Henrici Henniges, De summa imperatoris Romani potestate circa sacra. Liber vnicus

831쪽

τ92 De Summa I .Potestate circa Sacra. tulit dominium, ut se ipsum excluderet ab omni iure, sed multiplicando communicavit, ut infra se plures essent domini conditarum rerum , ita

tamen omnes compositi ad arbitrium suum nutumque , ut singulis remporum momentis Deo liceat nobiscum revocatoria actione pgere. AC

tales quidem divini dominii effectus quotidie intuemur oculis, percipimus sensibus. Fatales magnorum imperiorum circumvolutiones quid loquarῖ quid illam ipsiam fortunae instabilitatem quid lubricas opum & honorum deligias nisi amplissima testimonia ac veluti oculares inspectiones tanti iuris. Iste sipremus mundi arbiter &judex Assyriorum divitias Babyloniis donavit,

in quorum haereditatem moxPersas vocavit,eam ex asse imperii in totum orientem extensi adituros. Mutato postea decreto Macedonem iuvenem in amplissimas possessiones misit, quaS ru sus tamen vix ab eo occupatas divisit in plures regulos, post mortem Alexandri exortos in singulis provinciis , quibus regendis praepositi erant ex amicis magni regis. Inde Romani substituti, qui cum Arsacidarum gente, felici exilii supplicio erecta, pene terrarum orbem partirentur. Sed neque eorum majestas immortalis. Cum enim per decem secula & quod excurrit, felicia ter imperassent, prim6 Germanorum virtute

amicti carptique sunt, deinde intestinis dissidiis& perfidia Saracenorum penitus deleti. Parthi

etiam iri Artabano magno per Artaxerxem Pe sana caeso exu i potentia. Ex tam opimis latisque spoliis nova iterum magnorum imperi rum incunabula. Saracen, cum Tartaris Orientem

832쪽

CAPIT. De inenteDomin et E Sa a. entem occuparunt et unde TurCarum formida- hile nomen & Persis latissima regnandi occasio, facta. Omittam nunc Indias, in quibus ille ci , Culus imperiorum perpetuo rotatur: Occiduas Romani nominis partes eadem mutatio pervastic Italiam aliquando Heruli, tum Gothi possede t runt,& illa ipsa gentium domina, illa Regum so ; tuna aut exilium , illa populorum mater Rona i harbari Reguli mancipium facta est. Nec postai siminio ad Orientales Caesares reveria diu statum suum servavit. Paulo post enim ad Fran , cos defecit, mox Germanos, cum dote Romani Imperii, nominis quidem antiqua majestate splendidi, sed potentia exilis , nec ad pristinas ἐι fortunas exsurgentis. Demum ultimis tempo- , ribus Sacrificulo cessit, seu superstitionum lin, dibriis fascinata , seu deserta ambitiosae pietatis Principum suorum ignavia. NunC in Germ , nia infelices reliquiae quiescunt fastigii Romanae, majestatis. Haec fuit circularis oeconomia Nu i minis in maximis imperiis clara gentiumduccessionibus. Quod si vero lubitum esset singula regna,in domesticis, quos salvo imperio patiuntur, modibus Contemplari, vix totus iste liber, quem l . alieno argumento destinavimus, sufficeret huici operi. Et nullibi tamen magis conspicuum est, divinum arbitrium in dispensatione humana i rum rerum. In Gallia post Romanos expulsosi invicem regnandi ordine exceperunt Mero-- vingi,CaroloVingi, Capeuingi, factionum primo nomina , post regiae stirpes, sacra purpura inviolabiles. Germaniam Saxones tenuerunt, Franci, Suevi, nunc, Deus det ut diu, Austriaci felicu

833쪽

u De Mumma Imper. Potestate circa Sacra.

