Augustini Dathi Senensis Elegantiarum linguæ Latinæ præcepta cum familiari Iodoci Clichthouei, ac Iodoci Badij Ascensij enarratione, nunc demum ab Ioanne Raenerio diligenter recognita. ..

191쪽

sunt,ut sui, M suus,qualis,quantus, quotus, S c. Vt sua Virtus cuil nota.Mentem habes,quale, A quantu cor. Non. ergo dices cum Horatio, Mammae putres equina

quales ubera. Tertium est,autores etiam idoneos comtra regulam Seruianam locutos.Quintilianus, Notu es

quid Gliconi acciderit,cul Spiridon fuit cognomen. Et alibi sexcenties id reperies.

Septima regula. Noniur*filia venu sate dictio antecedenti re Dii desub Antiito,quum equenti re sndere deberet. Sed

in omnibus raris locutionibus,o figuratis consum da est eouem tui, DAribendorum idib.

CE xempla su ni plurima.Tcrcntius, Hecyra est huic noΦmen fabulae.vbi per superiorem rcgulam dixisset, He 'M. et Cicero,Sextus Claudius, cui nome Phormio. vhi dicere potuisset Phormioni.

Vitiosis autem esset casum pro rasi ponere,si .le t

EQuale esset, Sermonem quem audistis no est meus. Inco uertendo diis captiuitatem sto.Ratio avtvenustatis cst

in limoi, ubi nius pro acto ponitur: ut apud Ovidiu.in ossis meta. Sed em quia rettulit Aiax Esse Iouis pronepos. Et apud Luca.li.v. Uto fidem vidit sceleris, tutuqi putauit, Iam bon esse socer,lachrymas no sponte cadentes Effudit &c.Item ubi ponte nas pro abita ut Quo a poterita.quatum ab eo.Pro ni5 ide Tullius.li.i. de Diuismatione: Cum illius diei venit mihi in mentem. sed venunius,quam si dicas, cum is dies &c.Diuspro ablativo ut qui cla censenti Uergilan.v.Rnei. Nemo ex hoc numero vergilius mihi no donatus. pro a me. Quod aut Tullius dicit in Pliilippi.Quis em audeat luci,& militati via no dicam pro luce dictu esse,quia nora M ad uerbijs in tepore, vel in loco posita,in tertia quidem declinationcidativi, non ablativi sorma amat,secundu Ser.nisi apud poetas licenotiose stes fiat, ut luci,ve i,tepori,Carthagini, iaci Actus Pro nto silua venustate immo etia coῖruitate, ut Quino

192쪽

Quintilian'. tilianus,Timeo ne quos porreXerim cibos venena fiat. Ouidius & Ouid.Cecidere manu quas legerat licthas.& ita in se xcentis aliis,ubi relativum praecedit iuxta regulam praeν cedentem,in quibus videtur antecedens tacite repeti in suo G su: ut sit,timeo ne hi cibi,quos cibos porrexerim, venena fiant.quod ex eo colligere possumus,quod scpe Cicero. expressum inuenimus. Cicero pro Ligario,Sed hoc non cocedo,ut quibus rebus gloriemini in vobis, easdem in aliis reprehendatis.Et ut Valla inquit, frequenta ita locuti sunt autores: Quas res tibi tum terradu mari nuper commisi,hae res sint dii fratre cdes.Wct,eς sint cu fiatre Momunes.vel, ex eis aliqua coicabis cis fratre.& item per cetteros casus: ut,Quaria rura non indiges,lias, vel cas res donabis mihi.vel hae,aut'meae erat vel hae, autiores mihi auxilio esse possunt. V ocativus etia pro' nominatis uo ponitur, sed minus venustὀ,quoties verbum substan

Plinius tiuit,aut eius participiu antecedere intelligitur: ut apud Pli .naturalis histori Saliae primus omnium parens patris appellate.ubi in ordo esse pol,Salue appellate primus Oim pares patriae.Quia licet ut participi u sequae etiavocativus:vt apud Propertia,Lectulae diuitiis sectet beatae meis.concinnius tamen nominatiuus poneretur.

