Diui Theodoreti episcopi Cyrensis, Explanationes in duodecim Prophetas, quos minores uocant, iuxta interpretationem septuaginta. Petro Gillio Albiensi interprete

321쪽

limem percipitis Et ne hanc nouam praeceptionem virbia treminciam olim per prophecis maioribus, Cr patribus

uestris frequenti fime dixi: Nunquid non ista fiant uerba mea, quae los cuius est dominus in manibus prophetam, qui suerunt prius Quando Hierusalem habitabatur,ic erat abundans,et ciuitates eius Per circuitum: montana,ec campestrialia 'bitabantur. Vbi uero ita uetustitem declarationis propheimn οα stendit,docet singillatim,quae ad fluum cultum pertinent

Iudicium iustum iudicate,&misericordiam, di miserationem faciat unusquisq; ad fratre suum:& uiduam, di pupillum N pauperem non opprimatis, di maliciae unusquis Q se tris sui nolite meminisse in cordibus uestris.

Vestris,inquit,patribus dixi, in iudicando aequam,CTiu timsententiam ferrent .proximi mψericordia commota uerentum ustinentes graue uiduitatis ponduε et parentia 'bus orbatos ne potentia opprimerent: ne ex infirmitate pauperum opportunitates rei augendae duceret praeterea iniuriarim memoriam deserentiet ne ulciscerentur lacescsentes iniuria. Equidem haec ego dixivili uero nihil audiare uoluerunt ed,inquit, Dederunt dorsum suum contemnens. Ad plagas,quas accipiunt induruerunt. Dosurni enim contemnens doloris uacuitatem, Cr inueteratum morab ,et robustum uoculli ex metaphora feruo flagris

322쪽

IN ZACHARIAM. uerberatori ,qui ex hoc nihil meliores esciuntur. Et aures suas aggravaverunt, ut audirent:&cor suum posuerunt inobediens, ut non audirent legem mea:& uerba mea,qus misit dominus omnipotens in spiritu suo,in marinibus prophetarum priorum. Et facta est ira magna a domino omnipotente: & erit, scut dixit,& non audierunt eum sic clamarahunt, di non exaudiam eos, dicit dominus

omnipotens. Tempns mutu, nam iam facta quo futura dicit:clatamabunt,pro clamauerunt: σ,non exaudiam, pro non exaudiui,posuit.

Et eliciam eos in omnes gentes,quas uia rauerui:& terra desolabitur sEst eos a prae.

ambulante, di reuertente. E qciam,pro eieci: desolabitur, hoc est, solata est:id quod costquentia ostedunt:mutauit enim Muru,ac dixit, Et posuerunt terram electam in solitudine. Haec de inobedictitia, Cr poenis eorum patriam expuαcaustinec enim aequum fusci bis, qui acerbam feruitutem sustinuissent,σ paulo ante hac liberati fui flent,quiq nota dum urbem exaedificasent, eiusmodi rursus dura mi Lc A P. VIII.

ET factus est sermo domini omnipotens

tis ad me dicens:Haec dicit dominus osmnipotens:Zelatus sum Hierusale,&Sion

323쪽

sαλ D. THEOD. COMMENT. zelo magno, di furore maximo zelatus sum

eam. I

Hoc eum stupplicio allici, poenas impie tuis in me a Lmsse repetens. Zelum appellat iustim se . cum enim eius vir eset,a uxorem eam nominaset,iure nomen Teii uerbis addidisinum ita fie ipsum appellauit,cum in inceri. pit,dicens: Ego sum dominus deus tuus, detin zelotes, ignis con mens. cui,postquam ei irae causas attulit, in posterum pollicetur bona.

