장음표시 사용
91쪽
actatem multis annis fuerunt,etiam si tunc iuuenes mooriebantum ut Pallas filius Euandri inter vetustissimos, uantiquissimos computari potest, inter senes non potest, quia iuuenis occisus est. De Sector. sectatua a sector deflectitur. Sector autem frequentativum est huius verbi sequor, quod secutoriaris. facere deberet,sed cum nomine secutor secutoris coincideret, quae ratio parum virium tamen habet.
Optima sibi quaein. Alii codicea habent, Optima sibi quisq;.quae Plocutio si seorsum inspiciatur, sand quidem hona est.Nam,ut Ualla docet,quisit iungitur superlatis uo,siue eiusdem,siue alterius casus fuerit. Bona praeter ea plerill reciprocatio fit mediante dictione quis r ut, suus cuim mox Velle suum cuicu est . Trahit sua quemmiibido. Quini sibi,suin fauet. Ueruntamen quia diciues, quempiam, videretur incongrue subiungi qui , quia rectius stat structura, si ita dixeris, ut in textu po'suimus,& autorem posuisse non ambigo,quam si quis
De Versor. . . versatus a versor.Uersor a vertor frequentatiun est. Vςx-ψx' videtur autem metaphora a viatore sumpta. Nam qui saepe in itinere coepto vertitur, illic diutius immoratur. Addam illud puerile:Tria verba faciunt versum in suis
Et ornatius,B copiosius m. Asse ate hoe dictum est. Precium enim, ni bonitas rerum ex duobus seia perpenditur. Aut ex pulchritu/dine, & decore, ut in lapillis. Aut ex multitudine, ut in
aceruo frumenti:cuius singula grana vili fiuntitotus austem, si copiosus est , aceruus, magno constat. Orator
ergo, qui α' ornatus, di copiosus es'. haud dubia b
92쪽
Horridiora erebrius eonfectui. DinuatIua sunt pro primitivis, de quibus dicetur rorula.viii.venustatis. a veri, duo priora, quae coparatisua sunt,pro absolutis,seu positivis ponantur, patet,quia nun P coparativum nomen sine termino, hoc est sine re cessa,comparative ponitur.Horridiora, id est horrida:& crebrius.i.crehrb.Ueruntamen scies in huiusmodi cooparativis posse recurri ad generalem terminii excessus, ut sit in subauditione,quam deceat: vet,quam oporteat, aut congruat. Aut illi ablatiui,aequo,iusto,solito. Unde fit, ut nonnun* minus per coparativum pradum signi, ficemus,minus. laedamus,quam per absoluta: ut si discam,Uergilius suit impatientior libidinis, Caesar auidior dominationis,Hector iracundior,&ciminus reprehemdam,quam sic,Vergilius fuit impatiens libidinis, Caesar auidua dominationis,uc. In illis enim subauditur pa id quam decuit. Item qudd consectati frequentativum pro principali ponatur,constat: nam nisi sit,frustra adclepretur crebrius.
Horridus Glam ex bis verbalibus est, 'De Juds vlti
mas literas secundae personae sui verbi in idus vertunt, quo modo ab aveo fit auidus, a cupio cupidus, a stopeo stupidus,a tepeo tepidus, a frigeo modus, a caleo calidus, ab humeo humidus, a timeo timidus, a paveo pauidus,a luceo lucidus,n figeo rigidus,a squaleo squalidus, a gelo gelidus: ab horreo ergo fit horridus. Dicis
tur autem is horrere,qui aut frigore,aut metu subito, Mimprouiso concussus,atq; attonitus,totus tremit, capi,
las. rigentes habet.Unde quia frigus horrorem, D Meo
morem inducit,horridum pro frigido ponunt. Persius, Scis comitem horridulum trita donare lacetnassit Iuu natis,Et horrenti tunicam non reddere struo. Et idem Horridus. Sa .vi. Et saepe horridior gladem tu&inte marito.HONridus autem in sermone,in durus,M asper,aut frigidus: Aridua, hoc est,sine spiritus acrimonia,u vehementi calore. RHν
dua aut,quoues sine succolaphris,ato ornatus,vi sinc
93쪽
Ieiunus. Incultus. volumen Proximus
salibus loquitur.Ieiunus Uerb,quando sine sententia Q. M vel horum iusto pondere,& numero claudicat.Inculatus autem,si dignitatis,& ornatus obliuiscitur.Qus omnia vitia facile fugerit, qui Ciceronis se leporibus invbuerit,u volumina crebrb legerit.
