Henrici Henniges, De summa imperatoris Romani potestate circa sacra. Liber vnicus

311쪽

CARV De Ieth f. circasaera. 27sque manendi trahi, cum tamen aliud haud sibi Velit, quam subditis, qui relisionis causa locum

mutare & Dominos suos legitimos relinquero cupiunt, abire liberum esse, nec eis quocunque Praetextu negotium facessendum, quod emigrationis libertati impedimento sit lic religio lana pacem disponere non de Magistratus potestate S imperio in subditis exigendis : sed de subdit .vum jure in petenda abitione , , Magistratu non neganda et nec quaeri de eo , quod subditis possidinjungi, sed quod possit & debeat indulgeri : non

de facultate remanendi, sed abeundi. Non v Iere argumentum a contrario sensu, ubi contraxius sensus non est, quando id, quod licet, pro eo quod possumus sumitur: non enim continuo

quod volo, id etiam possum essectui dare, nec quod in uno apposito , id & mihi in altero licet rnam admodum absurde dici , dominum meum consensisse, ut abire possim, si velim, ero Dinminum me non posse sua sponte dimittere: ergo mei arbitrii esse , etiamsi ab eo dimissus fuerim, aut manere aut em rare. Alia ratione pei rem longe fieri eonditionem Principum & Si tuum imperii, qui tamen imperio & auctoritate iubendi polleant di quam subditorum, quorum gloria obsequium sit: illos enim,&utcunque i

Perent , non posse contumaces suos subditos dimittere , cum his liberum sit vel contra praec iptum manere, Vel mandato motu proprio citra icoactionem superioris parere: qua summa in Cia a vili ordine inaequalitate& confusione nihil po ast esse ad seditiones di motus Civiles accommo

312쪽

ago De Summa I . Potestate eire a Sacra. cis sensum juvari cum eo, quod tam ex actis publicis quam ipsorum Protestantium ore Constet, subditos pace religiosa non comprehendi: tum Perdinandea Declaratione, a Protestantibus tanto studio laudata, quae dicat, Augustanae Confessionis Status nihil aliud, idque extra ordinem petiisse, quam ut Ecclesiastici Principes, eas tantummodo Civitatis,quae confessionis Augustanae exercitium longo tempore jam habuerunt, in possessione sua imperturbatas relinquant, aliis subditis ex contrario sensu ad Magistratus superioris arbitrium atque ordinationem remistis: imo vero hunc articulum I Protestantibus eadem praxi observari, apud quos malum prosecto habiturus sit subditus, qui se religiosa pace excusare voluerit, quo minus aut patriam vertere, aut religionem antiquam eiurare teneatur. P

stremo rem nihilo magis c6ficere Ferdinandi de- Clarationem , ut Vocant, vitiosam in materia laforma. Illa quidem, quod narrata habeat incemia, dubia, captios a contraria & propter studium in alteram partem suspectar quod rationibus nitatur levibus, absurdis, aut omnino nauci: quod plus silconcessum , quam petitum : quod paci religios adversetur, contra quam nulla declaratio locum habere possit et quod summam inaequalitatem inter Status constituat: quod denuque nec sibi ipsi statis constet , cum antiquior sit ipsa pace religiosa, quam tamen declarare vult, contra indolem & naturam declarationis. Hac vero, quod articulus per declarationem corrigendus non fuerit denuo in pleno Senatu propositus, quod non in deliberationem Statuum VC- .

. . . e nerit,

313쪽

nerit, non referendo, non correserendo ventClatus sit: non in Curiis & Senatibus Imperii, sed

Aula Imperatoria sententia dicta: non ex Canis cellaria Moguntina , sed Regia conceptum prumum prodierit: nec Conceptum ante publicati nem Statibus praelectum , & secuta approbati ne communicatum et quod nulla Statuum subscriptio aut sigillatio accesserit et quae omnia i , men necessaria & essentialia requisita sunt authenticie declarationis & Recessus subsidiarii , ut proinde haec declaratio magis videatur privata quaedam inter partes actio fuisse, qua universum imperium non potuerit obligari. HuCusq; uir que pars. g. so. Non possum autem mihi temperare, quin de Ferdinandea illa Declaratione pauca quaedam pro uberiore notitia adiungam. Prumum quod nomen attinet, non uno ab omnibus ' Venit. Evangelici vocant DeClarationem seu

Recessum subsidiarium: Neben est,f ted. Cath

lici Decretum, 1 Caesarea Majestate Protestantihus altera parte inaudita nec consulta datum. Author verb concepti seu primae formulae Ass curationem inseripsit, urbibus, quae sub ditione Ecclesiasticorum sunt, & Augustanam confessionem sequuntur, ad conclusam religionis pacem datam: seu ut verba nostro idiomate sonant: As-

son herlammen. Quae fuerit eius origo, superiori seculo vehementer disputatum. Pontincti enim initio, cum produceretur, omnino mul-

