib. reis. Ratio est , ne quis inique laedatur . Excipe tamen deprehensum in flagranti crimine , quem incialis recte apprehendit sine uliata commissione, qua non est opus in notorio. ' Suspectus quoque de suga capi γ rtest sine ulla commissione , si periculum sit
in mora arg. I. ait Praetor Io. s. Si debit
rum I 6. inj. ρηα is fraud. facta μηt at rest. Ubi id licet ex causa debiti civilis , ut
multo magis licere debeat ex crimine , ne illud maneat impunitum . In causa auatem civili apprehensio , quam Ar Itali nem vocant, cum sit species executionis, tregulariter est prohibita I. quoties un. C. de probib. sequestr. quod inverso luris ot-dine ab ea sumatur exordium et nisi quatenus jure , consuetudine . vel privilegio permissa , quo catu judicis jussu praecedat oportet . ' Exceptio tamen , si debito ν de Isuga sit suspectus, quo casu non expectata commissione judicis, propria auctoritato
97쪽
deb;tor destineri potest . Ratio, quod eo suetudo pereratis arrestationem permiserit, etiam krenss, consistit in iumptibus, qui fieri possent ad persequendum debitoremal bi commorantem , evitandis . Hae de
re videatur Peckius trari. de iure Meudi.s Uerbalis citatio est , quando reus viva voce coram ct in faciem citatur per mianistrum Curiae .. Habet ea locum , quam do reus invenitur e qui, si abst, aut i litet , aut aliter impediat, quominus re sonaliter citari queat , in subsdium citatio fit ad dcimum habitationis ejus c. Causam 3. N. de dolo cir contum. tibi Abbas n. s. ser Publicam denuntiationem coram testibus, aut potius coram domesticis, relictis penes eos litteris citationis ., iisve ostio assixis. Bart. ad i. 2. C. de collat. fundi scalis Lb. io. Post litem inchoatam
lassicere volunt aliquem citari ad domum, relati a Vantio, d. loco n. 9.io Non obfiat Lmerique i 8. b. t. quae negat aliquem de domo sua in jus vocari posse : nam intelligenda est de more antiquo, quo invitus quis in jus trahebatur, ut licita fuerit ejusmodi vis . Taliter i men e domo sua , quae cuique tutissimum restigium atque receptaculum , trahi minime est probatum ; atque ita accipiendam d. l. 18. patet ex verbis finalibus &ex L sed si is ai. b. t. Quod non tantum obtinet in domo , verum dc in horto &sabulo domui juncto. Molitori molendinum domus est, nautae navis; qua de re videatur Pechius detur. u. c. 6. nu. q. Iason. add. I. I 8. De domo loquuntur leges,
in qua quis habitat, sive sua, sive aliena
I. Lex Cornetia s. g. Domum ins de inJur. Si
non habitet , retrahi potest nisi statutum obstet, quod multis Iocis; invito inquilino aliquem extrahi vetat. Et hoc ita in causa civili : nam in criminali extractio est licita, nisi di hoc statutum obstet.
xi Si remote absit reus, de nesciatur ubi d gat, faciat ve per se aut per alium , qu minus ad se perveniat citatio, tunc solet
Edictum proponi in eonsueto judicii loco,
vel alio publico, quo , commemorata a
ctoris intentione jubetur, absens in judicium venire . Verum non utendum facile , ista citatione per dictum , ut videre est in clem. dudum l. de Iudie. Videatur And. Gail. 5b. r. obscap. I. ubi tradit, praecipue illi locum esse , si contradictorsit incertus : tune enim moris est citare Omnes , quorum interest . Quo modo flecitari solent creditores delancti, ut compa reant , dc creditum suum proponant. Fit de
eitatio per proclamat ionein , per campanam , Per tubam . Maranta p. 6. 1 citatis
Caeterum citatio, quae sit per litteras, a debet haec continere. Primo, nomen ejus, cujus instantia decreta est citatio: ut intelligat citatus , an citantis sit legirima persona : qua in re abesse debet aequiv catio nominis , quae Obscuritatem induceret dc saceret citantem luere expensas I.
