장음표시 사용
171쪽
mora unum maioris est mometh& sstimationis, quarnalterum,tunc leuius anteponendum est,praeposita ei diactione,Cum, significante partim.Maius autem, D vehest mentivxpostponendum est,praecedente dimone,Tum, signifi cate M magis,siue u pretcipue:vi,Te mirifice amoquum ob tuam in me humanitatem,tum ob singularem vitae probitatem. Significat illa oratio vitae probitate ericaciorem esse amoris causam,quam humanitate.Praeterea qua aliquid uniuersaliter prius explicatur, D deinde
ad aliquid particulare oratio couertitur,debet uniuersi te adium dimone, um,praecedere, & particulare addita dictione,Tum, sequi.Ιd exempla textus G Cicer ne sumpta satis declarant: ut,Quum omnes amare debemus,tum eos,qui de nobis henemeriti sunt. Sciuola cognome Romanora, primum Mutio Romanae costam tiae vim datu,qui foculo manu immisit, quae in caede er= - rauerat,nec Prosena Hetruscoru rege interfecerat, sicut animo conceperat. Inde Scaevola appellatus est, P exuνει dextra manu,sinistra uti cogebatur. Scaeuas enim vogant,qui sinistra manu pro dextra utuntur.
Epitoma Ascensimum. Qualitates, qua iurates rerum,quas proprietates vocant,duobus modis medio te adiectiuo Lugis, vel vituperil, ubiectis,in quibus sunt, attribui postunt. Antenim adiectivum igιd eum subiecto eonformatum, es, Actio recta, V tune ablativum regit proprietatis fed id imagis poetarum,dut potius bilioriograpborum, qui noratorum est. Aut eu proprietate regitur a nomine. subo
lem, V id vel ingenitruo, quod grammatice fu: vel tu
ablativo,quodni agis oratorie Additiones.
Quando autem latum partem suam regit, ii qηqφ Aaalso. duobus Ins modis fieri potestsedo partem in acet με
amo portae sepe loearunt,ue iam duiter Graecam quam
172쪽
ELEGAM AUGV. DATHI ..dam figuram,aut perfnecdqcben,quam. Valla ordi ribus vitandam summopere praecepit. Vt quempiam laudari,aut vituperari
Jonam aut laudari, aut vituperari oporteat, quod ad decoremseriironi pertineat. Nam ia trifariam posse fieri compertinus Minonumentis literarum. si enim v Lm o Andere M.Catonem habere magnam virtutem, eum verbo' sum, es,est, ita eommodissinae fiet. Marcus Cato vir est maen d virtute. Marcus Cato vir est masgnae virtuti . Marcus Cato vir est magnus virtute.Plo
to pbil ρbus sui prae satis ingenio, vel praemittis
intensi,vel praemii ingenio. Muster esὶ clara moribus. elarorum inorum, claris moribus. Vir egrestus laude,
Ursiae laudis,eg esia Alide. Sed illud primum magis poetarum est,postremum vero splendidissennum, V per politum. Ari Soteles est pnemus scientiae copia, pinios sopbus erequisita doctrina,vir acerrimo ingenio. Quod
quidem Ot disertissimus Priscimus inquit significat
Gotelem bubentem scientiae eopiam, de qui habeat M uisitam doctrinam. eaeterdq, eonsimili ratione. Qi 'dquidem Aulus Gellius eonsentire videtur in Noctibiis Atticis. Est enim velut defectio qioeda, sed ea frit Uli pdidique ab eis ultissimis viris,de clarissιmis oratoribus reu π nobis quo putendumst.
Iam verb &c,Hoc in praecepto autor de eleganti ali cuius personae vel laudatione,vel vituperatione meroserit. Et trifarie partitur.In prima,praecipitan lacunda,exsorn In tertia, hanc soluit obiectionem, Aa hac r- ε
173쪽
ptione quum sit quidam desectus)vti debeamus. Socunda ibi,Si enim.Tertia ibi,Est enim.
