Dissertatio peripatetica de epico carmine. Auctore Petro Mambruno Aruerno è Societate Iesu

31쪽

DISSERTAT ION IS INDEX.

DE EPICA APPENDIX.

X. Tymologia Epopoeiae. Ir. Epopoeia dicitur pictura. III. Epo- Zaraa quί mendacium dicatur. iv. Epopoeiae definitio Stoica. I portae accurata definitio. pag. 28, STLV.AE POETICUE INDEX.

32쪽

DE EPICO CARMINE

DISSERTATIO

PERIPATET i Ada

DIssERTATIONIS ANTE OESSIO. I. sensilium de poemate epico scribendo temere capi non debet s cur ab auctore sumptum stum, cur ad hoc opus sit aggressus. II. Veri-

ωι sine Aristotelis philosephia ne in poetica

quidem locum habet. III. Tartitio huius, Dissertationis.

V M ego ante aliquot annos adscribendumEpicum carmen ani

mum appuli, id tantum operis mihi suscipere visus sum: quo dc genio utcunq, indulgerem meo, dc animum aliarum rerum fastidio grauem

33쪽

D I s s E RΤAT IONI squodammodo recreare possem. Verum multo aliter euenisse sentio, atque olim credideram. Poema quippe res est ingens, dc ardua, quaeque hominem actuosum , atque aliis studiis minime implicitum desiderat. Me itaque sus.ceptae operae identidem pertaesiam est;vicissetquc limae, dc laboris offensio, nisi pudor inci nantem inconstantiae metu erexisset. Vt igitur est quorumdam hominum natura fortasse non pessima, quae ubi se alicui applicula arti, eius est retinentissima: ita dc mihi usu venit ; ut, quae animi causa suscepta esset poesis, ea deinde in partem officij,atque vitae veniret. tanto ante sane quam diligenter cauerat disertis. simis istis verbis ingeniorum ille arbiter. Μ'Ltos carmen decepit. Nam ut quisique versum p dibin instruxit ,sensiumque teneriorem verborum ambitu intexuit ; putauit continuo se in Heliconem venisse. Sic forensibus ministeriis exercitati ad carminis tranquillitatem , tanquam ad pomtum faciliorem refugerunt i credentes facilius poema extrui posse, quam controuersiam sententiolis vibrantibus pictam, Caterum neque generosior βiritus vanitatem amat; neque concipere,

aut edere partum mens potest y nisi ingenti flumine verborum inundata. Effugiendum est ab

34쪽

AN TE CESSIO. 3 omni verborum, ut ita dicam, vilitate, re sumenda voces a plebe summota, ut fiat: Odi profanum iustus , re arceo. Praeterea cauenaum est, ne sententia emineant extra corpuae orationis

expresse; sedintexto versibus colore niteant. Homerus testis, oe lyrici, Romanusique Virgilius, ct Horatij curiose felicitas. Cateri enim aut non viderunt viam, qua iretur ad carmen, aut visam timuerunt calcare. Ecce belli ciuilis in-gms opus qui quis attigerit, nisi plenus literis jub onere labetur. Non enim res gesta versibus comprehendenda sunt, quod melius historici faciunt sita per ambages, Deorumque ministeria, oe fabulosis m sententiarum tormentum pracipitandus est liber spiritus s ut potius sturentis an

mi vaticinatio apparear, quam religiosa orationis sub testibus fides. Poterat etiam me dederrere rerum istarum callidissimus Horatius, qui libro de arte sancte monet. O maior iuuenum, quamuis oe voce paterna

Fingeris ad rectum , , pente sapis ; Hoc tibi, dictum

Tolle memor. Certis medium , ct tolerabile rebus Recte concedi. Consultus iuris, re actor

Varum mediocris abest virtute diserti,

35쪽

4- DIssERTATIONI sc esseia, nec sicit quantum sessius Aulus; Sed tamen in pretio est. Mediocribus esse poetis

Non homines, non Di, , non concessere co

lumnaea

m grataου inter mensas Dmphonia dision Et crassium ingenium, oe Sardo cum mellip pauero seniant , poterat duci quia caena sine istis

Sic animis natum , inuentumque poema iuuandis Si paullumsummo decedit, vergit ad imum. Bene multos incessit spes condendi poematis , atque cupiditas; qua decepti de se ludos fecere. Tantam rei difficultatem, ut id fatear, quod in re est , non prius sensi quam tum cum pedem referre integrum non erat.Quamobrem nunc temporis hoc superest unum, V pincepto insistam operi, dc instituti a me stu- dij commemorata ratione, alios ad id literarum genus incitem , alios deterream , Vtrisque prosim. Iani inde ab ineunte pueritia, Homero, Virgilio, Tasse cillos ego in Epicis poetis Vnos omnium propemodum Censuerim in assueueram; quorum ex consuetudine, &vsu, Cum incredibilem animi volupxatem capiebam, tum ad ipsorum imitationem

36쪽

A N T E C E s s I O. 1 mirifice accendebar. Ac primum quidem non

tam praeceptionibus, aut arte aliqua accurari poema , quam ingenij bonitate ; aut etiam asstatu quodam diuino estici putaui: postquam tamen propior accessi, & in Poetarum mentes intraui penitius ; facile animaduerti opus omni elegantia, dccultu nitidum, omnibusque suis numeris absolutum sine praeceptis , ic doctrina florere non posse, nedum ad masturitatem perduci. Vt Natura fuerit excellens, sine arte tamen ea est caeca, SI inculta. Quare erudite Aristoteles apud Laert. lib. V. pronunciat visum a circumfuso aere lumen habere, mentem vero a disciplinx, &studio.