Volumen intE a uoluendo dicitur,eo quod inter logendum volvatur: potest.,autore valla, accipi etia pro minore,quam sit libellus,tametsi crebrb accipi videa mςo opere,qa' cu molimine, & difficultate quam volui .
Proximus enim comparatiuu est pro positivo, quod
nouo modo formatur.Nam a prope fit propior, M pro εximum n ab eo superlativo,pro absoluto posito,fit pro. ximion sicut ab intra fit interior,& intimus quod etiam pro positivo accipitur a Terenan Eum.qui dicit, Tu testis post illa quam intimum te habeam.
Mymare, praeteritum est pro praesint quod in pase
nuo liberius fit,quia praesens illic non habetur. In deposnenti verb magis licentiosLPoteris tamen dicere asperonati hic praeteriti habere significationem: ut sit, Posti asspernati sumus vulgarium sermonem, accedemus provi mius ad eloquentiam. Scies autem grammaticum illud. Uerba per compositione repe mutare coniugationem,n nonnuno genus. Coniugationem:vt,addo, incubo. GenuM. Hatantiori sed etiam assentio dicitur. Utrumvverb mutat aspernunEt haec hactenus.
ilama Asensimum insequentem t tum. Nugi eerta leκ Leandis,oraiadis sermonibus clari potest ed pro aurium iudicio varietati studendum est. Varietati commutationi vi studeamus.
SEJqV im ii in primis qui ddmonendus sit,quod rhetor ille diligentissimus insignis admodum
orator Fabius Quintillanus de orationis partibus retan iuruit: Neque enim leges sint oratorum, iii:
94쪽
tiu veluti immutabili neesitate con situtae,nee rogas
tionibus cui idem dicebat plebisve scitis filicta sunt
is Apraecepta, ed uti in statuisti auris,poAu4tibus, biotys, ita quos in exornanda viri eloquentis orati ne plurimum semper roboris, ac veni latis habuit vorietas. Ars quod dicistet tenendum, uendumque iis
hide' ante omnia, ne ars vlld dicendi si peripo se
videaminine iritur lex prima commutationis,udrietasti ,quam eruditorum aures non disticile iudicent.
Sed cum id &αHic autor tractatum aggreditur,& iatot partes distribui posset, quot sunt praecepta, sed hane taceo diuisionem.Hoc tamcn praeceptum quinq; scindisditur in partes.In prima, Quintiliani dictui supponit de orationis partibus. In secunda, suppositionis rationem dat,similitudine declarando. In tertia, documentum gesnerale oratoribus seruandum tradit. In quarta,principa/le concludit praeccptum. In quinta, se excusando lacere transit um proponit in alia praecepta. Secunda ibi, Ne enim.Tertia ibi, Ato quod . Quarta ibi, Haec cie. Qui se ibi,Hoc igitur.
