Henrici Henniges, De summa imperatoris Romani potestate circa sacra. Liber vnicus

751쪽

τ a Ze Summa p. dite te ei Sacra.

amicitia , necessitate tegit ambitiosa consistat animo utilitatem : sas, justitiam, fidem violare pronum est commodi causia. Sed propter regnum laudabile etiam: raptare ius oportet, cum non sponte sequitur, pietatemque in servitutem ducere, quae hostis nostri patrocinium suscipit,

utrumque mansuescet tecum assiduo usu , nec aeternum irascetur primae violentiae , expirat invidia diuturna consuetudine, & odium lenitur contemptu: felix, qui laedere impenst potest, dicelare injuriam: iniustitia nascitur ex hominum dolore: hunc igitur si dementire licet, inane est illius nomen,& ipsa parricidia pietas. g. I 3. Ista antiquissimi iuris vestigia cum

Carolo V. in Germania relegerentur , in pu blicis comitiis, quae habuit, fere omnibus, Conciliorum mentione facta, continuo Pontifex, cui eo in Christianam rem studio atram bilem moverat, tanquam de sacrilegio taediose nec sine minis reclamavit: inde novae difficultates gen rosis consiliis interiectae, & ipsa conscientiarum securitas falsis criminationibus turbata destitue runt siperatos fructus et Quamvis enim Imperator serio de reducenda ad concordiam Ecclesia cogitaverit,nec a sententia se passus sit dimoveri. ut universale & liberum haberetur concilium , quod Romani Praesules aequaliter odisse semperti timuisse feruntur, inaestimabili tamen errore in eo peccatum est, quod uni Pontifici, quem inter reos oportuit esse, non simplici crimine deserendum , supremum regendi Concilii juscum iudicandi amplissama potestate relictuni fuerit, melioribus auspiciis ab ipso Caesare Iusicii piendum:

752쪽

CAP. VIII De S nodis. is piendum: atque non aliae profecto fuerunt causae irriti & infelicis exitus, quam superstitiosa Imperatoris ignavia, cui Romana curia metu Numinis veteratorie illusit. Quippe Protestantes animadverso, iudicem sibi dari, quem graviter accusare constituerant, propediem delaruere actionem , non nisi cum maximo eorum damno atque pudore exituram. Quod si vero Carolus aequius auscultasset prudentum Vir rum suggestionibus, qui ipsum impense hortabantur , ut majorii exemplo praesideret concilio, de utraque parte post disceptatam liberε eausam iudicium laturus, procul dubio res in melius cecidissent, cum & nobis licuisset maiore fiducia S spe pro veritate Augustanae Consessionis pediorare et & Imperator occupatum alienis calumniis animum purgata scelerum suspicione in nostram tutelam & praesidium vertisset. g. ι . Jam Imperantis partes in ipso concilio opus est exponere. Primum est ' praesidii jus, ad reverentiam metumque sedentibus patribus faciendum , quos in praesentia Principis

citius pudere potest plurima privatis affectibus

dare aut alienae gratiae. Discrimen tamen aliquod inter Conciliorum genera habitum olim illud est, ut maioribus Synodis ipsa sacrosancta Purpura praesentiam suam & splendorem comis municaret, delegatis Magistratibus ad inferiora missis, qui vice Domini essent, nisi ex Reipublicae necessitatibus & in illis aliquando substitutionem fieri oportuit. Constantinus M. in Nicaena Synodo ab Episcopis in se a ex auro 'brLT1 s cata

a Vid. Euseb. de vii. Const. l. 3. e. Io.

753쪽

14 De Summa I .Potestate circa Sagra. catafummo loco assedit, ibras orationem horta-νorram habere cepit, sua raos ad conse sonem animorum se concordiam commoveret. Sed idem Imperator ad Tyrensem Dionysium Consularem misit,qui nomine suo praesideret, &

