장음표시 사용
71쪽
oela quae propterea necesse est , ut vi- propiti ta sit omnino spiritalis, dicendum sit uita est , amonem esse pure spiritalem
animae mentis incorpπω ἰ qua . ut te r rationa- tionatis , cogitanaeo , percipit , iues, iis . eat, atque ratis ι - .
Ia s. Vitam hominis inferre debe-
vita ho- mus , actionem esse quamdam mmminis . tuam , qua reganarum motus , luet materiales , excitare valent cogit tiones nonnullar animae , sive mentis minctiae 'o sus evertis , quae aet na informat , qua alternatim coingitariones anime , spiritaos licet , excitare possunt, in organis per eamdem animam informatis, motus quosdam pecubarer, ob eam videlicet im
rimam unionem , qua anima ratιstna
sis corpus in bomine arganicum imformat . Λtque , ut id cuique satius innotescat , ponamus eX. gr. Tadios lucis reflexos ab obiecto vis bili per pupillam immisses , ae
per humores Oculorum infractos retinam ita movere in bulbo, ac per retinam fibras Opticas , sive potius substantiam interiorem in meruis Opticis, ut ex sensorio communi visionem excitent, speciem nimirum cogitationis, sive sensus, quam visionem appoliare consuevi mus quae profecto in homine corporeo sine anima incorporea fieri minime potest . Haec est eo, ratio mentis incorporeae , uti patet , excitata in homine vitam
habente per motus organorum ma Leria lium . Ponamus e converso , eamdem mentem incorpoream im-terando exegisse , ut in corporeumano , quod informat flectatur ex. gr. brachium . Flectitur statim brachium , ea praevia cingitatione , ad mentis nutum , si modo sanus vivat homo, emuod spiritus animales , veluti eκ prae scripto mentis ita imperantis, Pr pellantur a cerebro per nervos in fibras motrices musculorum , qui brachio flectendo inserviunt. ΜωPastali Oper. Med. tus ejusmodi est maeus D anorum materialium , qui elicitur in compore humano vitam habente per cogitationem mentis incorporeae , idest materiae prorsus expertis , quae corporis organa insormat; &qui lacirco excitari in organis ne quaquam potuisset , nisi ab aniama incorporea .essent intime i
Ex quo inferre debemus, quum QR Hcesset unio praefata is homine in mo 1 tuter animam humanam , & co Pus organicum , quod in eo ab . eadem anima informatur , tum iam cessare quoque actionem eorum prius linis mutuam , qua , uti ante jam di- bebit . ximus , homo , utpote animal rationale , vivit. Quo in casu moritur homo : destruitur videliacet in rerum natura animal illud rationale , quamvis anima rationa lis vivat inde seorsim ab eo compore humano , quod pridem imsormaverat . Corpus autem h manum , adhuc licet subsistere quodammodo posset , ratione figurae exterioris , non amplius viavit ; quinimmo sormam sibi imducens cadavericam quatenus
mortale, paulatim lubinde destruitur . Hinc dicitur cadamer , sive corpus humanum extinctum, simul atque in eo cessaverit actio, sive motus organorum vitalis ,
Ii , uti diximus, sive proxime,
guinis circulari , videlicet a m vi cordis pulsatili . Inde liquet , quod Μedicus clinicus , ut vivat homo in rerum natura , sanit tem , & vitam corporis organici plane respicere debet; quandoquidem tamdiu sanus erit, & tamdiu sibi vitam in terris servabit, quamdiu in eo sanitas , & vita corporis organici manere , ac vigere Poterit.