ter regnant. Omitto Hispanias, Angliam, Poloniam, Hungariam, Sueciam, Daniam, Italiam, omitto reliquas mundi partes, quas compendio tam narrare non possumus, quam nolumus prolixa excursione excutere. Nimis enim iam satis haec sunt,ut probent , quam absoluto jure, & humanae intercessionis impatiente,Deus res omnes gubernet, regat, dispentet, adeoque in dominionabeat. Ac sorte in evidentissimo argumento, vixque nisi Epicureis negato diutius moras traxia mus, quam opus est: praesertim cum extet dirina vox, quae sine circuitu testetur,transferre Deum regna atque imperia de gente ingentem, prout ipli visum est:nec unquam impune Regibus fuit, qui felicitatem suam domesticum bonum ducerent, non alienum beneficium ex coelo missum. Hinc Nabuchdono r solio depulsius, in rus adscriptus pecoribus, non ex alia causa, quam Ut

superbiae suae litaret acerbo supplicio,& a aeno- feat in altissimi manibus posita esse regna,spro

istius anitrio di*ensari potestates regales. Ci ca privata bona idem Dei ius, eadem usurpatior non tam exercitio rarior quam obscurior ipsis vulitate rerum , &actuum frequentia minus animadversa. Scilicet cum messi pluviis, ardore, uredine nocet,cum segetes grandine conterit, agros inundat, naves mergit, divitias, opes,peculia incendio consumit, ab ingratis possessioribus suunia epetite non alienum rapit. Pariter in humanis commerciis dum iste ditatur, ille honis cedit, divina oeconomia instar alluvionis se habet,quae quantum alteri adjicit, huic aufert, nam homi-

834쪽

c M. DeminenteDomimetro cra. hominum imprudentia aut sagacitate saltem ut instrumentis utitur,quibus ad propositum finem perveniat. Etenim impelli aliquando in utra . que fortunam homines ab altiore principio, nee vincibili ingenio nostro sine peccato asseritur. AEgyptii id maximo suo malo experti, quos Deus h naturali odio cohibuit, quo in Israelitas serebantur : Pastores enim AEgyptiis abominationi . sunt & animos eorum ad benevolentiam hum nitatisque ossiciosias vices ita flexit, ut ipso digito Dei impellente non potuerint non ruinas facere pretiosi supellectilis. Prosecto enim si suis affectibus relicti essent, non ad insolitos sibique ipsis noxae futuros abrepti, nullus dubito, quin Israciitae cum risu etiam & substannationibus ropellendi fuissent: indieio est, quod Deus dississes AEgyptiis populi sui mentes solatur essicaci pro

misso se ita apud illos gratiam eis conCiliaturum, ne repulsam patiantur, eam igitur proculdubio passuri, si necessitans iste divinus influxus non siiccenturiasset contemptibiles odiosorum lio. minum preces. Hic primus est actus juris, quo /Deus in homines utitur in damna & samiliaris rei iacturam Conjiciendos ,ut eorum sipoliis alios donet. Sequitur nunc alter dominii, qui in auferendis addicendisque hinc inde dominiis humanis versiatur. Nimirum Istrae litae comm

dato accipere iussi auri argentique vasa ad restu

tutionem obligabantur. Ea enim est Comm

d xi fides , ut rem specie eandem nec deterius factam oporteat reddi: idque non civili tantum iure constitutum, sed naturae lege, ex divina iustitia profluente, quam nec ipsi Deo mutare li

cet.

835쪽

6 De Summa Imper. Potestate circa Sacris. ICer. Sane enim est quaedam furti species com- lmodati retentio : ca) furtum autem naturali liure prohibitum. Igitur cum Deus vetare non posset, ut commodatum restitueretur , vellet tamen populum suum auctiorem istis rebus rem dere, sive in compensationem servitiorum, quae 'quadringentis sere annis exhibuerant ; seu ut haberent aliquid in deserto ad tabernaculi fabricam cum sufficienti majestate perficiendam, ipsi domini efficiendi erant commodatarum prius rerum,ut Commodato eXpirante periret obligatio ad restituendum radeoque ademptum AEgyptiis dominium & in Israelitas translatum , quo illis vindicatio ablata cum ipso dominio, horum possessio iusta facta est. Sicut enim quis commmodatam rem,quam mox a domino quocunque

titulo acquirit, bona fide retinere potest, & repe

tentem commodatorem eXCeptione dominii repellere ,' ita etiam, cum dante Deo consequitur

proprietatem. Ridiculum enim esset &impi- um cogitatu, ius, quod mihi Cedere licet, nefas esse in alium , Deo conserri, summo &absoluto

omnium ut creatore, siC moderatore & domino.

