장음표시 사용
141쪽
auton inius Lee verbasunt:Etenim quantum ad conipolitionem orationis jestat,maximum differt quo vera δα nomina praedieationis.1ke ordine proferantur. Multum enim interes' in eo, quod ait Cicero, Ad hane
te amentiam natura peperit, voluntas eκercurifortuna
seruauit ita dirissis ut auiu est,isu ita,Ad hane te amentiam peperit natura,eκercuit voluntas,feruauit firtusna. Sic enim minor elisententiae maguitudo,uariusq; iuta ea biceti ,quod iste componatur,eminet sese a uolentibiis hominum duribus, auisse patefacit. Rusis cum dicit Vergilius,Pdci, imponere morem:potuisset seruasse metrum, si ita diκissit, Morem. I; imponere pasci. sed est debilior Hulis nee eo ictu vesus tam prati are,
t Duuc,compositus diceretur. quod idem non est apud indieifieos. H. ec Boetius. Nunc ad reliqua.
CVenuste etiam. Hac in parte Autor de situ tum adiectiui, tum substantivi in oratione eleganti praecipitium: tuor distinguitur in partes. In prima, dimina facit. In sescunda, illud exemplis probat. in tertia,notabile de consgruo partium situ generale subiungit. In quarto, alias sedaturum praeceptiones proponit. Secunda ibi, Ut tua. Tertia ibi, Magni enim Quarta thi, Nunc ad reliqua.
E pQu IQ Cum triplex sit adiemuum, nominale, ut clarus: Pro 'Clici m0 nominale,ut tuus: participiale,ut spectatus: hoc praecoptum communae est omnibus adiectivis. s. qudd elegantius adiectiva praecedit substantivum: vi,clara ingeniti, tuus animus, spectata fides. Suhiungitur ab autore dos cumentum ad omnia praecepta comune, Rubd magna est disserentia quo loco unaquaeqi dictio in oratione ponatur,quandoquidem sua cui dictioni loca congrua sunt,quibus mutatis,oratio no eam prae se fert venustastem,qua haberet si omnia debito esstarent ordine,quoarecto quidem auitu iudicio cognosci poterit Sicut crim
142쪽
in aedificio construendo lapiden n5 temere ponuntur in muro, sed hi apte primo,himedio,& hi postremo acco' modantur loco: sic in Latina oratione aliquae dictiones apte praeponuntur,aliquae interponii tur,x aliquae posti Ponuntur.Quo a confirmat autor diui Seucrini Boethii autoritate,qui in principio quinti libri secundae editio nis in libra de interpretatione, siue perihermenias Aristotelis, Ciceronis in oratione soluta ponit exemplum,sum' Ptum ex oratione eius in Catilinam,& Vergilii etiam in carmine asset testimonium cx. 6.Ainei. Haec Verba im= Interea Personalia interest,& refert,pro dissert,eleganter ponum
turcii adverbiis quantitatis paulum, parum, aliquant lum ultum plurimum.Teren.Paululum interesse ceses, ex animo haec omnia,ut seri natura, facias, an de indi
stria.Sic quod vulgariter dicunt,est totum idem, nihil est
ad dicendum, elegantius dicitur,nihil refer vel, nihil insteres .Ponuntur etiam venuste ca genitivis magni, paraui,maximi, minimi,multi, plurimi: ut,magni interest,parui refert: quod vel sola textus copositione csi manifestu. Dialectica,cae:vel dialectice ces,cum i Latino, D c antet scribi debet: scientia est veri, falsisti indagatriv, quae ulogica dicitur.Inde dialecticus adiectiuu significat diasiecticae peritum.
ordo sitis p tet. Nihil est quod dubites,nisi quo
cto maius illis exemplis pondus inest, si priori ordine,
quam si posteriore construantur.Quod quantum ad sos noritatem spectat, aures peritorum facilὰ percipiscunt. Quantum verb ad sentcntiam hoc satis sit dixisse, totam vim dicendi saepe in id,quod praeponitur,retorquemus. Iram qn Cicero dicit,ad hanc te amentiam natura Peporit iacividetur dicere,totum stultum naturae fuisse,ut te amentem pareret.Et cum Uergilius inquit,Pacio impo'nere morem.Virtus emphatica est in dicὶione,paci: quia non tanti facit,qubd morem populus Romanus imponat,quanti qubd paci: ideoqi ait,paciei imponere more.
