장음표시 사용
131쪽
Quamobrem non est mirandum, si Albenus in hane venerit smientiam, quod smina libidine insaniem caput maris ore apprehendens illud amputet,&ex sputo illo conci. piat : tus autem persectionem adeptus exiens aluum matris erodat, ut paulo inserius recitabitur. Canit enim Rcusnerus hunc in modum.
In Neri . Quare id tot si explanavit Nicander versibus graecis in latinum sermonem sc translatiscis. Cum durumfugiens morsum ignes entis etfidna Frendit regus, via ubi eruente tibiaisis aestiratio dente fur resecar caput uti marist. et bipost vegetam caperunt ρIgnora miam, Ιἀ-npropinqua adsunt matura tempora partus Indgnam cara mortem incisentivatris. F
Aliter etiam carmina grata Nicandri sic verti possunt.
Vipera sua caput tribati dente mariti Marduus abscindi sis nata ex semine roses Viscera dilaniat matris rasamq; relinquit, Sic patris inurus sub primo visistitur ortu.
eterum Aristoteles,& Plinius,more aliorum Serpentum limirum viperas simul complicatas congredi pronunciarunt: cum id verissimum esse experientia doceat. Immo mares viperarum restibus insigniti sunt, & penibus in permixtione utuntur: quemadmodum in Anatomicisenucleauimus. Cum tamen Aristoteles in his explicandis noucavresses multam diligentiam adhibuerit. Fuerunt igitur aetate nostra, qui viperas utriusque sexus viperaris in vitiariis incluseruntdila'. instar aliorum animalium iungi, ncipere,pareren istus y lv. suos educare obseruarunt. His addit Amatus Lusitanus in Dioscoridem, quod viperas in pyxidibus praegnantes sine ulla usione eniti conspicatus est. GEx altera parte, historia huius congressus alia premitur dissicultate et quoniam Scho. Iiastes gracus Nicandri prodidit Archelaum eκistimasse murmas ad litus exeuntes cum viperis coire: & Plinius de mur is loquens , Serpentum permixtione impleri v. bitratus est. Aelianus etiam recitauit, quod murma libidinis impetu acta in aridum a
locum progreditur, Se dcsderio sponsi iniquissimi mota, latibulum viperae ingrediens
ipsi copulatur.At vulgaris opinio est viperam venereis stimulis concitatam ad mare acicedere, de sib: lando muraenam euocat e, immo antequam venaeo compi u iungantur, venenum deponere; ut in conspectu taminae decorus, & innocens sponsus appareat, &ν-ὰὐ- p ucto congi cssu, muraenaq; ad pelagus regrediente, veneno rursus absorpto, dome. nicam sedem repetere. am Opinionem Oppianus poeta graecus,Basilius, sariensis, Salii Iecuti sunt, quoniam hanc ab Oro Apolline in hieroglyphicis confirmatam legorant . Huic autem falsae opinioni Aristoteles, di Theophrastus ansam praebuerunt, cum discrimen inter myrum, de muraenam recenserent. Siquidem tanta cst myri, & mu ecum anguibus smilitudo, ut myi um inurenae comunctum intuentes, viperam mare A REV-ἀ- esse crediderint; eoq; magis, cuir, Serpentum, & viperarum ritu, permisceantur. Hac mr opinio de causa Atheneus validas rationibus hanc murenae, & viperae permixtionem destruere congressus conatur.Primo,quia neq; viperae in mari,ntq; murenae humi versentur : deinde, qui vipera, ct viperae,& muraenae marem, & laminam sui generis habeant. Tettio, si muraenae cum muraena. Serpentibus congrederentur Quod est absurdum potius cum marinas, quam cum te restribus miscerentur.Ad rotUrandam Athensi sententia addenda est authoritas Romdeletij, cpii varij generis Serpentes in vasis includens obseruauit viperam marem uetantummodo cum comparo, netpaelio congressu deIectari. De partu vi rae inualuit opinio apud Vulgus, catulos viperinos, nonnisi lacerata matris aluo in luccm exire. Referunt enim naturam ita cauisse, ne huius iam mi niciosi animalis species supra modum augesceret: idemi viperam, quemadmodum Sc te ambis parere ninarunt. Quapropter ad rem, Baptista Mantuanus canebat. Laetura, o 2DPoteratos M MFcra aram pari.
