장음표시 사용
51쪽
, Mantuanum veteranis milit-n in premium attribuisset , mullius Mantuanus inter rateras agello suo spoliatus est : sed Macenati eommendatus per Asinium Pollionem , qui tunc in illa regione eum aliquot legionibus versabatur ζ'per Macenatem in Octamiani gratiam inductus, quod ami se recuperavit. Hae igitur ecloga laudes O Giani-Roma , suam felicitatem , Mantuanorem ealamitatem commemorat. Tityrus Virgilium rep sentat, Meli
Seripta es anno Virilii 29. urbis condita TI3. g. P. Servilio is Lucio Antonio . Marci fratre a quo anno facta est celebris agrorum diυim . ex
qua bellam perusinum satim erupit: veteribus agrorum dominis eo timentibus ad Lucium , ram eo adversus Triumetiros conspirantibus. Accidit autem
agraria illa divisio pos victoriam Philinansem O
52쪽
x P. VIRGILII MARONI staviani M. Antonii, de Bruto se Cassio Iulii C A-
Iaris percussoribus, anno proxime pracedente relatam et non mero post victoriam Actia eam Ocyamiani de M. Antonio , ut male in Pomponii, is Probi commentariis legitur. Cadit enim hae in annum mirgilii 3'. At Bucoliea ante anuum ejus 32. absoluta sunt ἔquippe anno 29. incoepta , ct triennio perfecta. Moserrores in vita Poeta fusius emendaetimus.
TITYRUs. J Aprum ar- 'ν is , caltamus , avise limento nomen. Est e- l dam : Servio . ortex m.is ,r rni In Tityrus, Hesychio. interpreti Theocriti, otiosis.
MEL. ' l 'Ityre, tu patulae rccubans sub tegmine sagi A Sylvestrem tenui Musam meditaris avena: Nos patriae fines & dulcia linquimus arva,N os patriam sugimus : tu Tityre lentus in umbras Formosam resonare doces Amaryllida sylvas. MEL. IN I re, tujaranssub umbracula fagi opaca, A modularis utilenam pasoralem cum paria fistula : nes deserimus terminos patria se agros amoenos ; nos eximus e patria: tu Titare otiosus sub umbra doces arbores referre nomen pulchra Amara ridis.
I. Fagi. J Fagus , quae & aesiculus dicitur, arbor glandifera , hestre , ex qua olim homines victitabant : unde dicta Graecis quidem φηγὸς fagus, a φαγ ν sive edea
re ; Latinis autem aelculus pariter ab eiu . Utramque a
liqui non male distinguunt. a. Avena 3 Musica instrumenta inter pastores concin nata, primo ex avenis calamisque triticeis inter se cera compa chis: tum ex arundinibus & cavatis buxi fistulis rmox e gruum tibiis, anima lium cornibus, metallis, 3cc. Unde avena , stipula , calamus , arundo , si ila , buxus, tibia, tornu, aes be. pro muli- eis instrumentis usurpatur.
sylvas , Echo intellige, quae L freqKen, in sylvis. De Ama
53쪽
TIT. O Meliboee , Deus nobrs haec otia fecit. Namque erit ille mihi semper Deus: illius aram Saepe tener nostris ab ovilibus imbuet agnus. Illa meas errare boves , ut cernis, & ipsum Io Ludere quae vellem calamo permisit agresti. MEL. Non equidem iuvideo , miror magis undiaqlle totis Usque adeo turbatur agris. En ipse capellas Protinus aeger ago, hanc etiam Vix , Tityre , duco. Hic inter densas corylos modo namque gemellos , Is Spem gregis ah l silice in nuda connixa reliquit. Saepe malum hoc nobis , si mens non hae va fuisset, TIT. O Meliboee , Deus nobis dedit hane quietem. Nam habebo semper illum Dei loco : sve rener agnus clactus ex oetili nostro tinget illius aram sanguine. Ille permisit vaccas meas vagari , ut vides,
me ipsum canere fistula rustia quicquid vellem.
MEL. Ego quidem non intideo, immo admiror c una tantus sit tumultus toto rure. Ecce ego moerens abigo
pra me capellas, hane, ὁ Tatire, dissicile traho. Modo enim enixa geminos foetus, qui erant spes gregis, probdolori deseruit eos rigido insaxo , inter spissas coolos.
