Henrici Henniges, De summa imperatoris Romani potestate circa sacra. Liber vnicus

341쪽

E. V. De Legi; t. p. p . eirca saera. 2 proximum iisjuriosi simus : Vetat idem & terrestris quilibet in suae Civitatis partiali orbe Vicarius Scilicet lexPompeia de parricidiis:lex Comnelia de Sicariis : lex Julia de Adulteriis : Editictum Praetoris de Furto. Lex Cornelia de Falsis. Interdicta, quod vi aut clam & similia: imo tota Iurisprudentia Romana, cui Constitutionem criminalem Caroli V. & alias imperii nostri re dra succenturiamus : Haec in secunda tabula aequa censentur &justa, sed nulla ratio cur non

eadem in prima Z Mandat inibi Deus, ut ipsum ex praescripto sui verbi colamus , O vivitemus falsos Doctores & Prophetas , qui clamaut hic es Chrasin; ut limus κατηρῖσμέω in eodemsensu Oscientia : ut Q doctrinis

riis c peregrinis nolimus abduci. Ut e servemus eos,qui dissensonu O ostendicula praeter doctrinam, quam didicimus, faciunt. Fu gitur & Vicarius suo munere, qui repetit illa legibus & speciali praecepto subditos suos de obstaquio monet, quod Deus universis in hoc mundo hominibus indixerat. g. 63. Adhaec si haereticos punire licet, ut

f) Pseudo prophetas , idololatricos, integras civitates a Deo deficientes ; utique nefas haud erit videre, ne omnino oriantur, quod i gibus tempestive adhibitis propitio Deo fieri poterit, si non ex omni parte, saltem eo fine, ut coercita Novantium licentia confusioni & e orituris subinde dissidiis modus aliquis sit, a quibusChristianae rei periculum est naufragii & sub-U a mersio-

342쪽

prohibita sacrificia, idolis & simulacris honor abrogatus , profani & superstitiosi ritus sublati. Nec pientissimi Principis indignatio intra pantia

misimum stetit,sed haereticos etiam complexa, scilicet Novatianos. Valentinianos, Marcionustas, Sabellianos, Cataphryges, & huius sarinae alios somniatores, non Ecclesias illis , non conventus,non sicholas,non exercitia seu publica seu privata religionis insectae concessit et Arrianitimum in Concilio Nicaeno damnatum laudabili odio insectatus est r imo omnes turbatores E

clesiae Christianae auctoritate imperiali & iugi vigilantia coercuiti b) Jovianus ab exercitu post mortem Juliani Apostatae in castris Imperator

proclamatus non prius imperium accipere v Iuit. quam totus exercitus omni alia consessione abiecta Catholicam fidem sequeretur , extra suam nemini, quamdiu imperavit, alterius x

ligionis libertatem secit: cui ut in imperium,ita idem institutum& custodiam verae fidei successit c Valentinianus. Extat ejus edictum in QCodice Romani iuris, cuius e Nicephorus m

mi ait, in hara eticos summe invectivum, quod repudiata omni sequiore doctrina unius sesummi Dei nomen ubis celebrandum Nicaenae e dudum a majoribus traduae O divina religio nis testimonio am assertione mata obfer mriam semper mansuram tenendam, praece n ut vero iisdem non inserviunt, Porro habet e.

ii 4 dictum

343쪽

igra Summa Im potestate cirea Sacra. dictum , de ant a sectatis dotis alienum vera religionis nomen assumere , Osiuis apertis criminibus denotentur , at s ab omni Ecclesiarum limine summoti penitus arceantur, cum omnes Hreticos Efficitas agere intra oppida congreg tionα vetemu . Ais quid erupti actiosa tet raverit, ab ipsis etiam urbium moenibus exu

minatos Vorepropelli iubemus, ut cunctis O thodoxis Episeopis , qui Nicaena dem tenens, Gosecae Messae toto orbe reddantur. Quid deinde Gratianus cum Patre suo Valentiniano& Theodosio , quem ad imperii consortium adis OptaVit, cum adversus γ) paganorum sacrificiatum haereses dischismata, constituerit, notissima res est. Meretur legi edictum ex multis unum , quod ab his Imperatoribus publicatum opprimε nostro instituto quadrare videtur. o

