장음표시 사용
141쪽
mors m misera. ἄν Ioma ra morsias vipera ex Pas Io Aegi
In eo ore venenato stimores xviris sat solentes corrumpun
ANTE QUA Μ medicus aecedat tui praesidia, quibus vipereum virus progi
gatur, primum signa diagnostica conlcmplari dcbet: inter quae onnumeraniatur dolor pungens, tumor partis sauciaeiani cs crassa a vulnere dimanans, ve liculae ambustis similes circa plagam emergentes, inflammatio gingiuarum, sitis vehemens pallor totius corporis, vomitus biliosae materiae, singultus, nec non animi deli. quium cum sudore mortis praenuntio, nisi partibus nobilioribus, remedi js opportunis, praesto simus. His nonnulli addunt, ad mcntem Ciceronis, vcntris cruciatum, dum venae viscerum veneno imbuuntur. Caelius Rhodisinus narrat quemdam aulicum, cum a vipera demorsus esset, statim in colorem porraceum incidisse,ncq, mirandum est: si quid ἴ nonnulli scribunt demorsos a vipera confest in idtetitia affici. Hoc sigia si doctis. psimus Mercurialis non perpetuo verum esse opinatu cum Authoresneq; Graecos, neq; Arabes inueniat, qui hoc attestentur. Est quidem veritati consonum a vipera vulneratos modo pallidos, modo virides, modo flavos fierit ratio inde nascitur, quoniam proprietas huius veneni est talis, ut natiuum calorem dissipet, atqi cxpugnet: ideoq; pro varietate naturae patientis, varij etiam colores conspici solent. At si interdum aecidat, ut icteritia hanc a flectionem consequatur, id contingere arbitratur Mercurialis in patiente copiosa bile redundante, quae agitata,& commota, tandem ad cutis superis ficiem dissunditur. Alioquin ex Dioscoridis sententia, b viperarum morsum, corpuS intumescit , art. scit, subalbidum colorem acquirit, pustulae similes ambustis erumpunt, vulnusq; dii latur; cum non solum extima, sed etiam intima occupet, gingiuae suffunduntur cruore, iecur inflamatione vexatur, tormina , ct humoris biliosi vomitus succedunt, & sopor, & tremor,& urina didicultas subsultant. Paulus Aegineta in morsu vipereo tam maris, quam faminae, statim ab initio dolorem menbri affecti, mox totius corporis medi-Gtatur, nec non sanguinem,& humorem saniosum, & etiam frugi nolunt a duobus for minibus inter se patu distantibus fluentem,& viperarum vi ius nuncupatum. Praeterea iuxta morsum contemplatur subruesos tumores, postea patientis vertiginem, animi deliquium , bilis vomitum, necnun: urinae difficultatem. Haec omnia signa inscriptis Auicennae leguntur: hic enim verba faeiens de veneno vipereo sic scribebat. Egreditur
ex loco duoram dentium, ati ianu angv.s,aonde vim crueην ,σfortasse invit aquosus, drande spumosus, deinde ut Arugo ου, dolet Iecus , floria avaret apostema caiadum , rabeumia habens Misor, se vesicas sicuti in adustione . Demis apamma fit viride, viscera imammam tur, in corpore Uparet reί o cum rigore, deinde haere frigidus, O corruptio colom vergemtis ad vinditatem. Αι commotio Gragrnis , equoria anhelitus, nausea, o Fngultus cain vomita humoris choleriti. Acced1ι Horatiis etrinae. Grauatur capret quanaeoq; cum xx anguis
Greuinus testificatur se obseruasse praedicta signa in pharmacopola quodam, qui
sorte ictus fuit ab una viperarum, quas in officina pro varijs medicamentis seruabat. Η Nicander autem,quem in assignandis huius asseetiis signis,secuti sunt alij authores,r tulit, quod cx vulnere liquor oleosus, interdum cruentus,&quandoq; ad pallorem vergens dimanat. Idq; ob contagium v cncni accidere scribit: siquidem corpore a veis neno occupato, humores nutritioni destinati corrumpuntur, ita ut non solum particula laesa, sid etia totu corpus intumescat. C ua de recutis aliquando colorem purpurascentem, interdum viridem, & identidem ameth istinum repraesentat: quae colorum varirietas 4nsgnem putredinum indicare solet. Immὐ aliquando excitatur singultus, ves ii conuulsio quaedam ventriculi; qui generatur, vel a copia humorum, vel ab inaniti ne, vel a repcntina repletione, vel ab acrimonia materiae stomachum vellicantis. Non potest enim fieri, quin ventriculus, dum sentit humorem malitia veneni corruptum, totis viribus noxiam materiam expellere conetur.Ab hac putredine maligni cruoris ad caput usq; pernitiosus vapor attollitur insignem generans grauitatem. Verum quia venenu per venas maiores dilabens, & partibus nobilioribus se se in Gnuans
142쪽
A nuans ieeur invadit. hinc fitivi tantus seruor ibi procreetur,ut paulo post febris ardes excitetur; deinde pulmones reliqua', partes proximas ita exsiccat; ut patiens veli menti siti assiciatur. Ubi vero virus totum corpus occupauit, statim signa propera tis intertius se se offerunt: nam ungues ob caloris defectum liuidi fiunt, & corpus refrigeratum grandinem veluti congclantem sentit, & tremorem patitur: cum in his partibus semper aliqua portio humoris acris ,&neruis molesti contineatur: propterea partes labefactatae,& a veneno superat facile, quod in se habent, effluere sinunt. Hine fit ut untriculus humore bilioso redundet, in quem totus sanguis a venenefica vi
. Reliqua etiam viscera exiguum alimenti exire sinunt, quod in sudorem fiigidum conuersum per totum corpus disseminatum acute paulatim egreditur ituncq, color eiusdem cutis plumbeus, aliquando caeuruleus, interdum etiam viridis armulans florem aeris conspicitur. Sic igitur canit Nicander.