314쪽

αD De Summa Dp . Atestate circa Iaera. tum dubitare visi sunt, an Ferdinandus Imper tor imme pius candidus, verax,& Catholicae religioni deditus Princeps , contra propriam &ει pius repetitam contestationem, quod sua M

testas religiosam pacem ita clarE & perspicue, uedeinceps nu Ila ad multiplices & perniciosas diasputationes causa possit esse, eonstitui, quod ex actam aequalitatem utrinque citra alterius injuriam aut supprellionem observari, quod religi sam pacem inter solos Status confici, subditos ve-yhili. omnino excludi velit , eo tandem impru-oenter S temere delapsus sit , ut nulla nec promistio iam, nec religiosae pacis, nec aequalitatis ab ipsona et toties laudatae ratione habita maximo Protestantium bono in summum Catholicorum praeiudicium eiuscemodi Decretum seu Deci rationem ediderit. praesertim cum nemo ex C

tholicis Statibus, sive Ecclesiasticus sit, sive secu. Dris, meminisse potuerit, quod post confecta r Iigiosam pacem cum ipsis eorumve consiliariis verbo ea de re quicquam fuerit actum, nec in Recessu imperii Anno i s s s. publicato, nec aliis imperii actis, quae eum proximis viginti annis siscuta sunt, ullum vestigium deprehendi possit seu petiti seu eo cessi Decreti. Haec, utcunque a Catholicis ad eliquandam Declarationis Ferdia nandeae vim & au toritatem studiose in eo tem- Pore iactata, cum tamen in Comitiis talisbonensibus anno septuagesimo quinto celebratis authographum ipsum insigni Regio , manuque propria Vice- Cancellarii atque Secretarii Ecclesia sticis Electoribus ad recognoscendum fuerit

Productum, desierunt quodammodoin re sensi-a

315쪽

p. V. De Letistit Imp.ror. eire a Saera. 1 8 3hus subiecta dubitare, quaesitis in materiae & fo mae desectibus aliis diverticulis, ut supra vidimus. Oblectum declarationis est Nobilitas mediata & subditi Ecclesiasticorum Statuum, qui exercitium Augustanae consessionis iam actu ha-huerunt: unde excludebantur illi, qui post pacem demum religiosam ad illud relicta siua relugione volebant transire. Certe scrupulum hic aliquem & suspicionem cata sae ab Aula imperat ria proditae γ) Pontificiis movit, quod cum Pr testantes de quorundam saltem Ecclesiasticorum subditis in supplicatione mentionem fecissent rImperator inosticiosa liberalitate omnes indistin Oe incluserit, plus erogando, quam quod petutum est. Sed prope cavillationem haec subtilitas est. Cum enim illo tempore non omnium Ecclesiasticorum subditi in possessione August nae consessionis essent, bona ratione Protestantes petitionem suam quibusdam Ecclesiasticis potuerunt terminare et cui nihil contrarium Imperator decrevit , dum indefinite de Melesiastucis locutus est , quorum subditi iam longo tempore Augustanam consessionem tenuere r nam haec adjectio rescriptum petitioni ex omni parte congruens facit. Nimirum quidam Ecclesiastuo sunt, respectu omnium in toto imperio r dantur enim & nonnulli quorum subditi nunquam ab antiqua religione de secerunt. Omnes verbilli, qui subditis Augustance consessioni diu adductos habenti Est enim hic incerta & fallax b Pontificiorum quorundam divinati quasi ratio-

316쪽

184 De Summi Imper. Piustate eirea iseris. ne Epistopatum Merseburgensis Naumhu pensis tantum a Saxonieis Principibus declaratio illa petita fuisset. Nominantur enim ibi quidam Archiepiscopi, Episcopi, aliive Ecclesiastici subiuncta ulteriore explicatione , qui illi sint, quorum scilicet subditi in diutina Augustanae confessionis possessione int: non itaque quidam tantum eX illis, quos adiecta restrictio exprimite sed quos totum imperium habet. Quis vitio mihi vertet, si dixerim , quaedam in imperio Nobilitas est immediata ξ sana profecto haec propositio, & vel in ganeis nota. Sed graviter vapules, quod si inde collegeris, ergo Franconisa Nobilitas tantum est immediata. Haud melius

sapit, qui quosdam Ecclesiasticos Status, qui sib- ditis reformatis praesunt , Mersenburgensi &Naumburgensi Episcopis selis circumscripsierit, cum & alii sint Ecclesiastici in imperio , quorum subditi non minus, quam horum, Augustanae

consessionis longo usu gloriantur. Causia i οκαταρκτικη seu impellens Buchardo loco proxime

ad marginem notato Saxonici Principes sunt: sed Ferdinandus Status & legatos Statuum Au. gustanς confessionis nominat cui potius si fidem habeamus, quam privato homini, & virulento in Protestantes odio amenti, nemo sorte indignahitur. Causa efficiens est ipse Rex Ferdinandus, qui auditis Ecclesiasticis, quorum interfuit, prae plenitudine potestatis sibi I Carolo Fratre mandatae declarationem edidit: cui non obstat, quod in fine dicitur, Status antiquae religionis tandem

consensisse: cum enim inter utrasque partes productis hinc inde apud ruinandum Regem r