132쪽
A Patiter Iulius Caesar Masser in amigmate spumae maris ad patrum vimae illudens M
la hoe genere etiam circumferuntur pulcherrima carmina Aurelii Clementis', qtur quoniam lectu sunt digna, non piguit nos hoc in loco illa recensere: haec autem sic se
Hanc absurdam de partu viperae sementiam protulerunt Herodotus, Nieander, Onu Apollis,Plutarchus,Solmus, Amoldus Villanouanos, Valerianm, Gillius, Volateria πιαμ multi alis,qui in eadem naui parum accurate versati sunt-Sed inter hos maximo. te admiramur Authorein de theriaca ad Pisonem,qui non solum in hoc erratum ,sed etiam in musta incidit,quae henc librum Galeno miotae adscribendum esse nobis persuadent. At hic error inde Mne dimanavit, quia nonnulli viperam aliquando extinctam, istu stiperstite obseruat tu . Animadueriendum autem est, quod vipera prius a unius coloris ,& mollia instar ouorum piscium concipiti deinde vitium ratum e cludit ad differentiam aliorum anguium, qui oua concipientes .eadem patiunt. Haec D autem animantia mudiam quodammodo naturam inter ouipara ,&viuipara patricipantia nullam nobis admirationem asserte debent i cum hoc etiarn plantis contingat etenim planta Marine,& Graecis Philanthropos nuncupata concipit florem ab hirsuto,&aspero globulo non e euntem ; immo intus persectionem adeptus semen producit. Idem in viperis ministitum conspicamur, quae intus ova macipienter animal postmμι ἡ dum Bras emittunt. ut Nicander his msibus expressit.
mi verius in latinum translati sic sonant. . A Sola etenim rasugrauida est , eum eatera In risu ioagora excludam triacea' aras luis.
Vel etiam rectius sic exponi possunt.
133쪽
Quare non immerixo r Apolloni apud Philostratu,viperam suisse visam, quo in. Etulos nuper in lucem editos quodammodo expoliens lambebat. Itaq; ratione huius imture moti graues authores asperasa et eris Serpentibus segregatum im tamen lirc sta. tentia multis non arrideat:etenim Cerastesidi multi alij Sertantes,more viperaruwnixi
sentitur,quandos pudem ex Bellonii 'seniatioliabus n AEgypto huiusmodi Nilia sim
dici distinio tuli in ovis inuentis ueruntMacila causa Nisander non iniuria Cer stes inter viperas enumerabar. Et Greuinus laus Scrpentes, exceptis cornibus, a riperis 1ὐται. minime dis, paleas seuerabat. Praeterea, secundum Horodorum , in Arabia Serpentes' shb alati ritu viper is congredictes,&parientes statuitantiir. Hinc claIligendum est nonas,la vipera viuinii ictum edi si sanauis sci ibat Leonic us, hoc argumento sententiam
Aristotelis minimc destrui, sum ex alato, de non alato, ad mentem eiusdem Philoso. n. I A Di pbi, sp ies non vatictur, quoniam mmicae etiam alata , α non a latae ad Nmdem spe P ciem referamur. Vci uai, licet viperae viuum situm enitantur, ut hactenus explicatum
Lia, sin rui . Nihil minus e3 Aristotele, in partibus internis ou prius generantur, quae super A, sh ' ne versus praecordia sontinentur, molli cortice tecta, veluti ova pistitum: deinde, tem, ppore paritionis, catuli mcinbraniso 'luti ab utero egrediunt. hellonius vero ad- uerrus Aristotelem, catulos sine vilis membranis in lacem prodeuntes se pluries obseruasse fatetur. Huic difficultati sequenti distinctione possumua fatisi ere. Nam parma viperae biseriam considerari potest primitin, quatenus catuli m brant f inuoluti figuram Qui repraesentantesin ute exeunt, e qqibus disruptis paulo post crumpunt, di hic partus vocatur naturalis. quem nostri vi r rum v atores pluriet se obseruasse uisa via testificantur. Sechndo, consideratur haec laetura , quatenus catuli inuolucris stillis in 'ν G utero nudi ab δluo egrediuntur, quem modum Bellonius obseruatum explicauit inia. m. propter ex pr edictis ovorum pelliculis ersis dimanavit opinio in vulgus, Iulos viperinoi abrosa matris aluo in lucem prodire Idcirco Albentis Masnus have opinionon roboratu volens affert in mediu m authoritatem Plinij dicentis, propter angustiam alui, & copiam catulorum, viperam dissi. culter miti, st vhimos taedium in adere, qui, corrosis matris vi steribus, coni stim incipis tu diuntur. Quare Albertus affertum mendax alm mendacio istabitu e nititur: siphrasticita cWm liquido omnibus constet naturam in nraessarijs non deficere. Theophrastus ta. . ρ rium men post Aristotclem solers arcanorum naturae inuestigator,nerum viperarum Ξcatu-M M. y rari ninauit i de superiori secul γ N eolaus Leonicenus huius odi errorem pa- te taciens extirpauit. Quando amem Pliniux ab Alberto citatus hanς ialsam opinionem vicinum inusre; doctrinam Aristotelis ab ipse peruerti notandum citi cimini ubi stotelas striptum reliquit, catulos interdum membranis obuolutos, de quandos abrosis membranis, ab aluo exite: Plinius transtripsit postremos catulos tarduam im patientes latera alui maternae ad exitum lacerare. Dad num rum catulorumi de pari di tempus,tradunt aliqui,in mente Aristote