72쪽
Trioleae quum non ita seres habeat, adhuc .it,bb. ANIΜ ADVERSIO NES licet vivere possit idem corpus h mini, , PHYSIOLOGICH. manum. Quocirca sanitatem cor
quamdiu porta humani viventis definite o vivit ho. OR, ut ex iis, quae hactenus time liceat , qualitatem quamdammo, irae innuimus abunde colligk esse , sive flatum perfectissimum physi tur , haberi debet veluti sons , mari coemoris vitam habentix ' in quo ς & principium vitae organicae com finguia eω partes, i solidae. tum
' . poris humani viventis . Triplici- fluidae munus suum pecularere sive a ter vitam , methaphysice saltem solvunt opportune , sue absolvere -- cogitando , ratione hominis actu lent . Hinc illud Galeni sin in . viventis , considerare e edit . Non operari , sed posse , est sanum
Ratione nimirum : corporis organia esse . 'Quocirca appossite sanitatem
ei viventis in homine defecturi . describens , nil aliud esse tradit. quod ab anima incorporea , non Sennenus , quam eat , quae secum desectura informatur : anu , si- dum naturam sunt , isiones exemve mentis incorporeae , in homi- cendi potentiam ex partium omnium ne non desecturae informantis: r naturali constitutisne dependentem .rius bominis, qui consurgit eκ -- quibus stib ectum sanitatis ese tua unione corporis organici , ac se liquet corpus bumanum vimen , animae , sue mentis incorporeae; partes scilicet corporis humani vi- quae veluti partes constituentes ex tam habentis . Etenim , quae lege divina consociantur in rerum haud vivunt , quibus propterea natura, ut animal illud praestan- nctiones naturales edendi nullatissimum ratione praeditum Homi- facultas est , neque sanae , neque mem constituant ; qui , quamdiu aegrotantes plane dicendae sunt. inter coFus organicum, atque a- Ut rectas edant actiones partes nimam incorpoream unio praefa- corporis humani viventis , nece in conservetur, tamdiu vivat sta- se est , ut optime sint constitutae. tutum est . Unio autem ista tam- Quamobrem , ut causam sanit diu in homine conservari debet , iis efficientem , di conservantem quamdiu in eo vita corporis orga- hauriamus, sedulo, soloterque eanici conservetur , uti susius in omnia perpendere , atque evi sequentibus , & luculentius teπω rare debemus , quae exigunturnam . ad constitutionem naturalem partium , quae organa componunt
CAPUT XXVI. corporis humani vitam habentis . Hinc est , quod in Physiologia
suis sit sanitar ris , mari considerare consueverunt Μajores vitam babentis. Elementa , Temperamenta , Hum res , Dixitus , Calidum inmtum , Desini- in Ctio , sive organorum mo- Partes, Facultates, atque actiones., tur sani- I . tus , ' in chao consistit vita item & Generatianem ejusdem Eo eas eoin corporis humani viventis , ita poris humani; in quo partes com- PQ i. hu' quandoque est , ut munus suum ponentes plurimum , ex eorum δRi, persectissime exequantur partes 'sententia , suscipere , redolere , singulae componentes; quo in ca- ut ita dicam , & retinere solentsu sanam vivere dicitur corpus hu- qualitatis seminis illius , ex quo manum ; morbo contra assici , in conceptione consurgunt . Nos items
73쪽
Item, ne Veterum institutum perin ereamus , eae omnia in hoc Te ctatu , quem prae manibus his
mus , hinc inde sparsura , prout
res megerit, dilucide non minus, quam brevito declarabimus. Inisterea temporis , antequam ulterius procedamus , adnotemus hic
oportet , quasi in limine , se vivere non alia de causa hominem cognoscere , nisi in variis sensibus, variisque cogitationibus, quae
in mente incorporea, quae corpus animat humanum vivens , excitantur per organa corporea ab o,
jectis senfibilibus , quae ea, est rando , quodammodo assiciunt . Secundo adnotemus oportet , se sanum esse sentire ex voluptate dam intima , ut ita dicam , perfecta , quae provenit , &conservatur in eadem mente ime porea , ab optima organorum
