Henrici Henniges, De summa imperatoris Romani potestate circa sacra. Liber vnicus

801쪽

76a De Summa Imper. Potestate circa Saer . consillimus dignitati famaeque imperii nam neq, ipse Boeel rus utilitatem publicam in hoC a

gumento im/d significare tradit, quod ad pleras

omnia cistisa instituta pertinet: Ied exquisti re loquendi genere ad nec est atu imperio ab Umrion astringit. Et tamen cum hoc modo Respublica agit, nec temerὰ culpare honestam ejus utilemque provisionem licet, neC aliud ius maiestatis nominare, quam eminens dominium, quod in occupandis privatorum fundis praesto est communi utilitati. g. a. Ips m ejus nomen quibusdam ambitioso& pleno injuriarum sensu suspectum fit, sed

ita me Dii omnes , Deaeque ament, vano irrit

que metu. Nam quis minens dominium climant subditorum res & avitas possessiones in praedam & direptionem Principibus dare , abusum iuris notant, non legitimam potestatem. Nec vidi tyrannum , qui ignorans nominiS tam perniciosi, ut creditur, sanctiore imperii vocet legendis spoliis revocatus sit: aut bonum iustumque Principem, quem ampliores illecebrae eminentis dominii in malam mentem impule rint civiumque iniurias. Tutorum quorundam perfidia Histractae sunt pupillares rationes. Sed nemo inventus est, qui tutelae id imputaret, vel

publico iuri, quod tutoribus potestatem iacit regendi pupilli. Inviolabile & sanctum nomen

maiestas est, quae,et ii non tyrannos facit, tuetur tamen & desendit: ita nihil prorsus bonitate sua&perfectione tutum est ab improbitate abutentium t Quod si alienam culpam exilio luere debet, ipsa justicla pietasque proscribitur, quae humanis

802쪽

ORIXDemitient/Domin. circa Saera. 7Qmanis ludibriis exposita videmus. Sed eminens Hominium casto ac sobrio usu se ipsium facile ab

omni iniquitate & sordibus purgat. Nihil inperiitissimo recessu habet alienum k iustitia, vel quod hostes sivi non Reipublicae largiantur, quamvis aliunde elicitum P ab inexplicabili sui.

Ite et illo & obscuro imperio. Aperte calumni antur a Cusiatores ejus, qui lippiunt ad illam majestatis imperiosam lucem , & turbari quietin privatorum possessiones inepte vociferantur. .Ab eis si tanti criminis probationem exigas. Videbis oppido principium petere falsissima calumnia, dum proprietat re tostuntur, se in unum ransferuntur Principem antiquari juris nais ruralis scitum, quod jubetsuum cura. tribuere, dum nemo es, qui atquidproprii haleat. Pudet respondere propemodum tam improbaeimaledictioni: proprietates tolli ab eminente dominio impudens mendacium est , quod miserrimo ratiocinio sibi confingunt: quasi quae ratione ordimis sibi supponuntur, adversa sint invicem S pugnantia contrariis effectibus , quasi patriam potestatem , aut maritale imperium evertant civiles leges , quae moderantur illa & ordinant: ita nec eminentis dominii institutum fert consui de re privata dominia vel rapere: sed conservare

in Republica, & tueri singulis familiaris rei pos .

sessiones e in eo enim munere magnam ejUS virtutem admiramur, quod aequissimo jure per a quisitionum amissionisve dominiorum modos civium bonis prospicit, & prudenti administrationis praescripto omnibus copiam facit utendi fortuna suarum rerum, modo damnosa non sit liberis

803쪽

764 De Summa Imper. Potestate circa Sacra libertas illa Reipublicae, quam errores & vitia civium in patrimoniorum imprudenti curatione proxime tangunt. Qui superetis rebus suis potest , eum non impedit eminens dominium indebito usu: aliter cum prodigo agitur, curatore honorum dato , ne profusis intemperanter opi-hus mox egeat, & ipsa mendicitate gravis sit civitati. Ut accurate constet, quid in bonis quisque habeat, sanciti sunt acquirendi dominii modi, quibus secure licet possidentem confidere , ac oppositione eorum repellere injustos petitores. remque ab aliis detentam virtute legitimi tituli

vindicare : ad haec sicut respublica acquirere cives dominia patitur , ita amittere etiam , & ia alios transferre, ne quis cogatur invitus rem imnere , rationibus suis parum utilem: aut impediatur alius opum comparatione augere patriamonium. Praeterea castigatur merito damno Contumax patrumfamilias Veternus, qui neglia gentiores in bonis recensendis sunt, quam ut virum bonum deceat. Hoc fundamento us capiones introductae, oppositae dominiorum in.

