장음표시 사용
81쪽
cieeronis voluntlad quem eloquentia parentem eppe,
laverini pauca annotatione digna visa sunt: quibus βutemur nigerium fermonem a peritati,dd eloquetiam
proximius accedemus. Credimus&c. Hoe in libello Augustinus elegantiarapnaecepta tradit:et duas scindit in partes.In prima procernium ponit.In secunda tractatum aggreditur. Secunda ibi, Sed cum id. Item prooemium distribuitur in partes: In prima proponit,attentionem, neuolentiam. capta doan secunda propositi sui rationes assignat.In tertia,N princip li concludit intentii. Secunda ibi,Nem enim. Tertia ibi, Leelitanti igitur. Clichoueana sequitur eis planatio.
Iodbei CIAtlauei estinatis,psae semper post textum ponetur.
Expo clisu otia sunt,quibus persectam eloquentiae artem cons Ars. qui possumus,ars, simitatio,& exercitatio, Ars est prς Imitatio. pilo,quae dat certa viam, rationem ui loquendi.Imitatio est,quae impellit cum ration ut alioru similes in loquenExercitatio . do efflatamur.Exercitatio,est assiduus usus,consuetudo. recte loquendi. Artem traditurus est autor certis quisbusdam legibus breuissime comprehensam, minime tramen sine assidua exercitatione profutura,vt facitu intellis gant omnes hanc praeceptionis rationem,ad exercitationem accomodari oportere.Ad imitationem autem hoc prooemio studiosissimum quem inuitat eius ostendena utilitatem,qubcl via est facilis ad vetam eloquentiae coognitionem perueniendi,cum quis eo pacto loqui conas Bitur,quo Latinae linguae peritissimi locuti sunt. At nota omnes temere imitandos monetivetum doctos solum,& Ciceronem in primis,omnium facile oratorum prino Epem,qui quanti fuit alijs eloquentia praestantior, tamisia tactora ad rectun imitationem praeferendus esti
82쪽
mod & Quintilianus de Cicerone loquens, his verbis admonet: Hunc igitur spectemus, hoc propositum sit
nobis exemplum.ille se profecisse Liaticui Cicero valde placebit. Ergo quaedam ex Cicerone notata eleganti rum documenta autor se traditurum profitetur,ad exornandam orationem multum coducentia. Isagog Plin Iam mrali numero,im prima inflexione, aut isagog ea, signis ficat introductionem,hoc est prima eorum, quae ad alis cuius scientiae cognitionem perducunt,traditione. Inde
liber isagogicus, une introductorius dicie, qui prima
alicuius artis rudimenta generatim tradit. Ieiani, incubii,& aridi sunt,qui triste habent orationis genus,& misnime gratum. Illi verb horridiora consectati dicuntur, qui autores imitatur incultos, & scabro . Uulgarium sermonem aspernati sunt,qui ineptos loquendi modos,& apud imperitum grammaticorum vulgus usurpatos, refugiunt.Nam aspernor,aris,deponens est, significana spernere. Inde participium aspernatus, Mum. Quid siti nitatio,haec facile similitudo ostendet.Pictosiqui nona dum artem pictoria perfecte cosecutus est,imaginem pisctam ante oculos statuit,& illam diligentius contemplatur,ut similem efformet: sic,qui eloquentiae studet,vitoorum eloquentiu exempla praeponere debet,eoni loque di rationem,& larma conKderare, secundu quam mu9tas similes orationes effingat, & tandem assiduo usu peritus euadet. od etia Quinti. decimo de institutione oratoria liaestae dicens,Nel dubitari potest, quin artis
pars magna contineae imitatione.Na ut inuenire prima fuit,estili praecipuu:sic ea,quae bene inuenta sunt,utile se quinimilem rarb natura prFatarequenter imitatio.
ordo, explanato textus per scensi nECredimus iamdudum m. ordo est: Noa pei suam s. ως γ'
ad credendu inducti,a plerisi.L compluribus viris, etiadisertissimis, iamdudum inunciu paulb antehaci quopiam,id est, euis virum,adipisci.iacquirere, tu demd. ιmaxime tunc nonnulla uinulta arte Est em Liptorea
83쪽
figura in dicendo .i. in arte dicendi, si ipse, sup. sectat L frequenter insequens tempus pro temporea vestigia f.
