Diui Theodoreti episcopi Cyrensis, Explanationes in duodecim Prophetas, quos minores uocant, iuxta interpretationem septuaginta. Petro Gillio Albiensi interprete

21쪽

IN O s E E. Uiurm,populum no dilectam, dilecti. Vos qui salutem estis adepti, qui Bab Ione reuertistis,iudicae matrem uera stram,hoc est maiores uoros,qui cotra me peccaverunt. Quia haec no uxor mea:& ego no uir cius C A P. I I. Repudium fctum est ex illa causa. Tale quippiam in*vetiimus in Esaia,nunc domus Iuda, cr habitatores Hi Esaiae. 1. a rufulm iudicate inter me, σ vineam meam, quoniam expectaui,ut sceret uuas,s strit labruscis ac tu inquit:

Iudicamini cum matre uestra:quia haec non uxor mea:& ego non uir eius. culm ostendit hoc diuortium no mum fuisse ad cum perdendam,subiungit: Et auferam fornicationem eius a facie mea, di adulteria eius de medio uberum illius.

Eiusmodi est a beato Dauid dictum Bonu mihi, quoα Ud. iis. nium humiliasti me,ut austum iustitius tuis. Huc autem se eruditurum, π fornicatione,Cr adulterio liberaturum pollicetur: nes id leuiter ed radicitivi hoc e medio uberii reuiacturum. Cor autem designat sub uberibus Ilium,ex quo proficiscinitur cogitata mala , inuidiae, homicidia, adulteria, ex bus ilia. Maximam opem stri dei institutatio,Cr disciplina,quae fornicatione eruditos libera docet

etiam eruditionis genera.

Vt exspoliem eam nudam,& restituam eam iuxta diem natiuitatis suae.

Diem natiuitatis uocat in Aegγpto uiuendi con uel dinem,ex versationem hunc desertam, mea prouidenis

22쪽

Et siccae terrae, di desertae similem eam redadam:& occidam eam in siti.

Per sitim non aquae penuriam innuit, sed diuinae prois uidentiae priuationem.

Et filiorum eius non miserebor, quoniam filii fornicationis sunt, patrum imitati sunt

malitiam. Malitiam hic idoloru cultum uocat.Et ut planius eius perfidiam damnet,inducit eum loquentem: Vadam post amatores meos. Hoc est, Idolis ferulam,a quibus omnium necessarioαrum abundantia mihi est. Et quoniam bonorum datorem ignorauit,merito adiungit:

Propterea ecce ego sepiam uiam eius insus dibus: di obstruam uias illius, o semitam suam non inueniet.

Haec sane ultio mistricordiae plena est,quae labora ut impietatem cessure mim.quae ut cognovit malorum experientia idolorum debilitatem,nam implorauit ea in auxialium in tempore tribulationis:σ adiumentum ab eis non sint quaeret, CT non inueniet.

Vadam di reuertar ad uirum meum priore: quia melius mihi erat tunc,quam nunc est.

Ecquis dei erga homines studium Cr amorem intues, non iure stupescas qui cum deus fit,morier dominus, uirum er sponsi se ipsium uocat, no domnum:σ quia Moris erga virum amor, I seruorum erga dominu invi

23쪽

I N o S E E. atus er uehemens essesola bine affectum ac studium inaeducere cupiens hominibus, stipsum stonsum Cr uirunt

appellat. Veruntamen crudeliter ingratos, Cr peruer, sanimis homines non haec ad rectum, Cr gratum animum erga deum habendum mouent,unde sit ut de illis dicit,

Et ipse nesciuit:quia ego dedi ei frumetum, S uinum,& oleum,& argentu multiplicauiei:haec aut argentea oc aurea fecit ipsi Baal.

Qitie a deo dona accepi ea ad dei hostes detulit ea re offensus deus,minutionibus agi sie eos frumento Cr uino ei e privatumum: er nequis ex infoecunditate terram Id borare arbitretu apposite addidit:

Idcirco reuertar, ta semam fiumentum in tempore seo.