Adieci itaque continuo animum ad COS, qui de re poetica commentarios edidissent. Imprimis dedit se Horatius, qui poetam nauiter deterret a vitiis, Sc peccatis; quae prima est sapientiar informat vero, dc instituit minime, quae res a me quaerebatur. Occurrit deinde dc Hieronymus Vida , qui Versu erudito sane illo, ac mundo quaedam recte monet, sed quae sic apta inter se non sunt , ut in Corpus Vnum , dc artem unam possint coale- ,

37쪽

6 D I s s E RΤATI O N I Sscere. Quid Scaligero fiet 3 qui septem libros mira eruditionis varietate distinctos edidit. De illo id ego ausim asserore, quod in paradoxis esse potest ; cum quidem grammatica supellectile libros illos suos de poetica locupletasse , & ornasse copiosius ; quibus tamen

inuiderit eam eruditionis gloriam, quae eX naturae earum, quas appellant , cO- nitione petitur. Quod eius factum ex iis,quae parte prima quaestione tertia adducemuS, nemo non intelliget. Non desunt etiam ex Ita

lis, & Batavis doctissimi homines, qui de poesi, dc poeta disputarunt largiter, sed plerique

sine arte, Zc sine ordine ; ut literaturam, aut latinitatem potius sequi ; quam viam, aut me thodum, qua iretur ad poesim, indicare Videantur. Huic malo caput esse puto, quod eX iis pars magna a philosophia parum instructi erant, ac prosiade neque satis idonei, qui in rerum naturam, & ουἀιω possent inspicere. II. Cogitanti haec mihi & diligentius intuen- , ii Venit in mentem opera: pretium fore, si eat praecepta, quae ab Aristotele de Epopoeia, siue , Epico carmine tradita. sunt in artem aliquam includerem,& legibus itidem sancirem,ac re logicam, aut physicam peripatetica schola so-

38쪽

ANTECESSIO. γlet constituere. Qua re una duo mihi videor

consequuturus , alterum, Ut peccem minime , cum ab eius praeceptis , qui VnUS Om- .nium optime nouit, quid sit non ineptire , minime discedam : alterum , ut iis placere possim, quibus non tam Verborum fucus , dc inanis cuiusdam rumusculus placet,

quam virtus solida , dc succi plena est cordi,

atque Venerationi. At Vereor non mediocriter, ne hic aditus

tristior hominibus potitulis videatur, qui inter sophistarum delicias nutriti, fastidij sunt delicati, Sc stomachi languidioris, quam ut

haec philosophiae peripateticae aXiomata con-COquere , & Verborum quorumdam tristitiam ferre queant. Adsint tamen animis, & a barbarie illa, ac sordibus, quibus adeo sunt inimici, sibi male non timeant. DabimVS operam, Ut quod fieri poterit, insolens nihil obrepat , es a Latinis auribus abhorrens. id ego eos Vicissim oratos velim, ut quoniam ipsorum causa , ea quae sunt in Philosophia duriuscula mollimus dictione ; ipsi quoque veritatis gratia nimiam illam ingenij teneritudinem durent quodammodo, dc animi sui a- Ciem, atque robur contendant. Persuasissi-

39쪽

2 D Is s E RΤΑΤ I ON I Smum enim mihi est, alia disputandi ratione ,

quam peripatetica Veritatem teneri non posse. Elegantius, copiosius, maiori Verborum apparatu , & sententiarum lumine disputari potest ue tutius, & certius non potest. Troiam ludunt utplurimum , qui Platonem sequuntur : in umbra, & otio magnifice se ostentant, dc efferunt ; qui Senecam imitantur :pugnant enimuero qui Aristoteli student. Illi vincere nec sciunt, nec queunt. Hi possint certe, & obtinent tapenumero. III. Docet Aristoteles cum alias saepe, tum imprimis libro primo Physicorum cap. primo sapientum omnium mentes in id congruere : ut is sciens habeatur alicuius rei; cui prima illius principia, tum Causae, & elementa. perspecta fuerint. Quamobrem eius, qui Epici carminis naturam nosse velit, partes primariae esse debent: ut illius causas omnes probe cognitas , atque animo teneat conlprehensas. Sunt autem in Epopoeia; ut in omnire, quae quidem fit arte, causae quatuor nemini obscurae i duae intrinsecae, totidem e ter

nae. In intrinsecissilui Materia, dc Forma: in externis Effciens, & Finis. Materia Epopoeiae est Actio Vna, certa

40쪽

lustriS. .

Eiusdem forma est ornata Actionis illius constitutio. Causa efficiens est Prudentia. t Finis est expulsio vitiorum , dc virtutum sa- . tio quaedam Cum voluptate coniuncta. Ex his quatuor causis tanquam eX quatuor

partibus assurgit haec disputatio ; cui ne quid desit, appendicem de metaphysica Epopoeiae

definitione alte muS.