exemplaria, clerv.i.antiquoria,qui peritissimi fuerut,propolactis sibi ad imitandu optima quae .i. omnia valdehona,M clegatia.N .i.& no,etem is sum qui versatus fuerit,diutiusa.plusculos dies,in lectione.i. legendis lishris M.C.non poterit non esse.i.cogetur esse,&.i.simul, copios .i.abundans,&simul ornatus in dicendoada arte hene loquendi.Nam necesse est ut sup. coii sectatia. qui sequuntur,ia imitantur legendo,crebrius. i. frequeo ter,horridiora.i.aspera cluna,&inculta,ipsi quo ,id est etia,fiat aridi,iciunt,& inculti. Igitur pauca sunt visa miski lectitanti .i.frequenter Imcnti,volumina.iMpera,quae acgendo volvuntur,Ciceronis, eminqua Ciceronem appellauerim.i. merito appellare potuerim,parentem cloquentiae,pauca inqua sunt visa milai digna annotationei.quae ego velim annotare,quibus paucis si utemur,nos aspernati.contemnentes,vel qui contempsimus sermonem vulgarium. Vulgariter,& rude loquetium, accedomus proximius.i.valde prope ad eloquentiam.i. ad clepontem,& apertam locutionem.
Primum hoc praeceptuni,vt omnium mulio difficilli
mum,ita longe utilissimu est.Multum enim dissicile videtur est lectione dutaxat artem adipisci.Multi essi legunt, Ωd net intelligunt,neo venustate net artem dicendi sine praeceptis percipiscunt.N ulla in ex re copiosius,cerotivn: eloquentiam,quam ex Ciceronis lectione conquisieris. uicquid enim de bene dicendo pricipitur, auria iudicio submittendu est,us aded vi nulla dicedi legem ubim recte seruaueris.Si ergo iusto aurium iudicio opus est,quomodo posset fieri disertus,qui ex frequenti laetione aureis suas no temperauerit Emuero veluti qua quotidie audimus vernaculam lingua, ita tandem callemus, ait ex usu scimus,ut quicunt a patrio,consueto ii nos
his loquendi modo etiam parum discesserit, aureis nos
suas Mauiter ὐffendat. ira qui in Ciceroniana lectione
84쪽
utilatus est, x illius concentu aureis suas imbuit, ne inconcinne loqui,nem loquentes pati sine amaritudine quadam animi poturit. Errant igitur tota via miselli scholastici,qui semper hamasculos audiunt Ni legunt, mel ad doctos audiendos, legendo accedunt. Nec tisinus errant praeceptores illi inepti,qui barbaris, A r dibus verbis eloquentiam docere conantur. Nam quutum bona praecipiendoc quod tamen rare, fit)prosunt, tantum male,at inepte loquendo incautis animis oloficiunt.Reetit autem hic ab Augustino Datho praecepta quaedam dicendi colliguntur:qui,quam prςcipit artem. accurater obseruat. Ut verb ipsius artificium iuuenes inotelligant, quid singulae voces dignitatis habeant, e sana . Derimmero mutitnct. Credimus dixit,& non credo an plurativo enim n mero de se loquitur modestiae gratia .quod in prima peresona utit licet, in alijs non licet.Nem c ut imperiti arahitrantur lepbris,aut honestatis causa quempiam,ina dignissimum, plurative compellaueris. Plus enim glo.
rix illi attribueris, si solum, hoc est singulariter, quam si cum aliis, hoc est pluraliter, ipsum quippiam magnifiεα gessisse praedices. Non ergo dices, Reuerende pister, dignitas, maictas, aut excellentia vestra: std. tua.
Nam noster, M vester ad plures: meus, & tuus ad si gulos pertinent. Neq; dices, Placeat vobis: sed, tibi: aut,dignitati tuae. Contra autem , modestiae, ali sumo missi animi est,de se ipis pluraliter loqui:quasi non sita solius opera quid effecerit, sed aliorum praesidio stes tua. Vnde & magistratus, qui non propria, sed dignistatis autoritate aliquia praecipiunt, pluraliter de se los
quunturi ut, Nos Carolus rex Romanorum, &c. Liscitum est ergo in prima persona modb singulariter,m ab pluraliter loqui, etiam viro modo in eadem locuotione. Ueruntamen hoc aduertendum, ut congrua sit
soatu 1 Nam inepte dixeris, credimus iamdudum
85쪽
a pleri si &c. persuasus. oportet enim dicere, persuas. Unde antique,& licentiose dixit Teretius, Nobis abseni pro nobis absentibus.