Figuratae autem locutiones, apud summos viros etiam repertur,nobis vitan desunt. Adalilo. u 'ζ8 RPud Teren. in Adelphi. Aperite aliquis actu' tum osti ait in Eunucho,Nescio quid profectb absen te nohis turbatum est domi.Et Pomponius,Quid enim plausu, *pud forum praesente testibus mihi vendidit Idem,Sine Agiantua ςxM P Rnte amicis det cinnam. Plautus in Amsphitiyone,Nec nobis praesente alius quis P nisi seruus.

Amanius in aetione, Hanc absente nOhis inuenit puer. Nsuius,Meditato volumus dona dare praesente oremis

laus. In quibus locutionibus praesente pro praesentitius,& absente pro absenties usi sunt: nisi sorte dicas,ut maxcellus sentit,ablativos esse monoptotae formae,& Vtrius

. viciae fcliccastu numeri,Qualia forta est Vergiliana in.

193쪽

quibus est fortuna peracta iam sua. Et Plautina in Camna,Etiam ne habet Casina gladium habet, sed duos quibus altero te occisurum ait,altero villicum. vhi alius dis cisset quorum, non quibus altero:& recentiores Occisus ram, non occisurum. Recentiores dico,quia vcteres suus in in rum,sicut nos supino in tum utehantur Et illa Boethii, Nil imbecillius homine, quos morsus mustelarum necat. Ei illa Vergiliana, Pars arduus aliis Pulverulent' equis furit.Idem,Pars grandia trudunt obnixet frumenta humeris. Etliterum,Pars hominii validi turrcs, Ω moenia scandunt.Et illa Hora. in cpistolis.Iactamus iamprisdem omnis te Roma beatum qus locutiones ad re, non ad vocem respiciunt.

oadud regulti. Muni resert qui partem in oratione quaelibet ili Elit, respiciet er quem sensium generet.Ideo sic eliquis

denilum et',ut non Uadtur veritas. CSaepe etenim praecedente substativo, R parilaula, nedica, congrue subaudit adiectiun in accusandi casu, quo semiente velit adiectiva sibi consorinatu. Saepe etiam satis venuta, sed no satis vere dixeris, si quid dixeris, non attenderis.Exemptu prioris membri .HMam frudes, ne dicam sapientem.melius quam, ne dica sapiens. Cicero pro Deiotaro, Crudelis Castor,ne dicam sceleratum impium.intelligitur enim eum,ut sit,ne dicit eu impium . Sequente autem suhstativo sic loquari Crudelis,ne dicascclerat', Ω impius Castor.&id quide in notativo,na in aliis casib' seruabitur idelitas: ut ide Cicero, An sperasset hoc vivo Milone,ne dica c5sule qae similiter sequete sub Rantivo dicereξ. An sperasset hoc vivo,ne dicam coris te Milonec Illud inquit Ualta eisde in libris ad H cremnium,neo dissimile his,nel vii adediimile est obfuit Pliarimit m eo tempore reipublicae consulum siue stultistiam,sive malitia dicere oportet,sive potius vitiin .m .hi erit suppositum certae deest.Illud nanovcmum, finteriectum cride nominatiuo mutauit in accusativums