- porro gue ex vulnere quaedam B It isti quae nunc inguis, nunc esse cruenta Cernuuin, ct nullum 'ineri qmlnd 72, colorem, Sed quae circumdatplagam caro, sarra a meos Toltitur xmeraeum rubreunda, aesta a visetur
Liuida, nonnunquam quodam velut brae ope glisu Praeterea quales ambastam carparebutia Exteriorestem sum Im emergere 'EGInarisbexoriens agam, o vicina putredo
Oecupat, ct tristem ciet inpraecordamorum Alipera quanaeoquia m vehementer, o gnea nexaratum corpus edit, misera incto ex gutture Noces Perstrepisant, . acan capuι vertigine nurat; Mutraq; debititas membra a retasit, fatigas, Elzams o tessem vexat caligo cerebrum.
et Arida suae sepe, extremosis flos in ungues,
Atq; hyberna Bisim cadu omnis grando ter artus ebri etiam Alis vomitus is pauidus ager, ins tmirante Haeseucumsudore maissit. Hambeus es A qaando euor, qua doq; mgressi Fusius ct interdum similam oribus aeris.
Praedictis addamus assertum AEti, qui nixus authoritatibus Meandri, & Authori detheriaca ad Pisonem, trad id it in demorsis a vipera mare,bina vulnera,& inde morsis affaemina quatuor conspici. Licet Baldus Angelus Abbatius retulerit hoc signum esse fallax: proptereaquod mas etia vipera quandoq; quatuor vulnera imprimere potest, antequam ei duo dentes cadat. Verumtamen Paulus AEgineta manifeste docet in ictu tam maris, quam taminae, duo tantummodo parua foramina impressa videri. Quam sententiam nostri viperarum venatores confirmant. Deniq; quoad signa prognostica,quando percussus a vipera adhibitis aliquibus re D mediis, & propinatis antidotis tonnihil quietis inuenit, tune illum conualiturum iudieabimus. Vicissim quando lauiora accedunt Symplomata,vi spirandi dificultas,s ciet rubor, inquietudo,sitis inexhanm,oris lator,somnus grauis,venarum tum syncopis, & virium dissipatio, tunc patientem pristinae sanitati nullo modo restituendum esse pronunciabimus.
143쪽
CAEp. 3. Alterantia quieto adia
OVAMVIS in omnibus Serpentum morsibus eadem fere proficiant, quae in capite primo huius libri fuerunt recitata,quando de vulnere inflicto a quolibet Serpente actum fuit. Nihi Iominus in prε sentia, nos imitati Priscorum mentem , pro singulis anguium generibus, pecuIiaria etiam pr sidia proponemus. Sunt igiatur,ex Parco, qui in virulentis viperae ictibus, medicamenta ad canes rabidos comme data praescribant: cum tamen communis sit harum punctionum medela, quam in Arte curativa docuit Galenus, ubi in ictu Serpentum duplicem medendi scopum proponiti primus est veneni euacuatio, alter vero eiusdem alteratio. Euacuationem moliri de
bet medicus per ea, quae vehementer attrahunt, a Iterationem vero per contraria se
cundum qualitatem, vel secundum totam subitantiam. Praeterea subdit Galenus, quae scitra calorem attrahunt, cuacuare, veluti sunt cucurbitulae, di alia huius generis, quae substant iam malescam, & veneficam educunt. Aliud genus auxiliorum e st illud, quod alterat qualitatem per contraria: nam si calor ingens secundum particulam affectam, vel secundum totum corpus persentiatur, tunc medicamenta refrigerantia praescribenda sunt Isin vero aegrotus a frigore patia tur,tunc calefacientia adhibeantur. ae medendi ratio ex Iibro sexto Dioscoridis desumpta esse videtur, ubi de curatione virulenti ictus ubertim pertractauit. Caeteriim si lubet ad particularia praesidia accedere ; in primis iuxta praecepta chirurgiae pars laesa supra vulnus arcte constringenda e st, non tamen tam vehementer, Ut torpeat: deinde cucurbitula apposita venenum confestim est extrahendum, si locusa fit eius id ferat, dummodo prius pars circa vulnus gladiolo incidatur, ut vitiosus ,&venenatus sanguis melius eissuere possit. LSin autem pars saucia cucurbitulam non admittat ; tunc scarificato prius vulnere deplumatus galli, vel gallinae anus parti vulne ratae applicetur,ut citius venenu elici possit: vel etia opportunsi praesidium esse fugere Ovulnus,si homo inueniatur, qui praemio allectus id praestare audeat. Legitur enim in epigrammatibus graecis, de caprea, nempe dorcade, cuius uber vipera momordit,& mox hinnulus accedens, lacq; sugens matrem ab impendente morte liberauit. Quidam arctis vinculis partem sauciam ligantes,eamq; amputantes vipereum expugnant virus. Idcirco Galenus narrat se Alexandriae nouisse agricoIam non procul ab vibet
habitantem, qui, cum esset a vipera demorsus in digito, illum statim arctissimo conis strinxit vinculo: deinde accurrens ad medicum sibi in v the familiarem, totum digitum ab ipsa articulatione ad palmam usq;amputandli prabuit,& absqέ alia ope sanus eua sit. Rursus nouit Galenus alium rusticum, cuius digitum vipera momorderat, qui falce, quam secvm sorte ferchat erat enim vinitor ab ultimo articulo partem resecauit, deinde cicatrice inducta, nulloq; medicamento sumpto, sanatus est. Alij in hoc affectu, solis ligamentis, & antidotis prist nam sanitatem recuperarunt.
Habemus enim, ex Amato Lusitano, quod puella annos tresdecim nata, per arua vagans,puncta fuit a vipera in pede,unde mater id animaduertens, eo festim eorrigijs ex R1 rutice Thymeleae paratis partem supra morsum vinxit, & puellam ad Amatum duxit: iam crus multis maculis liuidis variegatum erat, et tremores cum vertigine iam patie tvm inuadere caeperant. Tunc Amatus iussit partem profundioribus ulcusculis scarl ficari; de inde facta larga sanguinis effusione, emplastrum ex alijs contusis una Lutat theriaca paratum a stedio loco admouit,& drachmas tres theriacs in unc ijs quinq; vinime ratioris aegrotae piopinauit. Sequenti die diminum tremore, uncias quatuor succi foliorum fraxini exhibuit; quoniam hunc verum huius veneni alexi pharna acum esse
opinatur: sicq; his, & alijs praesidi js puella pristinae sanitati fuit restituta.