Certis vicibus t ne illud sit ignaviae praemium, rem aliorum studio & opera conservasse. Haec omnia Princeps eminentis dominii virtute e

sequitur, qua tolli proprietates quis integra mente dixerit Cum defendendis illis curatissime laboretur 3 Certε sunt alii etiam illius iuris eximii actus, qui fortius privata dominia impetunt,

Cum aliquo in rempublicam commodo.Sed universi eius generis inveniuntur. Ut ne quidem damnari ab adversariis possint ; Detraetionem ex bonis, quae Princeps migrantem civem efferre

sinit,

804쪽

CAP. IX DeminenteDomin circa Sacra. 76

pnit, concinunt calculo probant. Tributis evidentissime sua necessatas constat: tum privatorum rerum ocCupationem ad Reipublicae salitem culpare quis audeat ξ Nam & Theologi Achabo invalionem Nabotheae Vineae permitatunt, si illam oportuisset insideri ad civitatis pra sidium. Igitur his actibus, quos multi vanitam a ambitione ab imperio deduCunt, si privatorum dominia non contigit turbari, cur dominio eminenti invideamus meritam laudem , cui familiarius illi propiusque accedunt, ut eius odio tantum displiceant , quae publica utilitate magnopere commendantur. Quis probra nunc dc convicia non palpat, quibus innocens potestas

oneratur, antiquarijuru naturalisscitum, in

distributione juris, quod cujusque es , sanctissim undatum, dum nemo sit, qui aliquiaeproprii habeat. Imo vero relinquit eminens domunium omnibus subditis sua dominia, & proprietates, eaque tuetur illis , defendit, conservat,& ita cuique suum tribuit ex placito aeternae legis : frustra illud, inquis, & saltem verbo tenus, cum effindem rei non sint duo domini : adeoque aut Principi detrahendum dominium, quodpriam to permittitur e aut subditus excludendus Ab eo, quod Princeps habet. Argutum & subtule caput i quod forensibus formulis , olentibusque praetorium tribunal, conficit sapientiae civilis maiestatem. Lubet tamen paucis eximere scrupulum, qui dominiorum collisione movetur: ac nisi regulam coerceas intra certos cancellos,peccabit nimium indefinita licentia. Duos ejudem rei duminos non ferimus in aequali do

805쪽

De Sumnia I .pore te circa Sacra. miniorum serie,seu in privatorum centum illa veniant, sive eminentioris iuris: ita res, quae subditi in solidum est, acquiri plene alii civi non potest, nisi cedatur a priori dominio : ita nec eminentior illaPrincipis potestas consortium admi tit aut multiplicari se patitur. Sed cum inter dominia ordo est,& diveris species sie per gradus excipiunt, nihil prohibet concursum plurium dominiorum , &sic unius rei plures dari domi

nos,in vicem subordinatos, evidentissimis e emplis evincitur. Deo dominium in res humanas negare , pene sacrilegium est, nam creatori recte si premum jus tribuitur in creata sua : at nemo hactenus humanis dominiis obstare illud divinum dixit, quominus unius rei sint plures domini. Fortasse autem ut ipse Deus extra comparationem aliarum rerum longissime ponitur, ita subsistendum erit intra mortalium Conditionem Z quamvis vero non necessarium id sit, quoniam si semper & ubique sibi adversantur concurrentia dominia, nulla ratio divinum excipit: placent tamen limites civilium causarum i ibi dominia in directa & utilia distingui, quem latere potest Z Non adferam ususfructus exemplum, quia sunt, qui ius illud eycludunt dominiorum familia: confidentius prodeant seudorum jura, quibus salvis utile dominium Vasallo nunquam negatum est: alii diresto dominio relicto, a quo recognoscitur seudum i vides hic duo dominia sibi mutuo oCcurrere sine pugna : vides unius rei, seu datis scilicet, posse duos esse dominos. E rant plurimum , qui Vasalli ius ad sipeciem aliquam usu sfructus reserunt, distinctam Ialtim ab