194쪽

sed sicut inquit Ualla in Euripo, aut Siciliae freto in arta vento vela aquarum impctus retroire cogit, ita Crotionem lege grammatica euntem,autoritas ipsa,consu tudo p inhibet,ac repellit.Uerum ut grammaticora expectationi satisfaciam, inquit, sic erit construendum . Aut stultitia consulum, aut inalitia ut utruncp potius wbsait

plurimum eo tempore reipublicae,siue illud. lactum consulum dicere oportet stultitiam,sive malitiam, siue poli' utrunc3. Uel sic, obfuit plurimum reipublicae eo repore colatum factum,sive illud malitia,sive stultitia eorti, siue utrunq; dicere oportet. Exemplum ubi diuersitas cst sensuae. vl,Audiui te in caeteros assuisse in praelio. Sensus est, Audiui qubd tu assueris in praelio, ut caeteri assuertit. quod nequa P dicendum cst,audiui te ut caeteri affuisse in praelio.Nam sensus illius quod potius dicetur,audi ui ut caeteri:vet,audiui te inuisse in praelio,ut caeteri est, non quba caeteri in praelio assuerint ut tu, sed quba a diuerint te in praelio affuisse,in ego.Similiter Latine dixeris,ueniam cum primum potero,potero autem quamprimum. sed non est idem cum primum, & quamprimum.

Nam cum primum,ut primum,& ubi primum quet idesibi volunta conditionem temporis innuunti. quamprismum,ta sua Malac citd,praesentem potentiam promittit.Similiter,quod p ius diximus, magni resere sic dicor Nesciui an episcopus esses,aut cardinalis: Si sic, Nesciui an episcopus,an cardinalis esses.Na priori modo pos' sem opinatus fuisse te inferioris ordinis sacerdotem, aut etiam secularem esse in secundo significo me scissem alter esses, sed dubitasse vietilioc est, an episcopus as auciari etiam cardinalis. que disserenua in consimilibus obseruanda est.

mitis regula.

optimus dicedi modus,ubi pluressint,nobis

eligenus es si modo copositioni nosti e quacbauerit.

Quod p sceptum, cum latissimum sit,per singulos casus declarabimus,

195쪽

CvM COMMEN. ASCENSU. is

ς De nomimitivo venustiores locutiones.

V Enustius dixeris, Occupatus in administratione

magistratus nullum tempus seponere ad stude dum poteramquam sic,Me occupato &αQui quid enim aeque bene per pauciora fit,venusti fieri videtur: sed in secunda locutione pronomen primae personae repetitur,sic enim est plena costructio,me occupato &Gego non potera &c.Melius ergo dicit,occupistus non potera.Aliter tamen locutus est Hora. isi valla de arte poetica,Se puero censor, castigatorcu minorum. sed non bene accipit hoc exemplum,quia ordo non est. Censor,aut castigator minorum se puer i. dum ipse es isti puer.quod verisimile non est, nec de mente autoris, sed hic, udator teporis acti se pueroa. ira figebatur

dum ipse esset puer. Nec illud Tullii filia ad Tyronem, Tullitia

Non potes effugere huius culpae poenam te patrono, Marcus est adhibendus:omnino simile est,quia non plenum esset ,Tu patronus, nisi esse,tu tibi patronus,vt.ssetani alio utatur.Similiter nec illud Ciceronis, Cum & cicet, per meipsum egissem,& per D rusum saepe tentassem.Est inme illic quidda raritatis: nam illud,per, significare solet medium quenda,alium* intercetarem:nunc verb quisqueat medius inter se & alita & sic ub loquimur, per meipsum rogaui, per teipsum obtinuisti, neo tamen id absurde.Nam imaginari oportet,qubd qui munus geredum accipit,altera persona videtur dum ipse gerit posset enim gerere per alium altera dum recipit geredum& propter hanc diuersitatem tecte dico, quod potui& per me,& alios, quasi egoipse mihimetipsi, ut alijs,

onus rei geredae commisissem. Venustius quo ,quia Breuius,dixem,Scholastici,qui lectioni Ciceroniana incumbunt,& diligenter studendo multum proficiunt: quam si Scholastici,qui lectioni Ciceronianae incubui& diligenter studentimultum proficiuntquia gerundiu participia,& supina inueta sunt, ut plures actus uni sum