ε Deus nobis haec otia fecit.JOctavianus,quem Deum per adulatione appellat. Errant quippe qui sacrificia volunt sus in honorem iam tum fuisse instituta. Non enim coli coepit divinis honoribus nisi post ultimam de Sexto Pompeio victoriam , anno aetatis 18. ut habet diserte Appianus I. s. Cimit. hoe est annis tribus post edita aVirgilio bucolica simul omnia. 14. o lor.J Corylus Cou-drier. Nux avellana sylves.
sebi sinistra pars, ambigue a Romanis accepta : laepe in malum omen,ut hic,& V. ig. saepe in bonum , ut AEn. L. sss.Intonuit iam M. Perinde
igitu: dextra pars, aliquan do boni, aliquando mali minis fuit. Unde autem vigeidem parti tam diversa Aa quod in interpretandis os tentis,aliquando situm Deo. rum , a quibus illa dabantur ; aliquando situm auguis rum , qui illa petebant, a tenderent Dextra enim dantis , laeva petentis est. Ita volunt aliqui auctore Plutarcho lib. de qi aestionibus Romanis. Aliud quid is clam suggerit Cicero de diis vin. l. a. 81. Cum enim di-
54쪽
De caelo tactas memini praedicere quercus et Saepe sinistra cava praedixit ab ilice cornix. Sed tamen ille Deus qui sit . da , Tityre , nobis. xo TIT Urbem quam dicunt Romam, Meliboee, putavi Stultus ego huic nostrae similem, quo saepe solemus Pastores ovium teneros depellere saetus.
Memini quercus Uatai fulmina sua pranuncias
nobis hane calamitatem , nisi animus imprudens fuisset: sape eornix funesu admonuit ex ilice putri. Aitamen dic nobis . Tityre , quinam sit ille Deus. Tre. Ego demens, ὀ Meliboee, exsima vi urbem, qua vocatur Roma, similem esse nostra Mantuae , ad quam
nos pastores consuevimus deducere agnos tenellos.
Cat Graecis quidem 3c barbaris dextra auspicia, Romanis sinistra visa esse meliora et
sepe suo more, saepe Graeco more in re divinatoria locuti esse. Unde autem utrique sinistras dextrasque partes sumerent,dicetur Ees. s. s.
Saepe sintra erc. JNon quidem asinistra parte : quippe
exauglirum doctrina,eornixa finis1, a,corvus a dextra ra-itim facit: ut docet Cicerode divin. lib. t. 8 . & Plautus in Asin. At sinistra l. te simpliciter funestam signisi .
Cat , ex quacumque parte venerit. Nam sic ait idem Cicero de divin. lib. h. R Haud irnoro, quκ mala sunt sinistra nos dicere , etiamsi dextra sint. Qibae VOX, maia ,
quanquam suggesta sit ἀLambino , ubi prius legeba
uit bona '. tamen constat e utendationis veritas ex eo ,
quod alioqui liaeus ille totus un u car: at, ἐκ alii Sa Lambino patentissimis erroribus duigatus sit. Porro funesta haec est Virgiliana eornix. i. quia cornix omnis per se funesta. Σ. quia Ex ilice, arbore item funesta. quia ex ilice cava & putri. 18. Ab ilice. Ilex , arbor glandifera , e genere quercuum , de Paense. I'. Da Tit re. J Dare&a cipere pro dicere ρο audire.
obrem has artes didicerim , paucis dabo. AEn. x. Accipe nune Danaum insidias. Auda eius etiam sequioris aevi scriptores datur usurpavere pro traditur. dicitur. Statius
turClaud. 3. de Raptu. Illiepssu se cruentam i Egida , captivamque pater post praelia praeda advexipe datur. Quod contra Itil. Scaligerum de- sendit Barthius , sed male tquicquid enim affert d ve
55쪽
sic eanibus catulos similes , sic matribus hoedos Noram i sic parvis componere magna solcbam. Vertim haec tantum alias inter caput extulit urbes , Quantum lenta solent inter viburna cupressi. MET. Et quae tanta fuit Romam tibi causa videndi TIT. Libertas : quae sera tamen respexit inertem ,
Candidior postquam tondenti barba cadebat : emadmodum sciebam catulos eanibus, ct haedos capellis esse similes e quemadmodum solebam compa-
-re maina parvis. Sed urbs illa tantum eminet inter cateras , quantum cupress solent eminere inter viburna sexilia. MEL. Et quo tAnta necessitas te coegie Nomam petere ' TIT. Libertas, qua licet tarda, ta
men assexit me desidem , cum jam rana barba deri