Haec dicit dominus omnipotens , Reuertar ad Sion, di habitabo in medio Hierusale,&uocabitur Hierusalem ciuitas uera,& mons

domini omnipotentis ons sanctUS. Ηxe opice post Zorobabel aedificarionem acciderat: Ponuero consio toris nostri in mationem,ueritu prophetiae omnes uidere potuerat. Item promunt sie urbi multitudinem incolarum praebiturum, eosq; ad afrctum, Cr exae senectutem perducturam, ut bacillis nixi, in plateis incedunt,Cr insolitis coctibus ast antrati etiam pollicetur pueris ex puellis plateas redundaturus esse, quod in urbibus bone habituis Cr frequeκtibus fieri soαkt. Hoc enim explanavit,cum dixit:

Adhuc sedebunt senes, Nanus in plateis Hierusalem,unus itussim in manu uirga suam retinens prae multitudine dierum:& plateae ciuitatis replebuntur pueris, oc puellis, luσdentibus in plateis eius. Dclade mcm facit uerborum suorum, sum potest,

324쪽

Haec dicit dominus omnipotens:Si imposisbile erit coram reliquiis populi huius in diebus illis, nunquid& coram me impossis hile erit

Vos,inquit,ad uestram paucitatem Cr inopiam restia Eentes,in horum bonora spem no inducimini. Atqui cum non ignoretis potemtem promittentis, sine dubitatione cui par est ea quae diratur,excipite,σ credite me omni tuitione populum meum procuratum: CP uti dis coactuin putemam terram reducturum, Cr in urbe Hierusalem aperte appariturum. Hoc enim ostendit,cum dixit:

Habitabo in medio Hicrusale, & ipse meus 'existet populus, Θc ego eius deus normabor inueritate,&iniustitia:haec dicit dominus omnipotes Confortetur manus uesiis,qui auditis in diebus his sermones istos per os Sphetaru,in die quo fundata est domus Giomnipotentis,ut templum aedificaretur.

cim meis pron os uos consoler,magna fiducia diuianam domum exaedificate , ut in ea legitimam religionem obeatis, II per eam diuinitus dona data recipiatis.

Quia ante dies illos merces hominum non erit in lucrum, & merces iumentorum non subsistet, di egredienti, oc ingredienti non erit pax prae tribulatione.

cum aediscatio templi negligcretur,inquit,hominum x α labor

325쪽

3ι D. THEOD. CONNENT. labor instuctuosius erat, Cr iumentorum merces inanis Crinutilis: omnes autem homines, siue peregre, siue domi

eflent,ut idue metu commouebantur.

Et emittam omnes homines , unumquen ad proximum suum.

Propter rerum diuinarum negligentiam, concitaui turaris inter uos, Cr seditiones exoriri siti. Iam uero cum uideo uestrum studium erga aedificationem, ante omnes alius nutiones dabo iιobis pacis donum: as etiam efflacum,ut pluuijs ex alto fluis strati prolixe terrae gibus ruamini

Et erit,sicut eratis in maledictione inter gen' tes domus Iuda,& domus Israel, sic salvabo uos: oc eritis in benedictione. Confidite diconfortamini in manibus uestris, quia haec dicit dominus omnipotens: Sicut cogitatis, ut affligerem uos in eo,quod me ad iracuna diam prouocassent patres uestri,dicit domisnus omnipotens,& non me poenituit:sic paratus sum, di cogitaui in diebus istis, ut besnefaciam Hierusalem,& domui Iuda.

Quemadmodum,inquit,poenarum metum ostendi,Crustionis minus intentaun. Sic bonis distensationibus memimponam. Vt uero in hunc modum eis animum addidit, rusus ad uirtute adbcrtuur,ex quae age da sint, explicat.

Isti sermones sunt,quos facietis:Loquimini ueritatem unusquis cum proximo suo ues

326쪽

IN et Acal ARI Am usritatem,& rudicium pacificum:& iusium sudicate in portis uestris:& untisquisQ malum

proximo suo non cogitet in cordibus ueae siris:&iuramentu medax ne diligatis, quia haec omnia odi,dicit dominus omnipotens.