In primis elaborandum est,ne semper eodem loqueti Expostilodi genere utamur, is orationem nostra diuersis modis clichto. exornemus. Et hoc potissimum obseruatur, quum eanodem sententiam multis modis exprimere sciuerimus: uti amo te multum sic ornatius dicitur,Mirifice te amo,sam . . mopere te diligo, unita te colo, te summo amore pros, quor,tibi ver Oamore deuinct' sum, sincero in te amore assectus sum, singulari tibi bencuolentia sum conluctus, magna mihi tecum est amicitia,te miro complector amore,non possum te non amare.Ad hoc etiam multum m ducit vocabulorum synonymorum cognitio, quorum varietate oratio quot variatur: ut si quis nouerit quba hae dictiones, elegas,omatus, eloquens, splendidus, coin innus,lepidus,pulcher, venustus,d ecorus,si ad orati
95쪽
nem referatur,idem significent, poterit facili diuersas cs Quintillan'. ficere orationcs. Vtitur autem autortcstimonio Quintiliani oratoris lacile clarissimi,qui in secuta de instituti ne oratoria libro,hoc intcresse dicit inter leges ora tom, M leges ciuiles, bd hς stmp,illet non semper obseruari debeant, sed cum aures doctae iudicauerint esse oppore tunum,quaru quidem iudicio omnis oratorii pretceptio submittitur. dd autem varietas in oratione multum exornelitriplici inducit similitudine.Prima est de statua, quς alto magis fuerit diuersis caelata modis, tantb cst ornatio . Secunda est de pictura,in qua lineamentorum diuersae protractiones, A colorum varietates maxime coamendantur.Tertia est de poetarum carminibus,quaevaria inuentione,& figuris respersa,venustissima sunt. Notamen ars debet in oratione eminere,aut assectata vides
ri: quod quidem fit,cum repugnante loco, M inuitis auribus,violenter aliqua regula potius inculcatur, quam obseruatur.Debet enim liberis habenis fluere oratio. ErRogationes go caput est artis,non videri uti arte. Rogationes, sunt costitutiones populi factet populo interrogato ellet ne Plebiscita. talea costitutiones ordinari. Piebiscita verb sunt decreta, di constitutiones plebis. Unde plebis nomine caeteri cis Scitum ues Romani praeter patritios, M senatores significantur. Scire Et scitum sciti,nomen substantivum,est decretum. Scire' enim,siue Liscere,interdit statuere significat. Plinius, Icle Plinius legem scicit,ne cui plebeio plus,quam centu iugera ii Sancto bere liceret. Sancta,approbata, confirmata. Et venit a Sanctio verbo sancio,is,ire,quod significat approbare.Inde suis . ctio,ianetionis,constitutio.
in primis i. inter prima,& ante alia,id quod Marcus Fas hius Quintilianus, apposito id, rhetor diligentissimus. ει orator insignis,id est egregius,& excellens,admoclia, id est valde,vel ad perfectionem uni,consueuit, id est solitus eridicere de partibus orationis Neluctast. & no
96쪽
etenim ergo leges,& regulae oratorum non sunt constitutae, veluti essent constituit quadam immutabili necessitate.Nec,ut idem Quintilianus dicebat,ista, id est oratolia praecepta, sunt sancta,id est sancita, & constituta, rossationibus,id cst per interrogationes,quies assensita populi rogabatur,ve pro Ves,plebiscitis,id est legibus .illis a plebe recognitis.Sed Vti, id est quemadmodum, variotas habuit semper plurimu roboris,id est virtutis,& neis uorum,seu virium, &venustatis,id est formositatis, seu pulchritudinis, in statuis, picturis, poematibus,caeteris id genus rebus,ita quot,id est etiam in varietas sup&abuit,semper plurimum roboris,& venustatis in exornassa oratione viri eloquentis. At quod,id est quae res dici solet tenendum,& cauendum,id est caute obseruaν dum est illud ante omnia, ne ulla ars dicendi videatur esse,hoc est, ne laboriosa, & nimis iuxta artem consecta videatur orationis compositio,si posset fieri. Hoc per parenthesim inscrtum est. Haec igitur lex commutationis,ia varietatis sit sup. prima lex, quam legem aures eruoditorum virorum iudicent, id est iudicare possint londissicile dest faciliter.
EAit ho c praeceptu primum praea ulu mavIme cono ducere aurium iudiciu,quod frequenti lectione docto. rum redditur sanum,& probandum. Quia verb eloqu9'tiae praecepta constituta sunt,ut a vulgata via oratio noostra per varietatem dicendi recederet,peius multb peccarent,qui eundem semper ornatum,aut situm verborum
propter quorudam praeceptiones adhiberent,quam qui contactu loquendi modum tenerent.De qua re in libebis nostro de elocutione plura dicemus.Nunc ad grama
ticalem explanationem neruos intendemus.
sativos, A eorii passiua secundaevi hic,admonendus id Scies in quia admonere est memorem sacere, ira quo
ucere loqui,Admoneo te debiti,u de debito.
