Henrici Henniges, De summa imperatoris Romani potestate circa sacra. Liber vnicus

771쪽

7 3 a De Summa Imper. Potestate circa Sacra. ad se vocat, omnium, quae ab illis acta sunt, x tionem exacturus, ut planum nobi stat, inquit in a) epistola ad Synodum, vos ne, qui ibi in una conven is, usum veritatis curam duxeritis et des rebus in disceptationem vocatis neque gra tia alicujus neque odio adducII sententiampr nunciaveritis, opinest, ut omnes, qui ad Concilium Tyri actum convenisis e vestato adca stra nostra maturetis , res ipsa vestrum judicium aequum s cerums commonstretis, me audiente. quem ingenuum Dei famulum esse vos ipsi non insiciis iυeritis. Constantius imitatus parentem, eos , qui Nicaeam conventuri essent, viginti numero ex siuis ad se mittere iussit, ut audita eorum relatione sibi liberu esset cognoscere, b)M

causiarum aliis probatae religionis , peritiae Epistopis mandata, aut novo conCilio, ex quorum rationibus Imperator iudicaret, quod aequum diiustum est. Ita Theodosius animadverus haere-tiCorum laqueis propriam suam sententiam re scidit, omniaque alteri Ephesinae Synodo denuo permittit examinanda et oportet omnia, ait in literis ad Synodum , iuxta Dei beneplacitum omni contention eclusa summos veritatis sim dio adhibito excuti, ac tum demum a nosse pi rate confirmationem expectari. Et haec est causa multiplicatarum toties Synodorum de eadem lite, cum saepe posteriores priorum decreta rescinderent, non ulla quidem temporis aut nu- mori

772쪽

meri personarum , vel qualitatis praerogativa: nulla enim Synodus hac ratione sui frior est altera. Sed tantum quod Imperatores magis his quam illis tribuerent. S. i9. Caeterum statuendi illud ius contra Synodi sententiam , quod competere diximus summis potestatibus , adeoque Imperatori no-Ωro, non modo ad illas controversias restringen- cuin est, quae fidei fundamenta de totam religionem evertunt: sed admittendum quoque ad singula capita & articulos , imb& illas causas, quae praeter religionis summana de externo Ecclesiae regimine &disciplina aliquid constituunt. Vis enim summi imperii in s acris rebus non sic a quiescit in universali totius religionis curatione,ut non singulis etiam partibus, quae suis vitiis interdum laborant, insipectione&oportuna ope possit succurrere. Quod enim jus in toto est, idem S in partibus, quarum complexu & compositione totum constat. Nec sunt aliae rationes, quae imperantibus εο ειον in capitum religionis Concursu ad dicunt, quam quae in quaestionibus singulis , utrobique enim errare Concilium potest , quod proinde nec sequi in

sceleribus Principem decet, nec ferre, ut improborum conspiratione veritas opprimatur. T Ceo nunc rectricis prudentiae ingenium , quae Crescentem in singulis membris pestem non si vere, sed matura correctione praecipit extingui, ne multiplicatum malum confusum in unam massam ipsi virium coniunctione aut vincat seras medentium manus , aut utcunque adhuc

773쪽

3 Summa IN. Potesate circa Sacra. expugnabile sine maximo Reipublicae periculo

atque convulsione evelli nequeat. g. 2o. Praeterea neque omittendum illud

est, sive imperans in eorum electione, qui ad Synodos ire debent, patiatur Ecclesiam nativo iure ac veteri Consuetudine uti: sive ipsie aliis electi nem mandet, manere semper in electos ipsi ius imperii, summumque iudicium , quo Vel idoneos sibique gratos admittere, vel suspectos aueseditiosos homines,nec non, quos propter imp ritiam ignaviam siue ineptos actioni cognoverit, repudiare atque in eorum locum alios substitu re potest : accidere illud omnibus Collegiis videmus , quae in Republica sunt, ut naturalis libertatis usum aut mandatam iurisdictionem