De dudum miludum,o eon imilibus.
ista adverbia cludit,prilem,&olim,quado secu habent. dictionem iam,desyderant verbii significans actione aut passionem persistentem, id est continub durantem:& eam ob rem verbo praesentis temporis gaudent.Contra autem fit quando sine dictione,iam,ponutur. Dico ergo,Dudum intraui nauem: D non, iamdudum, quia iam non intras,sed dudum,id est pauid ante intrasti Cootra, Iamdudu te expecto quia & iam expectas,& duduexpectasti. Dudum autem hreuissimi temporis significaotionem habet, pridem longiusculi: olim, & quondam, quae ad tria tempora spectat,san e longi. Haec ex Vallem Bene ergo dicit autor,C redimus iamdudum,&
De diligenti duioris locutione. A plerint viris,etiam disertissimis,prudenter autor sis
hi fidem vendicat. Nam ne paucorum errori adhaesisse videretur, dicit se persuasum a pleris .Et ne pueris,Mimprudentibus fidem liabuisse censeretur, adijcit, viris. Uir enim a virtute, M viribus tum corporis, tum animi dicitur.Quia velli pauci sunt sapientes, & diserti, super' addit,etiam disertissimis:qua in re auxesim seruat.
Disenua. De dictione disertus,diserta,disertum.
Disertus autem, quia per gradus inflectitur, nomen est.Et deducitur a verbo dissem,quod in supino prius, sabijcit,& primam syllabam corripit. Facit enim dissoria in praeterito.& disertum in supino. Inde fit disertus. umQuo ut Valla docet,active significat sub patiens di voce. Nam is disertus dicitur, qui diseritii. discernit,ia differentiam ponit inter elegans, Sc rude: aptum, Mineptum:ornatum, M inornatum.
86쪽
Persuasi.Ut valla docet,praepositio per verbis addita Perfectionem quandam, atq; consummationem signifiν LUnde perlagere,est ad finem usi legere. Perferre, ad finem usq; scire.Pervigilare,ad finem noctis vigilare: hoc est, totam noctem insomnem ducere. Unde illud Maretialis:Nam vigilate leue est,peruigilare praum Perorare, phitala est finem orandi facere: Ω sic de aliis. Pers Aere ergo est ad effectum,hoc est ad plenam fidem,u credulitatem suadereas enim persuasus est,qui persuadeti fidem habet,& pecem credit. Ital multi suadentiqui no pera suadent,quia suasionibus ipsorum non creditur. Suasit sathanas Christo ut adoraret se,sed non persuasit.Autor Verb noster se firmiter credere dicit, ut qui a pleri sin etiadisertissimis viris persuasus est.Est autem in locutione ibia, Nos persuasi credimus, iaci Euocatio, ut notum in Grammaticis.
Titin demum &crui suo loco videbimus, m variis Tu modis accipitur, habet ii quiddam ponderis, atq; viriuin significando plus, quam haec dictio cum, praecipue addita dimone veribdemum,aut simili, quae acceleraΦHi,atq; urgendi vim habeat. Demum autem videtur is Demum significare,quod tandem.Et si ad etymologiam respexeris,Mut tandem est quasi tantum idem,vel tamen idem, quod solent dicere, qui post multam cogitationem ad
unamquamuis sententiam redeunt, exclamantes, Quid
tandem ait Ita dictio demii videtur significare demus, id est concedamus,M permittamus modb:ut sit sentenoti Cum aliis multis modia concedamus que lapiam dis cendi artem adipisci, tum demum, id est tunc praecipud .: 'demus,artem quempiam in dicendo nonnullam adipi Lissi veterum &c
In dicendo id est inane oratoria, quae est ars loquendi. Dicimus enim artrix loquimur natura.Et quia qui lau= Dico. . d.b Pompiam extollun mina Maedicetidi,vtumum. Loquo
87쪽
ideo dicere aliquando accipitur pro eo,quod est, anis, vergilius ciose laudare: in in illo Uergiliano,Cui non dictus Hs Horaqua las Et in illo Horatiano in principio epistolae primae, Prima dicte mihi, summa diccnde camoena.