97쪽
ys ELEGAN. AUGUS, DATHL elare' eloquens ut Cicero dis
o qui dicendi artem docet. . . '
Orator vero is est,qui dicendi artem orando exercet Confunduntur autem intcrdum .Quando praeterea dici De apposi= tur,tabius Quintilia.rhetor&-ppositio est.Fit autem uQn appositio vhautor cst Ucrulanus)triti' ex causis.Prima,
restringendae generalitatis: Ut animal cani latrat Securuda,remouendae aequivocationis: vt,leo signu ardet. Tertia,attribuendae proprietatis: ut hic, Quintilianus thmior diligentissimus.
semia. CHic,& h c insignis, & hoc insigne, compositum est, V ' ut riuidam Volunt,ab in,pro non,& segnis,quasi no sognis,sed diluens. Segnis autem quidam interpretantur quasi signe igni,qui maxime activus est. Sed vcrius c ut doctio ies placet segnis dicitur a seorsum, & nitendo,
ut sit qui non nititur, sed otiosus cessat,u iacet. Alii praestere a insignem dicut ab in,& signum componi,ut sit inν signis,qui insignitus est propter eminentiam,& excellentiam aut honitatis,aut maliciae.Nam in utral partem samitur, sicut u nobilis.Unde insignem latronem,& nobilem meretricem dicimus.
Admodum. Admodum fumiuir set vulgo diruu0 pro valde, ed
ad originem semper respiciendi, est.Componitur autem Modus. ex praepositione ad,& nomine modum. Modus autem saepe pro fine, & summo complemento ponitur, H.isi, En Nam quis modus id est,quis finis.& ita admodii, esset ad summam usq; perfectione Item modus est certa moderatio,& mensura, a qua modesti dicuntur,quoahumitra satis dure vocat. Nam humiles ab humo dicti, viles, M abiecti sunt, & sere in malam partem accipitur. De modo pro hac modestia,& moderatione accepto. est quod unub dicunt,omnibus adde modum,modua' est pulcherrimarinus.Et illud Flacci in primo Sermoni', Est modus in rebus,sunt certi deniq; fines, Quos Vltra,
citra. nequit consistere rectum, Et hoc pacto admoria insignia
98쪽
insignis dicitur,qui ad iustam mensuram, nec ultra, inlaEnis, nulloid vitio notatus est. Vsitate autem utimur in eiusmodi locutionibus,quibus persectionem significa mus prcpositione ad,ut ad amussit ad unguem,&luc,
Erecellens ydrticipium est nominaliterIumptum eniens ab excelleo,vel excello. Nam in praeterito usitatii est excellui.
Consueuit, licitur etiam eonsuetus sum: sicut m
alijs multis,ut docent Grammatici.
Rogationibus, o pi bifritis se.
Cum plebis Romana a pluribus, Quos senatores V cant,in montem sacrum,qui supra Miene tribus milib' Piislsita passuum ab urbe distat, secessisset,iribunos ad sui protectione creauit,et plebiscita constituta sunt, quae postea, ut omnis discordia sedaretur,lata lege Hortensia, pro legibus fuerunt.Rogationes autem dicebantur, quia susteis populus rogabatur,atcd dato assensu, pro lege, quae ad arbitrium priuatum mutari non potuit, habebantur: quales non sunt loquendi lines,quas pro aurium com centu variabimus. Praecepta.
Praerepta, praecepsiones idem sunt,sed instituta, Praeceptio ε& institutiones ut docet Ualla disserunt.Nam instituta ne sunt boni mores,qui instituunt institutiones autem sunt praecepta,quibus in aliqua artem instituuntur: vt. instituotiones Iustiniani,quae ruditer instituta vocantur, A institutiones Quintisin aliorum. Statui.
Statuae sunt, prae coibituuntur ex lapide, ligno ere,
aut simili materia,ex qua seorsum stare possunt.