omnium rerum eos admoneat; maxime vero ut

idem animadversor sit se cusos conservandae aequabilitatis , ordinis. Theodosius iunior cum Ephesino concilio Candidianum Comitem voluisset interesse, literis ad ipsam Synodum datis prolixe explicuit legati sui ossicium, scilicet, ut submoveat ex civitate inquietos , qur tu barepossent Concilium , se proficiat, ne qua gravior dissensio ex mutuo repugnandi studio coorta , sesaevae tempestatis instar debacchata Sanctissimae Synori confisitationem , exacti remi veritatis indagationem quovis modo ob turbet, tum denis det operam sedulam,ut omnibus o singulis, qua dicuntur, rite perceptis, si guli in ense quod visum fuerit, in medium. proponere, vel ab aliis propostum, si infuerit, refutare queant. Gemini Cum his argumenti sunt aliae ejusdem Principis,de secunda Ephesina ad Elpidium Comitem Sacri Consistorii, & Ε logium Tribunum Notariumque scriptae, quihus seu mandati seu instructionis forma aliqua extat. Vos elegimus adminiseriumsidet, inquit, Aut probatos. ct valentes diligenter nostris jus-mmhm ministrare, σ de iis, quae Asancta Synod uerint constituta, O nustum tumultum pem mittere. Sed F quem viderint conturbationia

in se tumultuisudentem, ad lasonem sisnctae

754쪽

CAP. VIII. De synodis i s= ae, , ἶunc custoriae mancipare, , ad nostram perferre notitiam et se causam quidem ordine provenire , interesse autem judicio, es operam dare, celerem se circumssectam probationem A siincta 'nodoseri, se nobis cognitam facere.

Et ne subsidiariam tantum putes hic Imperatoris opem , ac ministrantem Concilio in illis actibus, qui ad publicam eius securitatem liberumque judicium aut vivendi Commodiorem rationem pertinent, non rectoriam ipsius coetus, Mamcianum placet in Chalcedonensi prima audire, qui ius suum atque providentiam circa ipsos a ticulos fidei, ut ab Ecclesiae pie doceantur, concilio audacter insinuavit. Nobis, ait, omne studium adhibendum eis, ut populum propter v

ram sanctams doctrinam id ipsum stentientem uni recte applicare Eeclesiae, se ideo veram fidem Catholicams etiam exponere vestra properet reverentia , ibidem vetat Patres de Nativitate Salvatoris aliter disipulare , quam id Nicaena Synodo definitum est. Plura testimonia ex sequenti Conciliorum serie colligere, quamvis in promptu id esset, supervacaneum duXimus,obvia cuilibet , quibusque fidem derogare nec adversarii facile .leant. Cusanus sani Cardinalis nihil dissimulare veritatem potuit,ut non aperte ca) fateretur in universalibus octo Conciliis , ubi Imperatores interfuerunt se non P ps , Imperatores se judices suos cum Senatu primatum habuisse, O, incium praes dentia, per

interlocutiones, O ex consensu Synodi, conci

sones cst judicium fecisse. Nec abnuit Nicolaus I.

755쪽

isi De Summa I . Potesate cirea Sacra. Pontifex , octava ad Michaciem Caesarem Epistola , etsi tum litem aliquam movere ceperit et diuando legistis a i t, Imperatores antecesserώ ν stros in Syuodalibus conventibus interfuisse e . A forsitanin quibus deside tractatum e quae universalis est, qua omnium communis eis, qua non solum ad Curicos, verum etiam ad laicos O ad omnes omnino pertinet Christianos. Haec igitur olim se obtinuerunt vel Pontificiorum consellione. Deinceps in pejus mutatae res sunt, cum in locum & jura Principum Romani Praesules incertum majore nostrum incuria ianeglectu, an illorum audacia de ambitione, su cederent, qui pristinos dominos possessione eiecerunt, in qua illis nidum iacere opportunum ubsum est.

I s. Caeterum ad praesidii ius , id omne quondam pertinuit, quod hodie sibi Pontifices

illo nomine vendicant. Unde moderari Patrum actionibus ac libertati, praescribere agendorum ordinem modiamque, ipsiasque adeb causas &argumenta proponere, quae deserere, & alienis occupari nefas erat, illo munere continebatur. Pr eterea si lites & partium studia serverent, si factionibus Concio ageretur & inconditis Clamoribus, non rationum perspiCua vi, Commoda interloCutione auctoritate sua usus est Princeps , & inutiles moras imperiali oraculo abrupit r periculosas simultates praesentia compescuit. g. 16. Sed ne idolum aliquod aut imm bile fatuumque lignum, regendum alienis nervi Concilio praesideat, judicare Principem patu