dici , non passiveas. Sic canibus σt. J Sen. sus juxta Servium legitimuehic est: putabam antea Romam ita similem esse urbi-hus aliis,ut sunt catuli canibus similes, qui sola magnitudine differunt: in quo errabam: nunc enim probavi, eam a caeteris genere etiam di natura distare: nam sedeses Deorum, tamque nostris urbibus antecellit, quam cupressi viburnis r quae arbores duae, natura inter se, non sola magnitudine disserunt. 26. Inter viburna cupressi. JViburnum, vi sulti species,
a'. candidior postquam, strc. JGrave hic dissidium interpretum . Causa dissidii, quod Virgilius , qui hic Tityrus,
anno aetatis 29. quo scripsit hanc eclogam , canus esse non potuit. Quatuor modissolvitur hic nodus, I. si can. ἀῶον referatur ad libertad, hoc pacto. Postquam tondenti barba cadere coepist)t, id est, postquam coepi barbam alere, tum inertem respexit me libertas eandidior, id est, speciosa benigna. Ita Servius. II. si per candidiorem barbam prima intelligatur lanugo , que tenerior est . necdum colorem induit:hoc pacto: Libertas respexit me tum , cum tondenti coepi elanugo decidere. Ita pom
que, quia deinde Tityro empresse dicitur: Fertunate senex, .c. III. Melius, junior po ita latere sub senili persona dicetur voluisse , ideo , quia servum se fingite mei deque recepta libertare gloriatur , quam obtinere servi, nisi jam senes& multis laboribus Pro bati , non solebant. Ita Cerdanus. I V. Putem ego non ubique . serva tam allegoriam , quod mox clarius patebit. Igitur, ut aie
56쪽
ε' P. VIRGILII MARONI sso Respexit tamen , & longo post tempore venit, Postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit. Namque fatebor enim ) dum me Galatea tenebat
Nec spes libertatis erat , nec cura pectili.
deret Heauti: tamen aspexit, di venit post multos annos servitutis et ex quo secutus sum Amaossida , reliqui Galateam. Scilicet, quamdiu amavi Galateam , fatebor enim nec 'eraυi libeνω-
rem , nec curavi patrimonium : licet educerem ex Probus , eadem licentia fe-nem se dixi cνm sit iuvenissqua pastorem se Leit , cum
minat , cum sit Virgilius. 31. Postquam nos , Ere. J Α-
quod graece est γαλα, γάλακ-qM Amaollis abi iaci lib.is, Per quae in agris aquae deri-
antur hoc enim est η αριά. i α. rusticum umimque ery
anon. Qui volunt his nominibus Romam ac Mantuam ad umbrari , multa garriunt. Pontianus quidem, Romam dieit arcano nomin Amaryllida vocatam esse: quo id auctore Zut enim constet ex Plinici arcinum Romae nomensuisse. quod evulgare nefas esset. sane quid illud nominis suerit a nemine prodituest. Nannius vero, Fabii Pictoris autoritate fultus, Αrgeum eampum . qui septem collibus in ludebatur, inundatione Tybeiis inhabimbi. Iem aliqliando fui me ait: Diactis deinde Vertumno 1 acris exsiccatum: quod per incilia factum esse tu picatur, atque inde tributum Rome nomen
nomen , Mantuae,quod illic Galatae togati sedes haberet, tractusque ille Gallia togata Vocaretur. His omissis nugis, ego nullam hic allegoriam agnosco. I. Qilia Poeta bis in hac ecl. Romam diserte ac proprio nomine appellat , quam quid esset catasae, cur modo Romam, modo Amaryllida appellaret ΙI. Dintinguit pariter Mantuam a Galatea, eum dicit se, dum serviret Galatear, sine frue- tu caseos ingratae urbi pressime. III. Si stet allegoria, inextricabilis est versus ille Mirabar quid maesta Deos ,
ctrc. ut mox constabit. I V. Monet Servius in vita Virg. Illud tenendum esse,in bucοι- cis,neque nusquam neque ubique , aliquid figurate diei ,
hoe est , per allegoriin m. 33. Nec eura hecul L J Pro
peculii. Peculium autem. I. Iuxta Pomponium, patrimoi nium universim significat, a pecu sive pecore; inde dc pecunia dicta : sive quod omnia
veterum bona olim in pecoribus consisterent, ut habent, Varro & Plutarchus ; sive
57쪽
Quamvis multa meis exiret victima septis Pinguis & ingratae premeretur caseus urbi , Non umquam gravis aere domum mihi dextra redibat. MEL. Mirabar quid moesta Deos, Amarylli, vocares.