lis,singulum catu iam singulo qum, d abutero exire itaut iuria rum erum catulorun . tot dιes in partu absumavtur Cum tamen experientia demoliret, quod unico die catuli membrarus inuoluti x oum reserent , fit tandem die sexto aliam tenuem mmbran miseeum anguium annulantem onant; ut multi Pharmacopolae fici digni obstrusnare. Hic autem erim, circa viperinum pamim, ex Plinio , de Theodoro Garra di - Η nauit,qui vota Aristotelis, quae intextu graeco sic se habent, μιῆ Maia a
δι- Theodotus Garga, ct Plinius ita interpretantur. ι insutisa --ἄκγω - - aram, um tamen haec verba ita essent ex
ponenda. Parit autem una die singulos, & pat it plusquam viginti numem Vt haec verba talem sensum nancistanturinon quod singulis diebus pariat, sed quod una die plus
ouam viginti catulos, sinsulos tamen, nempe uniam post alterum, virira enitatur. Numerus Circa numerum faetuum , vipera vigini quinq; ad summum catulos effundit. Immo
ea oram Ioseph de Saul, vir fide dignus, di pharmac peus celeberrimus, qui toties viperas pro
verae. varijsco innandis medicamentis periractauit,tres supra vi sinu catulos ab una vipera in pyxide custodita exeuntes obstruauit; deinde illos a matre se legans, quatuor tam tummodo cum illa teliquit, quos alacriorcs in dies, & audaciores, reliquos vero se . ratos inertes, de signes 1:eri con spicatus, id a solo viperae halitu prouenire posse existimauit. Ad t.nem vipera non I er longum t Emporis spatium uterOSerit : idq; ex eo con- ,
134쪽
γε tectamus, quoniam viperae concipientes initio veris, istum M mensem usq; Augusti
NEGABANT olim Marii populi, qui in Italia Serpentes impune venabantur, α
contrectabant viperas ob celi temperimno molliorem soli naturam .in nostro orbe haudquaquam generari.Quod Galenus iustis de causis sibi persuadere nopotuit. In hanc quoqή sententiam venit Leonicenus, qui de thyro sermonem habens, in Italia optimas viperas pro nobilissimis conciurrandis modicamentis,nasci affirmabat.Et Renodeus addit non modo in Italia sed etiam in Gillia,Se praecipue in agro Putauiensi versari. ex quo loco numerosae viperae Lutetiam pro varijs ph1rmacis, ad hiatur.In Lud sitania de His anta,ex Amato Lusitano,vipere infiniis non desunt.Apud Indos esse vi- In Com. ad peras,narrat Christophorus Acosta Africanus:siquids in Malabar viperae mulis,de alia Dio Serpentu genera visunturillem Syagro promontorio Arabie proxima est Insula, inqiu, In lib. Movi retulit Arrianus, Crocodili, viperae plurimae,& lacertar perini g. ae versantur. In Me. - . c. 33. Iliensi Insula vipe non desiderantur,ubi D Paulus Apostolus a vipera demorsus nihil aiali passus est,ut in Attis Apostolorum traditur Numerosae etia in Cypro,& Chio na. scuntur. Circa Amyclas, quas antea G ci condiderant, frequentes viperas morsu in- Inpol is sanabili esse, narrat Solinus. amobrem viperae in uniuerso terrarum orbe vivunt, ut scripsit Herodotus: & Bellonius veritarem est assecutus,quandopronunciauit se in Anglia, Gaellia, Italia, Asia, Graxia, & Hgypto viperas reperisse. Cordus tamen in Di scoridem se nunquam in G2rmania vi ram conspicatum fuisse memorat. Item Arist In Mira . teles viperas in Creta nasci inficiatur. Nihilominus Serpentes in Graecia Bellonius re lari asseuerauit, qui vulgo Chendre nominantur; quae vox ab echidna detorta esse vide. tur. Itaq; Aristoteles forsitan attestari voluit oerpentes non ita perniciosos diuasari. Locum c Circa loca peculiaria ab his feris adamata,notandum est,t a montana a viperis li- naria viabenter frequentari. Idcirco Dioscorides prodidix rutam in Macedonia circa Haliacmon p. raram. uuium crestentem esse venenatam; cum hic locu montosus sit, di viperis scueat.NM I. Meae .seuntnr etiam copiose in Luganeis montibus Parapinis, in tradit Marcus Oddus. quae rare. pro theriaca componenda, optimae ab ipso celebrantur. Insuper nonnullae etiam prope aquas stabulantur; hac decausa Martialis meminit vim versantis circa populos am res humectis locis gaudentes, δέ succinum stillantes,quae tandem in electro inclusa m. Hν, his versibus. L. EAM.
se Amplius nonnuli,e maritimis,dc arenosis locis delectantur, quarum inmes pro antido. tis a Galeno reprobantur,quoniam aegrotantibus sitim inextinguibilem afferre sotant. Vnde ratione huius loci legitur pulcherrimum epigramma de naufrago in arenis iacem te ictu viperae letlialiter vulneratu huius tenoris.
Aequorar auearias euasit naufragas Un M.