summum imperium eminentiore virtute moderetur , & subinde in vitia atque corruptelas prolapsa auctoritate sua emendet. Ad publicas deliberationes invisius Principi nemo accedit, nemo in Senatum aliudve honestum munus adoptatur e nemo mercatorum aut artificum collegiis adscribitur, ita nec Synodorum conventibus aliquem interesse fas est ab imperante prohibitum. Idem intelligi cupio circa Praesidis ac Iudicis ossicium, quamvis Cum decernendi iura dati : nunquam enim via praeci udi potest summis potestatibus,ut non in ministrorum suorum actiones inquirant. Deficiat appellatio exspeciali gratia in Praefecturam summam aut Patriarchatum collata et nunquam supplicatio deficit

iniuriam passis: nec inquisitio Principi,ex ossi. io instituta , cuius auxilio fidem & integritatem iudicum explorat. Concidet propediem omnis

774쪽

summi imperii vis, S ex altistimo maiestatis vertice cadet in precarii aut subiectionis humilemi statum, quam primum in Republica Magistratuum civiumque res imperantium jussibus colla &t fasces non submittunt. g. a I. Quicquid sigitur maiestati in Ipsis li-' cet conciliis , cxplicatum est nobis: possemus iam recto pede ad alia transire. Sed placet substi' stere parumper, &diligentius quaerere, an citra alienam conquisitamque sapientiam Princeps ' ex proprio ingenio suique animi sententia possit statuere, quod res sacras attinet, non implorata' Synodo i Et quidem censuisse id sui juris imp

l ratores aliquos, qui extraordinario modo Syn dorum acta ad sacrarium suum revocarunt, inter' sanctiores & incorruptos parietes examinanda, iam suprά diximus. Verum exempla haec sunt, ' quae factum ostendunt, quod interdum justitia ' destituitur. Quamobrem ut res tota pateat, in haec duo membra distribuemus quislionem. Quantum scilicet hic injure sit imperantis Θ &. quantum in consilio , & utendi iuris modo Z De iure ipso nos nihil dubitamus, ct haerentibus per' illa abunde satisfieri potest, quae prolixe in sta- perioribus de judicio, de legislatoria potestate Riurisdictione circa sacra exposita sunt. Nam pro-' fecto ea est indoles summς potestatis,ut in sacra&profana aequali virtute penetrabilis, nec patiens' c6sortis ipsa sibi sola sumciat imperio,&quq illud' sequitur,obligatione ad obsequiu.Suspende ope- rationes eius ab alieno consisnsii aut deme iubendi facultatem ante civium suffragia emendicata,ipsam summitatem tollis, quae non parem in

775쪽

73ς De Summa I .potesate circa Sacra. Rep. non superiorem in ordine humanarum rerum fert: quae nullius concursum expectat ad productionem effectus : denique cui adversum

est impedimentum , quod in debitis actibus & lprofluentibus ab ipsis imperio ejus libertati ponitur. Solus hie Deus est., cui stubsunt Regum capita: omnes alios vel aequat paritas ; vel pere- grinitas excludit: vel subjicit obsequii conditio. 1 Ad haec si necessaria est Synodi assensio ad acti nis productionem , quam omissa sive inhibet,

sive vitiat- id fieri oportet aut ex iure aliqUO, iquod habet in imperantem collato, aut eX Conditione ad rectitudinem actus debita. Cum Synodus imperandi ius transferre dicitur, necesse est ut illud vel ex divino praecepto habeat : vel humana lege : alia acquirendae potestatis ratio non potest excogitari. Sed desunt interim idonea argumenta, quibus coelestis beneficii fidem

sacere liceat. Deus uxoris voluntatem marito

subjecit,liberos parentum, servos Dominorum imperio subdidit, denique omnem animam vult supereminentibus potestatibus esse subiectam: quando Concilia imperiis instruxit, ab illis demum in Reges derivandis, nullo ratiocinio, nullis Conjecturis assequor. Ostendant locum in oraculorum Codice: nolent librum, designent caput,ubi tanti deposixi non dicam fundamenta, sed levia saltem vestigia extant: & properis pedibus in sententiam ibimus, hactenus ignoratam nobis. Ex humano iure quaecunque imperia generantur , infra summum sunt, cui ex ipsa ordinis natura non dominantur sed, servi.