Non desunt praeterea pharmaca tam simplicia, quam coposita, quae in hac affecti ne in sigilem habent praerogatiuam. Prim4 igitur, si animum dirigamus ad simplicia: haec vel ab animalibus, vel a plantis desumuntur. Inter animalia ipsa vipera deglubra interaneis abiectis,& anguit Iarum modo, cocta non modicam frugem eo medentibus afert; cum eius caro facultatem possideat pellendi virus ad cutim: ratio e st, quia salo viperio a
144쪽
A viperina oinni veneno caret, cum illud tonini ad vesicam sellis, indeq; ad gingiuas de- -- , trudui quemadmodum partes venenatae huius bestiae ictai pplicatae, familiaritat
quadam ad se omne venenum trahunt.Anseres etiam, de anates, peculiari quadam prProgativa, vipereo aduersantur veneno: ideo Γ, vis horum amin ilium in tali casu com- mahia, mendatur. Item gallus, & gillina inultas habear partes, quae huic affectioni occurrunt . propterea Sextius cerebrum galli cun p sca, adiect3 pipere a vipera demorsis, Erisistratus autem cum vino propinat. Iin rib Avicennari et gil li, nec non reliquarum Fec rore auium praescribit. Deniq; stercus gallinarum, ad ciendum vomitum, in iure ab aliqui- cassiari. bus exhibetur. i ια multum adiumenti affert, ex Dioscoride, genitale cerui maris; sicuti etiam eo pilum leporinum mensura terni obuli datur. QDinais Gilenus drachmam coaguli misisti . hinnulorum, vel cerui probet. Mustelae venter salitus, nempe elux caro aceto ,&sale minatium. condita, ad mentem Avicennae non vulgariter prodeli. Amplius ex eodem authore, cancri fluviatiles, quibus deficientibus, in irini, nec non Scorpio assitus laudantur. Exs Galeno etiam sanguis fulicae cum oleo potus, quemadmoduin & sanguis marinae te- μειρακα. studinis cum aceto, non solum a venenatis medicam datis, sed etiam a mursibus vipe- tis.1 in , is liberare dicitur. Ex ranis etiam coctis, & uni cura iusculo sumptis amplis nutri fru- λὰ . Mὸ ctum a vipera demorsi sunt consecuturi. Mirum est, quod excrementa etiam anima- Exeramnalium in hoc casu commoditatis plurimum afferant:siquidem Dioscorides ipsam patienis vim mtis urinam tuusta: n commendat: cum linc, venena Omnia debellare dicatur. Avicen- ammatiamnas stercus caprinum ,&praecipue ni trianum in aceto decoctam , vel tritum in vino,
ad profligandumhuiusmodi virus, praestrioit. Alioquin butyrum vetus laudat, ac patientem sedere in vase la tis pIeno, deinde vigilare, Zc deambulare praecipit Si ad plantas venenatis Astibus conserates accedamus, vulgatum est medicorum dogma, quod herbis serpentu n ori inie ais,si 'creant,illascsse talis veneni antidotum. Quocirca legi nus apud Dioscoride ii de anchusa Oaochilo cotra Serpentes valde cri-cace, quoniam manducata. de in fauces anguium proiecta eos perimat. Avicennis solia radicem, & corticum Aristolochiae laudat. Aetius, pr. aequa urina cruenta prudeat, - allium deuorandum, & vinum meracu in praebet.Quamuis Diostorides, loco allij, pON Medicam. rum, vel porri succum, dimidiae heminae mensura praestribat. Crollius agens de inter- tiei nis rerum signaturis, aconitum cum vino tepido, demorsis a vipera, & a scorpione , ex piamis. salutiferum praedicat; quandoquidem venena interdum venenorum remedia esse constat: Bistonam Herbariorum, nempe britanicam, seu colubrinam,quia cotortis suis radicibus, conuoluti Serpentis figuram repraesciatat, Porta , ex hic signatura , aduersus viperarum,& aliorum scrpentum ictus commendat. Dioscorides semen brasicae tritum,acctabuli incnsura, de cli4 brasicae succum cum vino, Matthiolus vero bryoniae radicem exhibet. Item cassa si Fonte nascetis intractu Arabiae odoriserae, pariterq; costum arabi- Lib. t. cum ex eodem Dioscoride,vipcrarum letibus auxiliatu Citri semeno luccus,vi voluit Rhasis, punctiones viperarum sanat. Echium, siue viperaria, ex signatura seste Porta, Li. r.Matquia caput viperinum c sumine repraetentatur aduersus viperarum ictus valet, & pro- nat.
Nerea in antiquis Diostoridia nomenclaturis hac planta Alcibiadum cognominatur, o quoniam Alcibius a vipeia demorsiis solo huius plante succo satiatus fuerit.Item fraxia Asribius
V nus, de fraxinella, quae dictamnum album nuncupatur, intrinsecus sumpta, de extrinse quo rem cus admota Serpento fugant,atq; necan Ferula,ex Dioscoride,contra viperas in vino Hosanaos bibitur: obseruarunt cnim hanc muraenis esse iniustam, imino hac tactae pereunt hac de fuerit. re ctiam contra viperas commendatur. Ex eodemmet Dioscoride iuniperi baccae so. Lib.
Ita,&succus cuin vitio adhibentur. νυδε meae.
