Dissertatio peripatetica de epico carmine. Auctore Petro Mambruno Aruerno è Societate Iesu

51쪽

De Epopoeia idem decernit cap. XXIII. Vem sari illam ολ- , ia τελείαν, εχευ με - , ψ πιλς, dcc. Id est, circa unam

actionem , totam , ct perfectam , re habentem initium, medium , ct finem. Est itaque actio communis Epopoeiae, dc tragoediae; Ea igitur est materia. Haec ratio ex iis est, quas philosophia passim appellat. Esto igitur materia Epopoeiae Actio Vna, tota, illustris, &C.

Cum vero in poemate epico multiplices, variaeque actiones sint; non illae omnes sunt poemati stibiecta materia; sed una aliqua actio primaria , a qua reliquae veluti secundariae

sint aptae, atque conneXa . Huius actionis primariae laudes quaestionibus IV. V. VI. VII. VIII. explicabuntur accurate. Nunc fatis erit exemplo illam ostendere. In Odysseam prima ria actio est reditus Vlysiis in patriam; bellum vero cum Ciconibus , antrum Polyphemi, Scyllae & Charybdis praeternauigatio, descensus ad inferos sunt actiones secundariae. Intercedit enimuero hic pro imperio vir existimationis maximae Iulius Scaliger. In materiam poeseos omnis, dc idcirco Epopoeiae

dat nobis literulas , fyllabas, dictiones, pe-

52쪽

DE MATERIA EPOPOEIAE. 2Ides, versus, rhythmos, & totum illud grammaticae instrumentum : atque adeo librum alterum , quem inscripsit hylen id est materiam, iambis, choreis, anapaestis, & dactylis infercit. Id certe , quidquid est peccati , optassem silentio premere . Este enim in auctoribus, quae laudem, gaudeo; & sit quae sunt, quae reprehendi necesse sit, doleo non mediocriter. Haec tamen culpa est eiusmodi, ut sine summa rei poeticae iniuria Sc naufragio foedissimo dissimulari nequeat: tum illius est hominis, qui censuram in poetas omnes inuasit, qui ingratiis, dc iniuria primarum artium principes leui de causa, immo de nulla saepe crimina.

tur, qui auctoritate sua, rerum istarum minus callidos in errorem possit trahere, atque coniicere.

Et ne longe abeam, in re ipsa, de qua orta est disputatio, cum monuisset vulgo iactari a Graecis, dc Latinis, rem quae scribitur , poematis appellari materiam; addidit: Caeterv in a veritate longe aberrant. Qui λ Graeci, & Latini. Et ne quem haberet eXimium, ne praeceptoribus quidem suis parcitum voluit: Idcirco , inquit, fib. II. cap. I. non recte mate

riam dedisse nobis aiebant praeceptores propositu

53쪽

rebus , qua nobis essent poemate describenda, Qui tandem fidem faCiet Graecos, ac Latinos

omnes Carinthe Z Colligamus vim argumentationis eius. Ea est. In statua aurea, aurum

est materia, igitur poeseos materia erunt lit rae, syllabae, dictiones, pedes. Nam Vt in aurum inducitur figura, puta Caesaris; ita in literas, syllabas, dictiones inducitur poesis. En Cur peccent Graeci, Latini, omnes omnium aetatum doctores. Verum qui pressius amat congredi Peripateticus; haec negabit cohaerere, & defendet haec inter duo, nimium inter sic. nam auro ut materiae inducitur figura ;literis vero , Sc syllabis non inducitur forma Epopoeiae, aut tragoediae. Est enim forma poematis πωλας τV sententia Philosophi cap. VI. VIII. Ordo scilicet quidam, dc dispositio rerum. Hic inquam rerum ordo, haec Epitodiorum, Eventuum squos Vin τελappellant Graeci 2 de agnitionum dispositio in Actionem inducitur , ut iam dictum est, explicabitur magis quaestionibus consequentibus; in literulas autem,& apices minime:erit agitur A dtio materia poematis, non Vero literae dc syllabae. in