776쪽

CAP. HII. De Synodis. potestatem jus riincipi conserre imperandi iri vincialibus. Nullus ex Regibus 1 Praefecto vel Duce suo imperium accepit in exercitum & mulites suos : nec ab inferiore judice iudicandi potestatem. Ex adverso potius di Praeses, &Pret sectus& judex illas ipsas summas potestates s tentur suorum imperiorum & iurisdictionis oriaginem atque terminos, illisque, quicquid dignutatis aut iuris possident, acceptum feruntR idem Synodo aCCidit iure magistratus imperanti. Absurdum enim foret Principem nihil illic iubere posse, ubi omnia Synodus potest ex concessione Principis. Conditio ad actum necessaria pactis& mutuis conventionibus debetur, non superi ri potestati. Quaerimus autem hic non de fide

placitisque servandis, sed Synodi iure , quod

ante contractum humanum ex se habet ad sus. flaminandos imperii actus, quibus neglexit Princeps praesentiam Concilii rogare. Hoc scilicet abnegamus: aliud,quod ex obligata Principis fide Ecclesiastico ordini de rebus sacris, absque scitu illius & consensu non tractandis , quaesitum est,haud coacti admittimus , exemplo civilium causarum, ubi eiusmodi pacta fundamentalium legum nomine subditos ad regiminis publici

communionem interdum vocant, quatenus

scilicet eam fas est civi participare & firmiter

. promissorein obligant, quamvis ante solemnes

illas publicae formulae ambages ipsum imperium libero arbitrio &siocii regiminis impatienti subditis totique ade5 Reipublicae incumbat. Sed quid opus est anxia demonstratione ξ ipsas se item Sy- Rodos intuere, quae dum inter agendi utendiquo

777쪽

' et g De Summa mper. Potestate eire a Sacra. prudenter iuris modum omnium saniorum calaculo reseruntur , iam praesiupponunt ius Principi debitum, mox in actuali exercitio utilissima ratione adhibendum : non jus noVum Constit uni: quemadmodum in Consultatione de legubus serendis melius est Principi & publicae rei salubrius peritos jurium Viros audire; non absolute tamen ad validitatem actus neCessarium, nec causis effectrix competentis juris. Ita non Principi author fuerim , ut in sacrorum ordina. tione silve Conciliorum monita, sleu siacri ordinis peritiam temere aspernetur et sed neglectum tDmen istum agendi iuri nullum impedimentum dare, nec demum ex Synodorum auctaritatem Principem defluere illud ipsum jus pro comperto tenemus. Nisii enim ita esset, oportuit certe Deum in Veteri Testamento neglectes religionis culpam Ecclesiae imputare, quam toties Regibus exprobrat. Fusius id Eliensis Episcopus persecuitur, cuiuS hic Verba placet adnotare. Enim

mero se de aliis, inquit, spe se praecipue de ea,c quodpopulin adoleret incensiis ) corruptela per

Reo es non sublata toti tam clara voce de Re aibus queruntur Sacrae titerae, ut Iocus nustus nisationi se relictus. Non negat ergo RG Torius id ex officio incumbere , ut etiam qui indoctrinasunt, abus se corruptelin tostat, seos

Eccusia declarationem. Nos vero citra declarionem omnem, ubi repurgatae sunt querela per Re es docemus. Torim vero loca aliquot a

ponere debuit , ubi ista Ecclesia declaratiopr cesserit : quae nis praecepi, Regis nustam tum erat, ut videtur , incrum , sed Regi erat in promptu

778쪽

Rex,qui nihumovere debet, nec excelsa diruere,

nisi postquam id ita faciendum declaravit E cusa. Atque id Regi semper clesiae nunquam, mitio datum legimin , quod excelsa selerint. Regi ergo ,sve aeclaret hoc, sive non declaret,

exsam ante EcclesM declarationem id ex incis munus incumbit, des eo neglecro Deo ratione- redditurus es. Tota igitur mentro declarationis Ecclesia praeterquam , quod futura es, hic

etiam intempsivn. g. aa. Constituto iure nunc proxime viadendum an recte & prudenter aliquando Prim Ceps ea, quae religionis sunt,ordinare possit ab que Synodo ξ Non Commendamus temerarium. Contemptum , neque penitus excludi s a Captione Consiliorum et sed una disceptatio est de