emptam,quasi dicat quemvis unum, quicunt is uerit.Nam quida de certo,& cognito praecipue loquenti dicitur. ispiam autem,quisquam,quiuis,aliquis, cisimilia, de incerto. Inepte ergo,immo falla diκeris, Quis dam nescio quis librum meum sustulit. diceres enim ali quis,&
Et quia iuuenibus praecipio,quorum plurimi Graismatices adhuc imperiti sunt,non grauabor etiam minisma docere,quae tamen magnos aliquando praetereunt. Unde de compositis a quis, & qui, de eorum disseren3a tiis, & declinationibus annotabunt iuniores hos vissus,licet duriusculos. En, Gallius,num,si,deposcunt quis sibi subdi, versus Et qua volunt,non quae,quoties reperitur utrum3. Post quis,na,m,piam no post qui pone putas, quis Dam,Vis,cunt,liher,non quis,sed qui sibi subdet. Nec qua volunt,sed quae,quoties reperitur Vtrum. Quando relativum quodcunq; legis geminatum. Demptis quid,vel quis,finem percunt resoluim uia,quoniam fixum,cum prole regit genitivum. - Quod similem casum,quia mobile,vult sibi iunctum.
M. Au Ση qui Versiculis patet,qubd quini particulae praeia z cedunt in copositione hac dictionem, quis: M totidem
λε- sequuntur.Praecediit uten,& fit ecquis, ecqua, ecquid mutato n in c. Ne,& fit nequis,nequa,nequid, vel noquod. Alius, & fit aliquis, aliqua, aliquid,vel aliquod. Num, & fit nunquis, nunqua, nunquid, vel nunquOd. Si,& fit siquis,sima,siquid,vel siquod. Quom quatuor potatiora volunt habere qua,non quae,in rito singula
88쪽
Deo. dicerems, Aliqua mulier,aliqua poma: n5, aliquaer lier,aliquae poma.Dicimus ad Galiquς mulieres,quia in sceminino plurali non repetitur qua. Ideo dicit versi' culus,Et qua volunt,no quae, quoties reperitur utra . hoe est,tam quae,quamqva.Ethoe de quatuor σerum
est.Na ecquis facit ecquae. Sequuntur asit dictione quis hae quini: Nam. Vt quisna, ςna, quidna, Vel quodnA PIam Que:Vt quisl,quael,quid ,vel quod .Piam:ut qui se ae Piam,quXpiam,quippia, vel quodpiam. Putas: ut quis VPutas, quaeputas, quid putas, vel quodputas. αr ut quis P,quq quod rara est inventu:quic*, vel quodcvr quod etia raria.Haec aut ἐdiuerso in dictia 'casibus quae, Non qua, de'derant: ut quaenam dementia, quae nam monstra,&αEt cum dictis particulis no coponitur qui: ut non dices, quino, vel quin , nisi duae sint dictiones, vel piritalis numeri.Ediuerso aut quaeda paniculae sunt, quae coponuntur cli qui,riori cu quis'. ut quida, tuis, quicunq,quilibet.Et quae,no qua, sibi in dictis casibus volunt: in quςdam,quaeuis,quaecunm,quaelibet.In neutro quiddam,vel quod da,quidvis,vel quodvis, quos cun non quidcu .Declinantur aut per omnes fere castsus,ficut qui: sed in ablativo singulari no reperitur quiι non dicest a quida homine,sed a quodam.Nec in pluralia quisdam, sed a quibusdam. Illis alit ex quis c5pomtis,non omnibus casibus utimur.Na in inlid nai reperitur quir ut siqui no dixeris,sed siquo , siqua,siq iio. Item de quo statim dicemus, Quisquis secundu multos non habet nisi hos casus in usu, quisquis in rito masculino, quicquid in ni5, M accusativo neutralibus. M in abito quoquo,& quaqua.Ite quisl secunda Valla rim plura lem no habet.Unusquiset aut ut certii est,toto plurali casret.Coponte itam quis se ,M fit qsquis. Ubi annotabis hac regula Pristiani: Quoties relativa, aut quaesitiva D. VnR Rη
minant, possumus posteriore parte resoluere in cu ut quatusquat riuatuscum:qualisqualis, ali scit . quotus quot' quotuscum quotquot,quotcum quodq2, quods
89쪽
post quis,sed post qui,no resolues quisquis per quiscum,