806쪽

CAP. IX.De Eminente Domin circa Sacra. Qeo , qui describitur in Romanis legibus. Nam facile deducipotest, fa) inquit StruVius, usium fructum, ut denotat certam Jeciem iuris in re, eudogenere aserre ; cum usi ructuι sit serimitus , epotesas in re omnina aliena compe

tens , Hudum vero θecies dominii, Depotestas in re quodammodo propria. Quod si de plenis

dominis regulam interpretaris, parata responsio est , ' in dominiorum succenturiatione semper inferiori decedere aliquid , quod superius sibi vindicat, ut pleni nomen habito ad alterum respectu non mereatur. Sed civilis jurisprudentia non videtur illud attendere , quae satis habet clominiorum Virtutes recensere , quae cadere in subditos potant salvo majestatis jure: iis cum nihil decedit privatis pactis, plenum est civium dominium , quamvis instituta ratione ad naturales essectus, qui dominium eXtra rempublicam comitantur, iam aliquid decerpserit res. publica, quo plenitudini ejus & congenitae libertati ossiciatur : quemadmodum comparatione inter ipsis privata dominia facta pro minus pleno illud existimatur, quod essicaciae sitiae partem conventionib' amisit, quam eminens dominium intactam privatis reliquit: atque haec confirmi n-do exemplo diximus, ex jure seudali desivmptor quia sicut neque directum domini, neque vasalli utile dominium plenum est, cum ad plenius privatum resertur : ita neque hoC privatum plenum in ordine ad superius: ut mirum non sit, lo- minia , quae sibi non occurrunt in Elidum 5 1- quali vi, sed composito ordine a summo ad in se.

807쪽

6 8 De Summa I . Potesate circa Sacra. rius , Compatibilia esse : quemadmodum imis Iperia etiam, subordinata invicem, ut civili, ma- Iritale, patrium atque herile, se amice excipiunt i i& patiuntur, quamvis cum actu ipso concurrant, rationis sit inferius concedere superiori , quod f& in dispositis dominiorum gradibus accidit. iAlia disticultas, quam objiciunt, ex his probe liintellectis iam sponte removetur. Nimirum rei ''suae nustam esse acquistionem, principem amrem per donationem, te tamentum, emptionem, acquirere fatu constare e unde collagendum ,

Principem non habuisse dominium in reι taliter comparatas se quaesitas. Primo donari ab aliis rem posse , quae sua jam est , haud absurdum lisapientibus creditum. Omnia Deorum Funtdnquit Seneca, tamen es Diis posuimus donum stipemjecimus: nec incognita sunt legata juri nostro , b quae Deo relinquuntur. Deinde quicquid videtur Princeps de privatorum bonis

contractus lege acquirere, ideo sensu acCipiendum est, quo Feudi Senior sibi h Vas allo utile d minium dicitur comparare, vel in re nostra dos nobis legari usus fructus, pignus, aliaque iura, quae liberam domini suarum rerum dispositionem atque arbitrium impediunt, ut enim donationibus illis & pactis domino non ipsis res cedunt : nec utile earum dominium , aut pignus, dos , usiusfructus, ac ejusmodi iura inhaerentia rebus; singula enim potentia sua&effectu iam insunt dominiorum virtutibus , nec datur propriae rei pignus, dos aut usu sfructus: ita Principi civium contractibus non denuo quaeruntur ipsae

res l.7. do Benefc. . H l. I. s. i. ff. ad L. Falc.

808쪽

CARIT.De Eminentemmis.circa Sacra 'res devinctae pridem eminentis dominii iure:nec privatum dominium, cujus omnem emeaciam S proprietates complectitur superius illudPri Cipis r sed arcentur tantum Cives ab usu& exe

citio illius juris, quod imperantis ac Reipublicae

indulgentia quaesitum in rebus habent: quemadmodum pignoris creditor, usufructuarius, aue vasallus non jus suum atque utile dominium, quod rebus inest, ad dominium rei transferunt, sed vehit emancipant rem onere suo , dominii libertatibus ossiciente. Quoniam enim Respublica semel interposita fide recepit, se in usu privatarum rerum non turbaturam subditos nisi ex civili communis utilitatis ratione, aut necessit iis tempore. oportet Principem legem servare .