mno vetitae, alunt, legibus diviniso Impo

rialibus consitutionibus hareses perpetuo qui-esant. Nemo ulterius conetur, qua repereriti profanapraecepta vel docere velisere: nec risites eorundem audeant Mem insinuare, quam non habent, nec mini os creare, qui non sunt: nec per conniventiamjudicantium omniquum per consitutioneου pater π super hoc cura mandata es, edimmodi audacia negli

gatur O crescat. Arcadius S Honorius, filii Theodosiilc Successores, quas non in o tolletib

is facrificiis, ritibus stuperstitiosis : de to shaereticis adimendis leges tulerunt t Idemque

344쪽

CARV Deragulat. p. ' circa Sacra. 3 3 cum Theodosio Juniore contra Manichaeo et Manichaeos seu Manichao vel Donat istas m

ritissima severitate perse imur : huic itaque hominum generi nihiI ex moribu nihil ex legibus communesit cum cateris. Nec diversi abi runt Imperatores Marcianus, Valentinianus III. R Leo I Anastasius, GJustinianus, alii , quorum infinita pene edicta contra haeret,cos bonam partem Codicis S Novellarum implent , quae omnia bla loci repetere supervae

neum ducimus, cum omnium oculis in Romana iurisprudentia exposita sint. Carolus M. di qui eum secuti in eodem atrio decurrerunt, uenemini amplius tot rationibus edocto, tot locis ex sacra scriptura instructo, tot exemplis praeparato de iure&potestate summarum potestatum in legibus contra sectarios serendis legitima dubitare amplius liceat, quas Augustinus adversus Manichaeorum impetus magnifice admodum &constanter defendit. Et haec quidem de officio Principis sius ficiant, qua Vicarius Dei est. S. 6s. Qua Reipublicae supremus curator de

Judex: adverte quaesio : Civitatis tibi non admistratio tantum, sed di salus commissa: Hanc tuere pace di iustitia: utraque opus, si te tuosdiae in. columes cupis: qui Vero consequare, niti pra vertas turbis S injuriis, quod celeri & commoda legum manu fit ξ Turbarum auctores non ceditiores sunt, non periculosores, quam qui novae

345쪽

314 De Summa Imper.potestate circa Sacra. religionis: ex tripode dixit Maecena quod ὀι τοι

απερ ἡ ωσα μοναρχ- συμ ere : impossibile est, ut non turbent Rempublicam, qui hominum nimos: vere olim a Majoribus: praecesseri

sectarum nomin ,mox es seditiosorum Anas

quuntur: exempla funesta sunt patria & externa, quae lugenda potius, quam numeranda. Rati nes multae & infallibiles. Primb religio est fumdamentum cujusque politiae. Unam igitur esse convenit & sibi similem. Nulla moles impartibus fulcris bene sustinetur. Nutat & stragem minatur, quicquid longo & brevi pede insistit. Subsidet palatium , quod firmo solo&arenoso superstruetum: nam ipsa terrae inaequalitas, quae una parte obnititur, altera imminenti vi concedit, ruinam edit:. ita Respublica vix potest esse sospes & recta, quam diversae religiones perflant. Deinde concordiae vinculum solvit, quod bifidum est: hoc soluto succedunt aemulationes, dissidia, factiones & virulenta partium studiar

non unitas in consiliis, non candor in Curia, non

iustitia in tribunali: sed omnia dissidentiae, sus Ncionum, invidiae, odii, denique tumultus plena. Divus ca) Hieronymus hic Vates est nobis, quod nunquampossit ese sidus affectin inter tuos, imrer quos non est una es: nec idem animuου, αβ diversa es. Tertio labascit obsequiu apud eos, qui 1 Principe suo alienos Deos colunt: quicquide nan jubentur,si vel modicum privatae rei obesse