CUt aliquem laudemus, aut vituperemus, tria requis Exposscto. runtur.Primb,nomen substantivum significans rem lavi Clichtho. dandam,aut vituperandam. Secundb alterum nomen substantivum significans id, circa quod laus, aut vituo perium versatur . Et illud in obliquo sequitur nomen adiemuum,primum autem substantivum praecedet in nominativo.Terub,requiritur nomen adiectivum laus dis,vel vituperit,illis duobus substantivis interoositum. Primus ergo laudadi modus est, ponendo adiectivum cum primo substantivo in nominativo, M secundum substantivum in ablativo: H,Ioannes est praeclarus i dole. Secundus modus est, ponendo adiectivum cum secundo substantino in genitiuo:vt,Ioannes est praeclaν rae indolis. nius, ponendo adiectivum cum secundo substantivo in ablativo: vi, Ioannes est praeclara indoole. Et hic postremus modus elegantissimus est, A ves si
frequentissime ab autoribus usurpatus. Vergilius, Ccitauus erat forma praestanti. Idem, Et pulchro pecto/re virgo . Fit autem frequentius hoc praeceptum per verbum .substantivum sum, es,est, u significat haheo, M ponendo primum substantivum 'in nominatiuo:v Hic est clarus ingenio, clari ingenii, claro ingenio. Attamen per alia verba aequd hoc praeceptum serua φtur, ponendo primum substantivum in quolibet cassu. vl,Vidi virum mirae benignitatis, insignem doctris A isoteleana, praeclaris moribus. Aristoteles de Sta gyra oppido Ouinicianti Graeciae oriundus,Stainrites dictus est, omnium facile philosophorum princeps. De quo Quintilianus libro decimo: Quid Aristotelem quem dubito scientia r
runt,an scriptorum copia, an eloquendi suavitate, at' inuentionum acumine, an varietate operum clariorem
putem.JEius doctrinam iams grammaticae fundamenφω cmoncob studiosi iuuenes audiant. eum Pientissune
174쪽
colant,ia tanquam literarum parentem summum verre
rentur,magnum ex eius disciplinis rem intellectis pro
Dicere ergo potes,Vir aeger pedes: T id peronee ia
chen,quod loquendi genus orator fugietatem vir aeger pedibus:& id historiographi quom usurpant, oratoreavem non.Item vir aegrorum pedit,& id plane grammotice.Nam puerorum tegula est, Quando duo substantiaua ad diuersa pertinentia, sine coniunctione sociatur, fiequbd alterum alterius sit determinatiuu, tunc determisnans erit genitivi casus. Quocirca per genitivum poterisconu re locutionem: Vt, Vir magnae virtutis: &, m gna virtus viri Poteris etiam sine adiemuis uti genitis DoruuVir pacis.Domus orationis. uarib dicere potes, Uir aegris pedibus.& id eleganter quidem, & orato M. Est enim inlativus Romanoru casus. Quocirca cui nota est tam partem,quam proprietatem in ablativo eu suo adiectivo elegantius ponas: vi, Vir magna prudentia. Uir duro capite. Sunt qui ex Seruio grammatico dissis rentiam excerpant inter synecdochen, M Graecam illam
figuram.Nam dum adiectivia nominale toti consorma tum,parte in accusativo,vel ablativo regit, synecdochen vocant:vtivir albus facie Duverb proprietate,Graeca figuram.Regunt enim illo modo accusativum nomina adiectiva,ut di cLSecundb,quaedam vetha neutralia neorum participia:H,Frigeo manus.Doleo caputivbi Latine,& oratorie dixeris, Manus mihi frigenti &,Caput mihi dolet.Ues,doleo mortem fratus tui.hoc est,molata fero.Terib regunt passiua,& eorum participia hunc a cusativum: Ut,Expleri mentem nequit,Fractus membra, Oculos perfusa nitentes,&c extus de se patet.
