장음표시 사용
91쪽
cΗΥRURGIAE Asa GNAE..T 'ac Tarra III. si uiui, &c. siiccus Astacorum, tum Sperneolae si per syringam iniiciantur sςpius, donec calor resederit, quo iacto, unguentis, baltariis&c. vulneratis, tam* punctura simplicem curare conueniet: Uerutum propter ea, quae una cum glandibus penetrarunt extrahenda, 1 tum aliis multis de causis emplastrorum Sticticorum usus contem- . Mendus non erit
Uerum refrigerantium magna ubio copia est, ut Limacum, Ranarum, Astacorum, intestinorum terrae, succus Sperneolum,& similia. Succi tamen herbarum Nympheae,Sol anni, Semperuiui Sueri heibaisio potiores habentur, rie p contemnendum etiam atramentum sutorium.Omium vero prsstantissimum parabis, ex accio rosaceo,& succo Astacorum inuicem mixtis: horum vero non hic saltem sed& in pulueris tormentarii ustionibus uti licebit. Accidit quinetiam non raro vulneratos perterrefactos aquae se immetaere totos, velis frigida vulnus fouere, quod ubi factum fuerit, sussiciet unguςnto ad ambusta superius praescripto curationem perficere. Sciendum Lethali, vilio. denici hanc ustionis speciem interim lethalem iteri, si calor interiora ac principalia mebra, ut cerebrii 5cc. petat, quo in casu salus nulla speranda amplius. Sin lethale adhuc mala non est, intrinsecus per . . xo potiones datas calorens estinguere epitendum est. Potiones autein totum estigeratoriae sunto aqua, lac, zythum, succus pomoru, prscipue vero commendatur aqua prunorum Cypriorum minora quae Germanicipartem vocant hola avino autem Umnino ar- . cendi erunt aegri.
do ex 'se Tot notorum Bellicorum nata. t curentur.
Maiorum tormentorum fragor, Campanarum senitus,Molendinorum tumultus, utpote excellentia& vehementiora sensibilia audiendi facultatem corrumpunt, quandocp S auriliquendam tinnitum est iciunt: nam auditus oretani structura subtilissima, iucundos tantum,lenes & harmonicos sonos sine iactura cepit, a reliquis acutis nimium* grauibus illaesiim vix permanens. Simile X, de oculis est iudicium, qui cum tantum luminis saltem requirent, quantum ad discutiendas tenebras sufficit, ab excellenti quom sulgore, ut Solis &Jgnis,&c. sacile destruitur. Hinc ignis Libitus e . tormentis erumpens, etsi corporaliter oculos non subeat, ciuia tamen subitus ac praesulgidus est,eos non potest non laedere. Dis 4o itaq; incomodis,quomodo mederi oporteat,paucis aperiam. Ubi aures tinniunt, Auricularum frequentes scarificatus fieri, Luna limia lora signa percurrente, utile erit,quibus si nil perfeceris,cucurbi-
tulas post aures appones: quod si ne sic concedit malum, ad venae . sub
92쪽
oculoruinas, Oculis praeterea assectis, conueniet frequens somentatio ex octorum cu- viciarum vel hordei farina a sursuribus non mundata, ut nimirum ea in aqua coquatur,&calidus vapor in oculos recipiatur, donec Ia- , chrymas fundere desinant, quo facto in canthum maiorem, aliquo Oli Latinni ties mane guttam olei laterini immittere haud infrugifera silerit.
