장음표시 사용
371쪽
fio De Summa IN. potestate Hrea Sacra. ontra pugna mus: si armis non licet: Deo juciticium committimus : quae unquam vero actio ita pat entia, eaque invita &necessaria ξ Ut in naturalibus impossibile dicitur, quod vires agentis excedit, veluti coelum manibus tangere: ita etiam in ordine civili, q uod aut c ontra honestatem aut Reipublicae sumnae detrimento sum. Hinc qui de re aliqua deliberant, non tantum fines stibi debent proponere, qui semper aut bonum sunt aliquod, aut declinatio mali ; sed&eorum, quae ad finem ducunc, facultates effecti vas ad producendum finem, ita in deliberatione exterminariis clarum haeresium non tantum finis, qui prosect6 ingens bonum est, scilicet veri cultus restitutior verum etiam essiciendi id potentia prope perpe- deda: cum tu, flicet vi/ er,ex illius apuo Q Livium consilio,tum vim furtuna, Martemi oestaeommunem,uιring ferrum es corpora humana
fore, nusquam minus quam in heao evenim reis jundere. Hsnc considerationem tribus regu-
sabsolvit b) Grotius , quae omnes huc applicitae pacem videntur madere, posito nimirum casu , quod resormatio morali a stimatione aut Impossibilis sit aut sum me peric ulosia. Videa-Ynus breviter singulas ordine. Prima est, si resae qua agitur, aqualem morali assimatisne es caelam habere videtur ad yonum es malum, ita demum elig nda est,siboa. um aliquando ylus habeat boni quam malum mali. At vero hic in haeresium correctione malum plus mali habet, quam bonum honi. Malum unim est, ut & vera religio, re minus ex opinione cedente, a falla&improba
372쪽
CARV De Legislat. p.rit circia Sacra. improba trahatur et Bonum autem in partihus Corruptis sanatio e us, quod noxium est. Sino dubio autem malum, scilicet abolitio Orthod xat fidei totalis in Republica, maius est bono, re stitutione quorundam membrorum ad partem Edhuc integram : non agitur de religionis per mniversum simul imperium introductione : quaedam enim partes iam eam habent: agitur verti de totius iactura: quid hic peyus aut mclius Zamitte re ex Republica omnem religionem, aut tota iaparte Reipublicae retenta alteram partem , quae nec potest nec vult sanari, suo arbitrio relinque ret illud opinor peius , hoc melius: aut ratio me fugit: quare intermittenda censura, cujus malum plus mali habet,quam bonum boni, etiamsi emcacia ad bonum & malum par esset , quod
tamen secus, ut mox dicam. Secunda. Si videa-
ur esse aequale bonum se malum, quod a re, de eua quaeritur, popi procedere, ita demum ea res eugεnda est , essea is ad bonum quam ad malum major sit. Sed nostro casu essicacia ad malum maior est, quia immedicabilis, quia lapra vires Civitatis . quia denique.
tanta ,'ut si rea peragi debeat, acie Vincen
da sit: ex adversa emacia ad bonum debilis, dubia, periculosia: nec efficacia ad malum saltem major incacia ad bonum r sed&ipsum malum maius bono: quanto magis igitur I curatione abstinendum Z Tertia. Si videatur es bonum Omalum ese inaequale, nec minuu inaequalis r rum escaesa, res ea ita demum eligenda eis, β
Lacia ad bonum major sit eo ta e caesa nam iam, quam est ipsum malum coeatom bon. a
373쪽
3 41 Summa I . Potes are ei rea sarra. . in bonum sit majus ι omparatione maliqudmemacia ad malum comparata ad honum. Enimvero in violenta resormatione, quam altera pars opposita vi potest facile sumaminare, major est efficacia ad malum collata efficacite ad bonum. quam est bonum ipsum collatum malo : efficacia enim ad malum est facultas di potentia morali aestimatione habilis ad supprimendam veram religionem , , quae compmta Cum estic cia ad bonum, potestate sciliCet eadem mens ratione difficili de dubia ad reducendam in viti sis partibus, major utique est quam bonum, ipsa reductio, malo , scilicet iuppressione Ecclesiae Christiante. Itemque malum, siuppressio ilIa totalis , maius est collatum bono, reformationi partiali, quam est efficacia ad honum comparata efficaciae ad malum, sicut ex stupexioribus patet. Quid laboramus itaque in re ancipiti εἰ ardua, quae plane, quod dici solet, Velut ' αετα e νd ex qua plus damni metuendum: quam h ni siperandum, si, quod facile es'. expectationem
nostram fallat. t i Quin ijlud potius cogites, 'μ εικη τὴν Agin , prudenter a)Aristoteles ' M.