317쪽

CAP. V. De Legislat. Imp. Pot circa Sacra. 28ς tionibus non conveniret, in eo consenserunt

Catholici Ecclesiastici Status, ut litem ex ossicio Rex posset dirimere, & si contra se pronuntiasset, ne derogatio generalis religiosae pacis huic sp ciali declarationi fraudi sit: quandoquidem v xo hic non nisi Ecclesiasticorum mentio fit, idemque nolim rescripto illo Seculares comprehendi Caeterum quod plenitudine potestatis Caesareae objiciunt aciversarii, in eo vereor, ne se ipsos o fendant, quum notissimum sit, Ecclesiasticum reservatum, de quo Status inter se longe acrius dissentiebant, eadem plenitudine, pro Catholiacis decisum esse , quam si casu ipsis commodo & utili in immensium probare pouunt, caveant ne in re simili sibi parum constare videatur. Quod si enim Imperatori ius fasque est rem inter Status Imperii controversam in gratiam Catholicorum dirimere et nefas haud erit aliquando & Protestantibus aliquid dare , quod illis displiceat: quando hi non minus illis sunt Status imperii, nee minore libertate iuribusque gaudeant. Nihil vero moror absurdam , quam faciunt diise

rentiae rationem, quod nimirum reservatum E

clesiasticum in omnibus imperii Curiis propositum re - &correlatum, & demum ad Imperatoris arbitrium remissum sit, nam eo circuitu in Declaratione Ferdinandea non fuit opus , quae non inter omnes Status, sed quosdam saltem E clesiasticos, eos nimirum, quorum subditi & N hilitas Augustanam consessionem longo tempore professa sit, & Augullanae consessioni adductos, invicem dissentientes agitata S tandem fidei ac deeisoni Ferdinandi commissa est,ubi utuque

318쪽

De Summa Imper. Potestate circa Sacm taque eorum praesentia suffecerit, quorum inter

fuit actioni ad esse. Enim vero, inquiunt, pestconsequentiam quoque Seculares Status negotium attinuit, quia id paulo post & ad eos extendi cepit, adeoque de eo in pleno Senatu & omni-hus Curiis agi debuit e quasi vero abusiva & te, ineraria Decreti ampliatio vel Ius dare possitiqui non habet: vel elus, qui habuit , impedire: quasi non exceptione satis tuti sint, qui rescripto non comprehensi illo involvuntur. Equidem Ecclesiastici quoque aliquot annis post , ipsis omnino insciis & invitis illud emissum testati sunt, quando noluerunt amplius meminisse , vel cum eis, vel eorum consiliaris actum esse e Verum enimvero majorem sine dubio fidemFerdinandus moretur , qui id publico diplomate asseruit. Ex quo concidunt una omnia sn Chardi argumenta , quae vitium in forma & solemnitatum in publicis legibus necessariarum desectus arguunt, qui huic actioni frustra fuissent adhibiti, quando non omnibus, sed quibusdam tantum Statibus

cum Caesare negotium erat: quare si quis eo in. tuitu Declarationem eam transactionem priva, tam dixisset , quatenus non obligavit omnes omnino Status, is meo judicio non multum erras, set, modo ne ex privata actione invalidam aut nullam secerit. Porro quod de derogatione ansertur, quae omnis contra religiosam pacem prohibetur , id de ea intelligendum , quae post publicatam pacem invitis Statibus timeri potuit: non quae confestim post consectam, nondum tamen publicatam data est ad Statuum , quorum intemfuit, conclusionem di remissionem ad arbitrium Caesa

319쪽

P. V. De Leaeulat. Imp. e. circa Sucr . Caesareum. Declaratio vero anterior re, quam

declarare cupit, ita demum absurda, si res ad huc plane nondum sit: pax religiosa vero iam conclusa erat & plene consecta , sublicatione

saltem nondumseCuta. Quamvis r c in comgruens videatur , alicui de negotio quodam c veri, & sipem moderationiscerto casu feri, quod quidem nondum est in natura rerum et certo tamen futurum. Caeteras inconvenientias in materia occurrentes , quas Buchardus longa serie recenset, tanti non facimus, ut singulas re

sponsione dignemur, quas m )urispublici facile rejecerit : Plerunque enim in ambiguo Vmcabuloludit aut sensu : verba nefarie calumni tur, sententiam mentemque Cer ream invertit,

extendit, & insane explicat, ut cuivis mediocriter attendenti ad oculium patet. Dubium ita que nullum est, quin olim Declaratione Ferdiis nandea obligati fuerint, quos ea comprehendit,& quin subditi contra Ecclesiasticos suos resor. maiores in illa ipsi refugium habuerint. Hodis quid in Instrumento pacis , dispositum, mox dicetur: eo enim nunc standum,non Declaratione sepius memorata, quae per Instrumentum pacis aut plenius informata est, aut omnino evanuit, stante solo Instrumento. Ne tamen lectoris deis

siderio desimus, rescriptum istud in forma, quod aiunt,plena volenti insipicere, non poenitet laboris, quem in eo hic loci adscribendo impendi

320쪽

2q8 De Summa I . Potestate circa Sacra.