Alias rationcs sibi quiscli coniicere potest.
143쪽
Commentarius, Thoe commentarium dicitur. C Scies autem multa adiectiva,si ad satis apertum subostantivum mascu.generis reserantur,in masculino posse poni:quae si absolute ponantur,in neutro genere plena essent. Cum ergo dico comentarium,natale,molare,&c. nihil addcndum est,Cumverb dico commentarius ,sub' auditur liber, vel autor ipse: natalis,subauditur dies.Uergi. Meus est natalis Iola. Molaris, dens, vel lapis.Septemher,vel Aprilis,mensis &c.
De negati:De dictionis situ. Praeceptu. VII. iiii dictio apte in edice orationis ponitur:
ut prae Antiorem te vidi nemine. Scipione clasriorem in bellicis laudibus inuenies neminem. Tua erga me beneuolentia, tuo in me animo gratius esὶ nihil. Qui te ardentius amet,habes neminem. Negativa dictio est,quae in se negationem includit: per
quam,cum dictione affirmativa explicatur. Vt nihil, non aliquid nuncp, non un*:nusi,non us .Et eleganter in fine orationis ponitur: vi,quem te magis amem, habeo profectb neminem. Tuis literis mihi iucundius est nihil. Tui immemor ero nun .Qui tui sit amantior, inuenies nusi.Similiter Omnis qui dictio affrinatiua est uniuersalis ictim suis codeclineis eleganter in fine ponitur: ut, Tuam virtutem mirantur omnes. ren.Nescio an Mazmihi dixit sint vera omnia.
ctio verte in calce orationis ponitur.es Caetera autem patent.Dictu em est calce pro extremo fine poni,sicut ecotrario Donte pro primo principio. Potes aut ad huc locu addere haec ex Sulpitio Uerulano.
superlativa, o aduersia longiora bd ut in sine ςldufiube grati :negatiuae dictiones, ut nullus, nemorqymnatuue,vt omnis. Et insigne aliquod detestulimi eou Ficue collocatur in fine.
144쪽
E Ut, Vergilio clariorem inter poetas inuenies nemis nem. Idem factitant omnes. Sunt haec, quae dicis, egi gia.Haec Sulpitius.
Post or ante possesionem venuste ponitur. 'De post oris 4nte possessionem
diuitiis,priniantis viri virtus,prudentissimi hominis conjilium. E Sed & possessor &c. Autor hic de situ M possetarita& possessionis elegati in oratione meminit.Et duo agit. Primb praecipit. Secundo exemplificat. Secundum ibi, ut optimi. Interpretatio Clichtouem C Possessor,in nomen significans rei ossident sorsessio,est nomen significans rem possessam. In oratione autem Latina eleganter possessor ante possessionem postrituri ut,regis imperiis,patris autoritas, animi constatim viri dignitas. Immo genitivus omnis elegantius suo res genti praeponitur,quaecunq; etiam fuerit genitivi ad nominatiuum habitudo: ut, literarum studiosus, virtutia amator.Et hoc ex eo venit, quia quaelibet dictio recta venustius praeponitur suae dimoni regenti:vi,qui virtustem colit, magna quidem laude dignus est. Causa huius est,quia, ut patuit,omnis obliquus venuste ante dicti nem a qua regitur,poniturriquod praecipue de genitivo hia pricipitur,di de ablativo a comparativo recto apud Sulpitiu.Unde rectius dices, Scipione clarius nihil est: Quam,nihil est clarius Scipionessit haec de dictionu siturcie ordine pauca quidem,sed aurea praecepta vide apud Stalpitium. In textu,ne te fugiat, subauditur, ponet, vetlacabituri ut sit,Sed N posscssor locabitur supi&c.