verb ad rem Cicero. Ubi magnum
multam seri possis, ἀπίτευγμα vel non magnum nociturumst, quid opus es, Z Sed heec quidem nunc satis videntur expedita : quod enim impedire non potes ςitra maximum Reipublicae & ipsius religionis discrime curron stare
374쪽
OP. V. De Legistit. Imp. t. circa Iaera. 34 permittes, stare inquam : non ulterius se ei ire redire pro lubitu , multo minus laudare pro-hare , adjuvare. Unde restar disquisitio paulo superiore gravior, , quousque indulgere possit Princeps, ut in nudis permissionis terminis subsistat, nec ipso facto participet, quando hoc, ut paulo ante diximus, nulla ratio iubet: nulla necessitas excusat Per exempla & casus quosdam eamus ad lucem difficultati incendendam. Primo de legibus quaeritur e An quod licet nude Permittere, id etiam liceat tueri legibus, ' nec tantum eo fine, ut de concessis constet, sed etiam
ut ius aliquod qi ratur illis, quibus indulget legislator , ne alii eos in exercitio & usu rei permi
et, impedire possint Z Sunt, qui id negant, quasi
videatur rem probare, quam lege defendit. Sed aliud nobis placet , idque Judaeorum exemplo, quos imperium ab omni Christianorum iniuria publica tutela securos facit: liberum eis suae relugionis exercitium, aedibus etiam ad id datis , iii quibus cultui divino vacent. Nobis verb sub gravi poena prohibitum, ne feriatis diebus quo.
Cunque modo illis molestiam creemus, impediamus ritus & preces, Synagogas invadamus occisis hominibus. Haec si Iudaeis lex permittere potest, quid ni & haereticis ξ quod enim per se in lum est & fugiendum, ex objecto & personarum
discrimine non fit bonum licitumque: nec civilis tantum Jurisprudentia erga Judaeos munis est& benefica r sed etiam Canonicum ius, ris lificiis norma de compendium persectar bonitatis. Enimvero ne Judaeos vicieamur patronos
375쪽
s De Sumana Imperi potesate cirea saera. habere nostrae causae, quos, per nos esset, ad Ga ramantas & Indos relegatos volumus, alio m do Iutulenter probabimus , in legibus illis permissisis, ut possumus vocare, nihil quod voluntatem , inensium Sc mali approbationem sapiat, reperiri. Ac initio sciendum, eiuscemodi per . missiones in legum nomem & familiam transir*non qua aliquid permittunt , id enim repugnat naturae & genio legis , quae necessaria determinatione aci faciendum vel non faciendum obib. gat , omnem electionem & liberum arbitrium excludit: in Republica vero patimur haereses, ut esse possint nullo poenarum metu : non ut neces sario sint i adeoque iniuria leges accusamus de casu, quo posito leges esse desinunt; sed vel qua alios arcent, ne permissioni impedimentum po nant: vel qua ipsam permissionem limitant, do finiunt, circumscribunt quasi finium regundo-stum iudicio: neutrorespectu legislator pro com sciente aut approbante haberi debet: non primri, quoniam rationis est, ut quod a sim mo Reipublicae rectore ex certis causis & necessaria salutis publicae cura permitti potest, idem & praesidio Iegum publico custodiri possit, ne ab aliis, qui hus nec alias fas est clavo Reipublicae sine aucto
ritate& mandato Imperantis manum admove re, petulanti aut praepostera temexitate impedia. lux : nulla hic approbatio mali r nullum auxili um, sed tantum impedimenti externi, quod me tui potest, remotio, eaque ad finem bonum ac honestum, videlicet civitatem pacandam & hci.