constitutione ; quae , nisi optima sit , aut permolestas doloris, sive
moestitiae cogitationes , aut pra Vas , licet suaves , ut in amentibus non raro contingit , aut nul-Ias . ut m amplecticis , elicere , de fovere solet. Id profecto, quia homine vivente , ob mutuam nionem corporis organici, de spiritus ineorporei , necesse est , ut anima humana , quamvis inco
porea, uti alibi demonstravimus, sentiat, eo quo possit modo , a sectiones corporis illius organici , quod informat; non secus ac idem
corpus organicum informatum aD
fici quoque debet in affectionibus
animae informantis , quamvis ipsa materiae prorsus expers sit. Id in dies experimur in animi praesertim motibus, qui a Graecis ριμ emata nuncupantur ; & qui animam quamvis primario assiciant incorpoream , assicere quoque 'lent organa ipsa corporea; in quibus propterea & morbos inducunt, atque inductos , quamvis invete
ratos , sanant , sicuti in maerore prae caeteris , gaudio , amore , Ddio, atque ira contingere obse
PATHOLOGICAE.HIS praemissis longe satiux
elucescit quicquid tum de vita , tum de sanitate , tum de
morbo , tum de interitu corporis humani viventis , aeque ac totius hominis pridem innuimus . Et cescit nimirum , vitam corporis humani actionem esse , sive motum
tam bisente a motu sanguinis , impraesertim circulari , Me progressi ris , per vasa s anguifera : idest amotu eardis sese vicissin contrabent sis explicantis . Vitam mentis humanae incorpoream , octionem esse pure spiritalem mentis incorporeae , qua mens ipsa , ut te rariovalis , cogitat, percastis, iudicat, atque ratiocinatur . vitam hominis acti
nem esse quamdam minuam partim corpoream , qua omanarum motua materiales excitare valent cogitati nes nonnullas Mima, sive meruis am Norea , qua organa corporea imf-m, partim incorpMeam , Faalternatim cogitatι es animae , licet in mores, excitare quom in cormis re tamam orgaxico per eamdem memtem informato motus organorum pia
r carporeost . Hinc manifestum item est, ut vivat homo , neces se esse : ut in eo vivat prius compus humanum : ut inde vivat
mens humana ei infusa , atque , ut ita dicam , intime consociata tamquam sorma hominis substantialis : & ut unio conservetur inister eo us bumanum organice , ut ita dicam , vivens ab anima inosormatum , & inter mentem b minam spiritaliter viventem, quae
74쪽
praelatum corpus humanum ori ita sit, Chimericum ducimus omisnice vivens informat. Ex quoli- nino, constitutionem neutram si quet , ut vita hominis tandem a- bi unquam comparare potuisse cor liquando destruatur , vitae huma- Pus humanum vivens, in quan nae destructioni , prioritate saltem que sanitatem habeat , neque ulnatinae, praecedere debuisse destru- Io morbo quodammodo laboret .ctionem corporis organici . Non ΜOrborum , quibus aut affici- variat ita tamen opinari .debemus de vi- mur, aut assici Possumus alii vul- morbola spiritali mentis incorporeae ; go dicuntur bumoratis , alii otam rum spe quae utpote materiae expers om- nici . organicus est , qui parti- ςiφεnino , nisi ad nihilum reducatur, bus solidis inhaeret. Humoralis , gφης 'quod in rerum natura plane repu- qui fit humorum vitio, quin par Inat , destrui neutiquam posset . tes solidae intrinsece affectae sint Iinc sanitas , eoquod in statu Μorbi tum humorales , tum oris persectissimo sita sit , revera ne- ganici differre solent inter in r
que augeri , neque imminui pin tione magnitudinis , motus , --test. Alaritudo autem modo ma- ris , memus . Ratione magnit