Pul ore pro gerundiis uti Urequenter gersisti iu
145쪽
nominibus in eo est,in quo gerundium poneretur,mo re cieterorum adiectivorum in genere, I numero con
formatis. mo per omnes casis reperiri possimi. De u geriindiuorum nominum progeris diis, Praeceptum IX.
Vid vero putoriua, quam si pro gerundiis
cime appellent,utamur Ieru lusis nominibus sΑe tritum est Prisciani exemplum,Veni ediis. anum si virtutem,veni amandie virtutis cause: gratus gerendi bella,gerendorum bellorum gratia: ad amples xanda virtutem,magis piam ad amplMandu virtute. Quae una praeceptio optima est,crebraique eius apud Marcum Tullium,alios s elopietes viros fiιi ob satis.
l Quid verb.de v sto gerunditiorum usu nominum apud oratores usitatam praeceptionem tradit, triata ciendo. Primb, tape dictum agit. Secundb , exemplis probat. Tertio , hoc praeceptum ab eloquentibus usura patum viris concludit. Secundum ibi, Ac tritum. Teretium ibi, Quae Una.
Interpretatio Clichthonema. Expoli. Iod. CGerundium est verbum participiale, quod in di, vel
Clichthoue. indo, vel in dum terminatur, sine certa generis,& nus Gerundium meri determinatione. Et regit talem casum, qualem verbum a quo descendit. Sed gerundiuum est nomen adiemuurn, a gerundio formatum,eiusdem cum eo sis gnificationis, et declinatur per tria genera,& per omne. casus in utrol numero, nec aliquem regit casum ponse, sed pro quo substantivo requirit casum sui gerum dii secum in omnibus accidentibus conuenientem Casum gerundii voco obliquum a gerundio remum H,non est mihi otium narrandi hanc rem. ibi, narraris ei gerundium cst. Non est mihi odium huius rei narorandae. ibi nomen gerandiuum est. Uult ergo hoc praes
146쪽
eeptum, qudd loco orationis de gelundio, elegantius utimur de gerundiuo. Sed ut faci'e sciant omnes unam orationem in alteram conuerter ummopere obseruandum est,quod gerundiuum in coclcm casu maneat, in quo fuit gerundium,& casus gerundii in eodem ponao tur casu cum gerudiuo,si prius alterius casus me in casus autem gerundii eiusdem maneat generis,& numeri,c ius ante fuit,& gerundiuum nomen ei in penere & nu' mero conformetur.Debetcnim obliquus ille suhstantistius gerundiuo suo adiectivo in casu accomodari, & gerundiuum debet sui substantivi genus, & numerunt is
qui, ut sic in tribus, gener num cro,n casu conueniant: vGhomo nil tus est ad comparandum virtutem: sic elegatius dicitur,lio mo natus cst ad comparandam virtutem. In scribendo epistolas opus est atte: sic melius , Inseris hendis epistolis opus est arte.Et eo pacto varia possunt formari exempla pro gcncrum,numerorum,& casuum diuersitate. Tritum,vul atum, consuetum, sitatum,& frequenter usurpatum,nomen est comparationem αδ cipiens. De nominatiuo tamen ratius cst cxemplum: ut, anni voluendi taciti nos edunt.De genitivo frequeotissimum .vi, tui videndi cupidus sum. Ut verb in libebio nostro dicemus, Valla ostendit quoties relativum in tercesserit,de necessitudine gerundium,non gerundiuunomen poni vi, Hic dies attulit nobis initium dicendi, quae vellam: non autem, dicendoria eoru quae velle. De dativo:vt,vaco colcndis agris. De accusativo:vt, sum idoneus ad colendos agros .De vocativo rarsi, aut ni tum est. De ablativo: occupatus sum in agro colendo.
