장음표시 사용
201쪽
opter enim maiorem expressionem , adiectae sunt , mne quibus tantundem significeturi in sexto Aeneidos, Noctes,ati dies patet atri ianua Ditis. Uen ustius ashoc dices,Literet incisae sunt in aes: quam,in aercilicet hoc non Vallam latuerit posse dici, ut apud Ovidium fasto. Ouidi a rum primo, At bona posteritas puppim formauit in aere. quod exemplum Nestorianum parui momenti est, non enim qui dixit,formauit in aere,continub dixerit, inlidis anaere. Uenustius adhoc diveris,multa sunt id genua lmonstra:quam,eius generis.Et,Nihil ad te: quam, nihil in comparatione tui.Afficio te iniuria: potius quam, D'cio tibi iniuriam.Et licet dicas, auuilium do:&, auκilia
scro: non tamen,opem do: sed tantum,opem fero. Momineris eria discrimen esse inter animaduerto te, M ano maduerto in te:Quia animaduerto te,significat te conis dero, M intueori sed animaductio in te, est punio te: sed cum hac dissetentia,qubd Punire cst quorumcunet, siue iure, siue iniuria.Animaduertere est cius,qui in alterum habet potestatem,ordine,acrite.i. cum animaduersione Puniend i.sed animaduerto tibi.i.imputo.
e venustius,u expeditius dixeris cum euangelio, MMni apertis thesauris suis, tulerunt munera quam, Mogi postquam aperuerant thesauros suos,obtularunt m mera. Uenustius praeterea dicas per casum Romanum:
vir ocellenti ingenio, quam per genitivum, excellentia ingenii tametsi Seruius putet per genitivum esse loc tionem magis giamation LQuocirca quidam in eadem oratione utuntur genitivo, u ablativo,quod tamen parcius faciendam est. Sed, ut Valla inquit,
Pro lege deripieZam est,quicquid magnis autoribus
placuit:cuiusmodi sunt Plinius,u Cicero . quorum alterti, ii .naturalis historiae ita loquiti Choromadam oenia vocat Tauron, s uestre,sine voce,stridoris horrendi.laiotia corporibus oculis glaucis,dentibus caninis. Poterat
202쪽
dixisse,stridore horrendo:ubi dicit,stridoris horrendi.Et alter ad Lentulum ita scribit, Lentulum nostrum exumia spe,summς Utrtuus adolescentem,quum caeteris aratibus,quibus studuisti semper ipse,tum in primis imit
Summopere autem vitat oratores mecDAen, etiaper ablatiuum,quem biserici non vitant. Sallusti t Sallustius,Et ex altera parte Caius Antonius pedibus aeger in praelio adem nequibat. Ubi Cicero,Qui tilianus. dixissent, pedibus aegris. Nec dixissent, doleo caput, vel capite: sed, caput mihi dolet.& ,casus tuus mihi dolet vel,doleo casum tuum. sicut Sallustius, Quasi dolens ei' casum. No est synecdoche sed Doleo accipe pro eo quod est,cum dolore patior. Uenuste item, Mgrammatice dixeris, accusata Petrum sacrilegii, Paulum adulterii, Philippum viro . Nam Uiriusin dicere non licet,sicut prius patuit. Item venustranterdico tibi: vel, tibi interdictum est aqua, M igni: quam,aquam, & igne: licet n5nulli sic locuti sint.Item,Refersi,vel impleta apo thecam de omni genere vini: potius quam sine praeposici tioncisicut Cicero de Oratore, at si tar tam vim rerum
maximarum arte sua rhetorici amplecterentur,quetrebat
cur de prooemiis, Depilogis,M de huiusmodi nugis, sic enim appellabat,reserti essent eorum libri. Ubi nequaculicuisset sine pretpositione loqui. Non enim libri illi re ferti sunt prooemiis, & epilogis, sed praeceptis de prooemiis,M epilogis: sicut apotheca non est referta omni genere vini,sed vino omnis genetis. Urbanius deni lo. quaris sic, Lectum est pluisse lapidibus: quam, pluisse
lapides. Ω memoria teneo, quam memoriter. Contra potius memoriter pronuncio,quam memoria. Item iis pertio te saluti,potius quam tibi salutem. dono te ci uitate,vel libertate: vix dono tibi ciuitatem, aut libera ratem: praesertim in ea significatione, quae est,aut praeomii gratia, aut beneuolentiae, aut misericordiae, aut as
rationis , Cicero pro Archia, Sylla cum Gallos , M
203쪽
Hispanos ciuitate donaslati videlicet in praemium beneuolentiae. Apud Valerium Maximum lib.h.Rex Antios chiis heli o,quod cum Romanis gerebat, filium Scipio nis a militibus suis interceptu honoratissiime excepit, rogiis. muneribus donatu vitro, A celeriter patri remisit. Et haec de casibus. Decima veniatitis regula.