t pliciter quis refrigerari potest: nam refrigeratio alia est ex
diuturno usii frigidarum rerum,ut inambulationem aqua si i- gida, quae non potest non consequenter defluxiones in artus cominii heraiso. cit e. Alia refrigeratio est, ex hyemalis frigidi ambientis gelu fianis differenus, cta quae finita hyeme, sere in manifestum morbum degenerat. Est Sc tertia species, quς essectum suum statim prodit,ut cum mors si tim eos apprehendit, vel membrum aliquod in totum perit. De restigerationibus, quae vel hyeme, vel mora in aquis seisidis contrahuntur,qua . mulatim in alio morbos abeunt, quia io Medicorum potius,quam Chyrurgorum opera sanantur, nihil illa praecipere animus est.De ea tamen specie qua manifestum malum statim fici on tam medicis quam Chyrurgis propria,in praesen- tiarum quaedam docere conuenit. Quoniam autem serens in locis, quibus morbi Dequentius ac peculiariter quasi sunt, optima muli uremedia habentur, tamen in hoc assectu longe alia ratio est. Nam apud Alpinos,Helvetios,& Monticolas,rude hominum genus, hie affectus seequentisi: est,apud quos tamen nullum adhuc utile repe- rias remedium, anilia, puerilia,stulta omnia sunt, quae apud ipses expiscari mihi licuit. Ego qua iis in loci aliquandiu commoratus, 3o expertus stim, proponam. Membrum ergo extremeres igeratum, mortuum esse dubium non est nam ad pristinum statum reducere
illud impostibile est,sed putrestit ac decidit,quasi in lepra. Etenim
sine controuersa constat,lepras frequentes ob restigerationem se rationc ri .Quamobrem ista membra cum siti ablationem necessario osteἡ- ,σdant,nil in eorum curatione sudandum erit, sed omni studio in id . incumbendu, ut emortuum 2 sano separemus, ne pars syncera tra- batur:quin hoc tentandum, ut quamprimum ad deperditi restitutionem properemus,si modo id restitui possibile sit: nam in digito vel simili membro,seustra hoc tentari quis ignorat. G
Medicamenti autem eius quo utimur descriptio haec est. mPiperis longi,Cardamomi, Granorum Paradysi ana 2, Euphό bii 2 4,Maltiches,*j... redigantur in Pulverem, ac coquantur in . . Vrinar
93쪽
car Rr VIAE MAEONAE Tt sc TaTrs III. 83Vrinae pueri, vel hominis Russi sextari js duobus, donec octaua pars superfit,pbst colentur,ac eo quod superest,membrum res, geratum,ter quotidie ungatur,&abscedet mortuum a vivo,Pbst per v .suum avnguenta vulneraria claudatur vulnus. Mira huic unguento cale- momio a
faciendi vis inest:nam eo aliqua parte peruncius, mirum si illa die 6 4-mgus sentiat. In pDecauenda vero res igeratione, livariis varia usurpantur,pelles ab aliis,ab aliis corium ,ud omnia ista longe superat, Papyrus complicata, calceamentis ac tibialibus imposita, Papinus omnem acris inclementiam in extremo gelu arcet, omnes pelles,ae contra irigus. coria antecellit,stit ne humedietur,cauendum Quibus omnimoda retageratio ad mortem usi penetrauit, is Theriacam & Camphoram cum aqua vitae mixta exhibere,ac instratis componere utile est,Zinziber quo p 8c Calamus vino inco- ista mirifice pota prosunt. Item aqua vitae,in qua crocus intabuerit. Aromata praemansa frigus arcent,&c. Praeter haec nil de restigera Ahomata M.tione curanda,vel praecauenda penes me est, sed susscientis a sine gusam pridubio in omni easu. Notandum deni Q quandam remetionis O cie esse,quae tam periculosa,quis ipsa est, esse non cernitur,sed ea detenti,plerum per innum extinguuntur. Membra deni re-,6 Mgerata leproserum instar insensibilia essiciuntur, ac magnis re- Digerationibus sere curanea mala,scabies cilicet, Psera,&c. succedunt.