gis, modo minus intenditur, pro- dinis dicitur magnus , & pamus . ut magis vel minus pars affecta Μagnus dicitur morbus , qui vel laborat , & laeditur. impense affligit , vel vires pluriamum i abefactat . Contra dicitur ΛNIΜΑDVERSIONES parvus. Ratione motus, & pr PHYSIOLOGICAE 1ertim durationis , modo vocatur ET PΛTHOL. laetus , modo brevis . Brevis diacitur acutus, s cum brevitate comTRiplicem humani corporis vi- junctam habeat magnitudinem tam habentis constitutionem, Longus nuncupatur Arαπαπι , si sive statum esse tradit Galenus . longus sit una & magnus , non Salubrem , insalubrem , ω πα- secus ac bydrops, febris bHisa e. trum . Salubris est , in statu vi- Ex quibus patet nonnullas fieri delicet persectae sanitatis , tum posse affectiones in corpore hum
quum partes ejus universae com- no vitam habente , quae Chronia
ponentes , tum solidae , tum flui- eae sint ratione essentia , atque dae ita sint constitutae ratione tum cutae rasione par Umi , ut in Epi- structurae suae peculiaris , tum si- lepsia ex. gr. contingit .. Acutustus , tum connexionis , tum sol, tripleX est. Peracutus. Acutus ditatis , tum reliquarum omnium pliciter. acutus ex decidentia. Ru qualitatum , ut actiones omnes , sus peracutuS alter est extremem tum peculiares , tum communes, Ocum , alter peracutus simpliciter. individuo conservando, ac spe- Extreme peracutus adeo vehe-ciei propagandae inservienteS , re- menter , atque Veloci ςr movecte, & commode sive absolvant, tur, ut tertia Vel quarta die sol-1ive absolvere valeant. Quum res vatur , sue ad salutem, sive ad autem non ita plane succedat , mortem . Simpliciter peracutus issalubris habendus est ; in quo ad septimam usque perducitur . tria praecipue consideranda ve- Αcutus simplex, quum stricte si niunt , moris , ea a morbi , s-- plex fit , ad diem tendit deci- premata ; de quibus unrversis & mamquartam . inum laxe sim- in hac , & in sequenti sectione plex ad vigesimam , & ultra . suo ioco agendum . Quod quum Λcutus ex decidentia ad diem
75쪽
quadragesimam usque perducitur ἰ rationes ; quocirca omnis subita mur si, autem terminos hosce prete- tiobaudquaquam periculi expera. Herit , appellatur longus , di IV. Natura es morborum medie turras , chronicus . Item & ra- trix: Μedicus vero Naturae ministertione motus , modo dicitur contianam , modo intermittens . Continuus est quum sine interm issionea morbi principio ad finem producatur . Intermittens contra quum ex intervallo recurrat . Ratione
moris alter dicitur benignus , qui leniter affligit , alter malignus , qui triplex est , venenatus, pes
lans, contagiosus . Venenatus est , qui vitae corporis humani ob v nenum , sive assumptum , sive admotum, sive intus , ob maxi- mam humorum pravitatem , &Corruptionem genitum, plane adversatur . Pestilens , qui malignam, & deleteriam, idest perniciosam habet qualitatem , a que in omnes promiscue grassatur . Contagiosus , qui ex commercio in alios quoque facile e landitur . Ratione eventus , s Iutaris alius vocatur, qui nullum scilicet vitae minitatur perisulum. Lethatir alius, qui certissimam inseri perniciem. Periculosus alius , . dubii videlicet eventus .
Axioma- TIT sanitas praesens, constit ea non- tio videlicet salubris corporis nulla ad humani vitam habentis , conser-Py xim vetur, mentem , aeque ac animum medicam sedulo intendamus oportet in ea ,1 ροι)- quae .insequuntur axiomata , quae non modo ad segienen, verum &ad Gera uticen spectare videntur. I. Natura ribit agit temere.
II. Naturae omne nimium inimi- m es.
III. Natura baud subitas fert m
i aὶ Lib. I. σέ. 1. eamque recte agentem imitari debet. V. Consuetudo altera est natura. Eine consueta longo tempore , deteriora quamvis sint , insuetis minus molesta esse solent. Per ea est, quod , & sanitati conservandae , & aegritudini d
struendae, sex rerum, quae a Μ
dicis barbare nonnas atra vocan- - .