Cui pendere sua patereris in arbore poma.
ilibus meis multas victimas , eoagularem opimos easeos ad usum ingrata urbis ; nunquam referebam domum manus plenas pecunia. MEL. Mirabar eur tristis invocares Deos , o Amaolli ; miservares poma penἀentia suis quaeque arboribus ;quod prima pecunia facta sit
ex incisis pecudum coriis, ut volunt Cassio l. & Suidas : ive citiod ars antiquissimuna, eum signari coepit , ovis aueho vis capite signatum sit, ut refert Plin. II. Pelusium proprie est privata peeunia, quam servus domini permissii , separatim a domini rationibus comparabat, aut ad redimendam Iibertatem, aut alios in usus. Atque eo quoque modo hic sumi potest , ubi Tityrus servi personam induit. 36. Gravis aere. I Pecunia quae primum apud Romanos aere rudi , necdum signato, constitit. 37. Mirabar , quid, ere. JHic versius ita cruciat allegoriae patronos, ut mendum irrepsisse huc velint, & reis poni, pro Amasi-ιide , quo sibi constet allegoria Fatentur quippe in Romam cadere ista non posse. quia neque Me Iiboeus, .
Romanarum rerum inscius, lRomae dolorem de absente Virgilio seu Tityro scire potuit , cum doceatur ab ipso Tityro quid sit Roma : vrbem quam dicunt Romam , oee. Neque Virgilius , poetarum modest immus, ita de se sentiebat jam tum ac scribebat magnifice,ut tantam de se fuisse Romae sollicitudinem putaret. Planus absque allegoria sensus est, si de ami eis puellis intelligatur. Abjecit Galateam Tiatyrus , amat Amaryllida , proficiscitur, Romam: Amaryllis interim, quae Mantuae relinquitur, absentis desideario tabescit : Meliboeus qui dolorem Amaryllidis noverat, non item causam doIoris ; nunc demum a Tityro profectionis causam intelliis git,eidemque absentiam exprobrat quasi levirer amati ualde purgat seTityrus: Ruid facerem, inquit , quid aliud remedii malis meis esse poterat , quam Romam proficisci dccis
58쪽
Tityrus hinc aberat, ipta te Tityre pinus, Αο usi te fontes, ipsa haec arbusta vocabant. III .Quul iacerem 3 neque servitio me exire licebat, Nec tam praeseates alibi cognoscere divos. H1c illum vidi iuvenem, Meliboee , quotannis Bis senos cui nostra die; altaria fumant.
I Hic mihi responsum primus dedit ille petenti e triurus h ne aberat: ima, pinus ipsi sentes: haei AE arbores te repetebant. TIT. nid fecissam r
nec poteram aliter abire ὸ servitute r Nee Deos experiri tam propitios in alio loco . quam Romae.
Illie υidi jusenem illum , ὀ Meliboee , propter quem ara nosra fumant singulis annis per duodeci, dies. Illic ipse priον ita respondit roganti mihi e
qo. Arbusta. J Non arbus-iduodecim anni mensum culae sunt & frutices,ut qui- Calendas aut Idus intelligedam putant. Nom convalles clim Servio, quibus sorte sa-er arboreta magna erant, 4n-fcrificia fiebant : ad conci-quit Gellius i. 17.c. a. ex in liandos quidem Octavianta Claudii annalibus et addit- Deos ; non vero tum in ip . que, arbore a ignobilius ver- sius Octaviani honoremur bum est arbusta celebratius. ' diximus ad vers. Igitur loca sunt arborihus 4s. Praevenit be- consita fructiferis , vel non neficio preces meas. fructiferis , ut scite quidem 46. Pueri. J Pueri appeI- Valla & Ramus colligunt ex latio tres habet significatio- auctoribus rei rusticae. Nec nes, ex Paulo in verb. obest quod legatur ecl. 4. 2. Unam qua servi pueri dicun. Non omnes arbusta tu sentitur, alteram qua puer puellaei humilesve Uricae. Sicani- opponitur, tertiam qua puemus IIIvas, e. Sensus enim rilis aetas demonstratur. Adis est, non omnibus platent my- di p*est & quarta , quae a ricae,at ne ipsa quiadem arbo- blanditias pertinet: quando res e sed biva altiores, oec. patronus aue. dominus sub-43. υenem. JOctavianum, ditos, etiam aetate grandio annos natum tunc circiter res , populariter 8c amice 22. De reverat enim Senatus, compellat. Quarta haec , ω inquit servius, ne quis eum prima conVeniun Tityr .,
puerum apstellaret , ne ma- qui servum se fingit , dc Disas imperιi minueretur. nex appellatuT.