Nonnulli drachmas qu ituor melanthij praebeat, ne aegi otus ob talem ictum pereat. 3- - . Porta quoq; myricam, cx signatura, quia istio sit squarosis,uiperis perutilem praedicat. cap.7. Etenim plantae Serpentum squamas mnulantes ad eoruitidem ictus probantur. Aetius nasturtium tritum cum vino, Mathiolus succum radicis rubiae, de Dioscorides rubum in vino praestribui. Ramanus in csbo su .notus,deinde vomitu reiectus percussis a vip ra auxiliatur, dummodo theriaca Androin ichi poli vomitionem sumatur. Matthiolus scribit non esse omittendam radicem illius plantae,quam Gorkienses ab auxi liari virtute S rpentinam nuncupant. I. nino taxus arbor ab liis remediis snplicibus non est ar- ω Vitia crassa: si tu dem, cx Suetonio Tranquillo, Claudius Imperator censui am agens, edi ἀας
145쪽
Taxus o. cta proposuit,inter quae lioc erat unum, nihil aeque facere ad viperae morsum, qua taxi E γ advene arboris succum. Plinius efficacissimurn putat Tragoricanum. Alij ex Dioscoride, digia nuperaritis tum in liquida picc mergunt,deinde vinum, in quo digitus ablutus fiterit, bibunt.Τan dem semen viticis ab Aegineta, necnon radoaria,& gingiber ab Avicenna in hoc easu mirifice cxtolluntur. Vi rectiam aduersatur philanthropos, nempe aperine,ex signa-phitiij bia tura, ut voluiῆ I ita: cum lim planta flores intra globulos, quemadmodum vipera im γ' , tra ouoruni putamina foetum procreet. Galenus ex remediis rothei Heth, acetum,. - ω, Gucia a. iii , & potum, ad hemine dimidiae inensuram , laudat. At radicem Acori, &, Agaricum, necnon semen Alliar me una succo porri, vel succo cardui magnifieat Aui-
Inter composita medicamenta per os sumenda, Dioscorides in primis prascribit illud , quod recipit intrastrina ingredientia in vino cretico trita, scilicet dimidi uni acetabulum myrrhae, piperis, castorei, floris, & seminis portu lacae . Galenus uti lissimam Antiae putat antidotum ab Al ollodoro paratam , quae a testudinis sanguine nomen accepit: Antidotus comprehendit autem seminis cumini sylvestris acetabulum , sanguinis marinae testu- FApollodori. dinis exsiccati drachmas quatuor, sanguinis haedini tantumdem, coaguli hinnulorum, vel leporis drachmas tres : huius autem antidoti pollio ad magnitudinem olivae de. morsis a vipera cxhibetur. Iterum Galenus antidotum rustici medici admorsus vip abis, ri, rae i Un in prol at. R ipit autem trifolij, stachios, crui, seminis riitae sylvestris , arist avita is lochiae rotundae singulorum drachmas Oeto, qnae omnia cum vino mixta rediguntur in ,- EA. - rutulas, quaruin drachma Vna in vino, data Occasione, sumitur. Denuo Galcnus non, excludit a r edijs compositis antidotum ab Eudemo vcrsibus conscriptam, quaeAn. t. . ii, tiochi Philometris theriaca inscribitur, de constat cx drachmis duabus radicum Mei, dedi his ista serpilli, drachma opopanacis, acetabulo sciuinis trifolij, acciabulis duobus seminum pDomes. anili, niculi mincos,& apij,deinde omnia trita cum suffcienti quantitate vini in ro ri, tutas rediguntur, quae pondere trium obuiorum a patiente sum de sunt Amplius Ga-L,his in lenus inter medicamenta composita huic affectioni confercntia recensit antidotum is, O fidesiis quam Gallus ex Arabia reuersus Caesari obtulit. Integratur autem drachmis viginti
sali, quinq; farinae erui, drachmis sex radicum vitis albae, drachmis duodccim seminis rutae G sylvestris, dsachmis octo iridis, opopanacis, & aristolochiae longae, drachmis sex succis pauci as, gingiberis, cumini Acthiop ici, myriliae, eringij, succi cyrenaici, croci, ser-pilli, costi, & sagapeni. Ex his cum vino conficiamur ictu lae , cuae scrcussis a vipera in vino exhibentur. huiccianas amplectitur in hoc casu antidotum, quae recipit myrrha, castorei, pipcris,arsenici rubri singulorum drachmas duas, uncias duas seminis anethi, a Π πη . deinde cum vino conficitur. Actius componit medicamen cae carnibus canc rum a fluviatilium,& modico sale addito, necnon calamcntho sermat pastillos, quos in una. i l ra exsiccatos cum aqtia mulsa cxhiha. Amatus Lusitanus dum recitat historiam cui, a d Ea iuM D, P ς α vipζxa d Orsis, proponit hoc compositum medicamentum constans e& vncijs duobus Aristolochiae longae,uncia bryoniae,& laastulae regiae. Crollius propo- j H. . nit rei iudiuim contia omnia venznata tam thcraupericum,quain prophylaeticum ima. Abisa tegratii Π ζX Viperiis,quod apud ipsum videndum csLPMdietis addemus celeberi imam, . Andromachi theriacam tanquam antidotum antcsignanum:etenim cum vino,vel aqua . ῖό vitae, i lici cum flacccssu, in hoc casu sorbetur. Idcirco Porta fatetur in os vipem sc - Η drachmam thcriacae cum aqua vitae dissolutae a se inuestam fuisse, & bestiam semibo
spatio cxparasic. Si mcdicamcnta morsu vipcratum obstruanda contemplemur, simplicia ab animalibus desumpta primo scscosicrunt. Auicemias lumianos dentes adustos,. in puluerem
redactos, mortuique inspersos commendat. Dioscorides vrina humana calida vulnus 24. P- , se uel . vcrum inrcr bcitias primitus ipsa vipera proprio morsui consert: nam vipcrcum venenum morsibus impositum totum extrali it virus, ut magnes ferrum; licta caio bu '' ius bestiae sumpta illud ad cutim pellat, veluti lapis theramedes ferrum abigit.Nonnul-ris,. is, s igitur viperinum hepar Vna cum selle vulneri applicant. Alij caput viperae diligenter nisi ii is, amputatum, & per Volsci in pr0 Cusum morsui imponunt ca parte , quae ceruici iungufiiarii, turr l Oc enim modo VCncnum mirilice extrahitur: de hoc remedio Quintus berenus sic