At ex literis syllabae, ex syllabis verba , α

54쪽

DE MAΤΕRIA EPOPOEIAE 13 nomina ue tum pedes aC Versus , & tota denique poesis existit 3 Pulchre id sane quidem , ex iis

tanquam partibus , quas integrantes appellat lchola , non autem tanquam ex partibus si δε αμν, κ, , de quibus lis excitata est. Vt enim nemo articulum, digitum, manum, brachium, humerum in materiam hominis.

acceperit , sed in partes illas integrantes ; ita de syllabis , nominibus, atque pedibus in re poetica constitui decet, cum ipsa sint partes Dictionis , de qua altera huius dissertationis parte disputabitum Atque hae C , de materia Epopoeita &poeseos perturbata constitutio scriptis tanti viri non parum officit Nihil ille de actione, de unitate, de magnitudine, de caeteris illius virtutibus , hoc est de nobili , ic οὐαωli atque substantiali, si fas est ita loqui, Epopoeiae partet sanciuit, neque lectorem filum ad contemplationem naturae Epicae adducit. Sit itaque id ratum, Zc fixum , actionem qualem quaestione priori descripsimus , esse materiam Epopoeiae. Quamobrem nullo negotio intelligitur effatum illud Aristotelicum

Sine actione non esset Tragoedia , aut EpO

55쪽

14 DISSERTA T. PARS I. poeta. Nullum enim compositum sine materiae esse potest. III. IO ANNES VOS SIVS homo ingenij eruditi dc mitis, eo fuit perspicacior Scaligero , quod Aristoteli se applicuit, quam

potuit , constantissime. non tamen Philosophi mentem satis vidit. Dat ille nobis in materiam Epopoeiae res graues , ac persenas. In haec verba loquitur libro tertio In stitui. poet. Capite primo : Materia s Epopoeiae ) continet tum perfnas tum res. persona

potissmum sunt grandes , oe illustres, ut heroes, Reges , Duces s quandoque etiam Mij quorum conssilia admiscet. Res item sunt graues quales bellica. Interim nec asser natur perfnas tenuiores , qc. Minus, inquam, peccati hic est, est tamen aliquid. Nam Aristoteles sancte cauet,&: docet disertissime tragoediam , dc Epopoeiam non esse imitationes personarum , sed actionum; qua de re paulo phsst quaeretur. HaC ratione nunc pugno, quae profligari nequit. Materia Epopoeiae est id, cui forma Epopoeiae inducitur: Atqui Epopoeiae forma, quae est constitutio, & ornatus aliquis per Epistodia, Agnitiones, Peripetias, Nexus, Solutiones, & similia,non inducitur in personas, Re

56쪽

DE MATERIA EPOPOEI E 1sges, Hero es, Deos, neque in res quaslibet; sed Guntaxat in actionem unam, totam, illustrem dcc. Actio igitur una, tota, illustris est materia Epopoeita ; non autem personae, aut res aliae ab actione distinctae. Neque illi fauent Horatius, dc Domitius Marsus. ab utroque enim oppugnatur. Horatij testimonium est in haec

Verba:

Res gesta Regumque. ducumque , oe tristia bella, λιο scribi possent numero monstrauit ημο-

merus.

Mars1 vero auctoritas his Versibus Conti netur:

Te quoque Virgilium comitem non aqua Tibullo

Morsiuuenem campos misit ad Elysios r foret, aut elegis molles qui feret amores, Mut caneret forti regia bella pede. Audio h c Horatium, qui dicat res gestas,8c bella ab Homero celebrari ; Tum Marsum, qui amores, & bella , cani velit, non regeS, vel duces. Vellem equidem eius sententiam

tueri Virgilij lc Homeri facto, quorum ille sic scribit:

OArma virumque cano.

57쪽

15 DISSERTA T. PARS I. Homerus Vero a Musa cani rogat Vlyssem.

At id parum iuuaret. Non enim poeta Epicus praecepta scribit; quare personas pro rebus figurata Vsurpat oratione. Longe sapientiustum Horatius Marsus laudati,tum Philosophus, qui monet saepe quidem , atque adeo Capite VI. libri de poetica poesim non esse imitationem personarum. sed actionum. ut sequenti quaestione ostendetur. Obtestor hic etiam atque etiam lectorem , ne putet inci in re minimi pretii disputare odiosius. Nam ex isto peccato, quod leue videri potest , grauis saepe labes extitit, dc vitium fecere, dc facient multorum poemata ; Vt Vincent, quae futurae sunt subinde quaestiones,

De rictione quae est Epopoeiae Materia. I. Te potestate huius vocis, Actio. II. Epopoeias imitatio non persena , aut morum , sed actionis. III. Beatitudo hominis in actione, non in habitu , sita est. IV. Georgica Viro

ij, similia opera non sunt Epicum carmin.