Quiequidsecile intellectu est,represpum non opora tet,n i ad maior significationem babendam.
IEx hac regula, tani o radice,at fundamento,plurimae.gramaticales inseruntur, quae tamen omnes aliquid venustatis,ato pulchritudinis habent. Unde
Prima regula talis est.bi verbis primae,velfecunia perfnae,quid eertu ins
telligitursuppositum,no decet exprimere nisi ad discre
sonem,aut eminentiam significaudam. Esuppositu enim primae personae singularis sempere' Ego,u pluralis Nos:secundae singularis Tu,& pluralia
vos' ad discretionem tamen,& emphasim congruit imterdum pronomina eloqui:H,Tityre tu patulae recubaa sub tegmine lagi,S uestre tenui musam meditaris auctraa.Tu inquam,quia nos patrix fines, u dulcia linquismus arua.Sic in sanctis litetis,Ego sum via,vetitas,& vita.Ego inquam,quia non alius.
Secunda regula. hi verbis receptis actionis, quia vel deo,vel staturae
silum e ruunt, quodammodo in persenditer proseomtur,no oportet babere repressiimsppositi m.
GCuiusmodi sunt haec, fulminataonat, ninguit, gra clina coruscat, ulgurat, mrat,pruinat, Oe lascit,diescit, iacescit, vesperascit,hyemat, aestiuat, autumnat , Vernari Quibus quatuor etiam cum supposito uti licet. Dico,d quodammodo impersonaliter proferuntur,quia Creat,
204쪽
n si quod aliud eo modo soli deo congruit, supposi
Tertia regula. Verba gruefoli boni tui eongruunt, i eerrum non e
ritusuppositum nesuppositio poni possunt.
EUt sunt verba ad loquelam spectantia.Itam dicimus, ut aiunt, ut dicunt,ut,perhibent,ut ferunt, vocant,appes
larat,&c.Item illud, Nunquid de spinis colligent v se&similia. Quarta regula.
Verba impersonalia, piid di certa persona inus e rum abstrahitur, o gener ditati attribuitur, siue s γposito proferuntur.
Est enim impersonalibus generalitas quaedam: ut amior est Seruius.
Emus rario supposita verbum ad loquelam Demus des eranti sue cyposito poni possunt.
vi', Sic Venus: subaudi, ait. Cicero, Habendas esse quam lavissimas amicitiae habenas:Caput enim esse adhene vivendum securitatem.subaud dicunt. Sreta regula.
Stailiter verba generaliter agere aliquid significo fias baudiri postuli f.
Vt, ita per Latium. subaudi,gcrebatur. ando ei specialia desunt, ad generalitatem confugiendum est. Septima retula.
Et ea de eclusi verbum subflautiuum ficillimae in felles Elisuis est:quoeirea in participiis, s subflantiuis spes, auditur.
Ut,Nunc fama minores Italiam dixisse.&c.Nunc fasma: subaudi, est.
205쪽
In deugmate quos ideo semel duntaxat tertium pos
nitur,quia idem repetifacile intelligitur. UNCaper tibi sales,& haedi.subaudi salui su Quod si expresseris,inepties. Non a regula.
Iu prolepsi non alia de edi se partibus tertium nolidatur,quid tertium totius inis attribui facile intelligis tur. Quoties enim inter plura eon rumbilia virunt duntaxat effertur tertium,id omnibus aptandum esse intelligitur.
Ut, Hi vivunt , alius sanct alius praud subaudi, vivit.
Decima regula. Iteni quoties verbo finito infitito virum eo uitsippositum,alterum in recto,alteru in decusativo, illud quod dem atrii esse non reprimes.
Facile enim intelligitur,u frustra euprimeretur. Irael; tio dices,Vesim me diu vivere: satis enim est, Uelim dici viverequia si diuersa sint lapposita,utram exprimentur: ut Aenei.2.Me si caelicolae voluissent ducere vitam,Has mihi seruassent sedes.
Undecima regula. Item pila ecepi verbum generuile est, fere infuitii a verba fine illo ponunt Terenthis
ut apud Teren.Omnes omnia bona dicere. subaudi, coeperunt.Seruius tamen dixit figuram esse historiogra=Phorum .qua infinitum Uctbd pro praeterito imperfecto indicatiui ponunt: sed in idem recidit.