Alioquin, hyeme aduentante, pro sede propria is bestiae latebrarsigunt,n Virsibus r. ci et
Interit, or tarmorustra mensa lare ia
135쪽
Lib.cit. Aliquando ctiam ex eodemmet virgilio, sub praesepibus immotis libenter subulantur, alin quibus limus, de immundiciae immotae diu manent his versibus
Saepesub ιmmotispraesepibus, aut la tacta Vfera delituit. caelum1 exterritangit,
LLA I ea. de Aristotelos autem, accedente bruma, sub saxis eondi statuit; cum careri Serpentes sub Ast. --. tetra occultati hyrinem transigant. Plinius tamen Aristotele sorsan male intellecto,e. 62. totum scripsit oppositum,nimirum vigente frigore, viperas ad terrae caumas contus L .3, c. 39. re, cum orteri Serpretes sub saxis condantur. Vnde Martialis sententiae Aristotelis ad- Lia li ens vitalibus auris commisit epigramma scitu dignu de vipera in faucibus statur la-δο. pideae reserentis vrsam iacente, circa quam puer ludens, inserensq; manum in os status,lathali ictu vipera perciissus suit. Versus autem sunt huius tenoriti
Nos t men semus,ex longa rusticorum obseruatione,viperas non solum sub lapidibu sed mam sub terra hyeme occultari.Nam quando ipsi altius terram ligonibus fodiunt.bra viperas simul glom ratas hepissimς inueniunt
D. Bret. AVSANIAS scriptis mandauit viperas in montana Phoniciae parte, herbis vesci, - - sed ut plurimum quasdam radices libenter vorare, quibus deinde magis inerari a traduntur. In Iibro autem detheriaca ad Pisonem legitur .quod viperae non soluberbis venenatis, sed etiam animalibus, scilicet prestibus,erucis, canitiarid:bus,ma . t inglis,mure araneo, stellionibus,scarabsis, bufonibus, salarnandris, & alijs huius ge-ii is x etitate. Ei ucis quidem desinantur, ut voluit aut lior du theriaca ad Dilan iiiiq; ultimum, quas pyti ampis appellant. Praeterea murra non solum araneos,sed murra iniuscunque genrris paruos appetunt, magnos aut ictibus intcrimunt. His addamus sententiam Aristotelis, qui voluit Scorpiones a viperis deglutiri, ho. M.de rumq; pastu venenosiores fieri: siquidem quando animal venenatum alio pariter vene- s. 21m. nato pro cibo truitur, eius morsuvvenenosiores fieri creduntur. Insuper viperae auibus c. αρ. etiam in cauitatihus arborum nidulantibus insidiantur: quare Albertus narrat histo- δ' pera H. riam cuiusdam picae, cuius pullos in nido adhuc implumes vipera deuorauerat: tuncqi ius auiu in superueniens mater axerrime cum vipera dimiestat, interim cora dentibus viperae ams Hamar. prvhensa,& clamore edito, socia aduolauit,& vipem caput rostro ita percussit, ut vipem sinteriens ab arbore dccideret. Cinma hoc ignotum non esset vapustae Mantuano, H
Nostra tamen aetate inulti viperas in capsis,& pyxidibus contenta2 sursuribus nutrire profitentur. Vcnatorcs quidam viperarum illis in vasibus inclusis, quinto decimo quo que die prsbent potum aqus inplicis cum hei ba quadam trita, quam nemini tanquam arcanum reuelare volunt; haco; ratione I ipcras pingues, & alacres conseruarc conantur.Nos autem bupc effectum non heris,sed solo potui attribuimus, quandoquidem alii Poris vipe- potu aquae simplicis vitantes, vis cras ad acies, & pingues per langum temporis spatium
Circa potum, scribit Bellonius viperas , & Cerastes, inter reliqua Serpentum gen Lia. Aser. ra a potu diu abstinere. Verumtamen summopere delactantur vitio, itaut nonnullaec sta illo allectae facili negocio comprchςndantur. vcium, ad mentem Alburti, vipem v
136쪽
A neno vinum inficiunt: quod a veritate alienum esse constat, cum multi vini viperini Li. 13 .depctione a vat in assectionibus liberati sint, ut multis in locis testifi mis cst Galenus. An. cap. i.
CIRCA temperaturam carnis viminae sententie doctissimorum virorum sbi in uicem reclamant: quandoquidem Aristoteles eam frigidam este arbitratur, du 1 i. c. animalia viuipara ab ouiparis distinguens,sic ratiocinari videtur Si viperae na- Σ .
tura calidae essent,proculdubio putamen oui viperini illam duritiem adipiscerctur,qua I 'in ovis gallinarum obseruamus: quoniam autem stigida gaudent temperie, ideo puta- ''men Oui molle intra se generant, cum ob inopiam caloris illud ad perfectam duritiem perducere nequeant. Altera ratio non spernenda est illa, quam ex natura animalium hyone latibulantium colligimus,quam in primo capite huiuS libri fiigidam esse statui. No.ri Gu
mus:etenim viperae ad illorum animantium naturain rei auri sirquae &ipsae,absq, cibo, M .H
diu in caucrnis morantia,ob calorem imbecillum, non ita cito alimentum conficere gida.
possunt. Quoniam si calor in illis dominaretur non solum alimentorum, sed propriam 'etiam substantiam abluineret. Quod in alijs animalibus contingere conspicamur, quae
ab innato calore valido reguntur.