Posito sine colunctione media tribuaal Similiter, quod

196쪽

ptius diximus,uibanius dixeris, mulier egressura omat sese, ne visa derideatur quam,ne videatur, R derideae. Uenustius praeterea,immo magis grammatice dixoro,Def. nde me tu vir optimus:quaminis optimo quia intelligitur propter prono mcn Tu participium ens, vel existens, sicut proprer interpositionem proprii nominis: Vt,Qud tendis A nea extremus omnium Troianorue rahoc cum verbo. Sccus ubi proprium ad participium disctum non referatur.Na solia proprium nome,vel etia cupronomine Tu,sine subauditione participii verbi substatiui non recte in nominatiuo adiectiuu recipit. Unde nodicam,Quid facis tu Serui' Nec sine pronoie,licet sit appellati uaevi non dica,Quid facis dias meus nisi tali modo, uid sedes inter seruos dias vel, Quid facis tu diis meus verum ut semel dica,quoties manifesta est partie

pii intellectio,quia ipsum vocaries sequi recusat, sequotur nominativus. Venusti' pret terea fim V sidixit Oui Ouidius. Sus de Poto per nominatiua sic,Ecus in extremo posistus iacet orbe tuorum Me tame excepto,qui precor esse . : tuus. quam per accusatiuia dixissetique precor esse tuum. Uenustius adhociu quide clegantius dixeris, Homo illiteratus cst, sed cui paucos anteponas quam sic, cui tamen paucos anteponas in rern gerendam scietia.quia cla exceptio praecedit relationem, plenius quidda est,quamdu sequit,quia subaudit talis,velis: sicut & negatiuesvi, Homo quide illiterat' est, sed que no multis postpona Cosimiliter,quod in superiore regula dixit, venusti dixeris, Crudelis,ne dicam sceleratus,& impius Castori quam per accusatiuu: M tia econtrario praecedente suis stativo, Homo prudes,ne dica sapientcies Venusti' clem dixeris, non videris mihi bene loquinquam, no victa mihiquba bene loquaris .Ei,Tatu abest,ut officia boni viii in te sit,ut nihil illi reperiae magis contrariu:quam stvnu Ut,sic: Tantu abes ab ossicio boni viri,ut nihil ossiscio magis possit esse cotrarium.quo modo Ciceasi locustus eratem fm UaLEn,vel ecce Priamus: potius quam

197쪽

oqui posse ostendunt haec composita,eccum, cambeo

s loeutiones per genitivum.

Pcr genitiuu venustae censent locutiones huiusmodis

Veni ad te no ta tui videdi,quam audiedi gratia. Uenu'stius enim utimur gerudiuis noibus,quam gerudijs Vera horu suoru casum germitti': nisi relatiuu interponat,aut '. . . nimi' earu de syllabaru cocursui vitalus sit,ut,Hic diea attulit inii tu dicedi quae velle.no aute,dicendoria eorum

qias velle Et cicero cocinni' dixit, Equide efferor studio Cicero Patrcs Vcstros,quos colui,& dilexi,videdi. Quinetia ingenitivo plurali masculini,aut neutri generis venuste cohaeret vox gerudij in di, tuis singularis videat V n Liui' Liuiua Ti. No enun Vereor ne us hoc me vesti adhortadi causa magnifice Ioa existimeti ubi Vestri genities pluralis est a nois primitivi, sicut Sui apud Cice.imij.de Diuinatione, Dolalais tri Soicos nostros Epicureis irridedi sui facultastcm dedisse.Colinuliter Platain Ca.duo, Nominadi tibi istoria erit magis,quam edundi copia. Venustius quo per ginitivia dixeris,illius diei mihi in mete venit: quam

Per non unatiuit,ille dies.Et potior reru:quam reti': licet ediuerso potio sum virgine,no Uginis quia cn dico reru, videor subaudire impcrio, vel dolo. ite meminit hui'rei, vel de hac re,cum sigilificat metione facio: no,hac re. Admoneo te,Vel comoneo te dignitatis tus poli' quam dignitate tua. P terea,emi equa tanti,quati tu domu, Mnon Pluris,nel minoris: potius dica,quam lato precio, to &c.Pcnio aut dicere no licet,emi equu tato,quato tu, GIte urbant' dixeris,Egeo, vel indigeo tui, quam te.impleo te vini,quam vino. Uergi in. .fine. Implentur .

