Henrici Henniges, De summa imperatoris Romani potestate circa sacra. Liber vnicus

291쪽

C P. V. De Legislat. Imp. Pori circa Saera. Mouerio debiti in diversis Statuum dominiis situan tiar. Nec posse negari seopum & intentionem'religiosae pacis fuisse antiquam inter Status com cordiam restabilire, certe non hac ratione procurandam, si Catholici ordines Cum Imperatore .

, Hio quotidie Ecclesiasticos non ob aliam causam, , quam tholicam religionem , sivis bonis exui videre&pati debuerunti Sensium s. unb bamiti ad bolos Principum Protestantium subditos lat. . cos pertinere, non nisi licentiose ad monasteria, α ordinem Ecclesiasticum extendendum. Liu 'cet rem Monasteria &Εcclesiastica bona certo

modo provinciis & rationibus secularibus comnexa sint, quantum tamen administrationem, lectionem, iura confirmandi, investiturae,aliaque ordinariis locorum competentia attinet, non gno scere teculare imperium. Porr6 in religi i se pace de subditis disponi, ut ex religionis causa emigraturi bona sua possint divendere, qui ipi: tui probabile sit subditos Ecclesiasticos ea in re

pejoris conditionis suisse , quos licuit ex Prot uantium mente libere & impune omnibus boni Ecclesiasticis nullo pretio refuso ejicere ξ C tholicorum dissensum sussicienter ex eo colligi, quod post prima statim attentata severe & veli i menter reclamaverint, gravaminibus adtem p i Nusque Monasteriensis pacis productis: Certe dubitasse aliquando Camerae Assessores hac in

causa, sed medietatis tantum intuitu, an mςdia-

personis Ecclesiasticis ex capite religios, pa-

eis processiis sint decernendi : non vero an istae' possint a Protestantibus iure bonis suis ejici. V

ruin&idem dubium in Recessu de Anno 1 s6ς.

292쪽

m Summa Imperi musare circa Saera.

decisum,qui jubet unicuique ob religIU- Iem gravato ius dicere: eamque dispositionem Cameram Imperialem postea tam in causa qu tuor Monasteriorum, quam aliis , decretis prodessibus, iugiter secutam, . . 43. Habes utriusque partis rationes : dissicile est discernere, quae meliore re nixa sit. V reor tamen , ne ex dispositione & mente religi se pacis, re citra studium & affectus mature considerata, Catholici vicissent, quod uberius nunc persequi longum nimis esset. SaneFerdinando II. Catholicorum potior causa visa est,pro qua lain edicto suo pronunciavit. Sed cum eo itam Evangelici noluissent,in conventu innabrugensi hine inde tollendi dissidii causia varie deliber tum: primo utrique suo iuri in erebant, quod sibi tribuere. Deinde ab Evangelicis pro sitatum, se pacis Causa consentire, ut Monasteria cimediata Ecclesiastica bona post annum huius seculi decimum octavum reformata in pristinum statum restituantur,prohibita in posterum omni

ulteriore reformatione, haz tamen Conditione,

ut fundationes, Monasteria & bona Ecclesiastica antiqui ordinis sodalibus permaneant, quorum bono erecta sunt: nec in ea ullo tempore Jesusem admittantur. Caeterum quaecunque ante i Ium annum tenuerint , iis amplius nec cedere

posse nec velle, imb verb restitui cupere , qu lum possessione, quam decimo octavo anno adhuc habuerunt, deiecti sunt, non attenta ulla e Ceptione aut scrupulo, quem Catholici propter beneficia nonnulla & Monasteria renoverunt, quasi exempta essent, eatra terri rium, aue nori

293쪽

p. V. De Te t t. Imp. 't. circa Sacra. acro de territorio EVangelicorum , itemque rejectat quaestione, an bona illa jure suffraganeatus, Dis conatus , aut alio nomine statibus Imperii obi Φ gata sint. Sed id sbium respici deberi, an Evar gelici quacunque anni decimi octavi parte in possessione suerint..Electionem tempore & Io-i co consueto peragendam , qua cessante Magiuii stratui Evangelico fas sit ex iure devoluto vacan- , tium Praebendarum curam gerere & idone

a personas in locum decedentium surrogare. Ada haec Conventibus , eorundemque majori partis liberum esto Evangelicos Abbates , Priores oci Conventuales eligere, Evangelicam religionemi amplecti, aut bona sua Magistratui Evangelicoo resignare. Paucis verb aut unpulis sodalibus re, a ligionem mutantibus ad dies vitae suis beneficus a fruendi ius fasque sit. Inspectio,Visitatio, Confirmatio,& his affinia , itemque rationum redi dendarum examen, ut olim fuit , ita deince

ii maneto. Sodales vero,& eorum administri,sivu Dico sanum recognoscant sive non, in civilibus