Hoc enim est simul ac primum maturuerit, in messis ac uindemiarum tempore. Minatur etia se eam adeo ueste denudaturum,ut uestimentis etiam necessarijs indigeat. Eius uero,inqui amatores haec inicientes non ei adi mento esse poterunt. Cessationem item se illaturum,nem stos dies agere posit:omnems immoderationis er libidinis opportunitatem restincturum, ficuε Cr vineas conritaptum ore prophetico minatus est. Maam,inquit, cse ab idolis dixit accepisse me autem ignorauit,hora Iaragitorei ponam ea in testaoni rastris enim,dit,star uobucinibu er serpentibus perdit ex corrupta, Cr uestrant impietatem coarguent, Cr testimoniam oberent meae disciplinae,Cr correctioni. Haec autem mala perpetietur,quorinum Baalim id est idolis,cultum meum posteriorem duae , s xit:

24쪽

ax D. THEOD. COMMENT. xit ac ornatu uario, multiplici instructarios idolari rum dies egit. Quare inquit:

Ideo ecce ego seducam eam:& ponam illam quasi desertum.

Hoc est moribus implicari,uagari,tibi, captiuam mctum efficiam,hisin; omnibus bonis destitutis perficiam,

uerunt ciι consolabor eam in malis.

Loquar,inquit,ad cor eius:& dabo ei possessiones sitas inde, di vallem Achor ad aperisendam intelligentiam eius. Achor apud Sγrum Achar inuenius uero est,qui cum, sub isu filio Naue finium strissct,ac dona deo consecra re furto uiolasset, deo poenas dependitinam populus elim,

lapidationeflctu,nerauit. st uero illius necem in agnota scerent quantus turbas legis diuinae transgresse diluebat, luctu er plangore Dum putabant. Hoc propheta hic inaedica nam ut illi tum ex morte Acbar cogilouerunt,quam ingens insum sit legis uiolatio- etiam ex captiuitate hi percipient siensium suorum delictorum. Hoc explanatius ostendens,apponit:

Et humiliabitur iuxta dies infantiae suae:&iuxta dies ascensionis de terra Aegypti lcerit in die illa, ait dominus, uocabit me uir meus:& non uocabit me ultra Baalim:& auferam nomina Baalim de ore eius non res cordabitur ultra nominiS eorum. Non Asbrys secus,inquit, scrutent,utque Aegγptiis seruiemaeius insenui uocat in Ru pio diuersutioncm

25쪽

IN o s E g. Mer uitae exassionem in struitute. Attamen struitus eis boὰ no erit, CT plane pietatis erit concitatricisa etenim idola colere obliuificetur in captiuitare me tum uirum,eπ coniugem nominubit cuius animι fictum mutationem uidens, .

Disponam eis testamentum in die illa cum hestiis agri,& cum uolatilibus coeli, 5c cum

reptilibus terrae. Docet,ut non de bestiis,m volucribus loquitur, Ud de efrutis hominibus in omnia inuolantibus, more volatiab ,σ uenenatorum si pensum similibus. Cum induxit:

Et arcum,& gladiu,& bellu cotera de terra.

Deinde pollicetur eis aeterea bona

Et habitare eos faciam in spe.

De hae ste beatus Paulus loquitur: spe enim,inquit, salui Acti Mus. spes aurem quae uidetur, non est stes, nam quod uidet quis,quid sternis autem, quod non uia demus,sterumus,per patientia expectamus. Quod de Meloquitur,σ non de alia,ea quae sequuntur,restititur:

Et sposabo te mihi in aeternu in iustitia:& iudicio:& in misericordia:& in miseratioibus.