Duodecima regula. Noniiunb in oratione dsunt verbGuonsene Irat M. Tvenurisdie. Evi apud Horatium, b fortuna milii,si non pei υ Horatiu
206쪽
titur uti t. ad quid vultis esse milai bona fortuni Idem, Iuvenalia. Unde mihi lapide quorsum est opus unde sagittas sup. putas,vel dicas mihi esse.Iuuenalis, Unde tibi frontem, Plinius libertatem. parentis, um facias priora senex Item suxitialis apud Plirauniorem.Studes, an piscaris, an venaris, an simul oia subaudi,facis. Ite Martialis,Nil aliud bulbis se satur esse potes.subaudi,facere.Generale enim est veris Deeimatertia regula.
Vbicunque palos est,uerba deesse congruit.
Ideosti iratis, & minitaribus,aut profuse gaudentila'. specii gestientibus,incompleta orationem, no sine multa gratia, damus. Unde trit' est ille modus,quo subauditur, uu est,aut decet,aut iustu est,aut qd simile: utii. Aen. Mene incepto desistere victae subaudi, decet: vel, aequa est:vel,fatale est aut quid simile. Notii est D illud in eo dem,Quos ego, sed motos praestat componere fluctus. vhi subaudiendia reliquit,acerrime puniam, aut quid tamile.Et illud in Eunuclio,Ego ne illa,que illii, quae me, quae non,&c.quod sic perficitur,Ego ne illa sup.non visciscar,aut posthac amauero quae illim militem recepit. quae me exclusit,quae non. admisit Mita in similibus. Decim aquarta reguld.
Denupsiquid obseaenum,dut turpe sit dissu, ne/
'im erit tacitu. Ut in Eunucho,Ego illum Eunuchum,si opus siet vessobri .subaudi,suba tem Decima luinta veni litis regula.
Quoties dictis V eritate babet, ad dulciorem Gogunt igniscationis transeundum est.
Haec quoet regula lati ambit' est,multas p particulares coplectitur,quas sinautas memoriae comendatas velim.
si Prima reruti est. Quid cpiid plenius, o sudi ius in neutro genere. utii in caeteris est ὀeo autores ad neutrum genu es
207쪽
pectermotion trensierunt. Exempla a Lauren.Ualla haec dantur. Nihil est isto
homine peius,nihil tuo patre abiectius, nihil hoc vino insuauius:pro eo quod est, nullus est isto homine peior, nemo patre tuo abiectior,nultu vinum est hoc vino .in suaui Mursus in laude,Nihil isto homine melius, nishil patre tuo generosius, nihil matre tua sanctius, nihil uxore tua verecundius,nihil est hoc vino suauius, &c. Dictum est de omnibus rebus,non tantum de singulis. Interdum etiam ubi nihil plus, comprehenditur in unis ueris,quam in parte: ur, nihil est te literatius, nil est istopnidentius,nihil est illo inhumanius Nihil plus signiocatur hoc modo,quam si dicas, ino te literatior, nemo illo prudentior,nemo isto inhumaniori quoniam litetis tura, prudentia,inhumanitast, n5 nisi in homines cadit. Haec Valla.Simile est de his, multum pecuniae, plurima eloquetiae,&αvenustius enim sic dixeris, quam hoc modo,Multa pecunia,plurima eloquentia,&c. sed prospisee dum venuste loqui conaris, necuius honori deroges. Huiusmodi enim genitivi partitionis contemptum imo portandusiquid.hoc ornati Dc.
Quid derivativissenoritatis iurii laesepe plus inest,
vani primitivis oco primitivorumsepe ponuntur. i
Unde coparativa pro absolutis,uerba derivativa pro perfectis frequentissime ponatur: ut lectitare,pto legere.
Tert id regula. Deriadtiuormn terminationes secunJum induorum suetrudinenis and esunt ec pro aurium iudicio in Auente.
QSaepe enim ab uno primitivo vasae sumuntur detiuaationes,ut ab amaro fit amaror,amaritudo, amaritas maricies: a sancto,sanctitudo,sanctitas,sanctimoniara clarochiritas,clarit ora necesse, cessitudo, M necessitas:&sie de multis ali .ut, large argum ampla, ampliten din
208쪽
Quoties ab aliqua dictione derivativum durius fosnat,aut minus tritum babetur, H da cognatae signiocutionis deducendum est.
