장음표시 사용
381쪽
de constet, usuram omni iure esse prohibitam, & de mationibus prohibitionis, uidendum restat, an usura sit de- an illud sit mere ecclesiasticum uel mixti seri Ex supradictis constat euideter, usuram apud omnia iura reputari rem illicita & prohibitam, ideo necessario fatendu est,usuram esse delictum, & consequenter, pr pter usuram quem posse criminaliter puniri,ita sentit gl.
in c.perniciosam .de ossic.ordinar.in uerbo canones.quae
dicit episcopum posse criminaliter inquirere aduersus
usurarios.tenet Soci.in consa I9.nu. 3.ubi notabiliter dicit,qubd contra tales poterit procedi etiam ad torturam: ut eruatur ueritas. per tex.in c. grauis. de deposi. Probat item hanc sententia tex.in l.improbum sqnus.C.ex quib. cau.iniam .irrog. quae usurarios pςna infamiae punit. Confirmat eandem Alciat.in taperniciosam .nu. 8o.de ossicio ordinar.ubi inquit, v ex quo lex canonica expresse resistit tali contractui, usurae non transeunt in dominium accipietis: unde talis quodamodo furtu committit.l.si quis uxori.3.cum creditorem. fi. de sur. Et hanc dicunt coena esse opinione Iacob. Butr.in d.l. improbum 'nus. Corn. cons. l 9.lib. . Alciat.in c. perniciosam .nu. 76. & sequen. Quem etiam resert Dida.super quarto decretal.in 2. parte.c. 6. num. I9.Resert etiam hanc coem opinionem.Iul.
Clar. in β. usura.vers Et hoc insertur.ubi dicit, pluries fuisse iudicatum per illum senatum puniendo tales msura-Uos poena extraOidinaria. Alcia. quoque in loco supra citato.num. 8 a. resert ; se quandoque vidisse iudices seculares procedere contra usurarios molentes exigere credita lecundum literas cambij quas constabat esse simulatas.Ego uero attestor me uidisse in concilio Regio criminali huius principatus Cathaloniae in anno IIT 8. R. i J79 plures actitatos fuisse Ecessus criminales cotradiuersos
382쪽
inuersos delatos & inculpatos de crimitae usurarsi. Quo ru quide proces Bum relator fuit. Franciscus Puig.eiussio
Regij cocilii dochbr uir accultissimi ingenii & summopere laudandus. Cuius relatione vidi in dicto Regio c5cilio condemnari quedam.t Sala calligarium qui ruit co m. dein natus in poena apposita per regia edicta prohibentia quamcunque fusuraru specie quq erat amissio sortis prinei palis una cum eius duplo,& inconsequentiam ad restituendas usuras in debite exactas & extortas, Solet etiam crimen hoc poena arbitraria puniri pro ut e iam illos punit dc torturi subiicit partamentum Parisienis
' Et quamuis ex supra dictis colligamus, tam iudices laicos, quὶm ecclesiasticos posse de huiusmodi scelete
cognoscere. tame haec quaestio an hoc crime sit mere e clesiasticu,uel mixti fori,multum inter doctores contros . uersa est.Qui cum videant infra legitimum modum usu. am de iure ciuili esse permissam. vlint.placuit,&l.pecuniae fenebris. E. te vlur.&l.eos. F. si quisita.C.eO.titu. sunt quidam qui satentur, iudicem secularem non de- here procedere contra tales,quia quod fit lege permittere Poenam non meretur. viai.Gracchus. C. ad leseiul. de adul. Idem mouet Alciat. in cap. perniciosam.nume. 77.
de ossicio ordi.Quam opinione sequutur Bal.& Salycet. in l. improbum. C.ta quibus cau. insem.irro.Et mouentur,quia non reperitur legibus cautum,quod c6tra tales criminaliter procedi possit, Ideo nos brevibus hanc quaestionem resoluentes dicamus,hac iure duas fuisse opiniones. Quidam enim existimarunt crimen hoc esse mere ecclesiasticum. Alij vero tenuerunt non este merὸ
383쪽
generale. in uerbo.malefactores. de sero competen.