S criminalibus Magistratui Evangelico subjecu

sunto, & consueta onera sine detrectatione por- tanto : salvis Magistratui & Statibus Provincias libus in illis monasteriis&beneficiis omnibus ju- , ribus, iuste acquisitis, nec non integra libertate eligendi Evangelicos iis in locis, quibus id anno

decimo octavo fieri consuetum. I f. a. Catholici decimo octavo anno ad vige-ι simum septimum reducto, nec non admissa qua- draginta annorum possessione postularunt, ut &' in posterum ab omni turbatione abstineatur, N. cuicuuid demum post annum decimum sepx s.

294쪽

aca De Summas . potestate circa sacra. mum a Protestantibus occupari ceptum , pleno restituatur. A beneficio tamen termini vigesta mi sieptimi anni, ut S possessionis ad quadraginta annos omnia ea Ecclesiastica bona excipienda,in

quibus vel titulus pristinae possessionis expiravit, vel judiciali sententia aut pactis particularibus aliquid jus Catholicis quaesitum.

g. 3. Cum non convenirent, ab Oratoribus Caesareis annus vigesimus quartus iuxta Saxonis consilium propositus,extensia possessione ad ce tum annos, quam, qui eo anno habuerunt, retianeant, aut in amissam ita restituantur,ut nullum adversat partis quaesitum ius contra valere debeat, exceptis saltem iis bonis , quae notorii extra territorium occupantium sita sunt, aut alio modo Catholicis Statibuς incorporata. In mixtis

Collegiis ratio possessionis anni vigesimi quarti

habeatur, quae ita manere debeat, sicut eo anno fuit. Quantum ad iura praetensionis,inspecti nis, visitationis, confirmationis, correctionis, e lectionis ex iure devoluto, nec non constituendi pastores in monasteriis, quae Augustanae Confessionis Status dicto anno vigesimo quarto habu runt, ea omnia deinceps ita exerceant, ut ex eorum usu nullum praejudicium Catholicis cree- itur, nec sub tali praetextu aliqua mutatio vel Ci ca personalia vel realia fiat, multo minus Cath

Iicis Superioribus & Magistratui impedimento lin illis sint, quae vel de iure vel consuetudine legitimo titulo acquisiverunt. g. Ad haec Evangelici admissa centum annorum possessione restitutionis ut & possessionis terminum vigesimo primo anno terminarunt, . .. rejecta

295쪽

p . De Legislaris . Pori eis Sacra. 26 rejecta exceptione bonorum extra territorium

occupantium sitorum, ut & mensibus papalibus omnino reiectis, salvo tamen Caesareae Majestati primariarum precum iure, quamvis ad qualita tem defunctae per nae restritio. g. 4s. Denique post longas disceptationes in a) has leges conventum. Auaecunque Mon steria, GAegia, Bassivin, Commendas, templa, fundatio ι, fBlari Hostisalia, aliate bona Ecclesiasica mediata, ut se eorum rettus, j ras , quocunque ea nomine appestat afuerint Augusana Confessionis Electores,Princσετ, δε rm,anno mi semo, sexcentesimo vigesimo quam

to die prima Januarii possederunt,eadem omni Osingula,sive retenta Femper, fue resilut sve vigore hujus transactionis restituenda, in a m possideant, donec controversia redigionis a micabili partium compositione universeti de

niantur, non attentis exceptionibus, sive ante

e ps transactionem rassaviensem aut pacem religiosam reformata es occupata , aut quodnon de vel in territorio Augustana Conferisonis Statuum, vel exempta, τὰ aliis Statibus jure Susa aneat w,Diaconatus aliave quavis

ratione obligata fuisse dicuntur , unicum s lum1 hujus transactionis, resiturionis, obse mantias futura fundamentum sis dis ρrima Ianuarii anno misse m excentesimo vigesimo quarto habita possessio, irritis prorsus excepti

nibus, qua ex introducto alicubi locorum exercitio, inter istico, vesanterioribus aut secu

