장음표시 사용
71쪽
Iaductio Inductio fit ex similibus,dissimilibus,contrarii ,habeti
partes tre Prima constat ex uno, pluribusue similibus: altera ex eo, P cocedi voluimus, tertia ex conclusione. Advertentia est,ut similitudines sint verae, ut quo osum tendant non adamat auditor, ut id qub tendat his ductio,inductis coueniat id aut qub tendit aut tacebiti aut negabitur,aut coeedetur.Si tacebit,incienda responso,aut concludendi , csi concessum esset. Si negabituti argumentandu est a praecedentiu similitudine, vel a nooua inductione:utila regendis nauibus quia legie gubernator,non ne quiane excellit In administranda repub. non ne moderadi peritus Igitur non ne iudicio potius, Milacina quam sorte deligendus est princeps uo. Ratiocinatio constat ex quin' partibus, sed quando secunda, & duas ultimas relinquimus:& est enthyme ma. i. syllogismus imperfectus,quod vult no verbis, sed intellectu cop rehendi. Syllogismus est,Sol bonii viretus,na id demu bonum est,quo nemo malus uti potest, honum est ergo virtus.Enthymema, honum est virtus, qua nemo uti malus potiQuandom secunda, & quarta, Ω est breuissima ratiocinatio,siue epicherema, quod siedisseri a syllogismo, bd ille plures species habet,& vera colligit m verisaepicherema verb circa credibilia verssatur frequentius, Sunt aut illi partes, expositio. exposlationis confirmatio, assumptio, assumptionis confirmis
Argumentationia probabilis huic scia similes partea
vit,propositio,ratio,rationis cofirmatio, exornatio, Mcomplexio .Interdum vel complexionem, vel exornationem subtrahimus, vel utram .
Vitiosaru argumentationa duo sunt genera. Una manifester vitiosum,quod colatare no expedinaltera in quo vitia magis latet, cofutatioe indiget,ut vitiu detegat. Ex cognitioe vitiosaru argumentationii vitam' vitia is oratione nostra, & reprehendimus in aduersariis. Vitia propositionis sunt attribuere uniuerso, quod
vius inest parti.negare quod rauci accidit posse fieri. noae
72쪽
plenὸ dies dere,falm numerare,aut quum plura sint, aut pauciora,longe repetere. Vitiosa ratio est utiquae infirma,aut quae vana est vitiant rationis confirmationem abusio signi ad una Confirmas rem,quod plura pol significare,si quod intendie comus tionem ratione esse ostendi si detentio sit vulgaris, aut turpis, si pro nis vitiantia. certo quod est in citrouersia sumitur,si probatio sera sit, si leuis,aut tarda defensio, si suspitio inducatur, si mala definiatur,si quid per incerta probe si controuersia controuersia solueris,si lentius Iocu,in quo est controuersia, expedieris,si inconstans fueris,si auditorem offenderis, si promissa non confirmaueris,si a re tua alid te transtuleris,si n5 obiecta purgaueris,si quos ab honesta arte damnaueris,si frustra amplificado nil indices, si negligens iit discutiendis comparationibus latas,u vanam de nos ne controuersiam feceris. Exornatio costat ex similibus,exemplis,amplificauoribus,rebus iudicatis. Simile vitiosum est falsum, improbri nocens amnis Exemplum vitiosum est fallum,improbum maturuia
Amplificatio vitiosa est probado 'certa, & manifesta.
amplificando nondum probata. Iudicatu vitiosum est dissimile de re non dubia, Improbum,Debile.Solitarium,ia Rarum. Uitiosa eomplerio est inordinata,longa deficiens. Ciceroniana illud hoc loco no praetermina, omne γhationem,& repulsione aut extrinsecus, aut intrinsecus lami a finitione,participatione, attingetibus, coiuinis. i. aeno parte, ilitudine,disssimilitudine,c5traris,esseoquentibus,co sentaneis, praecurrentibus, x repugnantis hus,causis rerum,ortis a causis,maiore, norcipis.., Deliberationia genera, in quibus suademus,aut did Deliberatio
videmus,duo sunt. -- -- num genera
Unu,utrum potius Alteririquid potissmu facienda. duo.
73쪽
Res in deliberationem veniunt aut propter se, aut proopter causam externam.