346쪽

CM. V. De Letistit. p.rit circa Sacra. Is videbitur,consciitia obtegitur contumaciae & aia sectibus:huic vim deprecatur,libertatem petuntinegata sumunt, excusatos enim se Deo eredian quodcunque eo nomine secerint: nec cessant f cxi illi consiliarii, qui supra modum suspiciosi, singularem in hoc prudentiae & iudicii penetrastis laudem assectant, nulli credere: ita vix se si Perior eommovere potest , quin isti non in comtraria statione. Religio petitur, inquiunt, si militem conscribit: tunc metu, trepidationibus, ploratu, praesagiis & oraculis omnia pulpita dici versoria perit repunt, Dominorum aures sat, gantur , incenduntur subditorum animi : Ex hoc quid denique nisi civile bellum: pandora malorum, sequi potest Z Huic averruncandae imstae sunt leges & necessariae, quae scindi religionε in Republicaverunt: ita enim illam curare Princeps debet , ut ante omnia conservata pace o casio praecidatur civili bello,in quo eui bbo omnia snt misera, nihil tamen miserius quam ipsa viactoria : qua etiamsi ad meliorα venit, tamen eos ipsis ferociores impotentiorem reddit, ut eras natura tales non sint, necessitate esse cogamor. Alterum salutis Reipublicae manubrium iustitia est, sine cuius aliqua specie, ut prudenter observavit Aristoteles, ne quidem praed num societas consistere potest. Sed duplex est iustitiae munus, praemia bonis civibus rependere: & malis poenas. Haec duo firmissima sunt ordinatae Civitatis munimenta : adeoque quam honus & mitis pater obsequentibus subditis Primceps esse debet, tam severus tremendusque i dexcn ciccti a pristi ad ram, Epist. 9.

347쪽

gas D Summa I . Potestate circa Sacra.dex improbis do flagitiosis: hos legibus admone Ane peccent . ludicat, si deliquisse dicantur, punit condemnatos. Peccatur vero circa religio nem non minus quam in civilibus rebus, linci hoc gravius, quo semper periculosius et oportet itaque & leges in causis religionem Concernenti. hus latas esse, secundum quas Imperanti iii d linquentes inquirere liceat. h. 66 Tertio, qua vir bonus. Rus enim est fratrem aeterno suo malo errantem consilio deope iuvare, ut resipiscat: Quod Cicero de bono Cive dixit, qui non defenvit patriam , cum po sit, tam est in causa, quam qui eam prodit, id quivis sibi dictum opinetur, ut perdiderit homunem , qui eum ore manuque destituit, cum p tuerit pereuntem erigere εἰ servare. Mg. 67. Quamvis vero unus Augustinus omnium tela, quae contra hanc sententiam jaciuntur.

adversus Donatistas sortiter exceperit, imprimis ea, quae Christianam libertatem ut velum S perculum suis cupiditatibus & flagitiis indue hant: tamen cum a quibusdam, quos hauda, surde libertinos appellare liceat . illa cantilena iisdem fidibus recinatur, paucissimis eorum a gumenta excutienda sunt , ut ratio ordinis sibi constet. Libera, inquiunt, Christianorumsu conscientiae , ab omnibus mandatis es legibus humanis exemptae, per Iuertatem Christianam

baptismo acquistam. Fides Dei donum eis in Arum cordibus hominum divina manω , quae neo jubetur . nec cogitur. Zizania inter triticum

enda es ,ut crescat: Imbecialibus enim Ectari. indulget aliquod poenitende sarium.

348쪽

C .M. De Legislat p. 't. circa Sacra. 3 i ἀ sus non venit, ut pacem, sedgiarium es dis

dia patrem cum suo commissura, terris immarata rat. Gamalielis consilium laudandum , quod nec Deus viritur damnasse, qui in Veteri Tes mento plurima populo suo condonavit propter jus imbecistitatem o duritiem tardis. Ab orbe condito in nuru Republica unam em O NIL Onemfuisse, ne apud Romanoy quidem e nece verum esse quod vulgofertur , religionum furam civili obsequio Cr pari os cere : nam comtrarium Me lis i eris Turcui Aeoptiaci saliorum evisci , apud quossumma credendi I herias nuri tranquisiitatis publica dissendis; ex adverso tepe experientia conuare, haeretis ab pictioneor odio augmentum sumere, nureo i pinente χρ ruitur αἰ-b earum permissionem, insigne remiatum esse cavendo errori odisculo e ita enim annotescere, quae cum in sidus e Mo

rirent , o ulto veneno tanto malis noceant.