Ex altera parte Galenus, Dioscorides, di alis antiquisi es Medici viperarum carnem Li. Ir. de excalfacientem, & siccantem csse iudicaruiῶdum oleo, sal , etholorro,& aqua con- si . meaeditam praebent. Iinino Galenus multos elephanti si laborantes his carnibus liberauit, fae. ιap. a. euacuato per cutim humore peccante, qui cifectus caloris esse solet. Praeterquamquod
a viperis demorsi contorquentur,& magna siti assiciuntur,qui actetus,& ciliatus non ili igida, sed a calida causa proueniunt. Demum, qui viperas interficiunt, & monuas pertractant, quamdam veluti prurigine cutis persentire ruentur,quam nonnisi acres,&calidi vapores generare possunt. Diatio diftaxurtim ad destruendam hanc d:ficultatem, de ad conciliandum Galeno Arist telain, confugiendum est ad illa, quae Galenus ad calcem libri secundi de Iocis affectis explicauit: ubi retulit animantia fiigidiora, hyeine ob fiigoris violentiam, non secus
ac estent mortua, latitare. Fluius autem generis sunt viperae, quae tunc temporis con trectata non mordent, aestate tanen, de potis naen sub canicular ortu, vehementer
aestuant, & feruorem quemdam prae se serre .identus. Animantia igitur huius generis, ex Aristotelis etiam doctrina, parum caloris habere, consequenterq, frigidae nature Cia se dicuntur:quamuis caloris ais uentuti acrimonia polleant,qui calor postea, hyeme mimio ambientis trigore raunditur, dc quasi extinguitur. At quando aer incalescit, & in tu dies magis, atq; magis calidior redditur, tunc etiam calor horsi animal tu quotidie ma- re , viperat Orena vigorem adipiscitur.Itaq, nativus calor in viperarum primordijs,ut docuit Arist. mnore s parum vigere pelli lctur.Sed scatuli dum in dici augescunt,multum ctiam adscrti; cal in beant caloris acquirui: hinc fit, ut earum carnes strii rem aliquem prε se ferant. Quare ex mente rem. Caleni,vehementi facultate digerendi,&mediocriter exsiccandi potiuntur. Non erit igitur admirandum i quandoq, tames viperinae sitim in patientibus generent:quamuis Diion OmneS vipetar, sed tantummodo loca maritima incolentes id praestent. Ex his igitur fundamentis tacite respondendum est viperas a cauernis exeuntes trigidas,de siccas, aestate vero calidiores essx, ut Galenus saepe recitauit. Et si alibi auctores viperam fri- L. 1 - gidam esse pronuntiarunt, tunc id dictiliniuita existimare oportet, non quia hoc anu nae es. 8.mal refrigerandi iacultatem particim, sed tale in comparatione ad alia animantia calidiora iudicatur. Iinmo quando Galenus carnem viperae calidam esse promulgauit, Cara vis ipsam cum sale, porro, de anahOcoetam intellexit. Quamuis alis respondeant in Vi- rma cur ea Pera duas partus,nimirum vci .c natam, & bczaarticam perpendendas esse: nam ratione fida. panis vc natat, calidam elle asseuerant,quod signa vipinni veneni a Diostoride pro- Lib. 6.aec posita dernonitrant: cum stigiditas alijs partibus vi rae dominetur. Tandem procin mat.medronide cuiua tractatus reserre possumus alorem viperae videri imbecillui cum viscidishu notibus,& lentis immersus sit, quibus a calore Solis, de seruore aestatis digestis, atq; attenu. utS sit valid Or, suasq; operationes melius, de helicius exercet. Qui plura de hu- iii s a nimalis temperie scire cupit, ad caput de bapcntum ita ciamento confugiat.
137쪽
Ind. Herba I dica ad eo recedas vis per ra.