Quod Iudaeoru onagog ino in aeternu sto urit,sied ex Iudaetis π Getibus collecti ecclesii,res ipse temntur Illa enim perihi, proiecta est: haec cum stonsio coniunά ,expectat bona aeterna. Eum stonsauit,non in iustitia modo,Cr iudiciosed in in cricordia, Cr miserationibus Justitia porro, iudicio in t rarinam Mens,in ericorriata er m rationibus in eos, qui tγranno feruire coacti sunt, Iam licro, quoniam conuenientisiniam est ne eis b 4 ricordian

26쪽

x4 D. THEOD. cOMMENT.ricordiarn assequutis cliquo nuinere reminerari conseru' iratorem msericordie auctor subiunxit:

Et sponsabo te mihi in fide scies, quia

ego dominus. Simul enim ut ad christiani mam adeunt, Ilaim res solum idem reposcimus nam iustitia fiunt destituti, σὐα

iream autem fuscipiunt per lauacrum regenerationis adeo saluatore. Fidem po 'ides,in dei notione uenit. Post pro nificationem aeternoru bonorum praedicit eri cor poma dona etenim in essent terreni,er humi defixi, bratis,his magis,quam His dabunt operi:ex si criore loco adpromttit se siuppediriturum pluuium, Cr elaborarum, ut terra bona producit,cum ait:

Exaudiam coelum,cosum exaudiet terram, di terra exaudiet frumentum, uinum,& leum,& haec exaudient Iezrael. Deinde rusim immiscet Oritualia: Et seminabo eam mihi super terram. Hoc est ream agricolam meam efficiam, er iustitiam

feram.

Et mi ebor eius,quae fuit ab p misericors dia,& dica non populo meo, populus meus es tu:& ipse dicet,domis deus meus es tu.

Haec TFpice Cr adumbrare sita Zorobabel acciderat: expresse uero, Crucrintei Muri cΗRisetvs se hominem frest: m sibi ecclesiam despondit in aeteravim tum qui in eum crediderunt, populus fidelis uere extiterunt, ipse sicro eorum, qui ex animo crediderant, vocatus fuit

27쪽

IN o S E E. is deus,post bonorum promissa er lonsiones. Rursus deus

prophetam hortatur,ut mulierem adulteram, π in sceleribus uersantem diliga ut item per res ostendat imagine, et effigiem summi erga indignos ditani amoris.

Sicut diligit dominus filios Israel,& ipsi reae o A P. III spiciunt ad deos alienos, oc amat coeliones

cum vinaciis. Homines Idolis dedicati elusiniodi quaedam erunt conascere disti. Propheta, vero protinus imperatum perficit, ac quam mercedem mulieri pollicitus fuerit,exponit: erquu cu ea pactiones constrerit. Et dixi e inqui omnem aliam a me socierit fugeret, mihi mist integram feris rei ostendit postea imaginis exemplar:

Quia diebus multis sedebui filii Israel sine rege,sine principe,sine sacrificio,sine altari, sine facerdotio,sine manifestationibus,quae

Graece dicuntur δ' οι. Nam,inquit,ut haec cum prioribus amatoribus diuoristium sciens, holitiumque renunciaris, societate prophetatae ex holitio uti uoluit: sic vos abducti cr abstructi captiui in terram alienam,non a regibus, nes a sacerdotiabus curabimini. Cum non erit atare,quae sacra obiri, Crconfici poterunt neq; per sacerdotes,aut prophetas ostedi, er praesignificari petentibus folita erunt, unde quid

agend-r, non praemonDnabituri omnis pene eorum curatione uacabo. Cum uidelicet non aperte meam in eos curationem profiteborias prae me feram. Idcirco propherestaui cum in iere,in norijs Acinoribus versante,bab a bitabat

28쪽

D. THEOD. COMMENT.bitabat quid ,ut dominus iusscrat ueruntamen matrimonii conluetudine non utebatur: ex quo fit quod dominus non penitus sua prouidentia populum spoliauit,neq; tramen planam hanc populo Iaciebat. Σηλυς,diuinas prata dictiones nominauit, Cr quod summim sacerdos rationali iudicii rius δηλωσly, id est,ostentum accipiebat,er veritatem:Cr quod per quasdam significationes in illo fisctas sutura praedicebat,unde magnus Moses sacrae tribui benedices,inquit Date δηλοος-λ . Vt uero tristia uaticinatus est permisse cum his implicat cx utilia.