Ea si simma fide,accuratissima. diligentia, tribus his libris to
tum vulnerum curandorum negotium tradidimus, tame quia& alii quidam idem stadium decurrerunt, sita singuli placita pro-o3 ponentis,admonendum duximus, nostrum scriptum,& certissi. mis sundamentis niti,& absolutissima experientia contineri. Nam etsi Chyrurgorum,quaeda cautelae nondum ei nobis expressa sunt, tamen nihil de operis perseetione detra stita puto, cum usus, exercitatio ac experienti quIm scripta de hs admoneant redhius. Nam quae ex libris distuntur, verarum cautelarum, seu obseruationum nomen non merentur, sed quae usu & exercitio comparata sunt. Ego qus hoc seculo certissima,optima,nobilissima sunt,scripsi, noinucius p0steriora secula plura obseruatura esse.Nam hora,dies,ammis, seculum, noua semper produnt, quae omnia sci ipsis mandari nequeunt, sed ad obseruationes reseruntur.Ita situ illis nostram edicinam applicaueris commode, seruationum usiam cognosces. Sic miranda saepe vulnera fiunt in cladibus, de quibus nil apud antiquos,vel recentiores seriptum inuenias, is pesticulariter me- . c deri
94쪽
k niti fiali dum,tu si specialem seceris,curandi modum inuenies. Nam hic a deducatur, usus elucescit, si temporis,oegri,&zimo omnium pateticulari 1 . ratione habita, medicinam seceris. Quin non raro vidi,adeo miranda vulnera,quae nulla unquam medici industria curari potuis s. . sent, nisi optima remedia praesto sitissent: verum ea est naturae industria, ut si aptis remediis adiuuetur,sae omnia disponat,ut medici diligentiam plurimum superet. uare sedula navanda opera in praestantibus remediis conquirendis, pbst in experientia ac naturae cognitione non minus laborandum. Obseruandum etiam, hy- 1odropicorum, Ietericorum, Arthritide, ac Podagra laborantium
Vulnera, exsiccandae aqua',ac sedandorum tumorum rationem re-
Hiimiditas quireremam ubi humiditas peristi triaunquam speraueris vulneris di estitu glutinationem. Sic Paralyticorun ac Podagricorum vulnera,m gnam medici industriam requirunt: nam pro subieeti diue sitate U' euariant. Nunc salubria sunt, nunc noxia nunc curatu facilla,nunc dissicilia. quamobrem Medicos peritos in consilium adhibere tu tissimum fuerit. Hactenus omnia quae ad Chyrurgiam pertinent, abGluisse mihi videor, tanta quidem diligentia, ut nihil desiderare posiis. Nam usu, exercitatione,experientia, tantum nactus sum peritiae, veplus nemo unquam, pauci tantundem adepturi sint. Nil ergo te moueant, quae Dodiores bullati contra me eblatterant: nugs enim, sunt&noenis ac de rebus illis inexpertis, inania verba, quibus nil nisi Doctoris titulum praetendere possunt: sed de his satis. as
- Bsoluta iam nobis est Diuina gratia vulnerum Gyrurgia,
ri non qui de omnibus iacitura: se se γgoqinmcli Ora sciunt, ut ea prostram,ria amai trita rogo. De incis Oscriptis, hoc vere pronsciare possit, satissa per ira usu, ac exercitatione comprobata esse,i cillum qui paria postis .videre ut liceat opto. Gloriari aeta. hiri reliquis familiare est,& promptum alios praesecontemnerer verum si res natura, o , apstu, ae e peri iux magni Hi mi urentur nisi orsan non minoreto. Unicum hoc studium λ μ oe testor mihi fuit damna aegrorum praecauere, quod dum conor, variis me expono iniurns. verum Pharis eorum, ac Hypocritarum istorum calumnias nil moror, quibiis nil nisi controuersas serere propositum in. Medicis praesenti opere me satisfecisse pedita. sum habeo.Etsi enim polito,ac arduo dicendi genere usus non sum,nil admodum resertui te isti, patri ac Vernaculi lingua, quae Helveticaesi, quam Rlaetorico stylo uti malui. cij nisi Helvetius fuit. quod sussico ad opera citriam meam .i co orbi proponendam qua& Medicis& aegrotis innumeris adhuc prodesse animus
est.Rogatos interim Medicosonanctu lim, meai, D i, meam in illustranda medicina oporam meliorem in partem inicissetentiar. Ego vicissimilli somnia lausiasor lictainin Pracii cooper tulit veram verae Medicillae cognitionemex animo precor.