756쪽

CAP. VIII De S nodis. i mur in ipsa Synodo. Nimium superba mortalitas est,& immisericors superstitionis ingenium, quod Sacerdotum numero de sacris rehus omne iudicium metitur, & reliquam Ecclesiam fast oi contemptu propero Hum tiratione excludit,certe divinis beneficiis: quasi consolator ille spiritus solis sacrificulis promissus sit, aut non melius interdum oves, ne ab exemplo abeamus, quo a Bellarminus nugari solet) de bonitate passus judicent,quam ipsi pastores.Falsissima prose-bo est illorum assertio , qui neminem ad sacra oracula interpretem admittunt, nisi ex revelatione aut ordinis privilegio in eo munere versetur. Olim quidem, ut audio, apud Romanos Pontificum erat, ex Sibyllinis libris responsa dare, quos ipsum Senatum Consulere oportuite aliis vel introspicere superstitionis arcana vetitum. Sed Christiana religio benignius egit cum sectatoribus suis. Nam non obsequi tantum d cibus illis ad coelum praecipit, aut superstitiosa desidia attonitos alienam mirari sapientiam: sed in ipsa etiam astra attolli oculos jubet, & que vis scrutari suopte ingenio saCras literas , quas simplices mentes ex divino promisso capiunt, non superba sapientum ratio aut subtiles argutiae. Adhaec sive communes interpretationum regulas attendimus, seu mandata & leges Magustri nostrae religionis, nihil est, quo damnari judicium non sacerdotale possit : plurima,quibus confirmari & erigi.Nam eiusdem doctrinae atq, institutionis capaces sunt laicorum animi, qua

imbui possunt divinam sapientiam prosessi,

757쪽

18 De Summa Imper. Potestate circa Sacra. quicquid Philosophia in artem colligit,quicquid intra naturales recessus abscondit, id nullo discrimine mortalibus dispensatur , quorum p ctora ex meliore luto Prometheus formavit: nubium hic ordinis aut distiplinae privilegium : λ- tum ingenium est, Cuius subtili felicitate aut penetramus nubes ad puriorem aera igneasque sedes et aut crasso pondere terrae ac sordibus aftaxi haeremus. Igitur omnibus in hoc naturae judiacio aditus patet, conssessus datur, sententia dictitur et nec mysteria Christianae fidei mutacit comgenitam libertatem , sed hortationibus & pra ceptis inflammant: ἐρευνῆτε ταο Hαψ incrutamiani scripturas , inquit ipse Christus ;Frut mini vos omnes homines, vos laici etiam & plebei, non sacerdotes solum . Causa enim scrut

minis & vestigationis , ἔτι δοκειτε eν άυως ζωὰν αιωνιον εχει communis est utrique ordini, aeternam

tem illi, quos Apostolus jubet probare & iudic re spiritus 3 scilicet αν νηΓi, τε in , id est;Chrustiani omnes, quibus epistolam suam scri psit. Universalius adhuc c Paulus ad Thessalonicem

χετε, omnia probate, sacra & profana: probate ipsi apud vos vestro judicio, non vivite ex alieno arbitrio & institutione : probate illos ipsos, qui docent vos exigite doctrinam eorum ad veritatem sacrarum literarum , hoc canone, haeregula judicate spiritus, S sic demum ex vestra animi -- b i. Epist. Α, I. cc I. Thess. I, I.

758쪽

CAP. VIII. De Synodis. is

i His & judicii facultas cum pateae omnibus ho- minibus in religionis & fidei Causis r cur illam ii Principibus contumaciter ademptum imus, qui , , DUs tamen praeter commune illud ius specialio mandato, tueri ECclesiam, curare religionem, et exemplum legis sibi ipsis describere,idque penes i. se habere , ac legere omnibus diebus vitae suae, stricte injungitur Z Non repetam hic, quae su- , pra de judicio circa sacra a nobis copiosa sunt 1 tradita; nec salutis & ad mi nisi rationis Reipubli-I me partem facere religionis assiduam curam: ipsis Synodorum fines de injuria Imoerantibus facta, conqueruntur. Cum enim in id habeatur concis lium , ut directivo judicio Principi praeeat, sives de fide sollicito,seu externa Ecclesiae forma,quid eum ab adminiculis excludimus, quorum open discerni verum a falso solet 3 quid decreta pror, consiliis damus Z quid abductum a rationis usu ad coecum obsequium alligamus ZEsto enim, sito sacris literis, siit Christianae religioni atque E a, clesiae consensui undique amicum , quod con- scripti Patres censent : at permitte Principi id 2 credere suo iudicio , non ex aliena fide , prosero oracula, testes, argumenta in probationis Vim. Sine eum sentiendi Causas exquirere, discutere et rationes& contrariis armis pugnare, ut demum ιι gloriose victus sua,non mutuatitia luce agnoscatii Veritatem. Maximo Christianae rei fructu hoci, institutum in Nicama SInodo Constantinus tenuit, cui proinde την-εξε πιν Auctores, tribuunt, illumquc ajunt in media Episicoporum, fre-