duo 3o. in f de restam. tutor. Secundo nomen judicis citantis : tum ut citatus possit cognoscere, utrum a competente judice citetur, quia supra jurisdictionem citanti impune non paretur : quamvis citatus comparere debeat dc proponere ekcepti nem, qua de re Tit. sequent. tum ut sci tur, sitne ordinarius, an delegatus: nam huic alias impune non paretur ame , quam si de commissione doceat. Dd. ad c. Cum in iure si . per text. sum b. de ossis. δε-le g. Mylasing. cent. I. obf. I. Call. 2. obsqt. n. 17. seq. Tertio locum judicii seu ttribunalis : ut sciat reus , an extra temritorium non citetur, de an locus sit sibi
tutus e nam alias . comparere non cogitur. C m. pastoraris a. vers. notorrum dere Iudie. Et hoc , quoad delegatum judicem , non etiam quoad ordinarium , qui cum certum tribunal habeat , simpliciter loco nullo expreta , censetur ad solitum residenti ae locum citasse L. fi Deus o. infde Iud. Quarto nomen citandi , remoto etiam omni aequivoco , ut citandus extra dubium se revocari intelligat, qui alias impune non compareat. Quinto, causam ut citatus possit scire , super qua re conveniatur . CL cum lite pend. a. ut rite nitiumre. Libellum inferre non est necesse , qui tamen insertus tollit citato lacultatem petendi aliam deliberationem , c. praetereaa. de dilation. Sexto, diem dc termis num comparendi, ne sit indiscreta citatio. Ec citatus sciat diem , quo sibi comparendum, non esse seriatum. Inter alia desderatur, ut citatio sat se- racundum loci consuetudinem , a nuntio ,
sive apparitore Curiae . Cui adserenti, secitare iussi a judicis, an fidem habere debeat citatus, disputatur. Quo jure ii specto non
videtur , cum ista adsertio contineat factum alienum dc solemnitas commi Isionis
98쪽
sit extrInseca, quae non praesumitur, nisprobetur. Felin. in c. r. n. II. R de Jud. Consuetudine tamen multis in locis receptum ' , ut habeatur fides nuntio adserenti, se ex colnmissione citare . Marania d. Deo n. 2. Hoc certum est, relationi ain
paritoris de legitime executa citatione st ri, quia in hoc versatur illius officium , in quo electa personae eius industria , ut pro eo praesumatur, & fides, sit habenda. Gail. d. l. i. obf. nu. q. nisi contrarium probetur. Menoch. de arbit. easu It 2.F cienda citatio die non se ratio ; qua de re infra t. de feriis . M Citari possunt omnes, quibuscum agen dum, quibus' tamen sensus est : unde non citantur impuberes furiosi . Excipiuntur duo ordines: unus eorum, quos pro tem pore in jus vocari Praetor noluit, quo innumero est Magistratus major , penes quem est impetium & potestas propter eJus dignitatem c. in Jus a. b.t. Annuus enim ciam esset apud Romanos Magistratus , parun intererat actoris , differri negotium in tenas, quo is , cum quo agendum, Magi ata abiisset, adeo ut ne quidem agi posset de delicto in ipso Magistratu com nai so , & hie ita in majori Magistratu . Apud est in minori L. nec Magistratibus 32. i.f. de iniuν. excepto tamen crimine repetundarum L iubemur 4. Cod. ad i. iunremtand. In hoc ordine' etiam comprehenduntur, quos justum tenet impedimen- um e quod facit eos hoste comparere non posse r utit Pontifex , dum sacra facit ,
qui propter religionem' loci inde se movere non potest ; Iudex dum de re cognoscit ; lubens funus familiare dueens &alii, de quibus M. in ius 2. or vel quiis 3. hoc tit. Alter ordo est eorum , quos quidem injus vocari concedit , sed nonnisi petita venia , cujus ordinis sunt parentes utriusque sexus, sive naturales, sive legitimi ;patronus, Patrona , de quibus L qilinque vi is seq. b. t. O c. eod. Pena est sta aureiarum , quos qui prae inopia praestare nequit, corpore luit, Lo eum peσ. ἐν L fis neu It . b. t. Ratio istos excipiendi consistit in reverentia talibus personis debita , quae o