Nunc igitur,cujus tam eximio & pleno jure sunt, quaecunque orbis complectitur , an eum existitimas ditiorem fieri humanis donis 3 anaceessionem sentire novi iuris 3 PreCario possidemus homines , si cum Numine contendimus, quod nos rebus eripit, quotiens ipsi lubet : & res nobis. Minus quam coloni sumus,l'inus quam usustuctuarii, quibus ad certum tempus sialtem de fructibus est cautum: quis nobis vero vel punctulo

firmani

836쪽

- 'IX De EminenteDomimcirca Sacra. 7 VZa, fimam possessionem pollicebitur adversus Dei tim Z iive enim divinis legibus seu humanis expedia riamur Cum tam potente advenario , succum-s . here necesse est. Jobus patientiae illud specu- lum, liberis, armentis, sedibus & omni familiari r re exut' quid reliquum habuli nisi questuum li-: hertatem Z saltem enim conditionem suam deploravit, quod ipse nec pessimus hominum neci meritissimus tam acerba hipplicia documeni tum sit factus divinae iustitiae. Deo nullam de iure suo litem movit. O ergo superba mortali- tas lo illiberale & temerarium munificentiae vo- , tum l Quid miseri donabimus de alieno 3 aut cuii vero Τ Deo ξ cujus jam omnia sunt, nostrum ni , hil, ne confidamus nostris muneribus, ne benes ut ficium superciliose imputemus , audituri aliast, cum Judaeis tempestivam Numinis exprobr ' tionem , qua de victimis&holocaustis velut exi proprio oblatis arrogantςs severe compescuit. Sacrisiciorum causa, inquit, ne vo bum quii dem velim tecum commutare, nempe ut holo-ο eausta alia super alia mihi mactes : utjuvcn-ι cos aut hircos accipiam de tuis septis. Nam a certe quicquid animantium per uin pascitur,

, aut per montes errat, meum est. Innumerato, habeo se volucres esseras, ita, ut si esurirem , , nihil o messet mihi te convenirer mihi nquam, a cujus est hoc universum o quicquid in eo con l. Dicitur. Certum itaque est, nihil posse Deo, donari, ut dbminus efficiatur alienarum rerum.

, Interea quid volunt ista sibi apud bo Senecam, si omnia Deorum sunt, tamen or Diis pomimu

837쪽

sis De Summa Imp. potesate circa Sacra.

num, instipemjecimus 3 quid γ) legata Deo

relicta Θ Quid Deorum nomina Q ex permissa

Senatus Consulti inter haeredes scripta Z quidipia res divini juris i Non illud, quasi nunc novo titulo atque magis sint Dei : sed quod minus

in hominum promiscuo usu. Nec quod non humani juris, sive constituentis r nam definitio sacrarum rerum ex civili lege est et seu constituti quod itidem debetur humano praecepto tribuente sacris rebus ejusmodi facultatem, a Magistratu in jure dicendo sequendam. Sed quod divini juris, tum c) loCo,in quo reconduntur, tum fine cui destinantur, velut instrumenta & media ad cultum Dei & executionem actuum religioni propriorum ordinata. Nam divinum jus hic opponitur humano , non ut species juris jubentis aut competentis : sed ut diversae qualitates rerum, quae subjectum vel relinquunt commeo ciorum libertati: vel certo fine determinant, extra quem prohibemur uti rebus. Quam v xo legem relictis ad sacros usus bonis pristini possessores dicunt, eam confirmant publica jurati tuentur poenalibus edictis: non de suo aliquid addunt, aut sit id accidit interdum, intra immunitatis aut gratiae modum consistit beneficium, ubique integro imperio accipiendum , quod subinde modorum determinatione reriviscit, quibus vel conceditur Ecclesiis alienatio sacravim rerum : .vel ipsis Respublica sibi licentiam

sumit eas transferendi ad alias utilitates. Neque, cum tali mutatione opus est, expectandum no-

838쪽

CAPIT. De Eminente Domin a Sacra. υρὶ viam oraCulum,ex pectorati Pontificis humiliter i sollicitandum. Sed princeps Consulendus, muis nister Dei, siummo imperio ad totam civitatem. sub qua etiamEcclesia in externo regimine,admia, ni strandam stafficienter instructus , consulendari publicue leges, geri uinus civilis imperii scelus &sanctum robur , a quibus fata sacrarum reru m, de fortunae bonis loquimur) unice pendent: sive eas conservari Ecclesiae oporteat, seu reddi Rculo, cuius aliquando fuerunt. Quantacunque enim in sacris rebus permittiturEcclesiis dis