146쪽
tiare aptam duamus opem, sceosin, medentes, Cui nocuit strepens fertur ea ut litius a te
Deribus meti, seriar quem auctu ima; rar; larises a cu tus Telephus hasta. Ranae qum, ab eriernis praesidiis non sunt accendae, siquidem Avicennas ex illis , nec Ranae mede non ex caseo veteri emplastrum ad hanc assectionem componit. Κitanides sanguine tur morsus testudinis marinae partem Iaesain illinit. Dioscorides pullum gallinaceum recenter dic viper sectum,vel stercus caprinum vino dissolutum ad modum emplastri parti imponit: eo Lib.6. in Galenus narrat quemdam medicum arua, & pagos lustrantem ad morsum viperae, & R. med. aliorum etiam serpentum, fimo caprino aceto dissoluto utentem plurimos liherasse Ar fac V. I O. quare non est mirandum si Auicennas scripserit caprinam pellem recenter ab animali detractam, &ictibus harum bestiarum supcrpositani iuuare.' InsuperpIanta alia remiata simplicia suptiae litant. Dioscorides enim abrotanum, ius allium, vel eius adusti cinerem adhibet, dum cum aceto emplastrum pro a&M s μέ parte componit. Ex Avicenna, luestris succus per os exhibetur, de ex eo , quod post expressonem remanet,emplastru pro saucia panicula concinatur.Idem remedium ex chamainela contuso ad mentem Diostoridis paratur.Paulus gineta ex cinere sit plici m aceto mixto emplastrum parat.Herba H Corso nuper apud Hispanos inuenta H ad morsiis venenatos,& in primis ad morsum Serpentis,quem Coris sua lingua nomi- s f AEnanrydest vipersessicax est hanc soric Cantabricam esse inuIti autumant Radix ebuli in vino clixata, & vulneribus imposita a Matthiolo,& emplastrum ex farina orobi cum aceto paratum a Dioscoride probat Tegimus apud filium fraxini cinerem cum succo siliorum permixtum, more cataplasmatis , conlcrre. Apud Iuinctam, in furfuribus cum aceto decoctis,& apud Dioscoridem decoctio rutae elixatis malagma paratur: Pariter Dioscorides galbano,& iuniperi succo partes saucias fouet. lia cortex,& ba cς Iauri,in Plinio, imposita, venenis Serpenti im,& maxime Sepis, Dipsadis, de viperae Olia Iaam mirandum in modum resistunt. amobrem Avicennas oleum laurinu,necnon Oleum, AEum mederii. quo deccista fuerint lauri folia approbat. Similiter laudat Sciniar, idest lactucam es, tur imbas nidummodo more emplastri administretur. Egineta lenticula cum melle cocta locum viperiris. prius scarificatum fouet. Christophorus Acosta lignum colubrinum in malabar na- GLArom. scens extollit, quod ita colubro assunilatur, ut qui id non nolit, aut die iIlud non vide- cap. 33. rit, si noctu ad Lunae splcndorem intueatur, vivum coILbtum esse existimabit: hoc ad viperarum morsus optirnum prauidium esse tertur. Quapropter incolae perama pr D'num ea. ficiscentes, ut plurimum lignum hoc cireumferre solent , cuin in illa Prouincia multae liarisam, viperae stabulantur. Aetius in simili afinii etiam desperat melisse solia,& ctiam succum una cum vino tanquam cuidens auxilium parti imponit: quamuis solus muriae cu aceto ab Aegineta non reprobetur.Origanum viride contusum praucribit Dioscorides. At Matthiolus radicem personatae in vino clixatam δε impositam,& Aegineta picem liquidam cum sale magnificant. Ex Theophrasto, panacis cliironiae radix in olao cocta adhibetur dum D partes,aduersas viperas, phalangia,& aliareptilia lini litur. Ex porro,&pane cu sale, ad
mentem Aetij cataplasma componitur. Sed Aminueta dec o pulegij saepius plagam
fouet. Sycomori solia cum pane miscenda, & extrinsecus admouenda iubet Aetius. Serpillo cum aceto Galenus, & sambuci radice cum vino Matariolus utitur. Scillam in aceto decoctam,& instar cataplasmatis accommodatam Dioscorides adhibet,qui, &serpentariam maiorem,stu dracontium commendat, cum haec planta caule glabro maculis fuscis, pullis, puniceis, & tandem vipereis consperso p ita sit: ex quibus signis Porta colligebat hanc aduersus viperas valere.Quare non est absurdum si Dioscorides scriptis mandauer it a vipora non feriri hominem, qui solijs huius plantae manus confricaucrit . Tribulus etiam terrestris tam intrinsecus, quam extrinsecus adhibitus demorsos a vipcra recreat. Hermolaus autem Barbarus tormentillam laudat. Tri lium hyacintho simile, ut aliqui scribunt, Vere flores emittens, semeuq: cnico sylvestri simile procreans, trifolium bituminosiim ab alijs ni incupatum, hoc in aqua decinuntiis, d c more lomenti, parti saucis impositum,dolorem a vipera,vel :i phalangijs excitatum, statim
147쪽
r initari statim sedat: sed rem miram animaduerit Iacobus Sylvius medicus, quod remedium Et j.Miis a laoc sanae parti applicatum dolorem illi similem , quem patiuntur demorsi a medictis,st ijs gen crat. Tandem Dioscorides vini free, vinaceorum,vel sarmentorum cinerem cum accio permiscet, hocq: lini mento partem ladani imbuit. lli aeter herbas quidan etiam lapides in huiusmodi a stione locum habent. Nam lapidcm Serpentis,demorsiua vipera suspendit Avicennas. Auius vero lapide haematite, & heliotropio utitur.