fenditur pristino illa voeandi in jus m do , qui parum habebat humanitatis, ut dictuim . Quo hodie sublato posset videri
non esse : nisi dicamus , cum vocatio injus non fiat nisi iussu judicis, suis cere euinjussi,m ne frustra idem bis petatur , cum judex sciens , de qua prriana agatur & an
nuens , videatur veniam concessisse . Vide Fachin. in I9. eontrov. ca'. 87. Dico,
sciens quia si ignaret qualitatem personae, aliter dicendum videtur, quod nequeat dici purgasse vitium , quod nescivit subesse are. L sed si ro. s. patrona . h. t. QIocatu videtur poena locum fiabere, nisi ille, qui actionein impetravit, ductus poenitentia desisti , quia nulla subsecuta sit
violentia I. Libarius' i s. h. t. Idem 'st, si non Venerit vocatus, aut si non invitus προ nerit , quia volenti non fit injuria , leg. Quamvis I L. F. t. Citatio ejus, cum quo agendum, omni- Isno est necessaria, eum sit substam laim sun-damemum judicii , sine quo nec in judicando Iudex, nec in exequendo quidquam attentare debet aut potest : alias foret nullum & irritum'. Com. Pastoνalis et . de re Dd. cum citatio respiciat defensionem, sui juris, quae est juriς naturalis , ut omitti nullateuus queat. ' Unde patet responso II ad quaesitum an omitti possit per Principem . Negandum enim hoc , cum Princeps non possit tollere ea , quae sunt juris naturails positivi , ad quod spectat defensio sui. Unde Abbas in p. r. n. q. si de causa pus. dicit , nec Papam , nec Principem posse contra non citatum pronuntiare , quia posset contingere damnari inauditum innocentem . Et hoc in casibus, in quibus citatio ad sui defensionem necessaria est: nam alias poterit omitti per Principem , ut tradit Cov. pract. q. c. 23. num ε. vers. I. Quod & vult obtinere in
actibus ,. quos ipse Princeps asere potest etiam in praejudicium alicujus inviti, uti
auferri alicui rem suam ex causa publica; quod dc ante eum tradidit Cravetta, eo s. nu. 3. dc Gabriel fib. I. commum opimiit. de eit. nu. 34. in seqq. Hinc & stati to& consuetudine tolli non posse eitationem, communiter volunt Doctores ad I. omnes
s. δερ. de iust. ω iure, citati a Maranta
: Non autem necessaria tantum ante lὶ- is; tem contestatam citatio rei, & omnium,1 quorum in te est principaliter i & qui jus contradicendi habent l. nam is ita 39. sv. de adopt. Dr. umqvoque 47. im . e re iud. Verum etiam post eam , quoad actus , in Α qui
99쪽
quibus posset alteri praejudicium generari, uti quoad productionem testium , dc similes . Interdum non ipsa pars , sed citandus procurator, qui litem est contestatus, quippe ter hoc saetiis est dominus litis. Et hoc ita jure civili. De canonico , vel Vel procurator citari potest, vel dominias. Vantius d. l. n. 8s. Dixi, qui jus contradicendi habent & se actum impedire possunt ; quia alias inistranea foret citatio .
Alex. io l. recusare f. in f ad SC. Trebeu. Si negotium pliures concernat, omnes sunt citandi : Iudicium enim contra citatos tantum procedit, neutiquam contra omissos , quibus jus suum salvum.19 Citatio itaque est necessaria . Praesens tamen in iudicio non est necessario citandus , cum citando mandetur , ut judicio comparear quod mar dari non debet jam praesen i, qui tamen monendus a jia lice ejus rei , quae agitur , nam non rarens habebitur contumax . Vant. d. Ioco num. I P.