Quomodo autem gerudiis, & qnomodo gerudiuis uti
utamur pro gerundijs, quae grammatici ita appcllant, nominibus gerunditiis, id est more gerundiorum fere si'gnificantibus. D icunt em gerundiua nomina, eo quia
147쪽
gerundiorum more quandam administrationem retum sine tempore significant,quaohrem participia non sunt. Notabis autem qubd in primo capitulo diximus autore esse praeceptorum suorum Ohseruantissimii. Multa enim varietate qua prccipuam oratoris virtutem putat exordia sumitiSunt autem familiares huiusmodi interrogaotiones. uia verb pulchrius Quid hoc,nbnne pulcherrrimum: Praeceptio ut dixi u praeceptum idem sunt.
Relativum quod cum entecedete in genere,in numes: π,π persona conformari olet,quoties inter duos, laetitia ponitur,quorum sequens esὶ alicuius rei proprium, Id e cum illo sequenti multirui vult: ο hi appellati
Mumfueri poterit cum alterutro conserinari,nunc cum' antecedente,nune cum consequente, De congruentia nominis Matiuipleruus cum conqequente. PDeceptum. X.
Vnς inrem multa conficiam, qua si diligenter
aduerteris baud parum ornatus Latino condus cent eloquio. Sed id mihi in primis animaduerstendum videtur,ut cum tria fuerint, antecedens, confoquens eorum medium relatiuum nomen, fisi id musequens vel hominis,vel rei cuiustiam proprium nome, rela trium confestienti per congruat, alioquino Las
tina oratios sed a doctissmorum hominum conferus
dine longe aliena.Αlias potest cum alterutro conuenis' re i non confludfui proprium nomen:quem rem scisti exempla dedarduin prificorum autoritates compla res.M.Cicero primo Tufulandrum qiuestionum: Stus
dio sepienturi me philosophia dicitur.Et so de re publica:Concili effluis hominum iurescidit,quae ciuis tetes enentur.Atque iterum,m illis sempit is fuis
148쪽
CUM COMMEN. AICENIII. bus,quae vosodera,e stellas nucupatis. Sesti hi quos illud tritum est:-locus in earcere, quod Tulliosi
appellatur Innumerabilia in vetustis codicibus id res nus inuenies. Nee id est grammaticae artis vitium, quod quidum eum literarum arbitrantur.Sed nos 4liquid exemplisrum seramus. Praedarum est Ciceros vis opus,qui Cato Maior dicitur. Nam quod Cato Ma
ior dicitur, non Latine profertur.Coisimiliter:Vrbis visceribus musi tendum esst,qui sunt ciues.Perditi viri
: urbibus pelle Asinii quae ei' ciuitatum pernicies, est sentina dedecoris.Plerus igitur relatiuum nomen cuni eo concors es,.quodsequitur.
Nunc autem &αHoc in prccepto autor x venustam relativi consormitatem cum sequenti substani tuo, M varatam apud oratores demonstrat. Et quatuor distribuis tur in partes.In prima, dicta dicendis continuati In secada,praeceptionem bimembrem ponitan tertia, ea exemplis confirmat.In quarta,principale concludit preceptu.