Ascen ianum Epitoma.. Pdriis id praeteriti temporis,Mditui ensis eum dis elisne opus,'s futui esus eu bis verbis deeet,delecta oportet, int, pedit,cori fruit,item volo, eum Es
175쪽
sores quos ponuntur. De acet setiuis ablativis partiripios rum locum tenentibus infinitivi verbi.
tum ablativi locum tenent infinitivi verbi. Hine
Sassurisianu illud, Nam O prii quam incipias
Gusulto ubi consulueris,maturer fecto opus est. Et Teientius' i Terentiand Mi is Gbcerium alloquens amicam Panis 'ib:Iamiam,inquit,inuentum tibi curato, o . adductumum dimebilum Omnia novi illa,con12llofacto, insumtum,d Ductum,conflere acer inuenire, adducere designant. Verumfrequenterbis rationibus ablatiuortie ibus utuntur,accusativorum perraro.
Atqui participiorum &c. Impraesentiam autor ven stam tangit usurpationem participiorum praeteriti tem poris tum accusetiui casus,tum ablativi. Et tria agit.Prismb praecipk.Secundb exemplificat. Tertili uter horum usitatior sit casuum apud oratores concludit. Secunda ' 'ibi, Hinc Sallustianum. Tertium ibi, verum frequenter. Elucidatio Chistbouediret. Uerbum infinitiuum regens accusativum post se, elo V pQsiam gantius mutatur in participium praeteriti tempolia actu, Citchylio
satiui casus,eiusdem generis,M numeri cum accusativo substantiuo: vGHanc rem facere curabor remus dicitur, Hanc rem factam curabo.Te exoratum velim ut me adρhauexiaexorare.Et contingit hoc potissimu per haec venha finiti modi uro,volo,oportet,habeo.Teretius,Ado nium lescenti morem gestum oportui .i. gerere. Huius rei te praemonitum habiticaeterum si hoc nomen opus cum infinitivo ponatur,mutatur eleganter verbum infinithia in ablatiuum singularem participii praeteriti temporis in neutro genere sine substantivo positum: vi, Quid opua
est facere pulchrius diciLQuid facto opus est: Sic opus
176쪽
est est tacito.pro tacere.E t hoc secundum in usu frequenitori eIt apud autores,quam primum.
At finia Nam, ut inquit Laurentius Valla, Oponet legere D. 'μ' bros,expedit euoluere autores,Vtile cst cognoscere fi rima,operaeprectum est habere quos imitemur, necera ' ' est adhibere usum, conducibile est descendere in cera
tamen, M agere cum aliis controuersias. Vel per passis . uum,oportet legi libros,euolui autores, cognosci plus rima,habeii quos imitemur,adhiberi usum, agitari cum aliis controuersias. Hunc posteriorem modum magis ars grammatica prohato illum magis autoritas. Secus
in praeterito. Nant non ita legimus saepe , fecita hoc Cicero oportuit.Cicero in Verrem, Tamen id factum non portuit. Et in eundem,Apollinis signum ablatum certe non oportuit. Et alibi, Totam rem illi integram serua, tam oportuit. Non dissimile sane est illud per altera veis hum ut volo; loquora ut idem, Liberis consultum volumus, etiam si posthumi futuri sunt. Idem, Percurram tamen breui,ut non minus hominem ipsum, quam ius Quintilian'. commune defensum velitis. Quintilianus,An incidisse
in sordidum nomen,non eo contemptu hominis quem destructum volebat,auxisse&c. Haec Valla. Circa quae aduertedii est,qubdimpersonalibns impersonalia oporam . . tune coniunguntur.Nam ut idem alibi dicit, Ueiba illa
Ue di. personalia poenitet,iae desimiseret,piget,& Pudet O' personalia ante se efflagitat:vt potius dices,Coepit te poenitere quam Tu coepisti poenitere,& Ω ideo magis gramatice dixeris, Oportet legi librum, quam oportet lege in C in re.Uetum quia impersonalibus non datur accusativus
ex vi transitionis c quod tamen Alexander praecipit
ideo Latine loquentes maluerunt dicere, Oportet lege re libru In praeteritis aute videtur in ultimis subaudiri verbum esse.vr,NOnita factum oportuiti subaudi esset
ut sit,Non ita factum esse oportuit.sed neq; illud expri' enitia nee semper conῖrus subauditur, Nam de futuro Personali
177쪽
d kere possum,Siquid DEHi voles,praecipies. Csteriam, ut Ualla alio loco attestat, antiquiores dicebant, Rogo vallatum te velim, rogatos vos velim,pro eo quod est togo,& oro. Et,ut alii praecipiunt,participia verborii tempus sibi accommodat vGRogatu te voluta.rogaui. Oratum habui.i.otaui.In futuro aute potius utimur futuro passitio participit. vhLocaui marmora polienda, &c. potcri. tamen diccre,Fratrem tuum rogatum faciam pro eo qui est,fratrem tuum rogabo. Caetctum ut haec Vallet prataeeptio paucis vestis memoriae .commendetur, sume tale epitoma.