Utilitas ad quam omnis deliberatio tendit, diuiditur is
tutam,& honestam. Tuta res diuiditur in vim,u consilium,sive dolumvis decernitur per exercitus,elasses m tomentan αν uocationes hominum. Consilium consumitur in pecunia, pollicitationΤ, fimos nem,maturationem,dissimulationem,& similia,quae . ad rem militare, D reipublicae gubernatione attinet. Honesta utilitas distinguit in rectum,& laudabile.Rem partea sunt prudelia,iustitia,sortitudo,temperantia. Prudentiae partes sunt,memoria,intellitantia, Muideliri Institiae sunt,religio,pietas, ratia,Vindicatio, obstrua,.-: tia,veritas,pactum, par, M iudicatum: quae tua conpsuetudinis sunt. Eortitudinis partes sunt agnificentia,patientia, Menotia,perseuerantia. Temperantiae partes,continentia,clementia, destia.
Laudabile diuidie in laude praesente,& laude s uetem. In confirmatione,& consutatione sumentur loci a tuto,ia contra rationes tuti. Ab honesto,& deflerione honesti adviud.Reliqui mistes a iudiciali feret n5 differatiDiuisione a tuto,ia hosnesto deducta simplice aut si inciderit, ad lammum quadruplicem faciemus. Locos etia inde sumemus, x in coclusione utemur exemplis compluribus.. De enere demon'ativo. Demonstra ν uui ginta. onmmua genus in laudem, & vituperationem diuidi nHaec duo sumamr a rebus animi,a rebus cooporis,M a rebus extemis. Res animi sunt,virtus, M vitium ut prudentia. iustisca, fortitudo, temperantia: u his contraria. Rea corporis sunt,commoda,& incommoda a naris ra corpo i data:vt velocitas,uueridianitarivaletudo:&hia contraria.
74쪽
Res exterae sunt,prospera,& aduersa,pes,educatis, diluuae,potestis,gloria,ciuitariamicitia:&contraria. in demonstranda vita is ordo est adlaibendus,ut haec diuersa quadam serie comiscentes,ves in laude,ves In visitu deflectamus.Sed in vituperando,laudes,si quae sunt lassi ,tacebuntur,aut maculabunturAn laudado, de imsitis vitiis nihil dicetur:& somnia,vaticinia, auguria,ὶν dolem, disciplinas,patriam,nomen,& caetera personis
attrihuta non reticebimus. Item cognatos,agnatos,familiam, aetatem, mortem,
Inserias,& ludos dicemus. In deoru laudibus u illa omnia, si erit usui, explic
himus, & maiestatem venerati,inuenta, cultores, & mistacula proferemus.Urbes,& aedificia ab antiquitate, ab autoribus,1 forma,a situ,a deis, sub quotu tutela sunt,ac o b vhemi frequentia,pace, ilis,fide,& reliquia dotibus.Multas alias res etiam a similibus, ab origine.
ab inuentoribus,in us fructu,vigore, M his quies inara fuere,laudabimus.
Partes orationis hoc in genere non seia aliter, quam in superioribus tractantur.In exordio in est apia captam da beneuolentia,& aut officio,vit studio, aut necessit dine,aut virtutis eius admiratione,aut merito,aut publica utilitate,aut lacessiti,aut indicassi animi gratia,nos moueri dicamus: verendi ne illius lacta cim eloquentiam saperantiaru digna ab omnibus praedicari, verbis conis qui valeam diem apud auditores no ignaros,monenodi causa,nos pauca dicturos.Apud ignaros, ut velint cognoscere flagitabiis,quia similes,qa abhorreat,qa imitari, vitare homine possint. Adhςc a rees ipsis,dicemus
in tanta copia quid potissimu laudemus dubitare, & ne
quum multa dixerimus,plurima praeteriverimus. In αι plicatione rerum crebras, & breues amplificationes in terponemus per locos communes. Conclusione breuuti per enumerationem Utemur.
75쪽
Pronuciatio es pronunciatio, cui in toto ope orauorio Demosthines ais quae sint. palma dedit, diuidit in vocis figura,&corporis mota.In
vocis figura co deramagnitudo,firmitudo,mollitudo. Magnitudinem expetimus a natura, augetur ramen, vi conseruarur curatione.
Ad firmitudinem, M suauitatem haec sunt seruanda,
Depressa vox principio: Longora usus interuallorum: Uocis commutatio: Acutae exclamationis vitatio, Meontinens frequentiam in fine. Mollitudo vocis diuidistur in.sermonem, hoc est demissam, & lenem oratione.
Contentionem . i. orationem acrem, M Vehementem.