Picturaesunt,s in tabulis,dut panno descributur, Picturi,
Poemet ei', quod uis opus poeticum: ut Aeneis Ver Me Iiliana. Poeta Poetis est tota alicuius editio ut poesis Vera ama.
omnia eius opera continet, rub
99쪽
ss ELEGAM AUGUR DATHI. Si fieri potest, Acte π usitate dicitur, ubi mine gis
cunt,li possibile est: quem dicendi modu docti probant. Est autem opponuna parenthesis. Nam qui posset fieri, ut sine arte recte loquaris:
Eruditi dissitur Mird ruditate positi, verbo erudis. Difficile,adverbium bie es'. Omne enim nomen neutri gencris comparabile,in adverbium migrat: sed usitatea secunda declinatione exeunt adverbia in e, ut dodU, Pulchre:et a tertia,in terricum econtrario suauius interdufiat,ut firmite Glargiter,ampliter,duriter.Item dulce, suasu facile ,&c.
Epitonia ensimum in sint entem textum.
a via udrietati studendum est sequentia praeceps
non sempersed ut plurimumseruabuntur. Hoc igitur ideo Duddmento,perpauca deinceps scri
bam Andred amice; ιauissimcipue est non semper, ut plurimum tamen bis rationibus tibi ferum D ersit. Sed iam nostiirilstituti ita nascetur exordium. I Ordo,er declaratio textus.
Iacere landa CHoc iacto fundamento, hoc facto principioAacere
menta. enim rundameta, incipere est. Nostri instituti,nostri pro Instituere. Positi. Nam instituere interdum proponere significat. Igitur quia varietas multum robotis, & venustatis hasbet, hoc fundamento, quod de varietate est, iacto, iaest posito, hoc est, postqua hoc fundamentum de va riando sermone posui, o Andrea amice, ego scribam tibi deinceps perpauca, id est valde pauca, quae cta , id est quavis, non erunt seruanda tibi, id est a te semo Per,tamen erunt seruanda tibi,id est debebunt seruari a te, ut plurimum, id est frequentissime, his rationibus, quas diximus. Sed exordium nostri instituti,id est incepti,& propositi,nascetur,id est orietur, ita,id est hoc modo,per sequentia.
100쪽
CUM COMMEN. ASCENSII. syΓΗοeislofunddmento linit ablativi in designatio Fundare.
ne sequelae positi,qui aliquando septimi casus, aliquado absolute positi dicuntur.Scies autem qubd iacere fundamentum,in alicuius res principium instituere: sed fundis re est rem stabilire, Si solidare.Caetera patent.
PLςmns enim qui oratoriae artis floribus,de pho
leratis,ut diuti verbis Auden contra tritam,vubgat up grammaticorum consuetudinem damnates,quod in calce absolutae orationis Lecti consi mi id
illi potius coaptant initio .Quod omne tibi enmplo erit manifestius.
Pleriit enim.Hoc in loco autor de eleganti partium orationis grammaticalis situ meminit. Et quatuor dissi guttar in partes. In prima, principale proponit prata ceptum grammaticos carpendo. In secunda, pereeeis orationis grammaticalis partes supponit exemplificanodo. In tertia,huic obiectioni respondet, An casus post appositum grammaticorum more locatus praeponi des at apud oratores, exempla ponendo. In qua princi=Pale praeceptum concludit. Secunda ibi, Scis plenam oratione. Tertia ibi, Sed etsi. Quarta ibi, Appositu aure.
Oratoriae artis floribus strident, qui eloquentiae dant μηρο ς ς opera, oratoria suas orationes venustate decorare labos .ctes. Grammatici verb sunt, qui solam partium oratio nis in debitis accidentibus conuenientiam quaerunt, Grammua sermonis ornatum nillili facientes. Et hi eo quidem qui um ordine dictiones in oratione constituunt, quo ad c gnoscendam sententiam construi debent:o, primd pos nitur suppositum, secundit verbum, di tertit, appositum , ut situs dictionum respondeat ordini construactionis. Oratores vere, opposito penitus ad construsctionis ordinem Pu dictiones Iocant,ut quod ultimo