Veteris Bacchi, pingui Mi ferinae.Et Cice. noi plen' semst Vergiliam genitivia dedi m que ad vitanda praesertim amphiboν logia valla dixisset,aue gratiae plena,poti' quam gratiar sicut alibi dictu est,plenu gratiae, M veritatis. Uult tamen Mem valla, ut in locutionibus ablativi dicturus sum

Impico, ia Resticio vari Potius abutivis 'convae

198쪽

Terentius

tdisicut D Resertus participis, quod nom genitrio non ditanat. Unde Cictaex lege Manilia, Referto praedona mari.& pro Plancio,Audiueram refertam esse Graeciam sceleratissimo tu hominii, acl nephanorum. Venustius adhoc dixeris, Habui te semper loco fratris: quam, in fratrem: cuius sensus est,habui te in ea charitate,qua fit ter fuit, vel est, vel esse debet. M ita in consimilibus senis per obseruandum.Teren.in Andr. Si te in germanistin tris loco dilexi. Cice.in Uerr. In parentum loco quaesto ribus suis praetores esse oportere.In qua locutione dicis uirius,ris tur, In loco:quia motus,vel migratio non intelligitur,si,' cui ubi In locii dicitur,apud Quintilia.Nam quomodo pugna ineunties tot simul metus laborit,postreinb mora tis ipsius excideriit,nisi in eorum locu pietas, M sortit eo,& honesti temporis imago successerite Nel invenus M,licet rarius,dixeris cit Marone, Veterum haud unin

indignus auorum. Dcii Tercn. Praeterin tui bd carericlum erat.no tamen dicam cu illo,Nem enim vetem memini, laetorve maloru.quia licet Memini cum genitivo

quadret,no tamet Laetor. Nec cu Terena uidem passisue acceperis, DcKderio id fieri. tuo. sed tui, cpuis nihil pecces active exponendo depyderio tuo.i. quo tu desoclerares tu fieri, siue cam id facere.Nam no tam venust iis caula,quam veritatis, cogor in passiva significatione dicere,depyderium tui:& in activa,seu possessiua,des extum tuu.quod in similibus quot seruandum est, ut in pronominibus alibi docui.Denil cum Uergilio potius dixero,Miserere animi non digna ferentis.&,Miserere lahorum tantoru.&,Miserere domus labentis.&,Nil nostri miserere,quam cum ecclesiasticis,Miserere nobis.

.i si venissitiores locutiones per Astiuum.

Venustius dictu volui per datiuu,quam per nus, Ea mihi nomen Ioanni quam, Ioanes. Sum tibi voluptatis quam, Voluptas. quod,nisi emphatichs,penit' non uiseris. Item domus mea patet tibi hospitio:poti' quam timspitium,vel in hospitium Venustius eua per dativum,

199쪽

CvM COMMENTA. ASCEN.

quam per genitauu dictum putat: Sapiens dominabitur astris: am, astrorum.Scipio fuit populo Romano doinuistissimus:poti' quam,populi Romani. Venusti

Propterea per dativa,quam per accusauuu Maronem dis xisse putant,It clamor coelo: am,in caelum.&,Ualidis mcumbite remis.quia non liceret dicere, ad validos reΦm ametsi quoties id verbii ad animum refertur, eiusmodi costructionem non refugiat,qualis est apud Cice. Pergite adoscentes,& in haec studia, in quibus testis, in3cumbite.Et alibi, uare incumbamus o noster Tite ad illa praeclara studia: A eb,unde discedere non oportuiti aliquando reuertamur. Neq; hoc in honu tantummodo a pitur,sed etiam in malu:vt idem, Marco Catoni inscumbenti ad eius perniciem. Obseruandae autem sunt locutiones,quae lantentiae discrimen habent, quado per dativum,& quando per accusativum fiunt:vGDedi tibili: cras,& ad te:resero tibi,& refero ad te: usculto, Ω, audiens sum tibi,vel icit eo tibi,vel de te:&,timeo ter

nuenis ubi, St, te. De quibus in regimine dativi locuti sumus.