tur, usum dirigere debemus. Res sex nonnaturales vulgo dictae sunt α
I. Aer. a. cibus, & potu . 3- Ex medieocreta, & retenta. q. δε-- , & rea lex . vigilia. s. intus, sive corporis exer quae non citatio, item & quier. 6. Animi af naturales fectus , quae Graecis patbemara nun- dicuntur. cupantur . Nonnaturales dicuntur, eoquod, neque principia sint, neque causae constituentes partium corporis humani viventis . Attamen extrinsecus , ut ita dicam quantum vist adveniant , nonnisi
ter ea, & sanitas diu, & vita ipsa
umani corporis viventis conserva
ri , & se cies propagari potest ;
quandoquidem quamdiu iis recte utimur, tamdiu sere semper corpus
humanum vivens sanum conservari solet ; quod, quum iisdem contra abutimur, tum de facili aegrotat. Verum, ut paucis omnia com- Quid horiplectar, cum Celso dicam . si mini sa- Fanus bomo, qui , bene valet, ciundum
suae spontis es, nullir se obligare I
gibus debet . Hinc enim ad sen- nus con tentiam Et ulteri , aliorumque se V tu . nullis strictis i neque Veterum , neque Recentiorum se alliget I gibus , sed libertate utatur sua ;alias medice vivere , est misere νμvere . At optimum , singulare , ac pene dicam , divinum sanita. tis conservandae praesidium , sive potius oraculum habemus exHippocrate , qui scriptum reliquit:
76쪽
Saniraris sudium est no sophum . Terra. Aqua. so. Ignis. Qua de re in Anaxagoram consi lavit , aliosque , perperam sibi suadentes, mixtorum elementa extitisse infinita. Eos quoque cons lavit Hippocrates unicum tantum aErmans μ) elementum extitisse in rerum natura. Cum Aristot la consensere Galenici universi , ae propterea prauatis elementis adscribere consueverunt . non se
cus ac idem Λristoteles , easdem qualitates peculiares . Quocirca terram docent frigidam Gli , de siccam; aquam frigidam, & h Hentem midam . aerem calidum, & h midum; ignem calidum, quintiari cibis, neque impirum se ad seres Et alibi : ast ismo edos sarrus esse non potes , nisi etiam ι-
ωret . Quam plurimos autem re solvendi, praecavendique morbos rationem idem subministrat, d cenS, Fiere, atque ab mentia mu toι , ,3 magnos morbos curari .
et montio totius vitae cando nun eupatur . q. ae quin
ea, di D Artes corporis humani, quum elone eis L revera sint corpora mixta , menta non secus ac reliqua omnia co dicenda pura mixta , iuis congregari desunt eodi bent esementis . Elementa, uti Pora sim ante jam innuimus , dicuntur in Plicia . Physiua eorpora ea simplicissima, quae reliqua omnia crepora mi καsta componunt , dc in quae po-seremo, sive resol vuntur, si ver solvi possunt eadem corpora miX-m , quae iis componuntur ia Compora dicuntur elementa , quo ampartes iunt mixtorum completa iubstantiaIes, revera existentes in rerum natura , emensionem ha-- bentes laeus enim alia corp
ta physica constituere nequaquam possent. Dieuntur simnicia , -- quod constare nequeant aliis Corporibus simplicioribus completis genere diversis Iccirco Mementa constant solummodo mareris , di forma , quae prosecto minime sunt corporae completa , verum tantiimmodo sunt principia corpo-Tum completorum, rerum videli-eet naturalium incompleta . Mixtorum elementa , sive remm materialium principia completa quatuor sunt penes Phil & fio m. Qualitates hasce W-- a pellant , existimantes eas primo elementis inesse, atque ab iis alias exoriri qualitates, quas iccircos cundariat appellant. Quamobrem gravitas ex. gr. in terra , levitas in aere , & reliqua , quae Penes eos sunt qualitates secundariae , proveniunt a qualitatibus primariis ; videlicet a frigiditate terrae , a catare aeris &co Rursus qualitates praesitae aliae dicuntur a vae, aliae passivae. Activae sunt, quae prae caeteris, &ad mutuam elementorum alterationem, & ad mixtorum conssit tionem validius agere soIent. Passivae, quae minus. Hoc posito , definitiones hasce , quamvis admodum obscuras , item & falsas utplurimum , tradunt. Disti
i Aliditas est qualitas prima O activa, quae congregat bomuge nea, , disgregat bererogenea. Hinc in visceribus nostris apud Galanicos humores resol vit , incidit . c. In Iib. Adiar. π. I.
II. Frigiditas est quasilas prima
77쪽
activa, quae coniregat bomogenea, simul analysin chymicam ex miκtis sereatque heterogeneaa Iocirco in glacie universis naturalibus substantias congregata promiscue observamus quinque omnino diversas educere aquam, paleas, lignum lapides solent, quibus iccirco nomina quo- . eo usque per calorem disgris que imponunt diVeris , spisitum .gentur. Quocirca in corpore humT Meum, sive su*bur, sal, quamno calorem temperat nimium, ne serram. Quo r Vera mequaquam af sthia miriorum compagem, ad- Galenicis discrepare videnturi stringit humores, eosque condensat. Spiritus enim ob tenuitatem m LII. Humiditas est qualitas m, ximam, & mobiIitatem partic ma passiva, oriens, ut suis terminis larum suarum componentium , sub ectum d ficile, alienis facile si se quae levi de cauia dissipantur , r. Id liquet in aqua, vino, oleo, convenit cum igne; qua de re dc reliquis, quae humida sunt, dc minatur quoque mercurius . in quae Propterea, nisi arginibus d litates oleo , & sali adscribunt tineantur alienis, undequaque eL Chymici , quae non discrepant sinduntur. Hinc lubricat partes qualitatibus, quas aeri tribuit Α- solidas corporis humani., irasque aistoteles . Enimvero activa esse molliores facit, & leves. affirmant spiritum , oleum, & sal.. IV. Siccitas est alitas prima Passiva contra reliqua duo: aquampas, , faciens ut 1 adiis subjectum scilicet, & terram, quas prome suis siluatur terminis, discite tamen ea capiat 4tem --t-m appellari
ut alienis aptetur. Verum enim v consueverunt.