Omissa citatio saciet, subsecuta nullius esse momenti, etiam sententiam . Idem est si non sit valide facta, cum in omni juris parte eodem loco st, quid actum non esse & vitiose actum esse l. quoties 6. in . tit. 8. nis praesentia adversarii vitium purget Lχε quis I. F. Ied F r. ias d/ feriis
Ubi quaeritur, an sententia ita sit nulla , ut ne quidem sustineatur in favorem non citati. Quod dicendum , m eo , quod citatio , secundum dicta sit substantiale fundamentum Iudicii, ut ejys omisso pinnat desectum substantialem, ex quo sequitur nullitas, . Bart. is l. ea, qxa T. C. quom. quando Iudex sent. pros dedi Nec obstat , quod judicium agitatum cum pupillo, sine tutoris auctoritate , nullum sit Lck- minores q. C. si advers. rem iudie.& tamen si in favorem pupilli dicta sit
sententia, sustineatur L non est minu/ q. vhi
I D. de proci quia non subest hie desectus substan Malis cum pupilli & minores in
actibus concernentibus eorum. utilitatem censentur habere legitimam personam standi. in judicio . Praeterea subest quidem in
istis indemnitas, res tamen ab iis prospere gestae , non rescinduntur d. I. Iq. Van tius de uiarit. ex defect. artat. u. IO. et a Citationis legitime executae , suo per trinam vocationem , sive per unam per emptoria ira , cum tanto temporis intervallo , quantum trina continere L no xv quam 7 r. in D. de ivd. sive etiam alias es-scctus est, quod pereetuet jurisdictionem,
inducat litis pendentiam , saltem secundum Canones . Com. eum lite a. ut lite pend. interrumpat praescriptionem L nee bona I Cod. de praescript. longi temp. contra non comparentem , ut contumacem procedi faciat ; teneatque senentia Astpost II. insae iudie. nisi justa doceatur absentiae causa I. contumaeia 33. 1. paeaam 2. de re, dic. Nec excusabit citatum , quod non sit ejus fori, quia nihilominus comparere debuisset, ut dicetur tit. Ieg.
Ad tis q. De in ius vocando .REus obstrictiis com parere perlonali
ter causa civili, ron aliter tenetur . nisi actor idem faciat. Mynsng. cent. I. Ob-ferv. q. . Ad n. XI. De citatione per edictum vid notatu digna apud Beri . tart. l. coni. I C. per tot. Althu L. Dicae ol. lib. I. cap. 49. m
- n. XVI. De citatione partis necessaria vid. Marsil. fg. 3o. 3 C. 43. 7 . TreuiuisI. I. disp. q. tb. 8. fit. ibique ali . Citatus a judice incompetente , an eOm- parere debeat, vid. Mynsing. eent. 6. Obs' T. Gail. observ. η8. n. 7. g. s. u. 24. ubi habet practicam comparendi coram Iudi ce incompetente. Iudeκ , si executionem vel citationem in suo territorio facere non potest, litteras ad alterius territorii Iudicem mittit . eumque pro citatione vel executione fa-cienda requirit. Gail. r. observ. 36. Carin Eov. Jurior. Dr. parte I. eonfit. a. def27. 28. Treuti. vol. I. disput. q. tb. . hi
C. Quod Marsit. με. i 38. limitat, si non secundum leges , sed statuta loci sententia lata est, eo enim casu Iudex alterius territorii petitum exequi non tenetur . Vid. . etiam Besold. in tb. pr. verb. litterae aFIeearatori.e, & -hn. in observat. pract.