Enim verti haec impudens postulatuna maligna tegunt. Quod enim, imprimis Anabaptistaeci Photiniani , de Christiana libertate venditant, ei, Augustini verbis respondere volumus. 'ustra dicis, relinquar libero arbitrio': Cur enim non in homicidiis es vris es quibmeum aliis facinorom ct sagitiis libero te arbitrio

imittendum es proclamas, qua tamen omnia

jusis legibus comprimi utilis umes ' Dedit

quidem Dem homini liberam voluntatem, sed nec bonam infructuosam, nec malam esse voluit impunitam. Libertas Christianorum non est illa naturatis facultas eius, quod mi , facere li-

349쪽

rq De mma Imperi potestate elata sacra. t myiquid vi autjure prohibetur ut Hortatinus definivit, multo minus, ut Q Cicero, i centia &potesin visendi ut velis, sed redemptio& liberatio gratuita IDiaboli servitio&vinculis :& reconciliatio cum Deo per meritum Iesu Christi nobis acquisita , & omnibus Christianis

cooperante Spiritu S. in Baptismo ad renovati nem hominis interim gratiose communicata. Apotestate igitur Sathanae, ab inserno, I maleductione liberati sumus , non ut deinceps libidinia hus nostris, corpori, abdomini serviamus, sed

mos est homo Christianus liber, nec eo fine compedibus solutus , ut sui ipsius sit, sed ut Dei, cui servire debet; unde idem Apostolus nos non nostrum esse dixit, sed grandi pretio redemptos,

quasi de servitute in servitutem , sed longe in liorem, nobiliorem, beatiorem datos: undes dulo omnes fideles a monet,ne libertatem stram in occasionem carnis dent, sed per caritatem spiritus serviant invicem. Consequitur exinde , si

Christianorum libertas in pietate & iustitia, in ςustu divino 2 obsequio consistit, tanto liberi

350쪽

CAP. R De Ierularam Potiirca Sacra. 3 Isres nos esse, quanto magis nos divinae voluntati totos mancipamus: probe enim Augustinus hoc sensu : quod primasit tiber ae carere crimi--bm: ex adversis, qui servitia iustitiae, obedientiam & opera spiritus contemnunt: qui nec Deo edunt nec verbo suo: qui relicta vitae sanctumonia suis cupiditatibus ti Carni serviunt, non liberos esse, sed deterrima diaboli mancipia. Iam verb inter divina praecepta , quibus nos obsequi oportet, non minimum illud etiam est, ut ob diamus Magistratui seu Omαic υπερ χὐπις; qua fronte itaque libertatem contumaciae praetexumus, quae pars obsequi, superioribus ex divino mandato debiti est ξ Ipse b) Petrus hunc str pulum conceptis verbis S data, quod aiunt op ra, hominum animis eximere vulta Cum enim Christianos cuivis humanae creaturae , seu Reg. ως , seu Magistratibus, ab eo ordinatis subjectos esse iubet, idque propter dominum, Cujus voluntas est, ut benefaciendo obturemus os hominibus stultis & ignorantibus, de libertate propediem subiicit , quam quis potuisset siti jectioni opponere: quare explicat, quomodo libertate Christiana uti conveniat, ἐπικαλυμ

ut non libertatem opercucum matitia habeamus obsequii negandi: sed ut servos Dei decet, qui Domini mandatis in omnibus liberε obsequuntur,citra motus internos, metum aut co ctionem: causi cum ipsa voluntas Dei est, quae expresse Christianis commendat reverentiam di subjectionem Imperantibus exhibend*m , tum super Ph. Tract. 43. b I. Epist. s.