759쪽

ao De Summa I . Potestate Hrea vera. frequentia ac congressu adfuisse,

νον των ἐπι εοπουμένωνοῦ inde Patres gravi oratione ad concordiam hortatur monstratis instrumemtis,quibus uti liceat ad certitudinem fidei stabiliendam. angelici or Apsolici libri,

inquit, nec non antiquorum Prophetarum Ormcula plane instruunt nos defensi Numinis pro-inis hostili posita disordia sumamus ex dictis dium, piritus explicationes quaestionum. In ipsi

actione utramfue partis rationibus non attemtas μωm,verum G patientes aur prouit, amque ut hi qui benedixerunt,essensin e sic isios, qui certandisuio ducebantur, a contentione avocavit: cum gulis denique, quatenus eorum siermonem a sequi ct inresilere poterat . nam negraecae quirim linguae ignarus fuit -- tenus benigne se placide disseruit. Maior Theodosius in Constantinopolitana primi eodem

compellationis exordio auspicatus est actionem, Scum orthodoxis Episcopis modis omnibus t horavit,ut Eleusium, Macedonianae Sectae, cum suis ad concordiam fidei adduceret, ut H s crates narrat. In Chalcedonensi Concilio,quod Martiano Imperatore habitum,lucu lentiora ex

tant iudicii laici vestigia: principio eius ipse

Imperator interfuit, & pro more solito aliquoties publice peroravit. Mox absentiam suam Principum & Senatorum substitutione correxit, qui media inter Episcopos sessione Principis i cum & auctoritatem occupabant, conditionatis

tamen a) Euseb. in Vir. Const. l. I.e. 7. b Ap.Theod. l. I.e.7. D i. r. c. i. Q Evagr. i. a. c. 6 dc is,

760쪽

CAP. VIII. De Synodis. ata tamen sustragiis , dc remissis subinde ad domini, sui iudicium : quare singulis sententiis, quas in- terloquendi modo tapius dixere, adiectasio

i ad definitivam est ventum , & major Episcopo-

, Tum pars nudam atque captiosam duarum naturarum in Christo confessionem admitteret, i oonsulto prius Imperatore tonuere Praesides, uti ad excutienda haereticorum latibula addereni tur particulae explicativae, αφουρέτως-αχωως ως. Horum exemplo diu; post Carolus M. in Francofurtensi Concilio sei auditorem ait & arbitrum assedisse. Duorum . finium, qui supersunt, par est conditio. Etenim quaerenti Ecclesiae consensionem fides argumen-- tisaut rei evidentia facienda est, non auctoriai. tale & promissis. Quid enim si mentiretur Sy-t nodus concordiam Z Si major pars erroribus ob- , i noXia vinceret suffragiis miseras Ecclesiae reliquias i hic certe iudicium ad hi bere Imperantem: decet,quo fucos ab apibus separet. At quando, in Synodum potestatem aliquam confert civilei imperium,nondum reperi, qua specie ipsi possit iudicium de illis actibus auferri , quos suo eXpe- diri nomine iussit. Sic enim videre Principem, oportet,an maneat concilium intra mandati te

i minos Zan affectibus, amicitiae, odiis nihil com; cedat Z an publico iudiciorum ordine causam .α disceptet, num sordibus aut avaritia occupatum is non grave sit justitiaec Sume, quaecunque lubet. i negotia, quibus conficiendis Synodus habetur, Z2 nullum

Niceph. l. c. q.