ex alia glo.in cap. I .de ossicio.ordi.& in clemen. lispen. diosam .deludi. Q ibus sumag tur tex. in cap. I.& a. & cap. preterea. de usur. ubi laici usurarii a iudicibus ec-elesiasticis puniutur excomunicationis poena. Qupsit, ut de usurarum scelere minime ualeat iudex laicus co- , gnoscere. Alioru uero opinio seit,ut hoc crime mixti siti fori,ita ut iudex laicus possit ista causam inter laicca iudicare ,&ecclesiasticus inter clericos. Et haec secunda dio opinio non modo ex recentioribus doctoribus, in qua
OmneS concordant, uerum etia ex antiquissimis & graitissimis uiris tam iuris ciuilis quam pontificu compro-
, batur. Co firmat enim eam Saly. in Leos. f. fi .nu. 8. C. de usur. Archi. in c. quid dicam. Φq.q.Gas p. Cal.inter costia Ancharra. respon. 236. Barba.in cap .cum sit generale. de foro competen.tenet Dida. a. Couar.siue quaestio iuris, siue facti proponatur, in lib. 3.uariar. resolu .cap.3. Quem sequitur loan. Baptis. de Lu. in cap.quanquam . Dum e. 66. de usur.ubi alios hanc opinionem approban res allegat, ad quem me remitto. Quid autem hac in re .:renendum obseruandumque sit, ex infra scriptis facile
. decidi percipiq; poterit, Primo enim falso asserere fusu. ras sola lege poti ficta,uel potificia'naturali simul prohiberi, cum &iure ciuili quoq; fuerint improba . ut in l. eos. C.de usur.& in g. i . in Auth.de ecclesiasti. titui. ibi Iustinianus praecepit quatuor concilia seruari intex. quς est conciliu . Nicenu quo usurae prohibentur.Immo . penitus in quacunq; quantitate. iure Regio p christiani orbis principes damnantur. ut asserit.Couar.dicto. lib. . R. uariar.resolu. cap. 3. d etia in prςsenti principatui Cathaloniae obtinet locum. ut ex Regiis edictis in pro-: cessii insertia uidete est. Quo fit, ut creamur crime hoc
384쪽
non esse mere ecclesiasticum; sed potius mixti seri,& sic iudicem secvlaremiquando eius iurisdictio praeuentabiit huius criminis cognitionem pertinς re dc spectareia. Quinimo,nullibi ius pontificium vetuit iudicem uicust de hac causa cognoscere,immo se per usuris iudicibu* secularibus iura dicere permisit, & ius litigatibus reddere. cap.post miserabilem.de Ysur.ibi. Iudaeos ad remittendschristianis Uuras per principes O potet ates seculare o pellipraecipimus. Quod si hoς crimen mere ecclesi Vcqforeti profecto ius canonicu alicubi laico iudices id tra
istare prohibuisset iuxta c.tug.dqordi .cognitio.c. I causamqΡc. 2.qui iiiij sint legi.c.inquisitionis.3.inhiben- Inus.de hqreti.in 6. Et certe hoclargumqnyqm non est ius canonicum quod hoc prohibeat non ςst infinitum inlu-re.ut inquit Domini.de sol.de iusth& tu lib. 6.q. I .art.1. ergo.ec. Secundo pr*diista iuuantur ex doctrina Iaso. in l.quotiens. nu. 8.C.de iudi ubi ipse in ea sentepva,quod
licet iudex laicus noti possit de causis spiriIuali cogn0lcere, poterit tgmen cognoscere de causa usurarum,quando per statutum ciuitatis instrumentum pra umeretur burarium & pars sendat se indicto statuto , quia eum non sit quaestio iuris canonicatis,sed municipalis, seu st putarii, potest iudex laicus cognoscere. Tertio relicto ad partem quod iure ciuili iregioiR Cς sareo usurae prohibentur,tamen dico, ilice tu e c*n9nico tantum contractus illiciti,ut sunt usurarii, ρ simile*probiberentur, qui vero sint illegitimi lex ciuilist& hq-lman docet ad quam pro limoi consa pie iam M opinione Glaud ij si uilia.in Evangelio. fm Μatth.c. i. sti .Et volenti mutuare a te ne auertgris.in haec uerba dicetis.Sacrae litterae docent quidem re cim os ese illegium
ς tractus, sed qui sint illegitim lex ciuilis O bum
385쪽
eet ad otiam pro huismodi confugiendum en. Nam quemadmodum in re modica sacrae litterae docent licere ut naturalibus & ordinarijs pharmacis non autem docent quae pharmacca cui morbo admouenda sint sed reij ciui hoc ad iudicium Galeni, Hypocratis&aliorum medicorum, ita in contractibus ciuilibus sacrae litterae docent quidem pio homini licere legitimis contractibus uti, non autem explicant,qui corractus sint legitimi,sedi eij ciunt hoc ad leges &iudicia magistratu Ergo hac atteta ratione pater iudice laicum posse su per validitate contractuu usurariorum & similium cognoscere.