Insupcr mcdicamenta externa commica pro siil Wrando hoc veneno ab authoritat L. a.de An proponuntur. ccii ca a Galcno cmplasti u lx dictamno sacrum nucupatum laudatur. ιιαeat. Iq. Imriam prascribit c 'it hcmata ad in Oisus viperae,cx sagapcno, pipere, liquore cyren i-Lι. I 3- a I co, opopanace, galbano, sulphure in aceto disIolutis. AEt ius codcin utitur medicamen
to, sed postmodum folia unicae, vel ficus si ipcrponit. Dcntio Aptius aliud emplastrum ex cardamomo radice cring ij, sol pl. uic , pipcio, myrrha , S galbano conficit. Iterum idem author cx ccntaurea, hei ba pcdiculari, aristolochia, radicibus peucedani cuni Varia emia accio, in quo galbanum sucrit dissolutum, emplastrum fingit: Ruisus idem author ex is Da in ca .hri,herba pediculari,itaphilagria, radice vitis albs, aristolochin& bryoniae,myrrha, sinen Pώγ. & opopanace cum sit scienti quantitate aceti cniplastrum parat. Demum idem Atiui ex contritis camibus cancrorum fluviatili uin cum iride , calamen tho, S modico salitras illos conficit , ex quibus deinde lacte dissolutis emplastrum componit. Quibus prDOleum ab Oijs adiicndum est Olcum de Scorpionibus Matthioli,quo regio cordis& pulsus linio
Moryυοδ di sunt; natu prastantissimam op asterre so icta terum a prasi dijs externis composi- ηυ tis theriaca non est arcenda; cum parti affectae applicata mirum in in una CpetantiiHob. Rccitat enim Pareus, cum elici monspclluli, in plumiacopaea, in qua pro concinanda L ao. i. I 6. theriaca splendidus erat apparatus se curiosc, di incaute pertracita sic vi ram, quartim Parcus avi dicem inter unguem,&carnem pupugit, unde statim dolore suborto, ipse digitum su- 'ra Gmor pra vulnus arctissime constrinxit, ne virus ali 1, partibus distribucretur: deinde theria. hi quo rc- ca antiqua in aqua vitae dissoluta pio linimcnto usus est, at l, intra paucos dies hoc solomerio cura remedio plane conualuit.
μή fuit. Praeter remedia proposita, legitur in monimentis Theophrasti ut resert Textor quod cantus tibicinum fidicinum, aliaq; musicae artis organa modulate adhibita quia GT--δ busdam viperarum morsibus medentur. Idem Asclepiades modicus in quibus da plire. I neticis, & in cancris animi aegritudine laborantibus praestitisse dicituri acnim obser- γρο - uauit tales paticntes nulla alia ope, nisi symphonia, & vccum ccnccmu i csipis te Λ:medet V em m cst humanae naturae cum har monia con cnsus. Non , sesunt citam asu.Mumme Di F s Ocbiae, quae vcncno vis cico aduersari mihi bentur. Scribit enim Amatus Lusitanus p ς' ἐμη Norciterie octo imilliaribus a Fulgineo ciuitate ine patria Gentilis inrcipi ctis Avicenna, Cintui a I Qntem salubcrrimum, & aqua frigidissima scalciat cur conspici, in qua si demo si a vi- έροψ reni ab alijs 2 et rcntibiis, hos ae spatio, dc mergantur ι inde sani, di liberi egrediun-Gm 6 Π tur Opinatur autem Amatus Lusitanus hoc inde proueniic: quoniam excedcias illius G aqua, si igiditas caliditatem veneni viperei icii ingat, atque obtundata Clatissimiis Italop- - η se pius aliua prasidium in hoc casu admiratur: obsui uauit enim , dum ruri vcrsaretur, fir m p. lium agricolae a vipera in pede demorsum: unde pater senex ad clamorem silii accur-I' o tens, aicto vinculo, pidis digitum vinxit, ne vencnum ad superitas partes penetrare pr posseti dcinde, digito scar ificato cuni non mediccri sanguinis enusione, iussit sibi lo- ηυ ε . cum ostendi, ubi a vipera filius percussus fuit, quo cognito, ut laesuin pedcm ibi natus πώ b- figeret, impet auit; postea ducendo ferulam circa pedem, illius figuram obsignauit, des tW iunipto gladio,crctam intra vestigii lineana radens in vino dissolutam filio propinauit: si vi' quo praesidio iuuenis vomitione, & fluore alu i cor reptus, tandem sanatus cst. Quam- obrem Faloppius id ab occulta quada crctae illius pioprietate dimanas sc arbitratus eIi,
nisi velimus alacrere: quandoq; arena muscosa, d: alui fluxum, di vomitum excitari,scq. & cxcrementa, di venena cxtra corpus ti udi. Prster viperae morsum, virus a vcsculis gingiuarum exemptum, & sci eiusdem anumalis permixtum homines venenare potest. Idcirco Gesnerus, ex relatione Gerardi
Bouman, prodidit puellam quamdam, quae carnem, cui permixtum fuit viperinumini ij λὰ Varus , gustaucrat, in Opistotcnum, & alia grauassima symptomata incidisse, quae po-ὸ iij. in stea Vino copiosusiimpto libet aracst. I lcriam viperae adso exitiosum est, ut cons stim animi deliquium gener cet; pios terca quamprimum vomitus butyro igne liquato
148쪽
Hist. Sei p.&Dra c. Lib. I. I l
ε recitandus est, di vomitione iterum atq; iterum repetita, nulluln praestantiu S remedium inuehitur, quam theria ear quamuis Avicenas proprium huius veneni alexiphata
m cum inoscum elle arbitretur.
IV MENTORUM A VIPE Ri SPERCUSSORUM MEDEL R.