Uta nomine Somnus,non faciam Somnosus sed ab eius diminutivo,Somniculosus: similiter ia Siticulosus, a Siticula, non Sitiosus a Siti..Meticulosus a meticulo, non metuosus a metu. Fraudulosus a Fraudulo, non Fraudosus a Fraude. Item a nominibus verbalibus inus cxeuntibus, rard quidem comparativa', aut superiotiua formantur sed a forma participiorum prcsentis temporis: ut a magnificus ratb fit magnificior, & magnisi, cissimus,sed ab eo quod in usu non est,nec esse quidem posset,magnificens, fit magnificentior, A magnificentosimus. In vis ergo sunt in altera dimone positiva, in altera comparativa, A superlativa: ut beneficus, benem centior, beneficentissimus. Munificus, munificentior, munificentissimus. Honorificus, honorificentior, hos norificentissimus.& aec a facio.Item a dico, & loquor, & siqua reperiuntur a sequor: ut maledicus, maledicenstior, maledicentissimus: multiloquus, multiloquentior, multiloquentissimus.Pari modo in usu rariore est abs lutum nomen Dis,ditis pro quo frequentius Diuea posnitur.Econtrario autem,ditior,& ditissimus,a dis,clitis, Potius usurpant,quam diuitior, A diuitissimus a cliue Cui.tamen diuitiora protulit.
Item quoties superlatiuum asperiusfines, aut pro Letu difficilius sit, pulchrum et' pHitiuum cum dictione minii perlativi bubente in locum eius; iij cere.
t pro eo quod est memorabilissimum lacinus, mis
iligan3ω, dices, facinus in Primis memor T.
209쪽
res sane mirabilis. Stipellativi autem vim habere dixismus,per, pquam, sanc,opidb, Valde, in primis, apprime, maXime, praecipue, praeterea, inter prima, M quaedam alia,quae positivo addi volunt.Notum autem incomparativa a nominibus habentibus i, vel,u, ante iis, Mis,esse rara inuentia: ut pius, egregius, strenuus, arduus, tenuis. Quinetiam superlativa ab his quidam rara pus tanti Tenuissimum vulgi, reperitur.Sulpitius etiam Uestulanus a verbalibus indus, negat comparativa, M suo Perlativa apud idoneos repenti, licet in frequentissimo seribarum sint vis.
Sexta regula. atem quando participia praesentis temporis versoria frequentatiuorti duriusculesonant,verbalia in bundus,
me idem Jignificant,pro ipsis Uurpare possiimus.
EUt Populabundus potius,quam populitans: errabis dus, ludibundus ti Autor est Ualla.
Nomina quae incipitem declinationem Iortiuntur,m tritio re,de dulciore surpendasunt.
EUt composita a Minnus secundae,& tertit inflexionis sunGT amens in docet Valla lamisomnus in secunda declinatione fere dicitur, non autem semisomnis. Constra exomnis,u insomnis intenta: non omnus, & ira somnus in secunda.
Oct aud regula. Quinetiam quoties in unius declinationis easu L. Ilint Mitus,delectus durium babendus esβ.
EUt in tertia declinatione accusativum in em,n in imsaepe habemus, similiter x ablatiuu in e,D in i,genitiva in iam, M in ium,accusatiuu pluralem in eis diphth.& ines. De qua re Au.Gellius in Noel Atili xli.ca.xta. sic in Aruse tiquit, UaLProbus iuueni percunctati vim diceret turrim,
an turre Omneis,an oes,ia similia,Si aut venum, inquit. Septima regula.
210쪽
pangis, aut orationem solutam struis, ait ea ema librdicenda sunt,non finitiones illas praerancidas, nec3 secatinas grammaticas spectaueris, sed aurem tuam interroga,quo quid loco conueniat dicere,quod illa suaserit,id prosectb erit rectissimum Haec ille.Pro aurium igitur ius dicio lactitandum erit.Caetetum quia multi Alexandria sequentes putant treis casas pluralis numeri in es & in eis teperiri, ines in perquam paucis nominatiuit,&vocacatiuum in eis finitinaccusativum autem ut inquit Ser. quoties genitivus inium tuerit.Uerum ut alii voluta tunc praecipue, quado nominatiuus singularis in is exit, aptissime autem,quando accusativus inim terminatur, ab accusativo cnim singulari in im facimus pluralem in eis,& ab eo qui in a exit,eum qui in asMut a turrim fit turreis,& a Priamida Priamidas: sed Greto quidem deteraminatio est as,elavab Latina.Siquis autem duriusculus est,qui aurium iudicium non habet eruditum, is sine i Gara sui peccare potest.Ueruntamen conccntus orati nis poterit indicare,quando um,ia quando tum in genitivo: & vocalium affinitas quado ci& quando i in ablitiuo rectius posueris. Nona regula.
Coniunctivum pro indieatiuo,s illius tempora pra
nsius temporibus, ubi congruerint,pones: ut in textu Ddibi videbis. Decimauenustatis regula.
nietsi derivativa primitivi, cuiusfigius fionenigerunt,castim postse regunt amen in eis ipsos intorsibus,c venustatis habebitur ratio.
EHec regula duo membra complectitur,alterum grammaticale,quo ad regime,alterum oratorium,quo ad dolactum: unde quid in his gramaticus,& quid orator seris ferit,disquirendum est. . Grammaticus.