arto quod ad dominum Regem cognitio huius criminis quo'; pertineat probatur ex alio Nicholai de Cussa elegantissimo dicto in l. 3 de concordam. catholi.
cap. o.Vbi clamat, multa regibus incumbere, maximὰ adulteria, serta, parricidia, rapinas & consi milia peccata magna cohibere, & de patria expellere. ut habetur in cap. rex debet. 23. q. s. in super deceptiones quae per contractus ac prauitates usurarias fiunt eradicare
Quanto probatur, quia hoc usurarum crimen sapit
furtum & rapinam. c. si quis Vsuram. Iq.q. I.&scribentes omnes cu canonistae, tu legistae uariss in locis fatetur. Quod nec tacent Doctores sacrae scripturae ut refert Thom .de Merca.in suo lib.de contractib. sol. 39. Dag. a.
allegans Ambr-um & Augustinu dicetes, ide esse pa peri vestes furto substrahere, quod diuiti mutuo subvsuris dare.Et ideo usurarii apud omnes latrones appellaturiqui mordedo alioru bona occupat.Et sic usura ideest quod morsus,quae apud Hebraicos Nasac appellatura quo nesech,id est usura significat mordere. vi attestae Didan.Stel. in Lucam.cap. O super uel b. mutuum dato
386쪽
'nihil inde sperantes. Sed pro furto additur iudex laicus, quod de se pater. Ergo pro usura inter seculares de
laicos adeundus est.Hoc argumentum confirmat Dida. - Couarii. indicto libro. 3.uariar. resolita cap.3.quem sequitur Ioa. Bapti de Lu. in cap.quanquam.nume. 66.
de usur.ubi allerit,crime istud nihil plus hahere qui homicidium qua fimim, quam S similia scelera quae in damnu&iniuriam proximi perpetiantur. Nec potest optima ratio diuersitatis dari, quare magis hoc crimendicatur mere ecclesiasticu,quam homicidiu ,& sartum. Nam si lege naturali,& diuina, usura prohibetur, eisde quoq; iuribus honiicidiu & furtu prohibentur , & ideo non dicuntur criminiamere ecclesiastica, nec etii usura dici debet Praeterea non sequitur, quod licet ab initio crimen usurarii sola lege pontificia prohibitum sit esse merer ecclesiasticum, cum tamen & per leges ciuile seculares, & nuncinetitum sit, cum & serta homi cidia, sacrilegia, & alia iure diuino ceperint prohiberi Nec ideo sitiat mere ecclesiastica. . Ιnimo iudex laicus potetit de his cognoscere. Ergo idem est dicendum
Sexto facit,quia si iudex laicus impedires cognoscere de causa uturarum ideo quia pars duDitando de iure firmat ius de de iure coram eccletiastico iudice iam famquaestione proposita coram iudice seculari sequeretur, quddidem esset iudicandum de homicidio, furto, ac alijs delictis in quibus semper idem dubiu iuris formari posIet.At hoc fieri nequit, nec debet.quia tota regia iurisdictio singulis diebus pro quolibet delictu impediri
poli et,ita firmado ius & cle iure cora ecclesiastico. Vt ergo hoc in couenies tollac necesse est fateri huius delicti usure ac alioru delictorum cognitione ad iudicem secularem
387쪽
item cuius iurisdictio praeuenta fuerit,facti quς stione pupusita, pertinere & spectare. . Nec refragari potest si dicatur ι quod ex hac declara,