58쪽

DE MATERIA EPOPOEIAE. 27 V. sivi versum tantum ad Epicum poema confert, non estpoeta, neque qui fabulam sine versu instruxerit. Non est poema sine metro. VI. dctionis oe Fabula disicrimen VII. Actionis species dua. VIII. Os actio esse possit sine perapetiά. Pacij versio incommoda. IX. octio complexa quid. X. Possitne ficta esse Actio , siue argumentum Epopoeia. V I. Vra uis difficultas o Possitne Actio siue argumentum Spopoeia non esse verisimile licet sit terum. XI I. Ex comparatione Actionis siue argumenti Odyssea cum Samsenis Actione, ostenditur hanc non esse aptom ad Epopoeia .

argumentum..

a. 11 Epopoeiae subiecta materia sit Achio; quae sit huius vocis potestas, Vestigemus. Ea est sane multipleX. Actionis nomine appellant Rhetores oss-cium oratoris illud , quod gestum, motumque corporis totius, Sc pronunciationem coP-tinet. Illam Tullius in Oratore sic desinit. FILinquit, actio quasi corporis quadam eloquentias

cum constet motu , atque voce. Vt sit ea non 'oratorum dinataxat, sed etiam tragoedorum, M comicorum ; ad Epicum tamen poetam ni-

59쪽

18 DIssERΤΑΤ. PARS I. ' hil attinet. Quare illi hic non erit locus. Actio deinde a parum'cautis, Sc Peripateticae Philo sophiae minus prudentibus, accipitur in eam partem; Uissit effectio quaecumque paulo dignior. Nar & hi errant splendide. Aliud quippe est Aristoteli mens, aliud πι-αι: Neque

κτxμ Nam eX VI. Eth. Cap. IV. Ars est o λDυ mimi 1. Id est, habitus Cum ratione essectivus. At prudentiam idem Cap. V. eius

dem libri definit

Habitum cum ratione activum. itaquessiue actio ad prude iam, Ec mores; Ποίησις ad' artem pertinet.

Cum igitur Philosophus asseruit materiam Epopoeiae esse Pe .loquutus est proprie , NI H-. Nempe voluit esse actionem moratam. Quid porro poesim moribus imbuat ; aut qu1 tandem Epopoeia, vel poesis esse possit absque moribus ; indicabit pars huius disputationis altera.

i l. N v N C vero id venit in controuersia eur Philosophus Epopoeiam, Tragoediam

velit esse imitationes actionum non morum.

60쪽

DE MATERIA EPOPOEIAE 1sque agunt, Poetae, ut imitentur mones, hed mores complectuntur propter actiones, lib. de Poetica cap. v . Et in definitione cum tragoediae cap. VI. tum Epopoeiae cap. XXIII. Constanter ait eas esse imitationes non morum sed actionum , immo ne hominum quidem. H si

III. RATIONEM quidem affert hic Philosophus, sed concise pro more, quae paulo latius sic fundi potest. Poesis omnis, siue imitatio est felicitatis gratia. At felicitas neque in

hominis ουία sita est, cum non omnis homo sit beatus, esset autem. Neque etiam in moribus posita est. nam mores isti simi habitus. In ha- . bitu autem non est felicitas. F οχ ι ει ν Καὶ se .ύ υβι δεν - διου H. Cap. V I. lib. X. de moribus. Id est, Decernimus bea

titudinem non esse habitum. Nam si ita esset, is beat- haberi posset, qui atatem suam integram

dormiret, aut etiam si milis esset, ei qui planta vitam viueret. Quae si stare ne queunt , erit beatitudo in actione. Si tam

ettis Idem testatur Lepe , neque obscure , & disertis quidem verbis lib. VII . de reputa a Μον-α' sui ci γι--