quam sibi dixit, & pati dominos privatis bonis ad eum modum frui, qui iuri civili moribusque

congruit. Ac licet eum aliquando contingat interrumpi per eminentis dominii praeceptum , tamen evidentissima maximeque perspicua utilitate opus est, ut Imperans nullo plebis rumore tam invidiosum opus incolumi fama perficiat. Hoc impedimentum nunc redimit Princeps refuso pretio , eoque sublato re ipsa utitur non ad

utilitatem publicam tantum 6 pro necessitatis

ratione, sed etiam ad animi voluptatem aut domus suae quotidianum commodum. Igitur e pensia diligenter re apparet non tam acquirerualiquid privatis contractibus PrinCipem , quam removeri obstaculum illud, quod eminentis dominii plenissimo exercitio publica fide & r ceptis moribus positum est, eoque i , moto nihil aliud consequi praeter vacuam possessionem rei,

809쪽

Do De Summa Imperi potestate Hrea Saera. lin qua paulo ante privatum dominium morabatur eminentioris continuum & liberum cursum: iuuare abdicandum illud, subdito fuit, Primcipi hoc uti liceat ad animi sui sententiam exclusis civibus. Interdum opponitur rei vindic tio , suaefundamentum habet dominium vinae

cantu , quod actori proprium ita es, ut rem a meo Primipis possessam intra certum tempus emtorquere possit, quod iterum to it dominium in Scipis. Mirari aliquis posset hominum imprudentiam , qui torquere telum in dominium

eminens conantur, quod revera pro incolumulate ejus cusium est. Dum enim inferiora dominia illud superius Principis judicam patiuntur,& hoc auctore se sibi vindicant, quo siensu toti Iere illud dicuntur 3 Nam profecto sive imperans discussa lite restituendam rem privato iusserit, seu in Pisco retinendam, actus ipse ab eminente dominio procedit, quod privatorum bonis clia rectione illa Sr iudicio prospicit. Subditus vindicat, Fisto dominium suum : ac licet in causa superior sit, nihil ultra intentionem consequiatur : neque enim animus ei fuit asserere sibi emi. nens dominium , sed privatum tantum . , fisco detentum : qua actione quomodo tolli illud possit, de qua nihil actum est, me latet. Vindis Ecationisfundamentum , verba sunt clarissimica) Hornii, est dominium o privatum, quod eminens haud tollit : ct ista contra si cum aimissa es , ne cives is rapaci Magistratu conixa fini suis possessionibu spoliarentur , non

ut negaret r dominium majesatis. Tandem vi citi log P. I .

810쪽

CAPIT. De Eminente Dominaeire aera. 7 i

, quae ex sacris literis advocant in auxilium expu- ά gnandi iuris tam certi & necessarii , pene omnia i vaticinio Ezechielis constant & Nabothi corde. ii Sed Achahi Regis causam plenius discussimus ina observationibus nostris ad Grotium, ne rein, petitione molesti simus. Prophetae autem lo-ii eum mystica profunditate involutum,quantumue satis est huic argumento, Q Hornius explis 3 cuit,unde,qui vult,haurire lucem assectatae alio 'a rum caligini potest a g. . Sic multa sunt, quae eminenti domLa nio artificiosi instidiantur: nihil penitus , quod

a noceat, cuius certitudinem invictae rationes a ri que adeo sacrarum literarum oracula exhibent.

a Neque hic omnia conquiram , quae pro vindiciis a ejus cumulari solent: acta jam seliciter est haec rei causa Johannis Friderici Homii auspiciis, quin gravis mis momentis probationum patrocini- i um suscepit tam eximii iuris,&,nisi me multa fal-s lunt, apud aequos rerum censores obtinuit. Ait nobis etiam aliqua pro dominii eminentis tutelaia dc indole, naturam verissimi dominii prodente,' alibi dicta sunt. Nunc saltem eum arguendi mo a dum sumam , qui citra hiatum ia, verum dispositarum ordine, quae prorsus sugien da est, probet non posse dominium eminens nogari. Neque enim ad ineptum Leyseri jocum , a quo advertus clarissimi Flornii celeberrimos cus . neres naturalis vacui metu venustus esse voluit,

nupera dissertatione pro imperio, qua eminem Ἀ ti dominio neficio quid exile frigidumque oppo- ni0 anxie haeremus, cum, etsi physticam vacuu