Quoniam supra dixisse nullam utilitatem ex seiunio percipere, propter eos, qui arbitrantur,hoc sola deum coli,acobfici uari Atq; ubi omnem uirtutis Deciem ostentadit simul cum eis etiam ieiunium constituit:

Ieiunium quartum,& ieiunium quintum,&ieiunium septimum, & ieiunium decimum

erunt domui Iuda in gaudium, & talitiam, di in festiuitates bonas:& laetamini, & ucristatem & pacem diligite.

Non obscurum est quartum, CT quintum, Cr septimii, non hebdoniadissed mensis intelligi, quoniam decimum' adiunxit: Ieiunantes inquit,ne molestia asciamini ex i taedia cr finesta propter utilitate ex molestia nocententla ni uerm cx paci adhaeresi te. Est auton animadae

vertendum,alios interpretes, Aqtulam dico, Cr Theodoaetionem,Cr Sammachum non posivise quia tura,CT quinis tum, T septimum, CT decimum ieiunaresed ieiuniu conacorditer dixisseruarii, ieiunium quinti, Cr iciunire ficaptism,cr ieiuniu decimi,ut nulli dubiu Ot,quin quarto, quinto, eptimo, decimo mense ieiunare praecepist.

Haec dicit dominus omnipotes: λ dhuc ueanient populi multi, & habitatores urbium multaru:& cogregabuntur qui habitat ciui

327쪽

tates in una ciuitate,dicentes:Eamus ut de precemur facie diat,& quaeramus uultu GLAdeo nobilis, illustris erit Hierusalem,ut aliaru urisbium incola se inuicem adbcrtcntur,er exacuunt ad pietarum,ut relictis,quae habentnr in manibus,in hanc umbem conueniant,cz dei clementiam exquirant,cT qui', dicat:

Ego etiam ibo, cr simul irobiscum proficiscar. Ids Ναciet, non modo ex Hierus cm genus trahentes, ed etiam exterae nationes, exoptantes diuinum auxili- usequi

Et haec quidcin udumbrate ficta sunt, post ediscatiorinem sub Zorobabel ictum. Post uero dei, Cr conseruaritoris nostri incarnationem,cernere est mari terras id feri. His etiam consequentia congruunt:

Haec dicit dominus omnipotens:In diebus illis, si apprchenderint decem uiri de omnishus linguis gentium,& tcnuerint fimbriam uiri Iudaei, dicentes: Ibimus tecum,quia auadiuimus quod deus uobiscum est.

Sic sacros apofiolos ex Iudaris genus suum ducentes, Ammo studio requirebant, qui ex gentibus erant uocati, credentes pcreos siesalutem assequuturos esse. sic Phili penses dium ι Paulum desi rubunt: c Thessalonicensies, sis Corinthi sic omnes gctes,sic perbeatus Oncsipho in urbe accurrit,ut ei in rebus necessariis feruirense beatus Titus, Ac Trophimus usis ad extrema pericula eum μnt pesecuti. scd truncisi, in Iudari ex Babγlone reueraucrusret,quidi ex gentibus admirati fuerunt Iiberationε inusi: n,σ adii inutilem,er deu coriam se uera deum tarde

328쪽

crediderunt, Cr quosdam ex Iud ris consecuti fuerint,ab eis cognoscere uerritatem exoptantes,no aduersantur nori bas dictis quin etiam ueritnte attestititur. N am nostroruinus fiunt uetera. Similitudine aute conuenit imagine bais bere cura exemplari. Italsi apud Iudeos utras hic sermo existit, κω etiam noster,nam hora illa umbra fiunt. Sedia ea,quae deinceps restat explananda, edomus. t c A P. I X.

ASsumptio uerbi domini in terra H

drach di Damascus sacrificium eius.

Aquila interpretuus est ἐμ δαμασκω αναπαι ne cui που, Damasci requies eius

Quia dominus respicit homines: & omnes tribus Israel Emath in finibus eius.