296쪽

, σ4 De Summa p. potesate circa Sacra.ctionibus, vel litibuου motis, causimedecisis, vel etiam decretis, mandatis, rescriptis ,paritoriis, reversalibis , litis pendent iis vel aliis quibuου- cunspraetextibin O rationibus desumi possent. Ubi igitur supradiatorum omnium honorum,eorundem pertinentium inructuumve Augustana Confusionis Statibus aliquid quovis modo aut praetextu sisejudicialiser e extrajudicialitern dicto tempore interversum aut ademptum

est, omnino ab' mora O indisinae , intersi allecialiter etiam a sinaseria, fundationeae, ars bona Ecclesiastica omnia sesingula a P incipe mirimbergico anno misismo sexcentes a

migesimo quarto possessa) ci=m sisis pertinentiis,

meditibus es accesonibus ubicunque sitis, una cum amotis documentis in priorem latum restituantur , nec Augus anae Confessioni addicti posthac in habita vel recuperata possessione usio modo turbentur sed ab omnipersecutione juris es facti perpetuo tuti sint, donec controversia ' eligionis compostae fuerint. Omnia quoque Monasteria, fundariones es Sodalitia media-υ , quae die prima ganuarii anno misismo, sexcentesimo, vigesimo quarto Cathotici reat,

rex possederunt,pusideant se ipsi militer, ut in

Augustana Confessionis Statuum territoriis seditionibus east a sint , non tamen in alios rei nosorum ordines quam quorum regulis prim, rus dicata sisnt, commutentur, ni italium res, morum ordo plane interciderit , tunc enim Magistratui Catholicorum liberum esto, ex alia in Germania ante dissidia religionis exorta m

297쪽

CARV De Legislat p. 't. circa Sacra. 26souibuscuns vero Fundationibus, Ecclesiis Coag statis, Monasteriis, Hu talibus, e immodi me Purtis Catholici se Augusana Confessioni riti promiscue vixerunt, vivant etiam posthac promiscue numero prorsus eodem, qui die prima Januarii anno miissimo sexcentesimo,vigesimo quarto ibidem repertus fuit e publicum etiam religionis exercitium idem maneat, quod quo vis in loco dicto anno dies usitatu uit absqua unius vel alterim partis impedimento. In quia hincunque etiam Fundatumhm mediatis anno mi es o,sexcentesimo vigesimo quarto die pri ma yanuarii Sacra Caesare a Messas prima-rtas preceου exercuit exerceat eas cir in poserum ad modum circa bona immediata, superim emplicatum. Idem plane hic observetur de mensibus papalibus, quodsupra de iis I. quinto dispoi plumes. Conferant etiam Archiepiscopi , O quibin aliis id ruris comperat,beneficia mensum extraordinariorum: diuod qu que August me Confessioni addicti in ejusmodi honis Ecclema sicis mediatis icto anno dies a Catholicis realiter, plene vel parte pu= usis jura praesemiani, vilitandi, in sectionis, confirmandi, co rigendi aprotectionis, aperturae, hostisationis,

servitiorum, operarum habuerunt, item paro- .chos, praepositos ibi aluerunt, jura ista illaesa,

tatectas maneante etselectiones debito tempore modove nonflant, praebendarum vacant Lum distributio ct costatio in ejusdem religionis personas, cujus decedens fuit, ex iure devoluto ad eosdem pertineat, modo per hoc in istiusmodi bonis meiatis insituto Catholicae religionis ni-

298쪽

De Summa Imper. potestate e re a sacra. Hi praejudicetur, se Magistratui Catholicorum Ecclesiastico jura oua ex instituto Ordinis in ipsos religiosos competentia salva o istibatis sint et quibus etiamsi electiones aut coliation praebendarum vacantium debito tempore factae nonfuerintdin devolutum salvum so.