tione an factam propositum sit usurarium . itet non inducatur materia peccati,nam hoc est falsum,quando ius in facto super quo dubium formaturiam ess iertum ,&sseterminatu m. Nam quando ius est certu m , & dete minatum , solum censetur propbsita quaestio iacti, & illud factum enit decidendum secandum illud ius certum & determinatum, cum iux facto ius oriatur, & illa sint inseparabilia .ut tenet Corn.consit. I9. & nume.8. dc consi. 227.nume. 3.uol. 3. pro quo allego elegantem Baldi doctrinam in cap.clericlinum. 5.de uita & honest. cleticor.vbi quaerit,an iudices seculares possint se intromi rere ae restitutione usiarai um certarum, & rei pondet, lsic,allegans tex.in eap.post miserabilem de usiar. Sed inquit , quod de restitutione usurarum incertarum ad eos non spectat cognitio quia causa est ecclesiastica ut nonincan summa. I i. tri .in clem .dispendiosam .de iudi.Vbi ergo usurae sunt. certae,non est cognoscere, sed cognitum esse.arg.l.fi. C. de compensationis.Sed quando in re ius habemus certum iit puta ,-in materiacam biorum pro quibus nunc extat constitutio Pij Quinti prohibentis cam, sia sicea & illa quae ita confinguntur, ut contrahenteS ad certas nudinas seu ad alia loca celebrare simulant ad quet loca hi qui pecuniam recipiunt litteras quidem suas cambii tradunt sed non mittuntur, uel ita mittuntur ut trani acto tempore unde processerant inanes resecantur, prohibentis etiam cambia,quando quisquam non est in nunldinis,lii literis receptis solutionem faciatinam tunc si facium aliquod contra dictam dispositionem proponatureo a iudice lateo quaestio iacti proposita censetur,quod
388쪽
i quidem factum a dicto iudice laico per dicta Pii Quinti constitutionem seu extrauagantem decidi potest. Et hoc modo censeo posse facile responderi gl.in cap. cum . sit generale. in uerbo. malefactores. de sero competen. ut intelligatur, quando uertitur dubium super aliquo ca- , sit no deciso, & dubitatur an illud sit peccatum vel non. Nam tune declaratio illius dubii ex quo inducitur mare fria. peccati ad ecclesiam pertinebit, prout dicta glo.seip- se in declarat ibi ita uer bis. 5 de quocunque peccato.Sed quando casus est declius, in quo adulterium, periurium, ivel sura committitur, tunc, si aliquis de illo casu accursatur coram iudice laico , non erit dubium quod: iudex daicus poterit recognoscere, & illud factu declarare iuxta decinonem iam factam & ita in praxi fieri quotidie videmus in periurio, adulterio, & sacrilegio contra laicas .persenas, & proinde idem eii statuendum in usura & in aliis criminibus,etiam iure canonico prohibitis . Ita etia.decidit Petrus Bellu.in speculo principum.*.de usuraliis
arum. I 9.quem in casu occurrenti rogo videas, exceptis
tamen criminibus lis resis,& simoniae,ideo,qubdiu resu
pernaturali vetantur cum sint contra ea quae per Deum, aut ecclesiam catholicam super naturaliter suns inducta
vi reuelata,quatenus committuntu contra ecclesiaesacramenta & articulos fidei. Septimo & finaliter pro hac opinione adducendum est dictum Bal in c.ex literis . num. .de iure iuran.ubi tenet, quod quando notorie constat de usuris,liquidumq; esse contiactam esse foeneraticium, iudex secularis potest cognoscere.& contractum rescindere. : Hanc opinionem supra scriptis fundamentis corroboratam approbat &resoluit.Iul.Clar.in proxi.q. 37. uersi. Q larro igitur. itaquiens,eam absque dinieultate procede
389쪽