Amplificationem, quae ad iram, x indignationem imducit. Sermo distinguit in dignitate,demonstrationem narratione,iocatione. 5tentio in cotinuatione,& distrihutionem.Amplificatio in cohortatione, M quaestione. Qua sermo est in dignitate,pronuncianda plenis faucishus,voce sedatissima. a in demostratione, voce pa Diu attenuata,crebris interuallis, & diuisionibus. Quula narratione,celeriter,tardὰ,acriter,clementer,maestit,lulariter,pro narrandoria varietate. Quia sermo est in ioca/tione, voce tremebuda,cuparua significatioe risus, sive suspitione nimiae cachinnationis Quu cotentio est in catinuatione,utemur mediocriter adaucto sono vocis,c mutatione,celeritate.Si est in distributione, utemur voce
ab imis faucibus, exclamatione quamclarissima, inter' uallis. In amplificatione per cohortationem pronilciabismus voce attenuatissima, clamore leni, lano aequabili,
immutationibus crebris,maxima celeritate.
In amplificatione per conquestionem utemur voce depressa,inclinato sono,crebria interuallis, Da spatiis, magnis commutationibus.. Motus corporis est,moderatio vultus, & gestus. In vultu oportet inesse pudorem,& acrimonia.In gestu viν tare oportet deforme turpitudine, & mollem venustate. Si sermo erit in dignitate, in narratione utemur levi dextrae motu,hilaritate,tristitia, mediocritate vultus ad tenuas sermonsa accommodata.
76쪽
' si erit in demonstratione,parua extensione capitis ad
auditores. 'Si in ioc tione, hila itate vultus sine commutatione gestus.Si contendemus per cotinuationem, utemur braciuo celeri,mohili vultu,acri aspectu.
Si contendimus per distributionem,celeri porrecti ne brachii,inambulatione,pedis dextri rara supplosio.
:acri defixo aspectu. Si amplificatio fiet per cohortationem, utemur tardo,& con 'derato gestu.acti aspecta,mobili vultu, modrarata brachii meritate. si amplificatio fiet per eonquestionem, utemur Demis meo plangore, capitis ictu nonnunt sedato, constans
gestu,moesto,& turbato vultu. Aduertendum est preterea ut caput, supercilia,oculi, labra, collum,digiti,humeri,pedes,vestis, M cultus omonia suum decorem seritent. Vox no Urgeae ultra vires,ne in volabilitat citarditatemue nimia incidas.Proptui sit os, no praeceps, moderatu,no lentia. Coeptat' lenitor surgat,& hreui mora amictu composito cogiten auditu em auflituri cura delectat,& auditur' se ipse c5ponit.Caueat puer,qui aliquid dat
comoedo, viprqcepit Fabiusademin vocis evilitate stati,aut seniliter tremere, nec vitia ebrietatis effiagat, nec seruili vernilitate imbua.nec amoris, nec auaritiae, nec
metus discat assecta,quae nem sunt oratori necessaria, Mmentem praecipia in aetate prima tenera adhuc, & rud/laficiunt.Nam fiequens imitatio transit in mores. De memorid.
Memoria, s est firma animi rem,Verbor ,N dispo Almo,sa tacitonis perceptio,duplex est naturalis,& artificialia. Ad naturale,quae excolendo augeξ cofert valetudo, dige mcibus,liber cogitationibus animus,sed exercitatio, SI labor in primimeonsert etia diuisio, Si copositio rerum edescendaru. Ediscendu est alit tacite,si no subeant . diet cogitationesia verb subeati murmure extinguendaeaentans
77쪽
dae,u experiera saepe memoria est,u pauca prima edis stenda.Inde aliquid, M difficitus, quotidie adiiciedum
memoria natura sit durior, viriordosti rerum est co plectendus. Artificialis constat ex locis, & imaginiburi In locis haec seruanda.Multitudo eorum,ordo, egregia meditatio, iust loci notatio, solitudo locorum, dissi militudo in forma,u natura,mediocris magnitudo, nanimia lux, aut obscuritas, mediocritas interuallorum. Imagines constant ex similitudine rerum, & verborum. Imagines ex similitudinibus sumptae debent esse notae,no nimi ne agae,aliquid nota agentes,insigniter pulchre,vel turpes, vel exornais, vel deformes, vel ridiculp. In memoriae artificialis exercItatione haec praecepta traduntur. Ediscendorum nitem iterata repetitio.Signis scationis imaginum cons deratio, Frequens collocata' rum imaginum resumptio. Habes, Pallauicine, plenius opus, quam costituera, quo non modb adepistolas,sed ad declamandu via tibipptior est. Anem enim dicendi in angustum redactam ciui est optimus proficiendi modus per quaedam eloementa,& capita conspicis,quae tibi simpliciter interproram,ad Ciceronis,u Fabii disciplinam facillimum adistum dabunt. Quare hos commentarios ex eisdem seia excerptos,etiam bi multum apud illos proseceris,lanin tui itineris duces, A comites habeas, ut exercitationea tuas ad certas artis sormulas per ipsa rerum indicia diris rasNale iam imirudo exomationes,& chrias ludendo, Empi fabulas varia patrando, M scribendo,ac versus in prosam soluendo,et ex te multa comminiscendo sty lum exerce
De componendis, ornandi ora' i
tionibus, x epistolia FINIS. :i
78쪽
δ plina quam Grammaticen dicata
caetcris longe dignitate sit inferior, dignissime vir, ut quae duntaxat interas,lyllabas,dicitbes,earumcd ac cidentia,& orationum ex dictioniνbus compositionem doceat, caetere autem clisciplinae multb altiora,&sublimiora cosyderent,non tamen caeteris minus neces satia est,immo verd magis, Utpote sine qua cferae acquirinequeant.Quo fit,in no omnino piaetermittenda,nes gligendae sit,illis praesertim,qui ad literarum cogniti nem aspirant, immo verb tanto diligentius expetenda.