UVeni siores locutiones per accusativum.

Evenustius autem e contrario per accusativum, quam per dativum dixeris, cuius sum ad te,quam tibi: striapsi acl te,quam tibi.Pertinet,vel attinet ad me:vix audeadicere,mihi.Et per acini,quam per ablativum temporia continuati,Vna ct genete tot annos Bellagero: secunda Seritametsi Valla eiusmodi locutionem Graecis potius, quam Latinis addicat. Ccrtum autem est utrol modo,

M per accusativum,u per ablatiuu posse loqui, de quare post Uallam Nestor sic disserit: Quotiescun t jocauit

Iin arcellus per accusativum annos, vel dies loquimur,itages annos,vs dies vocamus:quoties per ablativum. iriteriectis aliquibus annis,uci diebus. Frustra cogit in in haec disseretia,Noni Marcelle,etsi tuam sententiamomoes,qui de hac re locuti sunt,.ad nostra usin aetatem

Protare videantur.Si enim per accusatiuu significaretur

200쪽

tempus continuatu,non oporteret, vel potiva no sicera addere,Cotinuos:ut Cicero pro lege Manilia, At hercle aliquot annos continuos ante legem Gabiniam ille populus Romanus, ius usq; ad nostra memoria nomen inuictum in naualibus pugnis permanserat, magna,ac multd maxima parte no modb utilitatis,sed dignitatis,

vergilius at imperii catumVergilius in primo Enei. Hetc iam terscentum totos regnabitur annos Gente sub Hectorea.

Idem Georgicorum ii. Septem illu totos perhibent mordine mensta Fleuisse.Si igitur per accusatiuisitempna minime interruptum significaretur,non oportetet ad destre Totos,nem Ex ordine, quod significat sine intermissione: dicendum est ergo,qubd indifferenter loquimur per ablatiuia more Latinorum, D per accusatio more Cis Q Giaeeorum.Nihil igitur differt si dicatur, ut Cicero stris psit, aquam te,Marce fili,annia iam audientem Cratipspum.an sic,Duobus annia audiui Platonem.Immo emper ablatiuum addendo Continuis, vel Totis,loqui possumus.Unde in apostolicis actionibus legitur capitulo ultimo,Mansit asst Paulus hiennio toto in suo coducta Oui diva disputans.Ouidius in lib.varistium, Pene decem totis Tetentius aluit Paeantius annis.Terentius in Adel. Sre totis mensin' olfecissem,quam ille quicqua coepisset.Verum illud

fortasse melius praeciperetur,quum de parte,no de toto tempore loquimurinon enim liceret luc per achin loqui, sed per ablatiuu: ut si dicas, Ego hoc anno ad te venia. i. aliquo tempore huius anni: quod non recte diceres per accusativum,ad te hunc annu veniana: Haec ille. Uerum tamen quia eloquentissimus qui so ubi tempus cotin otum est,decuplo stequentius accusativo,quam ablativo utitur, M per ablatiuu teinpus etia non continuatu significari potest, ut dilucide loquamur, quae est prima es quendi ratio,Seruium,at. Marcellum sequamur.Quoaverb Nestor Uallam secutus obiicit de adiectione dimorum,quibus tempus c5tinuatum significetur, purgatur po notum dimam,fiquiualens geminis,liarum si iungiarur via, Dictis,pro reliqua tantummodb debet haberi.