SOLEBANT Vctcres varijs technis, & vanissimis cantionibus non solum
viperas, scd etiam Cmne Serpentuin genus comprehendere. Ideo memoratur a
'irgilio quidam sacerdos Umbro nuncupatus, qui & viperas , & alios angues Gmili artificio capiebat. FFereogenen, o grauiterspirantisus h dris,
Indi vero, In coercendis viperis, non cantionibus, sed herbis utuntur. Quare Ferdia nandus Cortes narrat, quod Incolae illarum regionum Diis sacra facturi venatum se . sconferunt, & quas apprehenderint ferociores belluas, nempe ex quadrupedibus tigres&ex Serpentibus viperas, suis Numinibus immolant. Praedicti igitur venatores in capiendis huiusmodi Serpentibus, quadam herba viperas sopiente utuntur quam propria lingua PitieihI cognominant. Praeterea non est tantus dolus in quolibet animali, qui ab aequali non vincatur,vela vino. Virum enim seriem ut vir pari sertitudine prγditus, aut vinum superabit. Id Alexandro Magno accidisse fertur, qui a nemine, nisi a vino deuicitus fuit. Pariter viperis hoc contingere traditur, quae licet sint pemicios , animalia,nillilominus vino allectar, iuxta Aristotelis doctrinam, capiuntur. Quamotarem venatores viperarum, vino in fictilibus circas es collocato, illas tandem nullo
Circum ranei, qui ex stirpe Diui Pauli se prognatos praedicant, viperas facillime
capiunt: quamuis omnes sint Apuli ex Liceia urbe oriundi, aut ex locis circumstant L . bus, origine serte etiam dedum a Marsis corvin vicinis, qui sexcentis, vel etiam λωtasse milicia is annis, ante aetatem Diui Pauli vixerunt. Hi infrascripto unguine mani- cibus diligenter perunctis viperas facile coercent, & contrectant. Hoc autem Unguen. tum constare dicitur ex oleo seminis raphani sylvei ris, succo radicis asphodclli,& dra. cunculi, cerebro leporis, folijs salviae, baecis lauri, additis quibusdam alus, quartamquam arcana reuelare renuunt. Huic simile linimentum praescripsit Nicander, quod integratur ex medulla cerui, oleo rosacco, Gra, & Serpentibus, qui una cum praedictis simplicibus medicamentis incoquuntur. Itaq; hoc Marsi, Salij viperarum venatores perungi dicuntur, ut viperas, & cmeros Scipentes facile apprehedant: captos aut illico saliua perfundunt, cuius cotactu villescere, & violentiam veneni deponere creduntur. Nostra aratri venatores Serpentum, & viperarum, sorcipibus ex ferro, aut arundi-nc paratis utuntur. Quandoq; etiam minori bombarda,&viperas, sicuti& alios Serapentes quidam interimunt. Sed aduertendum est hoc instrumentum infidum esse ;siquidem anno decimo quinto supra millesimum, di sexcentesimum, iuuenis quidam sciom munitus, & arua peragrans in vi ram eminus conspecta in instrumentum dimis xit, ut plumbeam glandem exploderet, interim disrupto obviolentiam ignis inci Hmento ipse peri . Quamobrem de hoc circumicitur epigramma huius tenoris.
138쪽
TRIA venenorum genera in hoc terrarum orbe reperiuntur, quibus humanum
genus graui noxa premitum primum residet in animalibus,secvadum i plantis elicitiar,& tertiu a fodinis eruitur. Animalia igitur exitiosam vim participaniatia sunt potissimum Serpentes, inter quos vipera postremum locum non occupat. Et enim viperinum venensi, siue admotum, siue assumptum facultatem interimedi possidet, veluti alimentum optime concoctum nutrit. Est enim veneni substantia alimentis p μ p.iam M. sus contraria: immo substantiam humani corporis in naturam sibi similem,Sc Vznenata ij,i his conuertit. Caeterum Nicolaus Florentinus,& alij authorum Arabum assecl tres vene- ι, gnorum ordines constituunt,primum eorum,quael Ilico interimunt, secundu eorum,quq B breui interposito spatio, & tertium eorum, quae paulo serius enecant: deinde inter has postremas jpecies viperinum virus collocarunt: quare iuxta eorum sententiam,viperae Viperis in venenum sero interimet, quae opinio veritatem sempernon assequitur: cum hoc ani- ommb. re mal in aliquibus regionibus lethalius esse perhibeatur, ut suo loco explicabimus. UG sioni, Mrumtamen non est dubitandum alicubi venenum viperae esse adeo exitiosum , ut cito non arae perimat: nam ab authoribus ita teterrimum censetur, ut virus etficacissimum indicare nerari volentes, viperinum nominauerint. Huc igitur respexit Horatius, quando cecinit.
Alibi quoq; idem poeta sic scribit. o si Elia.
'uid hoc veneni Laeuit in prWoros ede 3. Nam viperiora his cruor
Inrectus herbu men uit . - Quibus in locis poeta per sanguinem viperinum, venenum viperae intelligere voluit, eum sanguis Imius animalis minime sit noxius, ut suo loco inplicabitur. In eodem sensu leguntur illa carmina in epitaphio Archilochi. i 3 i
In eodem etiam intellectu Martialis scripsit. , se FUMI I.