Secunda ibi, Sed id mihi. Tertia ibi, Qua rem. Quarta ibi,Plerunt igitur. Clicboburana interpretatio. Antecedens,est nomen substantivum, praecedens ro Expo.Clierulativum.Consequens,nomen substantivum,sequens res rlativum.Nomen relatiuum est,hoc relativum qui,quae, quod: in quo quide potius,quam in alijs relativis, haec regula seruata conspicitur. Et huius praecepti duae sunt partes. Prima est,si relativum ponatur inter duo noomina substantiva diuersorum generum, aut numer rum,& sequens nomen substantivum fuerit proprium nomen alicuius rei,sic qubd per verbum vocativum ibidem positum significetur alicuius rei denominatio,tunc relatiuum debet semper conuenire cum sequenti,M nocum praecedenti substantivo. Qudd si conuenerit cum Prae denti,oratio non erit Latiua; vr,est urbs in Gallia,
149쪽
quod Lugdunum appellatur. D non, quae. Est flumen apud Pathisios,qui Secana dicitur:& n5,quod Sequaνna dicitur. Nec debet illud substantium sequens esse semper propriae qualitatis, sed susscit bd alicuius res
nomen exprimere significetur, uis etiam appellativum sit,ut salis declarant exempla textus.Nec est in istis ora'tionibus aliquod vitium contra grammaticae praeceptiones,immo plurimu ornatus. secunda pars est,Si relativum ponitur inter duo nomina substantiva diuersoria generum,aut numerorum,& sequens non sit nome prosia prium alicuius rei,sic qubd ibi nzn ponatur verbum vo catiuum,tunc potest illud relativum conuenire cum prae ' cedente, vel cum sequente: vhfugiendum est Ocium,quet omnium malorum est mater.vet,quod omnium maloris
vergiliua est mater Vergilius,Nec partem posuere suis,quae maxiPernicies ma turba est. Pernices,exitium,euersio, destructio. In Sentina de perniciosus,noxius, M exitialis. Sentina, locus in naui,ad quem undit defluunt sordes,& aqua ipsius nauisaransistur autem ad omnem illuuiem,& malorum congeriem:& sic translatitu' viri perditi,& mali dicurio tur Sentina dedecoris. hoc est,cumulus vitiorum, & mnis infamis.
Frequenter aute sequenti consormatur mediante verbo substativo,aut vocativo, ut videre est in exemplis textri De hac regula,quam Seruius grammaticus in primum sinet.collegit,suo loco latius dicemus.Nunc mixtim de ordine,& expositione textus.
Nunc autem &c.Aut,verb,&,sed,saepe sunt cotinuatiuς particulae.Ordo est:Autem pro sed,ego coficiantia. costitua multa,qus si aduertctis.i.c5Kderaueris diligeriter, conducent.i.conferent, & addent eloquio Latino, haud parum.i, mulium,ornatus.i, exornatiois, & digni tatis, seu ornameti.E st autem dictio ornatus genitivi casius Sed i quod siquitur, videtur milii animaduert edo
150쪽
mp.esse.i.debere animaduertit, D coniderari in ptimis primum,& praecipue,ut quum fuerim tria, supinonstraetibilia,antecedens,& cosequens,& nome relatiuu, medium eorum,id est positum inter antecedens, A consesquens,si id coseques sit 'proprium hominis, vel alteriuscuiuspiam rei, tunc nomen relativum congruat,id est cooformetur semper consequenti. Alioqui oratio no fit Laatina,sed long aliena.i.abhorrens a cosuetudine doetissa
morum hominu. Alias.i.alio tempore,ho c est,si non cos sequatur propriti nomen,tunc relativum potest coueni re alterutro.i.tam cit antecedente, quam cu consequεte:qua rem,scilicet relatiuu debere cosequenti c5gruere,
quoties alicuius proprium est,exempla, & compluresa. valde multae autoritates, priscorum, id.esti veterum draciarant.Unde Cicero in primo libro, subaudi quaestio/ Cicero. num Tusculanarum: Studio sapietiae, quae philosophia dicitur,& Reliqua per se patent, sed tamen vocabusia quaedam inequar.
Neutrum cocipitur amasculino, aut certe tertium coformatur viciniori.
Ciuitiites sunt ubiculis sunt ciues.
Ita concilia,&coetus,id est couenticula hominum, dicuntur ciuitates.Urbs autem,oppidu,aedificia,& minania concernit. Quocirca si proprie loqui vis, monidico ciuitatem incensam,sed urbeminec urbem fame confici, immo ciuitatem.
Quae vos θι , T stello nuncupatis.
CNon dixit quos, quia voluit conformare sequenti propter verbum Vocandi.Ubi tamen scies,ad neutrum genus tractatam esse locutionem:quia,ut alibi dicemus, si substantiva significent res non animatas, adiectiva, de relati possunt poni in neutro genere cuiustunt granens illa fuerint: ut, Arcum, ta calamos, quae vidita