COLUMELI A de re rustica verba laciens , scriptiim reliquit bovem quandoq; tiper pascua vagatem tinproti id c sit per vipetam incumbere, qua graui lacessia onere,morsum bestip impii mittiTunc igitur pars ferro prius scari scanda est,&herba personata cum sale trita loco a flecto in ponenda .Alioqii in tuti or laudat trifo- A lium symoniacum , Odolem bituminis spirans; propici ea Graci illud Asphalcion voeant.Itaq; huius herbae succus vino permixtus faucibus iumentorum infunditur,& ω Ita contus a cum sale,instar malagmatis vulneri ini ponsitur. Vultim si tem DuS anni l Cr- τὰ δει rbam hane viridem neget; huius saltem semina suo tvmpore collueta & vino levigata νὴ Ititi, exhibentur, deinde radicibus eiusdem tritis cum farina, sale,&mulsa pals scarificata .. imbuitur. Immo ex aliorum sententia, folia fraxini cum vino,& oleo in fauces bestiarum in suaduntur, & extrinsecus etiam vulneri applicantur. Item P. Vegetius in arte veterinaria,monimentis mandauit remedia,quibus occur- Lib. a. e. s. rendum est vulneribus iumentorum a viperis insictis: nam cognito vulnere a pure es fluente, terra formicarum, vel ad aliorum mentem, terra talparum cum vino mixto
in fauces bestiae iniicienda est. Immo thymum cum vino tritum prodesse creditur.Qui μ-bus deficientibus, grana triginta piperis in vino, vel acutus ponticus ad pondus le-L,i mi unciae probantur. Rursus remedium est prssentanesi,hidiim,agnum,vel gallum maia . istare,deinde calentes pulmones una cum corde,& iecore parti sauc it imponere, ut i C tum virus a partibus penitioribus ad extimas educatur Cpterum tumore perseuerat elidem author vitem albam sylvestrem comburit, di ex cineribus lixivium paratum, tri4 duo, sextar ij mensura, iumento hibendum exhibet. Postmodum ipsum cinerem aceto permixtum instar cataplasmatis vulneri applicat. Quibus non conferrentibus par tem sauciam inurit. Demum farina hordeacea cum vino, sale, & oleo decocta par tem laborantem cooperit I hocq; toties repetit, donec iumentum pristinae sanitati reia stituatur.
PRODIDERUNT nonnulli authores quempiam dente viperae semel tactum, deia
inceps nulla alia venena formidare, oleum , qui iecur viperae conditum semel vorauerit,nullius imposterum Serpentis ictum pertimescere.Quet doctrina si v ritatem attingeret, id experiri illis bono esset, qui in dies non sine veneni suspicione vitam degunt. Praeterea , iuxta Nicandi i praecepta, cauendum cst primo ne homines somnum capiant in loco a Feris frequentato,& potissimum ubi Serpentes,& vipers di- uagantur. Deinde admonet,ne homo ieiunus itineri se committat: nam si forte a vipe- mmisistis ta percutiatur, magis patietur, quam si cibo repletus esseti ratio est, quia part CS nobi- nisi M.', Iiores nutrimento vacuae se minime lucri possum; nec non venae, & arteriae nouo cibo isti anondum repletae, venenum facilius admittunt: Indi autem itinctantes lignum colubri Ibs num in Malabar nasces secum deferunt; quandoquidelia,ex Christophoro Acosta inoc non solum morsus viperarum sanat, sed etiam ab illis praecauetivi paulo ante in medeata veneni vi perini declarauimus. Itaqι pro cautella , simplicia, di composita medicaamenta ad hi henda sunt.
Inter simplicia primum obtinet lacum se me citri sacharo conditum, penta pluiton, polium, hypericon, aachusa, scordiuin,& tandem illa omnia simplicia, quae ad me de
149쪽
c.7. lam huius veneni attinent. At cornua animalium, ex Eliano,&praecipue cerui, ncc- E. non ungulae asini, alcis ,&onagri non mediocrem videntur habere praerogatiua tri in is Quamobi cm hac latione diicti Indorum reges, in cornibus asini indici, aduersus grauissimos morbos, ct praesertim vcnena potare consueuerunt. Unde Hieronymus Mer curialis nostra aetate vir pcrcclcbris omnia fere animantium cornua contra veneniam
aliquam vim possidere existimauit: quod Priici id coniectantes, ex cornibus pocu Iasi fabres erunt: veluti passin apud Homerum, apud Plutarchum, & apud Xenoph. - tem legere licet. Causani autem, propter quam cornua, ungulae,&lapides animalium, ' reculiari quadam praerogativa, venenis reluctemur, Baldus Angulus Abbatius inue . stigare conatur, dum scribit animalia cornigera,quae insectis, prauis herbis,alijsq; anny malibus venenosis vescuntur, proculdubio portionem alimenta lena, vi caloris, ab C '' crentcntitia,& venenata separant, quae postea ad extimas partes,nempE ad cornua,de F ungulas tanquam ad excrementorum receptacula demandantur ;& ex his etiam lapides in animalibus generantur. Hinc postmodum inulti, collegerunt has partes contra rapis ηρ omnia venena maximam vii luteinpossidere . quapropter lapis in oculis ceruorum-- Fcuo rμθ concrescens commendatur; cum ccrui solo spiritu angues a cauernis euocent. Item inrum - lapilli in auibus, in gallis,&in omnibus fere piscibus inuenti mirae cficaciae esse , ' - ς creduntur. Lapis draconites ex Alberto, venena fugare perhibetur. Alii laudant lavast δὴ pident bufonis in anuIO pei forato gestatum, ut carne cottingat, qui,praesente vcncno, Lap/ partem inito quodam modo calefacere dicitur, ut ex hoc indicio venenum praesens CL maias in se cognoscatur. Qiiamuis alij resciunt authoritate Magorum ducti, adamantem sinustra parte dclatum, ut carncs tangat, vcncnis rcsistere. Deinde hyacinthum, & saphirum idem praestare multi asseuerant Idem quoq; de gagate lapide, ex Aristotelis au-C. . sν- thoritate, scribiturismaragdus vero in mensa dctentus venena debilitat,in ore autem ρ ius ad omne virus expugnat. Caeterima lapis prassius, & cornu serpentis, veneno praesente, moe et , nitorem conflastim amittere feruntur; sin venenum auferatur, pristinum splendore reiati . . cuperant: buius autem lapidis laudes Alberius Magnus enumerat:quandoquide hunc L. , iami Alexander Magnus sub cingulo ob spem victoriae, in praelus, gestabat. Cum autem ab . . i . Indis, & Persis victor reuerteretur,& in Euphrate se abluere tentaret, deposito cinguia Glo, Serpens ibi latibulans lapidem dentibus praecidit,& in flumen mersit. Id scriptum fuisse ab Aristotele recitant in volumine reptilium, quod nondum ad nostras manusia peruenit. Ampitu, ad huius veneni cautelam medicamenta composita non desunt ; ut μμ iIIud Auod constat ex ficubus, nucibus,ruta,& sale. Compositio autem paratur,velutita to p st e Ytat in hoc disticho Reusneri. Bisati Aummi obam, salis, o breue orarum