Is , qui facit aliquem citari in judicium , videtur personam ejus approbare , ita ut contra eum excipere nequeat: hanc
regulam late per ampliationes, & limita Iones examinat Sicnard. in miseeu capia
100쪽
De eo quod dieitur . eitationem tribu re citato securitatem tuto eundi & redeundi , vid. Dan. Moll. lib. 2. Semor. c. a. Treuit. πιι I. diis. 6. tb. a. lit. Citatio quando in Camera Imper. ρο- riculo partis decernatur I vid. Gail. I. obf
Si quis in ius vocatus non ierit , sive
quis eum vocaverit , quem medicto non debuerit. rUMMARIUM.
I In jur voeatur etiam ad iudicem imeompetentem , quatenus comparere debeat .
s citatio nos subditi quid operetur. a E praetoris , vel alterius , Di Iuriudictioni praeest, auctoritas vilescat,
oeatus ex quacumque causa, in jus venire debet, non tantum si vocatus sit ad
competentem judicem , sed & si ad inoem
petentem: Cum ad hoe comparere debeat,
ut praetor aestimet, an sua sit Iurisdictio, &an ei lato sit aliquod privilegium, per quod Iurisdictionem ejus declinet, L eae quacumque a. b. t. i. si quir 3. ias de judic. Nec vero citato metuendum, ne jurisdictionem alioqui incompetentem agnovissedi prorogasse videatur , cum illi liberum sit eam declinare, di objicere incompetemtiam: & hoe ante litem contestatam , nam postea forum nemo declinat, ut dictum sua pra, & habet L nemo q. c. de juri . t Temere non comparenti a judice pro sua Iurisdictione , mu icta indicitur, a. l. 2. F. si eui3 r. b. t. Quod non accipiendum de
iudice, qui non habet Iurisdictionem in illa causa, sed qui Iurisdictionem habet,s ct jus dicendae mulctae. ' Unde non spectat istud edictum ad magistratus inseri
res , quibus non est jus dicendae mulctae, quae pecuniaria. I. aliud l3ι. F. I. f. d. V. s. posita in arbitrio jus uicentis , secundum jus Digestorum , L si qua lparaa 2M- i . d. tit. postea certus mo- ldus magistratibus cor stitutus , I. alius res O I. eos, qui p. cod. de modo mulct.' Et Me nisi justa eausa vocatum excu- qset, ut quia vocari non debuit aut potuit,au. I. boe edictum r. in M. ἐν I. nam eum a. ins rit. 7. ne quis eum i . dc quod sit potius peccatum per eum , qui vocavit. Quo facit posterior Rubr. pars, quae est de eo, qui vocavit eum , quem ex edicto non debuit, Similiter ediculatur, si nihil intersit actoris , adversarium e tempore non venisse, i. ex quacumque a. in fine bae tit. ut quem certum est alte rius esse seri, cum quae certa sunt, non indigeant alia inquisitione , aut quia Iu-deκ pro tribunali non sedit . Quo modo& alibi habitans citatus , impune non comparet quoad hanc mulctae dictionem , L extra M. fu p. rit. r. ' Hoc tamen in speratur citatio non subditi, ut Iudex ejus,cut subest, habita denuntiatione petitionis actoris , procedat ad missionem in possessionem honorum non comearentis sub sua Iurisdictione sitorum . Gail. I. obsev. 36. Denique si judieto sisti fideiussorem dederit, suopositum tamen jurisdicti ni vocantis, t. 8 quis r. bor tisi qua de re tit. seq. Qui promisit quidem Iudicio sisti sub poena & non steterit, ad F
nam agendum ; nulla vero adjecta me. na incerti eum agendum , L eum quis D. h. t. qua de re infra Tit. 8.
Ad tit. s. si quis in Jua voeatur non ierit ire.
AD AE. I. si quis , nec mediate nec immediate iit subditus , vel noto.rium sit , Iudirem non habere Iurisdictionem, potest impune emanere , L ex tra M. de iura . Gail. I. obf. s. n. 9. Cui adde alias instas excusandi caulas: Si quis contra edictum si vocatus , L qua-irin. f. de in jur vocando. Si qui x ex ruins icitate emanserit, i. ex quacumque a. g. si quis r. b. t. fit si non intersit actoris, ut citatus veniat, veluti si dies sit seri