Nam ex alimento herbarum, dc animalium, q uibus vescuntur, venenato; in cym fel- Iis tanquam in quadam lacuna viperinum virus generatur; hocq; experientia docet; quoniam fel viperae recens canibus datum illos interimit: cum ex sicco felle nulluin o Ldetrimentum teportent. Ex felle postea hec materia venenata ad gingiuas demanda- . . tur,ad augendum,&fouendum illud venenum,quod in primordio,ex vi seminis genitalis ibi a natura implantatum fuit. Id in catulis viperinis liquido constat, qui statimatq; ab utero exeunt, dentibus lethales ictus inserunt. Id praeterea patefit in dentibus , xviperae mortuae, qui etiam ad laedudum apti sunt. Hinc colligore oportet hoc venenum VeneMG D ab extrinsecis originem non ducerc; quemadmodum in canibus rabidis contingiL: et perandae tum si hoc esset ucritati consonuin, proculdubio vipera non icin pus esset Vencnatui, est ora ne quod ablurdum dictu esse Opinamur. ab extro An vero vipera dentibus saepe teriens venenum amittat, ut apis aculeum: quemad
modum Author de theriaca ad Pisonem asseuerantius dixit, id nullo modo attestari possumus, quandoquidem dcntibus viperinis venenum implantatum esse manifestum est; quoniam dentibus viperae etiam mortuae vulnerati uon aliter patiuatur , iniam illi, qui pastinacae marinae radi js transfiguntur. Nec mirandum, quoniam caput vi raei reliquo corpore separatuin, nothra aetate, homines exanimauit. Id Patλvij accidi si nosti dum viperae faminae ad componendam theriacam necarentur: nam pharma paei ma- ra mo/ιuanus icta fuit a capite vi pelino iam per spatium quatuor horaru leparato, di pariun ab ωhati tallust quin periret:quoniam incidit in illa symptomata,quibus viperae morius sistet pa- nisitientes affligere. Matthiolus quoq; recitat se nouisse rusticum, qui in secando prato, vipe-
139쪽
nullorum, θρι ictu viperae inte
viperam falce diui fit, hanc cum putaret mortuam, frustum alterum, e quo caput pen Edebat, intrepidus manu prehendit, sed fera irritata, vibrato capi e, digitum momor dit: snde. rusticus nihil mali cpsitan'protinus digitum ori ad Fouit,sanguinem sugen. do expressi arus, & repente exanimatus est. Alium casum iuuenis a vipera intersecli me morat Amatus Lusitanus , qui peragrans una cum socio contendebat se viperam con spectam absq; nocumento plurum esse: cum autem alier derideret, ipse porrexit ma num, mox bestia, eleuato capite, digitum punxit, quem incautus oti admouens suxit, sicq; in salix breui temporis spatio extinctiis est. Iulius etiam Maliger meminit cuius. dam Liguris, qui calcarido viperam ab ea clamorsus una cum bestia demorsa interi j
Legitur quoq; plulcherr imum epitaphiu in Anthologio grsco,de aucupe a vipera occiso: nam viperae in agri viridarijs,pratis,& vinetis latere iotent,quae ctiam si Ieui pede premantur, illico exitiosum vulnus infligunt, undc statim, vel paulo post homines Fpercuis commoriuntur, nisi antidotis patientibus succurratur. Hinc Caidanus potentiam viperini veneni contemplans commentus est, quod mulier grauida,& vipera se eniti somnians,breui temporis spatio,sit interitura : quen admodum, & Belluacensis nugatus est scribens, eum , a quo renes viperae mortue incaute pedibus comprimuntur, talem inde noxam relaturum, qualem a morsu ipsius animalis reportaret 1 Nicander quidem scriptum reliquit fungos crescentcs prope latibula viperarum lethales esse. Immo alij narrant catulos glirium i viperis in nido inuentos partim vorari, partim exclcatos nutriri, doncc unumquemq; eorum comedure volu rint: interim ii accidat, ut ab homine inuenti, in cibum trahantur, tunc veneno viperino nutriti comedentem interimere dicuntur: cuius rei fides sit penes authorem. Hoc unum scimus viperae venenum esse atrocissimum, quoniam Nicander illud comparat ad toxicum, quo Prisci sagittas linibant: ut ratione ferri ,& etiam veneni, lethalia ,&incurabilia vulnera hostibus inferrente quocirca de his sagittis quidam sic canebat. An nes ιs cuisses monti h bere duasὸ cPraeterquamquod legimus apud Plinium, quod Scythae tela sanie viperina, & huma no sanguine imbuebant, ut leui tactu holi ibus interitum afferrent. Modus autem, quo
genus hoc toxici parabatur reserente Rhodigino intelligere licet ex libro Admira hilium Aristotelis si tamen Aristotelis est ille liber γ ubi Scytha obseruabant viperas,
quae nuper peperissent, ct captas diebus iasquot liquescere permittebant, mox putrefactas in ollam sanguine unius hominis plenam infundebant, & vas diligenter obturatum sub fimo obruebant, quibus mit/c factis,& vase recluso, super natantem aquam viperinae saniel periniscentes illud lethalu toxicum componebant. 3 Ratione regionum, viperinum venenum potentiam, & qualitatem variare solet. Narrat enim Bellonius cum Arabibus itinerans versus montem Sinai. quod Cameloiarum dux, conspecta eminus vipera proclamauit ,&geini nauit , suo idiomate, vipera appellationum, tunc comites statim accurruntes, lapidibus viperam obruerunt: hine collegit author illas gentes .i viperis, ob violentiam veneni , maximoperh abhorrere. Item Ioannes Hugo tradit in descriptione Guineae, quod, in Prouincia Congi, vipers Hsunt talis veneni , ut ab ipsis demorsi spatio viginti quatuor horarum pereant. I inmisex Cardano,in Numidia, viperaro Scorpij sunt venenosiores. Amplius Pausanias,referente AEliano, pronunciat se vidisse hominem ab impetu viperae alacndentem arbo rem,& viperam accedctem.& halitu pestilentem in arborem efflasse,& hominem illico cadentem perijsse Vice versa,viperae circa Arabicas arbores balsami versantes, mitio res sunt, quia succo suauissimo vescuntur: unde si quis ab huiusmodi viperis percussuesuerit, vulnus non est exitiale, veluti si ferro inflictum fuisset: quoniam nonnulli vi pcrinum venenum odoratissimo pabulo temperari arbitrantur. Pai iter ratione loci particularis aliae alij sunt venenosiores: siquidem montana in colentes loca,non solum maiori copia veneni redundantes, sed etia mordaciotes cen sentur: quae vcro prope aquas stabulantur, virus minus pestilens possidere creduntur; q uemad nodum,& ratione temporis anni,vipera dicitur venenosior,& praecipue Verea cauernis exiens ; quoniam tota hyeme proprio phlegmate nutrita est: vellati etiam
140쪽
quando nuper senectutem exuit. Hoc non fuit ignotum Nicandro quando cecinit hunc in modum.