Verbis imperfnabbus oportet,ileret, repellit Osis Epito milibus intiliter o verbo volo, melius congruunt in As mi praesenti quidem uitiuorum infiniti id, qu in pessu
rum.In praeterim autem ediuerso. Ut melius dixeris, Libros euoluere oportet: quam, euolui: D contra, Libros euolutos oportet: quam, ob : ruisse.&sic in similibus.
itonia A cen lanitin. opus eum do indigentiam sita nisedt,eum verbo, est, aliquasso antes nominatiuum habere reperitur, sed ροβ se dativum. Aliqumdo genitiuum,ci iussit egosias: est indo accusitiuum: venu'sy me autem edi.
tiuum gubernat. Deboenomine opus eum variis es us. Praeceptum XX i L i l
tionent,intelligenilum est, Opus est indu bde re, significare me egere hae reuod id variis essibus iiungisolet. Nam etiam opus est mihi tua opera, Latine
178쪽
Et quoniam α.De varia nominis opus constructione posteriori luc autor praecipit,v quadripharie diuiditi In prima,dicta dicendis cotinuando saepe dictum agit.
In secunda,praeceptionis rationem dando exempla monit.In tertia,discrimen quum poetarum, tum oratorum circa harum usurpationem constructionum assignat. In quarta,hanc absoluit obiectionem, Cur tuo in libello
acceptiones & poeticas,& historiographicas c quit orastoria tradas praecepta inseris Secunda ibi,Nam etiam. Tertia ibi,Sed hoc. arta ibi,Nos autem. Licet hoc nomen opus cum omnibus casibus praeter vocativum inueniatur ab autoribus positum, hoc tamenon est in imitationem trahendum, sed cum dathio tumen,& ablativo ipsum nomen ordinadum est:vt, usest mihi tuo consilio.hoc est,egeo tuo consilio. Ubi barahaia dicimtal ,habeo ad faciendu de tuo consilio.Vult autem Diomedes grammaticus Opus non recte poni cum habeo, ut non recte dici,opus habeo: vel,opus h
ibebam,sed solam per verbum substantivum loquendarae prscipit:vt, pus est mihi.Interdum solus ablativus ponitur sine dativo. Teretius,Sed quid opus est verbiae Alsquado loco ablativi ponitur infinitimis: Ut,opus ea
Benefacere hi qui de nobis benemeriti sunt . Peropus compositum,eandem omnino habet naturam, sicut sua Terensas. simple, erentius in Andria,Sed nunc peropus est aut hunc cum ipsa,aut aliquid de illa me aduersus hunc lo qui.D ico Opus quando indigentiam significat, quia si agnificet effectum operationis,tunc nomen est declinabula,habens in genitivo,huius operis, & genitivum more aliorum substantiuoru regitivi,opus dei, opus vergit, opus velo cuius hic mentionem facimus, est nomen
179쪽
indeclinabile.Dico cum verbo est,qubd aliquando nominatiuum ante se habere reperitur, quia nomen casum non regit a parte anteriosi. Unde in primo exemplo κρxtus,opcra tua in nominatiuo ponuntur, ut sit construνctio, opera tua est mihi opus, A tunc opus significat quasi necessarium:vel reuera, utile ad opus faciendum. Nam audiui praecipientes dictionem opus semper accusativi casus esse, nec mutare significationem, sed subaudiri praepositione ad,& nomen utile,aut necessarium, aut pediens. Ita exponiit haec exempla textus: Opus est mihi opera tua.Lopera tua est mihi necessaria ad opus. 