- , quum id in igne, calidissimo Varias salis , ac pene innum dicet, minime contingat , ntes Pom ras, uti non ita pridem innuimus, dent id fieri par accidens., Q -- esse tradidere species Chymici ;αimam nimirum tenuitatem sit, quas , & brevitatis amantes , &jecti igniti. Siccitas iccatipartes quia in praecedentibus jam recen- nonnullas corporis humani, easque xuimus, s nullatim secensere ite
xasperat. Tum omittimus. Adnotemus t
Secundarum qualitatum, quae men satis hic sit , a Gymicis Proxime in corporibus mixtis: praefatis acida , & aaalica idici riuntur a temperie , & mixtione salia, praesertim ratione serment primarum , quatuordecim solent timis . Ideoque , quoniam saliaienumerare: raritatem,- -tatem: acida subire commoderinequirent gravistatem,-Imitatem: duritiem, is, athalica, udex mutua eorum uni .mollitiem: subtili rem,storassitiem: ne sementatio suscitetur, nisi parariditatem, i is, Iubracitatem: fri ilia eticulae sal acidum componentes marem, in lentorem . Umrat rem, μι sint quodammodo oblongae, riginitatem. Raritas opponitur denssitati. dae , aeutae ., atque scindentes Gravitas levitati. , ii sic deinceps. iopinantur Recentiores, salia aci- .da Variis congregari particulis ob-
C Α Φ U π X XVIII. ilongis , acutis , angulari S , re
quodammodo scindentibuS quo Fussu, Ex motur ad Mentem ramicorum. Et ad mentem eorum , ut latia desertis iraelata sint erodentia , . ac fibras huntur -c Umque esse tradunt elemem permoleste quandoque pungant, SChymi- in Chumicorum plerique , laedant organorum nostrorum &c. corum e- & maxime Reeentiores , varas e converso , & pervias esse
Icmenta, non alia de causa, nisi quod Iur inserunt particulas , quae salia
78쪽
compin uni alxalica ; quae propte ea nonnisi per minimos meatuS ,
quos habent, salibus acidis inhibendis , absorbendisque fieri possunt idonea. Enim vero friabilia utplurimum eme solent at halica , di longe minus compacta, quam ea, quae dicuntur acida. Quocir- ea & insipida plerumque sunt al- alica ; dc si quandoque acria, uti observamus in eo sale, penes nos, athalico, quod improprie a Chymicis vocatur spiritus salis amm niaci, & inter salia tertii generis ab iis recensetur, id fortassie prinvenit a superficie aspera nimis , atque erodenti ob asperitatem scimdentem particularum componentium, licet Diabiles , dc perviae
sint , necnon 3c a motu quodam validissimo, quo solutae concita tur ob copiam maximam aetheris, qui salia praefata alhalica acria , tum ob raritatem tum ob tenuitatem earum undequaque subit, ambit , easque huc illuc celerrime impellit, exagitat, infringitque . Hinc talia hujusmodi facile avolant , atque evanescunt; quinimmo, avolando , nares acriter , atque oculos proxime adstantes stimulant. Nil mirum itaque si alvali, quum acre sit, palatum . de viscera in- Cendat, humores solvat&c. Λc, da contra refrigerare solent, atque humores conglutinare, uti observamus de aceto , de succo lim
num, de spiritibus sulphuris, item di vitrioli, & tum, quum maxime humoribus sulphureis , atque
oleaceis confundantur . At enim
vero plura de his si quis cupiat ,
consulat dissertationes nostras de sementatione jamdudum in lucem editas, ubi rem pro viribus, suse,& luculenter , quantum fieri pintuit, exposuimus.