ponendi libertas , ea lege est, suis carceribus definita , extra quos piaculum est pedem ferre. Quemadmodum vero qui ad victoriam intrat cancellos decurrere juvenes faCit, non iisdem, angustiis arcetur a liberiore spacio ad metam gi pertingente : ita quidem Princeps Ecclesiis, in administratione sacrarum rerum circulos de- signavit, semper irrito conatu temerandos, nec sine contumaCiae crimine: at se ipsum non arct

i vit intra jugum tam severae necessitatis, ut pro rei nata aut non amplius dispensare possit, aut nons sibi ipsi aperire claustra ad licentiosius erum pendum. Facile enim intelligitur, eum in negotio sibi omnia permittere posse, in quo aliis praecipere quaedam potest,alia vetare, nisi honosias impectiat, vel pactum,Vel mos patrius tacito consensu roboratus. Quod igitur Ecclesiis seui ad quascunque piae Causias relictum est, Deo do- nare dicimur eo sensu, quo ipse Christus promisit: se suam causam facturum, quicquid etiami vilissimo ex suis boni aut mali aliorum opera accidit. Nam velut in esurientibus ipse Deus esu-

839쪽

8 o De Summa Imper. Potesate circa Sacra. xiat, velut nudetur in nudis, ita pascitur&vesti turmiserante pietate. Mini feceritis , inquit, quodcunque minimo ex his mei causa facitis, per manifestam imputationem, non quod indigens alicuius rei Deus humanitatis ossiciis suble vandus sit. Fere sicut Domnius servorum iniurias suas interpretatur, vel dona sibi data, quae illis intuitu domini conseruntur. Ita siquid Ecclesiae per benigna & liberalia ingenia accedit, seu ad ornandum eam prona, seu ditandam vere acquiritur ipsi Ecclesiae, ad quam etiam donatarum rerum dominium transit et imputative

autem & per tropum aliquem Deo : is enim ita

donatum suum reputat, non quod iam ante su- ium non sit; sed quod tanquam sibi datum esset mutuis beneficiis compensare velit. Ecclesia itaque est in qua donatur Deo, & quae propriet tem rerum consequitur. Sed illa ipsia civili im perio subjecta per divinam constitutionem equod late supra probatum est. Quis nunc bona eximet ab illa subordinatione, & ialutis publicae necessitate & auctoritate divina commendata Zg. g. Sed quomodo res Sacrae Principis esse possiant,porro inquis, quae nullius in bonis sunt rQuomodo eminenti dominio subjectae , quae e

tra omne patrimonium positaei Eadem pene arte

haec vanissima scrupulositas disiicitur : nam quod illis vocatur divini j aris res : id hic nullius & extra bona esse. Est vero res nullius ex sensu Romanarum legum non una consideratione, quod

ante omnia evolvi debet. Jureconsulti quinque modos faciunt, disticho comprehensa .: sed

si quis

840쪽

i si quis recte judicet, subtilius, quam distinctius. Versus fiunt.

Censura,facto, natura, tempore, casu,

, Cat. ι. cerasium, ut hoc titulo res divini, is, i qui sunt nec ira bonis, nec usu hominum. I. r. b. a. facto, ut ea , qua pro aerelictu habentur. , s. 46. I. N iura,ut fera bestia. I. ra. δε t. ψ.tem . pore, ut thes Nyur. I. sp. s. aenique ea u , ut hasi redito Oro hareditaria , antequam ali seis harre existat. I. I. eoae. Haec Hahnius Schneid . Urinum forte secutus, eosdem modos alio siau: tem ordine numerantem. Nullius igitur est,' quod a privatis non possidetur : nam horum re- i Ipectu tantum loquuntur leges, non ut etiam . Rei publicae dominium excludant: quippe serae bestiae, thesaurus, haereditas iacens, proder lictis habita utcunque in privatorum bonis non sint, & ita res nullius, scilicet ex singulis civiat inus, manent tamen id iure Civitatis, di eorum,' apud quos summum imperium est. Hinc ple- orunque privati a venationis libertate publicis imi terdictis arcentur, thesaurus a quocunque inventus fisco cedit, respublica illi succedit,qui aut ' haeredem non habet, aut habere non potest, de-

nique derelicta vel addicit aliis, sicut per usic

pionem quodammodo fit, vel suum compen- dium facit. Quare nunc posito hoc fundame res nullius esse tantum, quod ad privatos non pertineant, eas quis brevius & accuratius ita dia ' stinxerit, ut res quaedam, quae nullius consid