Vel siccundum alios interpretes in Emath sinitima eis raedicit has urbes quondam impie uiuentes Hadruin, Damasicum, Cr Emath, ex priori errore expiatas sacra deo Actur u es. Omnes enim resticiens homines,non foras tribus procurabit. Hadrach autem urbs est Arabiae. Emath nunc Epiphanium appellatam sacra scriptura uota cui magnum Emisam. Hae igitur diuinae notionis lumine illustratae,bone tier laudabilia per equentum.

Tyrus 8c Sidon, quoniam sapientes Herut nimis,& aedificauit Tyrus munitione sitam,

re congregauit argentum,ut humum aurum,ut lutum uiarum: propterea dominus

poisidebit eos, di percutiet in mari fortitus

329쪽

dinem eius N ipsa in igne concremabitur. Videbit A scalon timebit:& Gaza d lebit nimis:& Accaron, quoniam costisa est propter aberrationem animi sui: N peribit rex de Gaza,N Ascalon non habitabitur.

T rus, inquit, sγdon diuit ijs fise effrentes, comunitis muris coiis lentes,cmni genere calamitatum aff

cientur. Partim enim eorum res maris eluuione, redun

dantia submergentur,partim igni consiumentur,deo hanc omnipotente contra eos sententiam frente. Quod uero ait Dominus posidebit eos hunc intellectu in habet Pomquam fici os adirina procuratione abstruxerunt, di ilae potentiae periculum acient. Asicalon autom Cr Gaetu haec uidentes, in siummo timore erunt, Cr cum Accamon perapetuo luctu se afligent,quonia confusa est T rus ob ubis

erration uniim sui,as etiam Guetae regnum delebo,et Ascalone ciuibus u cui costituam, ac lit Hienigenae eam,Cr Aetolum incolant, efficiam. Quod autem ait, culon non habitabitur, de hominibus illius temporis loquitur, quos in necem, Cr struitutem tradidit quare adiunxit,

Et habitabunt alienigenae in Azoto,& de

struam iniuriam alienigenarum, di auseram sanguinem eorum de ore illorum,di ab is nationes eorum de medio dentium illorum.

Correctio a deo adbibita beneseij mater est' hac enim alienigenae,sequi σ pristinam iniquitatem ,σ mpici rem relinquut, ' dei notionem recipiunt.Hoc stitim exinplicauit, em addidit:

330쪽

Et remanebunt & isti deo nostro, di erunt ut tribunus in luda: oc Accaron sicut Ies

buisus. religione ua, testates idolarum sacrificia, quiabus prius constrii erant,siub potestam procursionis diuinae sestsubi cient,cr prouidentiae dei se curandos tra dent ex ad Iudani adscripti, militer atq; quidam tribuni plebis praecellent imi erunt, ex cum incolis Hierusalem

honore adaequabuntur. Hos enim Iebustos appellauit, nam haec olim Iebus vocabatur.

Et ponam in domo mea eleuationem,ut nemo pertranseat, nem reuertatur: &nequas quam superueniat eis ultra abactor, quia nunc uidi in oculis meis.

Domum meum illustrem praestabo,Cr templum meum potentia se complebo,ut hostes bellu insere aggredientates non reuertantur,nec ad suos perueniant,bie ibide poenas dantes alij autem horum internitionem uidentes, domi manere timeant, contra populum bellum si cipere non audeant,quonia eos Ac in praestris curare constitui. Haec es ad finem peruenerunt sub Macchabaeis, Iuae DCr Ionatha,er Simone bellum administrantibus: nam post uictoriam constitutam exterarum nationum, urbes in suam potestitem redegerunt,er in lacum illlorum I daeos colonos deduxerunt,atque etiam ex illis ipsis multatos piam religionem doceri accis Trant. Veruntamen

exactus prophetiae exitus post conseruatoris nostri a uentum pate Actus sustinam nunc idolorum erroribus