quantb plures incommoditates affert neglect Quis e nullo iacto fundamento solidii construxetit aedificium Quo ingenio surgent parietes, & tecta, nullis hasib fulta,nixa Grammaticam aut caeteraru disciplinatum hasem,ia fundamentia esse ambigit nemo,quod nisi sitsmum fuerit,quicquid superextruxeris corruet. Nempe vocibus significantur,quae in animo,& cogitatione vellantur,& sermo ad consequendas disciplinas ut appri me necessarius, ita accommodatissimus est, quem haud secus docet grammatica rem componere, quam matre lingua vemacula: quocirca & mater est,ia nutrix caeterarum disciplinaru,quas sine gramatica sibi vendicare poenemo,Vt neq; puer adolcscere, qui pilus a mauis uberio hus nunqρ pepederit.De ipsa aut diuersi diuersa tractauerint,ia sui laboris monumenta posteris tradiderint. Inter caeteros Augustinus Dasius Senensis Latinae linguae peritissimus,Isagogico libello ita omne recte loquendi raotionem coplexus est,ut nihil,quod ad hac arte attinea
praetermitasse videatur Siquidi in eo inua breuitas ina
79쪽
intellectui ad quippiam percipiendi in primis amisiaca
quidem breuitari annexa est locupIetissima sentetia,pauscis admodum verbis comprehensa: ti tanta insuper sera monis elegantia,Wemoriam. maiestas,ut eam ex Ciceroniana officina deprompsisse uideatur. Sedi facit haec stumonis grauitas,ut no facile ab adolestentibus capi possis,perinde ato solidus cibus a teneris infantularu denatibus frangi,& conteri nequit,nisi nutricia cura, & dilis gentia prius cominuatur,& molliatur. ltam huiusce operis difficultatem clariori expofitione tollendam ducens, familiarem in ipsum commentationem parare aggressuasum, Me tenebris crutum, adolescentum oculis vel tomue lumen percipere valetibus perspicuum efficere: quo adiuti iuuenes,qui tuo aequisiuno moderamine, cura. peruigili bonis literis instituuntur,omnem loquendi harhariem exuant,& cum tenera aetate Latini sermonis et quentia imbibant,simul ut caeteri huius almae Parisiorii academiae adolescentes quibus praesens opusculum ad
cognoscendas elegantiatum leges lectitari, D manibuaversari solet ex hoc meo quantulocum studio. commoε dum capiant,laciliorem. habeant ad ipsum intelligens dum via Nulla in eo sermonis facilitatem refugi,mihi persuadens nihil iuuenibus facile nimiu tradi posse, molitores. cibos teneriu lis annis gratiores esse. Adieci& hreuem admodum in triginta regulas elegantiarum Dacisci Nigri declarationem,* ipla Aug.Dathi regulia apte respondeant. Hoc igitur opusculum tuae dignitati commendatum,tua. fultum autoritate c si ita conduceε re tibi visum fuerita in luce exeat,& tuis auspiciis in caesteros trorum omnibus viilitatem. ia emolumentum afferati vale.
80쪽
in eloquentiae praecepta ad Andrei Christophori' filiuni,cumhmiliari eommentatione Ioiariclithouei Neoportue is,eum ; Iodoci Bali censii non assemida declaration dies innotatiunculis perqu4m utibbus.
Hoe dicitiSed ne quid eua in verbis nostris umbet
ruculus,sciat quia epitome epitomes sceminini generis, siue hoc ephdma,epitomatis neutri,dicit breuiarita, seu, ut vulgb dicunt,summariu:qst quoties textus protinus, aut diffusus est,semper praeponcmus:deinde textum declarabim an epitomate hoc ponte coniunctio, ac,pro qua .ut sit,ac frequens,id est quam frequens,&c.
tris etiam disertissiniis perfui id um
demum artem quempiam in dicen do nonnullum adipisci, si veterum