cunq;.Est ergo inter quis, M a prima illa dissi retia,qubdpeculiaria,u diuisa habent composita,ut dictum est.Est& alia,qubd quis quaesitiuἐ ut plurimum. aut infinitti nun relative ponitur,sicut et quid.Quaessu :vtiquis es tu quid agis Infinite rvt,nescio quis sis:aut, qd agas. Qui autem seia relati es ponitur,ut notum est.Quisverbpro eo,quod est qualis: sicut hic,&is,pro eo quod est talis ponunturi viatili Anei. is nouus hic nostris successit sedibus hospcii Quem sese ore ferens quis,id est, qualis: & qu .i quale.De hic,pro tali, est illud in.ix. Enei. Huc ego te Euriale aspicio id est talem,vel huiusmodi. Quis item rem de proprio nomine quaerit,sicut D sonoritatis gratia qui: ut, qui vocare vet,quis vocaris ubi rudd dixeris,quomodo vocaris Nam ad quomodo as uerbialiter respondendum est. Qui autem ablativus a Terentiue inpe ponit pro qua maut quomodo: ut apud TeM-iah.' re Qui scis eos discordares i. quomodo, vel per quid. --' Et apud Horian.i.Ser.&primo adeb verbo,it fit Meccenas,&ca.quomodo fit&c.Ineptiat ergo qui siciquet runt,Quid scis patrem venisse, si nullus tibi dixerit Cum debeant dicere,qui scis.No enim dubitant quid sciam, sed My.i.quomodo.Inde aute coponitur dimo atqui, qua docti in plurimum utuntur,ubi vulgares diciti, staquomodo.Sicut autem differsit quis,& qui,ita quid, Mquod:inter quae hoc quom disserentis est,qubd quid, Momnia eius coposita substantiva sunt,ideo. genitiuu Moterius substantiui,aut adiectivum eiusdem casus exiguitur,quid animi,aliquid monstri, quippia pecuniae. Quia bonum,aliquid pulchrum. Et si illa adiectiva substative ponantur,quid boni, M aliquid pulchri. N5 autem liceret dicere aliquid monstrum,sed aliquod: quia quod,Momnia eius composita adiectiva sunt. A substantivum eiusdem casus efflagitant.
90쪽
CUM COMMEN. ASCEN. DAn vetuste loquendum sit.
Si veteriim &c. Qui enim tempore Ciceronis erant,nuc veteres sunt,quo quidem temporeLatina lingua in summa persectione fuit:ideo. monet, ut Ciceron m,Meius comtemporaneos,& qui paula post eum docti fuerunt,imitemur.Non autem vult aut antiqua vocabula,& obsoleta sectemur,quod quantilin detestabile sit, tam 'alii tum Aulus Gellius in Noctibus Atticis graphita ostendit libri primi capite decimo, ubi refert verba,quishus Phavorinus philosophus compellarit adolescet Vetusid nimis,n prisci loquentem,quae haec sunt:Curi'. inquit,u Fabricius, M Coruncan', antiquissimi nostri,& his antiquiores Horatii illi tergemini, M plane, & di.
lucidὰ cum suis fabulati sunt: nem Auruncorum, aut Sis canorum,aut Pelasgorum,qui primi coluisse Italiam diν cuntur, sed aetatis suae verbis locuti sunt: tu autem μυinde quasi cum matre Euandri nunc loquare, sermone tammultis annis desito uteris, quod scire, at intelligeρ re neminem vis,quae dicas.Nbnne homo inepte, in qd vis abunde consequaris,iacerest Sed antiquitatem tibi
placere ais,qndd honesta,u bona, M sobria, & modo sta sit.Que ergo moribus praeteritis,loquere vestis praesentibus. Atq; id,quod a Caio Caesare excellentis inge/nii,ac prudentiet viro, in primo de analogia libro scripta est,habe semper in memoria, atq; in pectore,ut ta* sc pulum sic fugias inauditum,atq; insolens verbum. Haec ille.Ut verb scias quomodo vocabulum ipsum accipi
tur,audiamus Uallen.cuius haec sunt verba.
Interscires,veteres,o antiquos.
Senes vocantur quantum ad priuatam ipsorum vita, senes. bd uso ad senilem aetatemvixerint.Veteresqanta ad veteres publicum tempus,qubd alia aetate vixerunt, etiamsi ad senium non peruentant. Vnde quidam iuniores,merui . seniores veteribus. Antiqui vult dicuntur,sed magisve Antiqm teres,quam senes.Haec Valla. Renes ergo sunt, qui mulν rus annos uiuunt,aut v xessit. Ueteres,qui ante nostram