Tane eit m caseas horrendam quando enectam Exutus serpens renouat, seu ρΛ resultat.
Praeterea, aestiuo tempore, viperarum morsus deteriores simi, & praesertim si a vipera tritata in flicti fuerint, quia concipiens iram laethalius ferita quamobrem Ouidius furorem Leaen ar catulos lactantis ad viperam ira agitatam comparauit tali ratione.
Nec Leacum catulis iacten Ibus uberastraset. Nec sua gnaro etVeraia pede.
Ratione sexus, Paulus Aegineta ivit huius opinionis, minori cum periculo liberari quos vipera mas , quam quos tamina momordit: At Aetius scribebat donorsit a vipera mortem impendere septem horarum spatio, & maxime iis, qui a vipera nemina percutiuntur. Nam ictus is minae ideo malignior,& ent notior crcditur,quoniam quatuor dentibus feriat. Idem testatur Nicander his versibus Lib. 2. δε
2 Porro ex ut erra, quod noras, germ ne 'tor mina, qua veluti maiori accendus ra, Me vGemente magisses η-sa vulnera morsu, Et plus gliscenti te eoaea, ct o pora et olut Unde citarior hae ictos mors et Vat artus. Noxius eo autem res quo plus corpore morsus Obseruanaeus, ubi victor moxima Tany Tarsa, Iubexorrens monstraωit Distatas obum.
Quibus earminibus Nicander innuit seminas viperarum non solum esse mordaciores, sed etiam hoc genus bestiarum esse praeipue vitandum tempore aestiuo, quod tempus per ortum Pleiadum nobis demonstrat. Ex altera parte Avicenna1 in hanc venit sententiam, viperarum & draconum maia αλ 6'. res potius quam stminas esse deteriores. Propterea clarissimus Mercurialis pr dictas 6. M. i. ponderans opiniones ambigit an morsus viper ς Heminae, vel maris fit lethalior: ideo, c ' 3 cre accurate considerata, unica distinctione, authores conciliari posse, & omnem dissi- οι, - cultatem dissolui arbitratur: scribitentin tam . mare, quam a farmina exitialem moria m b. ve sum in gi: siquidem immina quatuor dentiabus munita , quatuor etiam vulnera parti impritnit ; sicq, maiorem veneni quantitatem, pluribus vIcusculis, patienti commu-ο - Nic.ire videtur. Mas vero licet duobus tantum dentibus armatus, consequenterque duo μ πσς follim vesnera inferat rat tamen eius vis.ad uenenum viperae comparata acerbio di et-6 is si ficacior censetur: haut authores, qui maris,& qui is ininae virus iudicarunt Iethalius, s Mo viriq; veritatem assecuti esse videntur. Tandem veneni viperini vim multifaciendam maris mμ' esse opinamur, proptereaquod non solum homines, sed caeteros quoq; animantes alλμciat. In primis vipers bobus potissimum obsunt, vi canit V irgilius.
necat moris spatiosium vipera taurum.
Praeterea manifestum est canes, feles, gallos, anser es, anates, aliaq: animalia simul I, dc visis avi semel viperis puncta,breui temporis spatio, mortua concidere. Quamobrem columel- inantia et i Ia iure merito monimentis mandauit, quod instruendis anserum cellis, seruanda sunt premamor eadem praecepta, quae in alijs generibus puIlorum, ne vipera , mustela , Vci alΦud ge-δε ion ι-nus noxij animantis intrare possit. Pariter, ex codem Columella , tota maceries NeL GH. sotrophij, nimirum vivarij a natum, extra, & intus opere textorio leviganda eri ne vipera, aut teles prorepere valeant.