Et post haec reuertetur filii Israel,& quaeret dominum deu suum, & stupebunt ad domi

num,&super bonis eius in nouissimo die. Nam cum decem tribus, quae a regibus pro fictis a David defecerunt,proprium regem sibi elegissent, post ex

Babγlone reuersionem coniunctae, Cr coactae, unum ho buerunt ducem Zorobabel, ex Dauidica tribu procreatatum, ex quo diuinitus bonorum datorum fructum reporunt. Haec omnia priusquam fieret,plane sciens, prophetica uoce praenunciat: In nouistino die, id est, post ex elionem,er finem septuaginta annorum captiuitatis. Cubonasic praesigniscauit, rursus in scelera commiga accu Psationem in lituit:Veritate,inquit, Cy mψericordia priuabimini, i notione dostituti, nullum apud uos uiget mendacium,impune caedes sit: a lena expetentes in uectram rem conuertitis uxoribus alter alterius insidiamini. Inq; quoniam omnis terra uestra his sceleribus redundat ruta iam hostiurm multitudinem imitatim in sios, ut funditus

29쪽

I N O S E E. 27 pereunt,non solum in bonorum redundantia viventes, erarum, Cr volatilium more, Cr serpentum in pauperes iuuadentes,Cr ueluti quibusdam ulis suo robore Cr potarentia utentes .ueri etiam omnes alij,qui ut pisces nautae gant in uitae pelago. Tropice Cr per figuram reptilia crvolatilia potentes praeuixit, pisces uero inopes homines appellauit. Cum id fiet,terra iudicantibus, ex in ius vo cantibus destituta erit. Populus autem meus quasi sacerdos cui co c A p. I iis

tradicitur:& infirmabitur per diem:& infir

mabitur propheta tecum. cerdoti reprobato, Cr qui ex sua dignitate excidit,

sirentes eritis, mea prouidentia desierat, denudati, ac permultos dies in hanc mea disciplini trademini, una cru uestris prophetis medacia enuciantibus.Propheti nuc uocat pseudopropheti a cosuetudine,quae apud eos inualuerat. Nocti assimilavi matrem tuam. Docet,quam matrem vocat,eT Vimilatus est populus meus quasi scientium non habens. Nam cum in tenebras ignoritiae stipsos tradidissent,ut ne exigua quide lace lamnis ad dei notione perducetis fusicipere uellet, proprie

puruntur nocti tari caligine oppresse. Matrem uocat θ. nagoga,populu uero uocat ex hac ninos, hoc etia apud

Esaia inuenimus: Quis est hic liber repudii matris meaee Esi10.a

Quia tu scietia repulisti,& ego repella te,ne sacerdotio fungaris mihi: Θc qin oblita es legis dei tui, di ego obliviscar filio' tuont

Explicatius o landit sui benignin te er eorsi animum ingra

30쪽

D. THEOD. COMMENT. ingratum ferundum multitudinem eorum peccauerunt nubi,id est:ego eos,ut quum plurimi essent esciuili uero in me peccare per euerauerunt, quare eorum gloriam in

ignominiam conuerim.

Peccata populi mei comedent: N in iniqui

tatibus eorum accipient animas eorum. Idrit, Metent quae seuerunt, Cr filiorum peccatorum fructum uindemiabunt. Quidam dMut per Lee designari sacerdotes,qui cum ex sacriflchs oblatis pro peccatis certam quandam portionem fecundu Iegem acciperent,hoc beneficio cotarim peruerse, Cr scelarate uiuentes,accusare nolebant quamobrem ostensus dominus, ait, Cnonia in sacrifchs pro peccatis oblatis delicate, diFolute, Crindulgenter uersamini, CT congruum curationem labentibus non admouetis, horum delictorum, Cr iniustitiarum poenas dabitis,alienis gentibus ad caedem vestram truditi. Hoc docet munifestius,cum adiungit:

Et erit sicut populus,sic se sacerdos.

Id est, Similiter ut populus poena utarisceleris suffris retis,quia populli curationcm cum recepissectis, in furentit

inertia uitam traducentes,omnem male habentium curam abiecistis. Quare ait:

Et ulciscar super eum uias eius:& cogitatisones illius reddam es. Non solum pro iniquis operibus, sed cr cogitationiabus mulis poenas fumum. Et comedent,& non implebuntur. Exaggerari,inqui in eos inducam mala, qgemudinoae dum