Exponuntur ad Mentem Democriti , Cariori.
penes Majores nostros celeberrimo, non multum distare videntur Democritus , Epicurus , item & Lucretius olim, nec non etiam temporibus sere nostris Gansendus ; omnes quippe nihil aliud existimavere suisse elementa rerum naturalium, praeterquam n merum atomorum infinitum, quae ad eorum mentem concursu quindam mutuo corpora mixta unia
versa, sive sensilia, sive insensilia existentia componunt. atomos vocant indiscriminatim minima uaedam solida individua variegurata, quae iccirco ob tenuit tem quam habent maximam ,
sensus omnino fugiunt , simplicissima tamen , dc completa . Simplicissima , quum in eorum
sententia aliis non componantur
partibus divisibilibus , utpote imdividua. Completa , mquod re vera corpora sint figurata, atque existentia, sensus quamvis nostros minime attingere valeant . Hinc fit , ut non negent Λtomistas , cordatiores saltem , veram Arbstotelis elementorum existentiam, terrae , nimirum , quae , aeris , atque ignis. Quemadmodum, ne
que negant existentiam spiritu , Mei , salii , ,e. quae sunt et
menta chymica. opinatur autem ea nequaquam esse corpora adeo simplicia, ut aliis non componantur corporibus simplicioribus, atomis nempe. Hinc atomos potiusquam ea dicendas esse concludunt Vera elementa rerum naturalium, quae orbem universum compin Mut
79쪽
Quare Hic insurgit Renatus Des Car-Cδrtesius tes, qui, utpote Geometra acutis- 'mos simus, atomos praefatas subsistere νςjiciat. haud posse sibi cognitum habuit; etenim , quum corpora sint figurata , eAtensionem physice habeant quoque necesse est. Si extensionem habent, percipi haud potest , corpora esse individua , atque adeo, non costare aliis particulis semper indefinite divisibilibus: tenujoribus tamen, quae at
mos singulas componunt . Id luculentissime liquet , ex pluribus praesertim demonstrationibus gemmetricis , tum apud Euclidem , tum apud Appollonium dcc. Per- Peram itaque Democritus, & cum Democrito G a ssendus , aliique Recentiores Atomistae, element rum simplicitatem in eo sitam esse opinantur , quod dividi nequeant atomi; quae, quum corpora sint, uti ante jam monuimus, necesse est, ut dividi semper possint
in alia corpora minora, & rursus minora, & sic deinceps. Quocirca, ne processiis admittatur in infinitum , adducit praefatus Cartesius, veluti per simplicem hypothesin, materiam quamdam universalem, 11ve substantiam quamdam longe , lateque extensam, ubique hom geneam , sibique similem ; quae tamen ob motum ei inditum in creatione Μundi ab opifice ter optimo Maximo , qui eam eX nihilo excitavit, indesinenter moveatur, & dividatur, sive potius instingatur in particulas varias hetereogenas, id est varie figuratas, insensiles tamen; quae postmodum
hinc inde, modo varie con regatae, modo varie distractae, varias compingunt moleculas majores , ae permoleculas alia compingunt corpora mixta, tum sensilia, tum insensilia; quae ope generationis, & cor ruptionis in rerum natura consur
gunt vicissim, destruunturque. Id, uti diximus, Cartesius tradidit in suo systemate phy sico, tamquam
meram hypothesin, quae caeterum sacris Textibus non plane cohaere
re videretur , a quibus quo pacto principio creavit Deus Coelum, &Terram &c. sane habemus . At nos equidem non fugit quicquid hic adversus Cartesianos afferre quisipiam consuevit pervicax atomorum defensor: nimirum atomos, penes
A tomistas , individuas esse, non quod extensionis expertes sint, sed quod tantam habeant duritiem ,
ac concretionem, ut neque intrinsecus, neque extrinsecus ullo pacto
infringi queant. Huic in dissertationibus nostris in lucem editis abunde pro viribus nostris olim responsum suit. Haec hypothesis eartesiana, si quid sierem accurate perpendas, cum ea in sensu omnino consonare videtur, quam, cartesia.