95쪽
PHILIPPI PARA CELSI MEDICI C L m
. risii ,pars Secunda,de Uueribus cognos scendis, & curandis.
manorum, Irinstaria MEO Leges Archi. o duci Austriae, c. Dominos Clementissimo.
senae respectu, a mundi us p origine, morbos ea rum. causas mortalibus omnibus communes esse voluerit. Hinc Iulium Caesi Augustae Maiestatis Iul:Caesis tuae antecessorem, grauissimorbo confli statum este Historiae testantur eius succrebres omnes morbis, plerosin vulneribus extinctos este,docent,omnes remedijs indigui, iste neminea Medicinae ditione liberum suis te legimus. Quia, inquam omnes sub iugum medicinae missi sumus, imo ipsi quoque Medici ei subiecti sunt,rationi consentaneum est, Medicos maxiα Omnrisub me in morbis praecauendis, ac curationibus eorundem, occupatos esse debere. Quod ossicium Medici cum sit, REX INVIc T lssio multin E, Imitationem Medico, nisi ubi genuinae Medicinae sontes perspexerit, necessariam non esse, extra dubiu esse putomam comopiis dia i. 'se' nionibus, cotradictionibus, ac sectis Medica facultas abundet,interim autem de aegri corio res agatur manifestum est,eamquς vulgo in scholis traditur,ac in chartas resertur, veram medicinam non esse. His de causis ego hunc secundum Chyrurgiae nostrae librum scribendum suscepi: in quo abs* omni errore,vel contradictione,& artis Sc naturae possibilitas declaratur. Et quamuis non ignoro, qualia sint aliorum de istis iudicia sutura, maxime ubi originem, &causas ulcerum quas nos assignamus,censebunt:nedum curationes quas plane non intelligent. Verum ciam consydero erranti nil nisi
suum dogma placere, oc omnes siti similes fieri in votis esse, ipserunugas ne pili quidem secero. Ego Canones ac Methodum,alia. Pseudomedicorum scripta aliquando Sc colui,& honoribus prinquutus sum. Sed cum &- o alios mecum viderem frustra sudare ac laborare,de alia ratione cognoscendae ac faciendae medicinae inuenienda cogitare crpi, quam multis tandem laboribus ac vigilius consecutus sum,quibus parcere maluissem,si vulgatam Medicinae methodum certam ac firma
96쪽
perspexissem.Verumenimuero, indulta ac previlegi: a Mediiis cob atoribus co legiis, iam olim ab imperatoribus concessa, iam ab iis usurpantist, si 'φπιδ' quos adhuc elioribus intricatos esse manifestum est,quos in Grorum perniciem agere quotidie experimur, adeo, ut si iam certo constet,aegrum medici inscitia periisse,tamen Rescripto legis Aquiliae sLex Aquilia. excusetur Medicus. Preuilegia non damno,sed ab immeritis usu Mediciolim pari doleo. Consulem Romanum quondain Medicos interfeci', RQ δ PMi Murbe expulisse memoriae proditum est, lubd impune quem p i terficere nemini licere vellet: quod ide si & iam caueretur, de multis aegris melius ageretur. Verum donec huiusinodi immunitati- ει bus imperiti gaudebunt, nemo ad Medicinae persectionem Un a trabit. De meo scripto ut loquar iam, Oementissime Caesar, nollem quemcp putare, me contradicendi studio, vel ex petulantia aliorum canonibus reiectis haec scribere:sed hoc potius sibi persu deant omnes cupio, me quem metipsum meorum operum ratio' nem reddere oportet, quam longissime ab errorum labyrinthis, abesse cupere tum pubici commodi grati meam diuturnam exporientiam aliis quoque utilemreddere conari. Hos autem labores meos,sub tuae Augustae Maiestatis nomine apparere volui, ut meserga tuam Maiesta obseruantiae pignus esssent: tu. vicissim mei sed meorum. laborum patronum ageres. Sperans ne & T.M. &Reipubl:laborem nec ingratum,necinutilem simpsisse. Datum Augusta u. die Augusti, - noῖα Μ
subditissii Theophrastus ab Ignem heim,utrius p Medicinae
97쪽
vi A ab ineunte aetate salutis aegrorum supra queundici positi studiosis fiat quomodo illis impendentia
pericina auertere, semper meditatus sum. aequo pactos dulis comparandae rationem, quae Diis acinor talibus placeret,ostenderem cogitaui. Quo in labore . .