re, quando criminaliter agitur , quia uterque iudex tam ecclesiasticus, quam laicus potest pro ipso crimine criminaliter contra usurarium procedere s& q, ita praxis ob. seruat. Quando uero ciuiliter tunc distinguit, P aut uertitur quetitio iuris super usura icilicet nu quid contractus sit usurarius,vel non,& tunc dicit, ad iudicem ecclesiasticum cognitionem spectare,& q, iudex secularis non potse in ea ullo modo intromittere: & hanc dicit esse coem Opinionem .Qua confirmat Soci.conc83.nu. 23.lib.q. Al
, stio facti super usura, puta quia non refricatur in dubium an contractus sit usurarius,uel ne, sed solumodo repetuntur usurae,& tunc dicit, utiq; laicu esse iudicem c5petentem.allegat ibi concordantias quas vide per eu. Quae ora tamen dicit esse intelligenda ut procedant,quando prir eipaliter in iudicio deducitur qu stio usurarum. C ter l,qn incidenter opponitur per modu exceptionis contractu esse usurarium,tunc bene potest iudex laicus cognoscere et se per quaestione iuris, & contraciarm iptiim tamquam usurarium annullare,& rescindere. Q Ρm opinionem dicit coem tam apud canonistas quam legistas lGuido Papae in cons. I 8O.nu. a. Sed quando criminaliter agitur,indistincte procedit, quod uterque iudex ta ecclesiastieus', quam laicus poterunt cognoscere ut supra dictumlsuit. Et sim hanc vltimam opinionem suit declaratum Padmodu Regium Cancellatium Cathaloni interuenientibus Michaelle Quintana, Damiano osset, Hieronimo Planes,& Michaelle Ferrero, doctoribus Regi j Concili j. iminat s die et r. mensis Maii I 179 in causa contetionis iurisdictionis ortς inter curia secularem Regiae audientiae ct curia ecclesiasticam ossicialatus Barcinonae partib. ex altera, super iuris firma in dicta curia ecclesiastica facta per
390쪽
per Petrum Sala calligarium praetendentem , articulum iuris in dicta curia ecclesiastica, an contractus aliqui per eum celebrati sint usurarii ad curiam ecclesiasticam pertinere,& pendente declaratione dicti articuli, inhibenduelle curiae seculari, ne de his se intromittat. Et cum fisci procurator Regiae curiae praetenderet, contractus de quinus Petrus Sala in Regio criminali concilio impetebatur usurarios esse, nullumq; probabile dubium neq; considerabile iuris in his posse reperiri, aut proponi , suit declaratum ,qubd cum ex meritis proceruis constaret, iiullum probaoile nec considerabile dubium resultare an dicontractus essent usurarii nec ne, pr dictae iuris firmae locum non filisse nec esse, sed cognitionem dictae causae ad curiam secularem Regiae audientiae criminalis pertinere,& spectare,& in ea fore & esse pertractandam,& sine debito terminandam. Similis declaratio facta fuit per eundem Regium cancellarium interuenientibus doctoribus Regij concilij die a .Decembris.i 78.in causa c5tentionis iurisdictionis ortae inter dictas curias super iuris firma in dicta curia ecclesiastica facta per Franciscum Cassador militem & ciuem Barcinonae.
i In quo resoluitur, quibus poenis usura-- bbrii puniantur & quod principes secu-
suis regnis possunt arbitrarie imponere poenas
irres in IVINICE ill iatra usurarios
t Vsurarius de iure e lipae8a inlumiae pun tur. a Usuraris publici eligi non possunt ad dignitates ecclesa
fico as clericus usurarius iuris infamia paηἱtur. Vsurarii manifesti quot modis esse Mantuis. R Usuras