s. 6. Jurisdictionis Ecclesiasticae suspensio ab Augustante Consessioni addictis & Catholicis Si tibus diversimode accepta : illi ita suspensam alebant, ut nec advertus se , nec subditos eorum mediatos aut immediatos ullo colore exerceri possit, sublatis omnibus quondam a Romanis Pontificibus cum Imperatoribus habitis' transactionibus, concordatis, canonibus, &qui quid religiota paci praejudicium facit: nimirum citationibus Nunciorum Pontificiorum, dispensationibus, Praebendarum collationibus, protestationibus, provisionibus, concessionibus, Com-imissionibus a Romana sede emissis, denique judiciis in matrimonialibus causis. Hi causas&casus, quibus iurisdictio suspensa est, conceptis verbis in pace religiosa expressos contenderunt , scilicet contra Augustanam Consessionem, religionem, fidem. Ministerii ordinationem, con- RaetudinemEcc siasticas, constitutiones & cer: monias : reservata Archiepiscopis , Episcopis aliisque Praelatis pro iure quovis loco quaesito potestate iurisdictione Ecclesiastica in aliis rebus Protestantium religionem non concernentibus utendi. In tractatu pacis Osnabrugensi Evangelicis visum, huic gravamini non aliter prospici

posse , quam sublata iurisdictione Ecclesiasticii S juribus papalibus plenissime cum omnibus

299쪽

CAP. 'Detegistit p. 't. circa Sarra. 2 suis speciebus , contra Augustanae Consessioni addictos seu privatos, etiam Catholicorum su ditos in perpetuum non exercendis. Catholici in suae religionis sectatores jurisdictionemEccle- .siasticam liberam & nullo colore impediendam petierunt, cum eam Ordinarii, aut ex horum d sectu vicini Episcopi, vel quibus id de iureco petit, visitando, corrigendo, deponendo, comiirmando , aliove quocunque modo in clerum & religiosos, tum templa, Monasteria dc bona Ecclesiastica in Statuum Augustanae Confessio ni addictorum ditionibus sita exerceant. Causae matrimoniales eo demum casu seculari soro coriant , si & utraq ue pars litigans Augustanae Con fessioni sit addicta, &Magistratus Laicus inpossessione vel quasi cognitionis constitutus. Ubi vero Ordinarii possessionem iudicii etiam inter partes Augustanae Consessioni utrinque addiactas retinuerunt, ut & cum una pars, sive actorisve reus, aut utraque Catholicam religionem profitentur, tunc in quieto iurisdictionis suae enercitio manento. Aliae verti ad Consistoria E clesiastica pertinentes causae, quae Augustanam Consessionem, &ab ea dependentia non Con-Cernunt, ut iura patronatus, decimae, sacrilegia& caetera, ordinariis illibata stanto, quibus liceat sacrilegos nullo religionis discrimine judia.

care & punire. Postea possessio iurisdictionis,

quam Magistratus secularis in causis matrim nialibus habuit , anno vigesimo quarto termi- , nata, casu tamen existente,quo & utraque pars,

vel reus Augustanae Consessioni addictus est: Catholicis vero partibus, aut saltem reo Cath lico

300쪽

α 68 De Summa Imper. Potestate Hrea sacra. Iico in foro Ecclesiastico litigator : in reliquis jurisdictio Episcopis adversus monasteria , bona&per nas Ecclesiasticas salva esto. Cum Evangelici non plene assentirent, nisi quantum ad catholicorum subditos , qui foro Ecclesiastico resipondere teneantur in causiς Augustanae Confessioni non praeiudiciosis, ab Instrumentopa cis lis hac lege composita. ym Marce num , Or tota iurisdictio Ecclesiasica cum omnibus suus ciebin contra Augustanae Confessionis Hoctoreae, Principeae, Statin, comprehensa libera imperii Aobicitate. eorumgsubditos tam inter Cathoocos O AN fanae Confessioni ad ,-Hos,quam inter ipsos filos Augustanae Confessionis Status ura ad compo sitionem Chrisianam dissili religionis si pensa so , ct intra terminos territorii cujmsjin dioece num se juri . dictis Ecclesiastica se contineat ; Ad consiquem dos tamen reditin, cenμου, decimin se pensioneae in iis Augustanae Confessionu Statuum ditioni- ου, ubi Catholici anno mugesimo, sexcent imo

vigesimo quartoeotorie in possessione vel quasi

exercitis jurisdictionis Ecclesasicae fuerunt , urantur eadem posthac quoque, non nisi in exigendis hise pensionibus, nec procedatur adi

excommunicationem nisi post tertiam demum denunciationem. Cath Dorum Augustanaonfessioni addicti Status Provinciales se subditi, qui anno misissimo sexcentesmo vigesimo quarto Ecclesia iram jurisdictionem agnoverunt,in iis castam modo ictae jurisdictioni ub- sint, qui Augustanam confessionem nullatenm