adhibendi modo: nam & causas dari non indigentes consilii, & aliunde quam ex Synodis posset illud haberi pro comperto teneo. Tota igitur

quaestio exit in illam considerationem , non antine causa omittenda sit Synodus , nemo enim sanus id facile dixerit : sed an causae possint alia quae esse,cur omitti debeat ξ Cum enim in publicis actionibus nemo se lubenter non necessario circuitu oneret, neque inutiles rationeS ampi Xetur , apparet omittendae Synodi causas unive sim has duas occurrere, vel quod necessaria non sit: vel quod futura inutilis. Utrumque autem, ut plenius intelligatur , ad Conciliorum fines supra enumeratos exigendum est: cujuszunque enim intuitu actionem instituat imperans, cui, Aaa a auς promptu excusatio: nonsust uti non declaravit. Ecclesia proma

ra m

usa enim

779쪽

' o De Summa I . Potesate circa saera.

aut supervacanea sit Synodorum auctoritas, aut nihil profutura, quamvis adhibeatur , Coinpendio utetur, & breviore ratione expediendi negotii. Articulatim singula recensebimus, ita enim luculentum erit, ex omnibus finibo

nullum esse , vel simpliciter per se necessarium. nec Synodum ullam simpliciter necessariam ad Illos fines. Consilium necessarium non est in rebi is, quae infallibili certitudine mentibus nostris illabuntur , sive cognitio illa sit ex naturali ratione , seu coelesti aliquo di supernaturali l mine: in id enim , ut recte Aristoteles iudicavit. consiliarios adhibemus , quoties ipsi nobis dimdimus : non etiam , cum aperta & nuda veritas

invitis oculis insidet. Quis unquam audivit eos, qui rationem in potestate habent, de illo consitutasse, an aequalia maneant, quae adiiciuntur domuntume aequalibus 3 an claro die il liceat. vel astra illuni& suda nocte 7 aliarum rerum non minor est certitudo, licet dispari probationis genere. Nam quae sensibus percipiuntur, illis

ipsis instrumentis capimus r alia venamur rectae rationis indice. Qui negat urere ignem, admotione est convincendus : ille plagis , qui paremtibus honorem, vel obsequium Magiuratui: ita in sacris quoque rebus eorum librorum fide, quibus lumma nostrae religionis constat, alia sunt lini a Veritate certa , quae propediem credere decet, non dissicili consultatione in dubium v Cai e et quaedam vero abscondita involucris suis aut verborum ambiguo sensu haerent ia, non nisi docto & sapienti ratiocinio eruuntur. Hinc D um esse, ab eoque curari humanas res , eumque

780쪽

CAP. VIII De S nodis. Naessentia unum , sed in personis trinum, patrem, Filium, Spiritum sanctum. Omne genus h manum sapientia desanctitate divinat aemula eximium statim post conditi mundi principia is ipsium immenus sordibus, & ad omnem posteriutatem transituris obruisse, pro quo in integrum restituendo oportuit Secundam Deitatis perisonam ex aeterno decreto incarnari & pati, ademque tandem in tempore illum Dei Filium ex viragine hominem natum vixisse,docuisse,mortuumque in cruce esse, ae tertia die exeuntem sepultichralibus tenebris & comparuisse saepius discupul i' suis intestimonium suae resurrectionis, divisibili motu in coelum elatum illic Regem sed re & Patronum Ecclesiae r hostibus vero glorio sum Triumphatorem, certa nobis fiducia resu rectionis nostrae & aeternae vitae , seu beatae seu

calamitosiae facta; haec omnia, & paria his aequali luce , manifestissimis constant fidei Christianae

argumentis, quae citra ipsius religionis eversionem nec inficiari penitus licet, nee salvo verbo. rum sensu alio torquere. Igitur si tam proii nus homo & impius esset, quissub Christiano nomine haec ipsa cuperet fundamenta & substantiam religionis Christianae subruere , quis dubitare amplius poterit, quin velut summario processu, non praevio judiciorum ordine, non Ecclesiae declaratione , non ulla Concili Tum auctoritate ex solo Principis imperio fas sit coercere blasphemum os, aut insanabile civitatis finibus eiicere 3 Recte Augustinus.