ilibus bellis liberandam ordinata. ij, Veluti qui S aggeribus perfossis re stagnantem
376쪽
CAP. VM IViscit. Im 't. cis a Sacra. I 4s aquam in planitiem & agros immittit, quae Oppido diluvium minabatur , non delectatur messis Corruptione fundorum ue naufragio : itamec Princeps haeresium inundatione , quibus ab aliis non sinit obstaculum poni, qu o minus libertate publice permissa fruantur: nec posteriori et quoniam quod permitto , sed certis conditionibus, certo modo graduque, quantum adluale me utium attinet, idque aegro animo & invitus oratione & necessitate Reipublicae ad maius malum praecavendum, illud prosecto non approbo, sed Condemno potiusmon adiuvo: sed repi imo,quatum integra publica tri quillitate possum.Volumlatis objectu hic aliud est ab objecto permissionis. Haec enim immediate ipsum malu intendit. quod permittit,sed nudd,citra cooperationam .Sed vo. luntas non vult malum approbado, sed permittit illud non impediendo,quod negare est actionem non ponere:at c6sentire & iuvare est ponere, non negare. Duo actus sunt legis permittentis. Inus nuda mali permissio nec actio est, ut dixi, nec lex permissiua eo c6ceptu lex: Alter circum scriptio, limitatio & modificatio isti' mali, ne debitos cam. Cellos proterve transiliendo ulterius progredia tur, aut exerceatur alio modo, quam certo illo&definito. Neuter actus haeresin probat, neuter iuvat: neuter conscientiae stimulum injicit licitum faciendo, quod per se illicitum est: impunitas externa &secura metu legis actio conc ditur , nec ea amplius, quam intra conditionem modumque publice determinatum perstiterit. Haec de legibus permisilvis in genere sufficiant, quae non aliter I quibusdam probantur,quod secundo loco notamus, Quam si lex malo certum
377쪽
3 6 De Summa Imper. Potestate circa Saera. tempus praefixerit , quo elapso permisssio & indulgentior gratia expirare debeat: quando enim,
inquiunt, aeterna securitas conceditur, sublatis excusationum causis , quae Conniventiam aliquam suadetit, non tam censeri Principem ex eerto consilio ferre malum , quam aut ignavum
negligere, aut prodare corruptum: quippe destinere aliquando illam necessitatem , & restitui Rempublicam in eum florem, qui sine ullo periculo aut metu maioris mali ad pravas in religi ne opiniones proscribendas sibi sufficiat r per se itaque illicitum aliquid esse, perpetuam cum hae. reticis paeem iacere. Uerum quod probationem & assensium actualem aut directum concer nit, idem resipondemus, quod anter tiam si ad
certum tempus possibilis est,aliqua permissio
absque coti sensur ratio nulla, quod non etiam sine temporis expressi definitione : nisi enim alia quid novi vitii accesserit, tempus ipsum, seu hrmve seu longum , permissionem nec meliorem reddit, nec deteriorem : itaque omnis hic dita cultas in negligentiam resolvitur. Scilicet Prin. ceps qui malo obiistere potest, nec facit, neglecti muneris & potestatis proditae reus est, nec enim frustra gladium coelitus acceptum gerit, sed in vindictam scelerum & malitiae. Vera haece se haud inficior,si fides non obstricta de crimine non puniendo. Quod si autem verba data . si impunitas promissa , jam iuri naturali nihil tam
Congruens est, qu in pacta servare. Sed, inquis, non oportuit promittere: non valet de illicita repromissio e respondemus, utique non oportuit,
378쪽
CAP. V. De Legislat. Imp. 't. circa Sacrs. 3 s
Nam ingens telum necessitas, adversus quam ne
Dii quidem pugnare posse dicuntur. Euripides