dum vertor,omnia omnium, qui ante me fuerunt scripta relinque scripta mi
re coactus summamnil utilitatis ex iis consequi fas erat, quod nullis certis inniterentur sandamentis, sed omnia rimarum ac rudera plena es lent. Nauseam soran haec tibi movebunt amice Lector, sed mihi crede, omnias cile certis Eargumentis confirmarem, si tibi minlestum non esse scirem. Adhaec Medico cui aegrorum salus cordi sit,haec sim auditu non ingrata sunt, utpote vera. Iudica quaesoL: benevole, aduersarii mei quales sint dii causam inquirere ne pigerimentinem sane inter omnes reperies,qui aegrorum salutis cau-ia,me odio habeat. Deum precor meliorem illis mentem insuncit, se metuo ne illorum corda indurare velicitam enim bilis in illis turget,ut nil supra. Boo radices paucis exponam. Non medicidii,sed pseudomedici, si tantum lucri ex me haberent, quantum in- Para ut . . commodi ex detectis ame illorum erroribus, sesitium nunquam, nmihicrede inuiderent, sed tam* Dianam quandam colerentia a macte virtute Lector, ad laudem ac Medicam perseetionem - summam enitere, ac nostra repta sinest iacto iudica,inuenies quae legisse non pigebisi i i Vae.
98쪽
sin vicerim Chyrurgiam Prooemium.
vΜ Chyrurgica scribo, plerique me Medicis comTRARi uri appellant, me. illis ex opposito semper constituunt. Ii quidem mea stillentia benedicum in illis contrarius sane sumini naturae interim funi 'limus. v. um iam iudicium esto,an si naturae simi- liaris su non immerito illis contrarius dicari Malo ego tamenn turam me non accusare, quelm eos qui naturae contrarii sent. πι--Me lar ὐπι rum offendat quis,quomodo contrarii nomen mihi c5ueniat, dicinam artium praeclarissimam constituo,eam ex si is artibus, Philosephi Astronomia, Chymia,Physica, ceu e fontibus peteth ' , damasiero:an non haec naturae consentanea sunt relinquitur uisetur iis tantum me.contrarituri esse,qui non ex Lumine naturae me dici extiterunt.
Adhaec illud frequentissimὰ mihi vitio verti audio,γὀd pese m
manentem mansionem nullam habeam,qubd stillicet non postse ' nacem,quod mei contrarii faciunt, domi desideam. Sed cilma L C. ac amico intimo Di Zacharia Pirer intelligam, Medicum in indicus Per. Iureconsultorum libris perambulanum appellari, ex vi vocabuli S colligere possu ,medicos non intra moenia nasci,sed peregrinati nibus perlici. Ita γ ut paucis dicam: tantum inter me ac illos inter- est,quantum inter nigrum & album. Ars haereditatenon comparatur,non Aialectione librorum, sed Ruminatione ac masticati ne,hoc est, usu ac experientia, quae non domi, sed extra fieri dobet, perficitur. Quare si quis me illis contrarium dicat, ad alium ' iudicem non prouocabo, quod tale iudicium mihi honor illis visco sit. Dicat quis ectene secerim,an peccarim,qubd peregrinati nibus meis didicerim morbos ac vicera curare, ac quae anteis aduersarus male curata sunt,restituere: Ista ne cotemptu mereri quis putet esto, contemnat quis, contemptum hunc n5 ex res indi late,sed inuidia ac scientiae odio esse, quis non cu ipserum mei philosopho pronuntiet Qui scientiae vincii lissem esse ignorantiam prodidit.
Quamobrem cuDiuinabem: gnitate tantam rem experientiam ηοadeptus sim, quam & utili proposito aliis comunicare animus est, quis aequior iudex non meus Unatus commendet,ipserum. c lumnias reprimendas iubeat c Verum illos nil moror amplius, si nostia
99쪽
cΗΥ'VRGIAE Masa e TR ac TaTrs I. 89 nostra non placent, suam pingant ac fingant sibi Lucretiam, vel si malunt,Troianam Helenam: sed cum non scriptis saltem,sed &
Pere artis cognitionem testatam facere medicus debeat,nil illi in pedient,quo minus vinum mihi sapiatia eLectorem monitum s ac rogatum volo,rem,non verba: opus, non loquaci. taxem ut spectes,& eris nobis aequior.