Id iuxta Rhasis sententiam,non solum ictus Serpentum, sed etiam caetera arcet venena. Nihilominus inter haec,primum locum theriaca,& confectiomithridatica sibi vindicant, quibus Rex Mithridates ad tollcndam veneni suspitionem quotidie utebatur. Tandem Conciliator multa admiranda de imaginibus serpentari, protulit, quae cum magicam potius, quam medicam artem sapere vidcantur, horum sermonem omittere
CICERO viperam tanquam ternam,venenorumqsentinam contemplans,in primis vcnenatam,& pestiferam appellauit. Hinc caeteri authores, & potissimum poetae nialam,sceleratam, insidiosam,acerba,horrendam crudescetem, cruda, tristem, lethistram, furialem,seram,& tandem a loco paraetoniam vocaverunt. Hanc ob eamdem rationem Graecis dotis labi, laetha lis vipera cognominatur, cum φouoccm de contaminatus, homicida, sanguinarius,& laethalis exponatur. Similiter apud Nucandrum legitur λχιι λβήλοι, scilicet venenum eiaculans: quamuis apud Graecos, hoc nomen ἁβολμ, praecipue sagittas pro iniens declaretur: nihilominus quoniam M v ne num quandoq; signisi at; propterea apud Herodianum, θηρέα ἰοβολα, nimirum ferae
150쪽
Hist. Serp. & Dra c. Lib. I. I 43
A vcncnum eia Iantes dicuntur. Insuper Latini colarem viperae meditantes, viperam interdum variam,&interdum atram, vel fuscam indigitarum. Similiter Nicandro
ποικιμιδιιραῆ , nempe collum habens varium vocitatur: cum Graecis δειν, , vel f ι ace uix exponatus. Alioquin alijs appellatur πε ανor: cum vi κον, vel colore ni
nigrum, varium, seu maculis nigris distinctum significet, quales in vipera colores O seruantur. Rursus Nicandro laiδαε nempe vipera iumOsa,fuliginosa,vel stam. mea dicitur: etenim que .sumum, flammam, & fuliginem indicat. Denique quando Uuidius viperam herebeam, & lerneam vocitauit,notandum est tunc hydram cum vivipera confundi. Ad finem omnia illa epitheta viperae conuenire dicuntur, quae Serpe ti in genere competere retulimus.
BNON desunt homines, animalia, plantae, lapides,&alia inanimata, quae an
mine viperae, tum graeco,tum latino denominantur. Primum Bellonius in Otaseruationibus, hominem Serpentes noscentem, & venantem Viperarium in digitauit. Echion,praeter herbam,quam inserius memorabimus,nomen fuit hominum; etenim echion fuit unus illorum, quorum opera adiutus Cadmus, Thebas aedificauit; unde postea Thebani quandoq; a Poetis Echionide , di Echionii passim fuerunt appellati. Huius viri meminit Ouidius hunc in modum.
Templa Deum mviri, quae quondam Harus Eebion Fecerat ex voto nemorosis abaei oluis.
Item Echion fuit statuarius ,& pictor percelebris a P inio summopere commendatus. Immo alius Echion fuit citharedus, secundum Iuvenalem, qui cauit.
C Hadie autem duo nomina Echioni,&Glaphyrus citharedorum fuisse seruntur. Pret rea Seneca in Oedipo vipereum genus nuncupauit omnes illos Cadmi socios, qui ex dentibus Serpentis in icnte Dirceo stabulantis nati fuisse, di mutuis vulneribus sese confecisse credebantur: canit enim hunc in modum.
Ustitis in arnus omne vrpereum genus Fratram caterua dente Dirce an.
Legimus etiam in historia PoIonia Gubi de antiqua,At bellicosa gete Sauromatica veruba fiunt, ex qua postmodum Poloni originem, genusq; suum duxerunt; quod huiusmodi populi a Graecis Sauromata cognominati fuerunt, deducto nomine i vipera , & cMMα oculos,quasi dixeris gentem terribile,& oculis viperinis insignitam,idq; duobus in locis eiusdem historiar, repetitur: cum, iuxta rei veritatem, apud Lexico- graphos hoc nomen σα α, vel σαορα ἡ, de -pος ο lacertam,&lacertum indicet. Quare illae gentes potius ab oculis lacertarum; quam ab oculis viperarum denominari debuissent Si caetera uirorum cognomenta contemplemur,non defuerunt in antiquis R D manorum familijs nobiles viri, qui referente Contareno, , perestur cognominabantur. Item Marcus Antonius Flaminius carminibus inuehit in quemdam Petrum cognomine Viperam. Pariter Antonius cognomento viperarius vir fuit percelebris,qui de bello Melitensi ubertim pertractauit. Multa quoq; bruta a viperis videntur esse denominata: quandoquidem ι γιδειω eaia tutum viperae denotat, &apud Suidam viperulam, nempe paruam viperam λgnificat. Alioquin a a Nicandro soboles viperarum, quasi filius echidis exponitur. Item Cerberus Inferorum canis vipereus a Poetis fuit appellatus: cum loco pilorum, viperas gestare diceretur. De hoc Ouidius sic eanebat.
Aliqui etiam chamaeleontem viperinum , ob cauda obliquitatem, nuneuparunt, nixi uerbis Plinij, qui aliquando scriptum reliquit, huius animalis cauda esse praelongam in tenuitatem desinentem, & viperinis orbibus sese implicantem . Sed mirandum est, quod interdum a Poetis vipereum nomen ad alios etiam Serpentes trahituri de in hoe intelia Epitheia a