Promissio de illicita re non valet , si res actio sit turpis, iuri naturae aut gentium ad ver sa: non etiam si negatio actionis debitae, seci necessitate aut alia ratione civili omissae. Quid enim si haereti-ςi, qui Reipublicae potentiam & vires in manu habent, nolint pacem nisi fidam & perpetuam: an aeternum bellum cum Reipublicae & ipsius Orthodoxae religi an is pestς praefracta Contumacia suscipiendum Z Quid quod minori longe ne-ςcssitate, imo pene nulla Judaeos toleramus non expresso migrationis tempore ξ Quid quod Turcis vasti alia. Christiani Orbis terras consecta pace vel habere sinimus, vel ultra cedimus, mox spissis & infelicibus Mahumeti simi tenebris obnubilandas ξ Haec talia σερρη ανα σια excusiat, hon etiam baeresium tulerantiam, quae corrigi &emendari nequeunt ξ Aliena hic distinctio inter haereticos, qui in Ecclesia, & sectas alias, quae Extra eam sunt: nam in ratione puniendi & severitatis modo aliquam applicationem & u sum ista habent, non in permittendi iure : quoniam sitim pliciter vetitum de malo tolerando paCisci, rion in solos haereticos regula illa strviet , sed
quantoscunque alios errores. Itaque cum de puniendis coercendisque pravis religionibus quaestio est, a criorem paulo adversus haereticos
379쪽
348 De Summa I . Potestate circa Sacra. processum Ecclesia jurisdictione sua deseniut rio permissione nihil quod praetendat, habet: Nam&extraneis, non illis tantum, qui in nostra sunt potestate &gremio aliquid possumus permittere; permissio enim nullam iurisdictionem arguit, ut puniendi reos facultas. Ad haec si haereticis per mittimus libertatem religioni suae nullo certi temporis decursu finiendam, non promittimus aeternitatem malo , sed impunitatem solum, quam liu rebus sic stantibus illud duraveritiuuam multa vero interim accidere possunt in salutare remedium Z princeps inter haec est divina providentia, quae Ecclesiae suae iugi auxilio
sim icit: convertentur aliquando homines nuὲ
o labore,& suopte ingenio ad saniorem me Istem redibant, quos paulo antε non serrum, non ignis, non equuleus fregit. Quod si vero resumis pia audacia sortε improbiores nantisi nec fidei r ligio aliqua eis sit, nec promissorum anctitas, si pacis conditiones, quibus in gratiam recepti. violent,positos limites praecipiti sialtu profanent, si turbas dant nec vivere in Republica quiete volunt: lam nec ipsemet amplius vineulo teneris quod alii prius ruperunt. Quare circumspice, an tibi expediat fortiora remedia insanabili tutori adhibere Forte enim numero, potentia, viribus, auctoritate decreverunt, justo Dei judicio ad insaniam acti, ut puniantur e Forte plebs r dis & subita priori sanctitatis ac modestiae imagine decepta, si ambitionem eorum se immoderatas spes apertius deprehendet, tuis partibus ultro
accedet relicta disciplina , in qua tumultuari 2 perfidum esse bonum opus est et Forte scelus
380쪽
l P. V De Legistit. 't. circa Sacra. 3Α9 nunc duce & patrono destituitur apei tum invasoni & expugnatu facile r ita tibi nonnunquam sacris haeredatas obveniet, ante immensis sumptibus nec sine periculo frustra quaesita. Te tia de infamia quaestio, haereticis demenda. Nimirum tam civilia jura quam Canones meritissimam poenam haereticis iam ab antiquo irrogarunt infamiam e dubitatur itaque, an salva pietate Princeps eam aliquando minuere possit aut tollere Τ Nihil videmus causiae cur non affirme. mus. Mutationem patiuntur haec iura,&iadfaciem Reipublicae tractabilia sunt: in iure divino autem & naturali nulla lex de necessaria haereticoruin infamia , adeoque tota i es arbitrii di voluntatis ejus, qui praeest Reipublicae. Iste si premendos haereticos decreverit, inter alias poenas& insamia praesto est illis inurenda , si viderit tolerandos r.eandem quoque abrogare poterit et quae enim harC tolerantia cum infamia c6juncta quae religionis indemnis permissio tanta labe ad- nicta λ Quomodo quies in Republica speranda perpetuo isto Cal rari animis ad pacem compositis subdito 3 Quarta di siputatio de hodinis Ecclesiasticis haereticis possessoribus,qui ea imter turbas publicas occuparunt, relinquendis minus difficultatis habet, quoniam si ipsos homines cum falsia religione inter nos recte poliu-mus pati, iisdem profecto & bona relinquere. non nisi novo tumultu , & Cum exercitu eripienda : ad quascunque pias causas fuerint dicata, in Republica Si jure Imperantis manent, qui de illis disponit, ut e re publica visum est,secundum ea a nobis paulo infra amplius tradenda: Fac ta