'opus est mihi operae tuae.i,sus operae tuae est mibi cono ueniens ad opus.Opus est mihi operam tuam.i. Operam tuam ad opus faciendum desYdero. Opus est mihi opera tua.i.egeo ad faciendum opus opera tua.Si tame huc , confugere non volumus,dicemus nominatiuum a vcrabo est regi,ut iam diximus: genitivum a dictione Cpua . accepta pro indigentia, usu,& necessitudine: accusativa quom,sed antique. Apud antiquos enim multa, quae nuc ablatiuu regunt,accusativum regebant: Vt Utor, abutor,potior,indigeo iac.Sed ut in epitomate dictum est, UOpus venustissime ablatiuu gubernabat, uis a genitia uo natura non abhorreat.Sicut autem dicimus, est mihi opus beneficio tuo,ita quidam dictit,habeo opus beneficio tuo. Uerbum enim est cum dativo,resoluitur in verνhum habeo.Unde in euangelio, Dns his opus habet.
imma Mensimum. Adiectivum pertitiuuuenuiste regisu Sasivum D tius integritatis,aut nimbitudinis tui genitivo. Idem, iudicium est in similibus dictionibus partitiuis. De commutatione adiectivi, T sμM .
stantivi in voce, genere , u. Praeceptum XXIII.
Q Vit,id id nonne pulcherrimum estotquum duo nomina alterum adiectivum, alterum sub lantis
180쪽
ELEGAN. AvGU. DATHI tuum eodem e asius exitu proferri debent 'saepe,ereserrime fit quodammodo tertiam adiectivi nominisvoce, qtiae 4ξ neutr in vim sub stantiui transferamus Diasydutiuum illudprius casu collocemus genitivo,quod I frequens esὶ eruditis, eis disertis viris. Ita quos erit Meplo manifestius.Nam cum multam virtutem dicti sinuum i multum virtutis loco eius orationis possem, multo protulerim venustius. Multum pecuniae enim horniscat multam pecuniam .plurimum virium,plurimas vires:quid animi,est quis animus:quid ret,quae res:quid.
causae,quae causa.ilia quos ita putii id. Sed anima liuertentam est, quod1i genitivus me castis singlutiris feri totdm item orationem singulariter exponere desbemus. Si pluralis, pluraliter. Nas exempli causes multum pecuniae, es' multa pecunia singulari numero: at core multum pecuniarum,significat multo pecuuio.Similiis es' aliorum ratio: vi multii roboris 1ingillarem,pbirimu virium pluralem quos babet significationem. Et adverbid quo A nonnulla eandem vim retinent,profertim vero auo baee,parum sapientiae: id esὶ parua 'pient id.setis virium: id es' sufficieti
quossue nomen uς adverbium Mit,in eadem saepe obsIeruentiam eddit. Quid illud De. Impraesentiata autor de adiectivi in
substantiud,& substantivi in genitiussa comutatione oronata disserit,Et quatuor distinguitur in partes.In prima, praecipit. In secuda,praeceptione exemplis confirmata In tertia,nptabile circa genitivi tum singularis, tum plurassis expositiones iuuat.In quarta,has particulas parum,
satis,nihil,& similes,pbst geniti uti velle ostendit. Secunda ibi, od ut frequens erita ibi,Sed animaduertendum Quarta ibi,Et adverbia