59쪽
Pascite, ut ante , boves , pueri r submittite tauros. MEL. Fortunate senex , ergo tua rara manebunt :Et tibi magnaitatis, quamvis lapis omnia nuduS , Limosoque palus obducat pascua junco rNon insueta graves tentabunt pabula foetas , Pueri pascite boves , ut prius ,-subligate tauros
jugo EL. O felix senex Z itaque agri tui relis tquevir tibi , iique tibi satis ampli e Iiret nuda saxa te ni cateros undique , palus operiat pascua caena iunco : insolita pabula non vitiabunt gravi-
6.8 Submittite tauros. JSecuth sumus interpretationemServii , ut pote smpliciorem & convenientiorem loco et sensits enim erit: Paserite re arare,qua duplici curares fere omnis rustica conti. netur. Alio tamen deduci potest. I. Cum Nannio: supera indueite ad propagationem -- liquando enim in compositis
AEn. 2.187. corpora saltu suo. 1iciunt in equos: hoc est 1u- permiunt. II. Cum Cecdano proferte producite inpasiua: est enim apud Lucret. t. I. Tatificos nequeat foetus submittere te Ilas, id est proferre. III. Cum Erythraeo, suppleter regem , dc substituite novos tauros; in locum eorum qui helli tempore perierunte est enim tu Iustin. instit. t. a. de rerum divis. Si gregis usu ructu quis hab/M . in L.
8. mammis lapis. J Uolant pleriq; omnes describi his vexbis Virgiliani sterilitarem agri, qui, ut innui putant Ecl. p. 7. colla Iapid
so ad fluvium usque Mincium vicinasque paludes pertinebat : adeoque nec erat fri .meuto, nec pascuis opportunus. Ego iis non assentior rtum quod ejus agri descrip. eio quaesit Ecl q. non sterilitatem sed ubertatem potius noteti tum quod his frequens de Tityri gregibus , pascuis& umbraculis mentio fiat. Igitur de caeteris Mantuan rum agris locum explico.Tibi scilicet agri tui colendi& exercendi permittentur rquamvis reliqua omnis regio , tam culta prius , nunc beni ea lamitate horrescat. so. Graves tentabunt pabula foetas. I Foeras & Draves conis
jungit , ut significet praevi ἔ gnantes: lata uertas sine addisto de iis etiam dici posse, , quae jam foetum sive partum ediderunt. Ea vero ista aliquando est gravida, plina.
.F. n. r. s. Loca freta fure tibus Austris. AEn, 1. 238. Fata armis , machina equi
iam enixa AEn. g. sso. Foetam Mamortis in antro
pro eubuisse lupam , geminos huic ubera ei cum ιAdere rem
60쪽
Nec mala vicini pecoris contagia laedent. Fortunate senex , hic inter flumina nota , Et sentcs sacros , frigus captabis opacum.
Hinc tibi , quae semper vicino ab limite sepes Hyblaeis apibus florem depasta salicti . Saepe levi somnum suadebit inire susurro.
Hinc alta sub rupe canet frondator ad auras. Nec tamen interea raucae , tua cura , palumbes Nec gemere aeria cessabit turtur ab ulmo. s pecudes , neque noxia eontages vicini gregis
inficiat eas. O felix senex s hic prope amnes coguimios , ct fontes dicatos Nymphis , frueris umbra frigida. Ex alia parte sepes limitis 'ropia mi ira qua flos salicum carpitur semper a Siculis apibus , ope tenui murmure apum te inυitabit . ut somno indulgeas. Ex alia parte putator frondium excelso in talis eantabit ad auras. Neque tamen interim rauca palumbes , quae sunt tua deli riA , neque turtur desinet queri ex ulmo sublimi.
, so. Non insueta, me. Quia non cogeris ut caeteri, exul abire in novas & insuetas Tegiones cum gregibus, T. Nec maia , oec. J Quia lex difficultate pastionis, fames oritur in gregem,ex fame morbus , qui semper in grege contagiosus est. sι. Fl mina nota. J Mineium , Men o , de quo Ecl. T. I s. & Padum , te Po, de quo Georg. r. 482.14. Hinc ribi ,-J sensus hujus loci satis intricatus , his notis explanabitur. I. Sepes quaedam Virgilium inter ejusque vicinum agri limes ac terminus fuit. II. Sepes illa salicibus constabat.III. Delectamur flore sa. licum apicular, & I 'vi susurro soporem conciliant. IV. Apes Hyblaeae figurate dicuntur pro apibus opti- mis r Mbla enim oppidum est Siciliae , & mons oppido vicinus e loca melle comis mendatissima. V. Familiaris estGraecis haec loquendi sor
ss3. Os humerosque Deo similis, e. id est secundum βο- rem . fecundum os o humeros. VI. Salicti dicitiir, pro Saliaeeti. Salicetum locus est salicibus consitus , ut arbustum arboribus.18 Falismbes. J Columbae sylvestres , pigesns ramiers.