uti diximus in praecedentibus , n confutavit Hippocrates, ta in ubi i P in Iaffirmat, non unicum esse posse φi' qn elementum, quia , si umcst , in st:
quit, clemento Homo constaret, non ει, ' is doleret , quia nullam esset condi 'hrium. Nihil minuS Varias particulas varie figuratas , quas Cartesius eduxit ex hac materia universali simplicissima prorsus ho
tum divisa, distinguere consuevit in tres classes praecipuas diversi
generis , quas elementorum n mine insignivit . Prima classis earum est , quae Ob tenuitatem maximam , necnon & ob motum concitatissimum, materiam quamdam constituunt tenuissimam insensilem, maxime mobilem, quae ubique fluit refluit, atque effunditur per minimos meatus univer sos, per universas intercapedines
perque universa interstitia, quae in reliquis pervia offendit moleculis
80쪽
crassioribus. Μateriam hanc appellavit Cartesius primi elementi , nos in Tractatu nostro de Μotu eam appellavimus quoque primi
APera classis earum est , quae crassiores sunt , rotundae tamen , ac sphaericae, sive quasi sphaericae ob diuturnam angulorum attriti nem, eoquod alias ossendentes in motu sese infringant, atque alte rantur in superficie . . Particulae praefatae in sphaerulas minimas ita
redactae, materiam quamdam constituunt in rerum natura crassiorem,
magisque resistentem , atque adeo multo minus concitatam , sive exagitatam , longe validiorem quamvis , quam materia primi elementi, quae, uti monuimus , concitatissima est . Haec altera materia secundi a Cartesio dicitur clementi. Nos eam appellavimus item materiam secundi ge
De praefata materia secundi generis , id prae caeteris adnotemus oportet , quum longe , lateque per orbem universum effundatur, globulisque congregetur minimis rotundis , fieri haud potui sse , ut globuli componentes adam usi
sim ita sese contingant, ut varias inter se non relinquant ubique intercapedines ; quaS , quum vacuae esse nequeant, subeat necesse est materia primi clementi longe tenujor. Materia iccirco secundi elementi subsistere nequaquam posset sola in renim natura , Videlicen sine interventu materiae primi elementi; quae globulos secundi elementi undequaque cim cumdat, iisque per universam pene Peripheriam circumfunditur . Hinc in orbe universo, ad mentem Cartesii , contagit aggregatum quoddam materiae primi, secundique elementi quod Ionge minus movetur, sive exagitatur, hoc est
longe minus est concitatum , quam sola materia primi elementi. Longe tamen magis quam si materia secundi elementi sola in rerum natura existere potuisset. Aggregatum istud materia' primi, secundique elementi quaquaversum per orbem essusum est id, quod Caselesius appellat aetberem , materiam inbeream , materiam subtilem . quae meatus universos, universas intercapedines, atque omnia interstitia mixtorum varie ingreditur , prout diversa est corum forma , dcconstitutio, eorumque densitaS , & raritas. Tertia tandem classis est rei, quarum molecularum , quae, ut pote crassiores, atque inaequaleS, rudeS, atque, ut ita dicam, indigestae , figuras habent variaS , valde dissimiles, quae motui prinpterea longe magis resistunt, quae videlicet dissicilius moventur, a que exagitantur , & quae iccirco ex facili mutuo sese comprehendunt, uniuntur, & motum plane
amittentes in moles majoreS concrescunt. Haec appellatur ab e dem Cartesio materia tertii elementi ἰquam nos appellavimus materiam tertii generis. Materia tertii et
menti est , quae in hypothesi Ca
tesiana mixta compingit in rerum natura longe crassiora, tum sensilia, tum insensilia, terram vid licet, quam, aerem, & ignem , & reliqua omnia, quae iis componuntur, miκta crassiora, necnon
etiam spiritur, salia omnia, sul ur,pblegma, & caput tandem ipsum
Chymicorum mortuum, quod. tar tarum , sive terra a nonnullis vo
citatur & quicquid iis denique ,
ex eorum sententia, in orbe conflatur se Corpora praefata, sive mixta , quum variis congregentur particu
lis diversi generis necesse est, ut spiraculis taltem minimis, ubiqne Quid si r