O vA dogmata temerarii ingenti argumenta esse,
i omnibus decantatum est,nec mihi ignotu, sed aequil tas in istis normae loco esse debet: nam consuetudo ars non est, sed Ars illud vere dicitur, quod opere Consumido α - - ipso demonstratur Itaque consuetudine relicta,non non est Ara. statim ars repudiatur. Verum hi mox nobis obiiciat quispiam,&ante me etiam ulcerum curandorum ac cognoscendorum rationeio cognitam Lue, nec medicinam solum mihi, sed ante haedseculamatis, ac nunc quoque plurimis cultam esse. Huic nos resiponden dum hac ratione ducimus, Originem 5 causas vicerum li neminevnΦ ante nos ex veris sontibus traditam esse, quod consequenti rera, Medici
sermone patebit. Adhaec ulcera curata non negamus,at quomo- γ M do ut ex decem vix unus curaretur aeger: adhaec tanta temeritate in aegrorum perniciem, quiuis quodvis attentaret: quae mala exti et e nos a oratio sibi proponit. Praeterea quae de causis & origine ulcerum ab ipsis prodita sunt,tam pugnant cum eorum curandi ratione, ut nil supra. Verbi gratia,remedia quibus utuntur, sunt 3o Mercurius, Lythargyrum, Alunae, Vitreolum, Minium, Arugo, Terebinthina, Resina, Gummi,&c. Ista quis mihi intueatur sin plicia: Mercurius quomodo in Choleram, Pituitam, Melancholiam & sanguinem agit S similiter de reliquis. Iterum, si Choleram cathartico deiicias, an ulcus curasti,edoce, quem vicere labo-as rantem, tuo Rhabarbaro, cortice sambuci,Clystere,Rosarum sympo,&c. curasti Quomodo ergo dicis, causam veram te ostendisse Catharis es, ulcerum,ciam iuxta tuos Canones ac Regulas ulcus curare tibi sit impossibile Purgas,sed causam non tollis: ystere aluum soluis,at mali radicem non attingis: per podicem inutilia extrahis, interim , noxio corpore ad Ulcus conquςΠxe h . OSed originem seu primum ulcerum sontem quem tacis arni mirum. At dicas nunc, si in Epate mali radix est,cur non illic vl- .
100쪽
dicorum probationes ridiculae. Vulg res Modici Unde sua remedia lia. hemia Ginilaeum&Mercurius sat Medicorum OMMedici. si
'o ps ac FI 's Ec UNDAE 'IRTIscus fiat, vel in splene si eb originem resera verum vel sub axillis, vel ad inguina,&c. certo scilicet aliquoin loco cur quaesis si 1 capi te humor defluit, pituita sciliGelbilis, vel alius,cur non potius in ca pite,quam subiectis partibus ulcus ficit: an ne inter defluendum cam nanciscitur acrimoniam Sed respondes : sic scinptuni in smeo codice est:Emo,&c.Item sic pro lectione prose rem asseremteaudiui:itam sic se habet. O miseram consequetiam, si sic res comparata esst,ut in libro descriptam legis quid causae subest,qubd non sinentur aegri et Uerum remedia vestra contra ulcera ut tandem sucum aperiam ab aniculis, rusticis,agyrtis, carnificibus,quivo instros Canones ne viderunt quidem didicistis, emendicastis,siiss rati estis. Si tam certo originem tenetis, cur non ex vestrae artis fundamentis formulas remediorum descripsistis c an emendicari oportuit Sed quia sundamenta claudicant,illinc nil boni eruere potuistis. Vestros codices tantopere praedicatis. sed mihi credite: U. Si Lignum nam totam ligneam secistis artem Si Mercurius non essent,iam rari essent Medici, qu estAsinus caeruleus rarus. li si istii duo remedia sola artem perliciunt,quid tanto librorum ace uo opus est D. Brand certe saepissime me vestrarum Bibliothec rum admonet, in sua ad Narragoniamnatigatione. Ridiculum in sane est, propter duo h aec remedia Lignum,scilicet & e curium tot chartas commaculatas in cum mini- mo libello tota ars vestra comprehendi pol isset. s