장음표시 사용
141쪽
sioni tamen moraim ciatur. Oc iam schemate Lectorii clatori stet ob rem v
oculos ponitur, TEMPub, tam ' i. i. ratio lubeatur, semper tamen im , t aq; auolare, ut nequeat tabile setineri, neque ela I sum reuocari occasioncm vero, tametsi fugam sit quoque modo uacturus racteii siquidem non remorata sisti tamen iluus fluxum, si per sedulam apprehen- fionem illi remoram A quasi malaus inisciamus. Sic enim fit, ut per frontem capillatam capiati: r, dum illam arripimus quando se primum osteri quemadmodum praecipuam OC-c Afro is sic depingende rationem in Praefatione docuimus, de prima fronte res ipsi testat r. Itaque hoc schemate, de temporis fluxu de occasionis re Oceasoni mora, primari nobis est differendum Attamen tacitae prius obiectioni respondendum est Quare iam primum schema ijenui istud auolantia i retentaeque per frontem occasionis induetimus, iri, iat Primo ipsorum ingressu videatur id debuisse exhiberio Ingenii fateor, potuisse ita fieri at, ut alicua subsit ratio faciendi sicut iam dicitur, tamen aliae praestantiores suppetere visae sunt, quae suaderent ita potius fa-P cn-
142쪽
D O Ociendum, sicut conum, schematum ordo prae se sert. Quia iii officiosa illa tam gratorum hospitum exceptione, schematerutrint adornata, satis aperte illa detrionurantur quae in primo occasionis aggressi dicuntur obseruanda: vissimi, attentio, studium, sedulitas, obsequium, apprelaensio, S in usum deductio quae omnia iuuenes illi probi prudentesque in schemate quinto sexto, ex animo S re ipsa pro
Humanitatis itaque plenum ossicium, promtumque erga tempus Voccasionem obsequium illic exhibitum,abunde satis illud re expresserunt, quod communiter dicitur, Occas nem prima fronteapprehendendam dire inquam praestiterunt quod typo consulitur. Cum vero non ita commode, fugae quoque periculum, eodem illo schemate potuerit exprimi:
quid obest, hic iam illud licet quasi postliminio figurare,
Sit igitur laoc schemate pri cipuum nobis studium suis adumbrare color bus,S temporis fugacitatem, S occasionis retentionem, iuxta typi proscentum. Alter tamen adhuc nodus primum soluendus est, Quomodo tempus auolare fingature occasio retineri, cum nillil fiat sine tempore atque ita, cum ad moram praesentemque occasionis usuram tempore sit opus videaturque necessario, apprehensa iam occasione ne elabatur, etiam tempus sisti eadem opera, ad illam in actum deducendam, quod sine tempore fieri nequeatu quomodo fingimus Occasionem sisti,& magere te pus Addo, quod ipsa Occa sonihil aliud sit quam temporis opportunitas, S tempestiuitas ipsa, vel rei alicuius certa rempora parte opportunus euentus ad aliquid agendum sui nec occasio sine tempore,nec remora Occasionis citra temporis moram, neque usus illius absque temporis usura, quae in productione consistit es e posse videatur. Dissicilior ex ipso proponendi modo prima fronte videtur obiectio, quam reuera sit, quando vel minimum introspicitur quemadmodum non dubito, quin iam ipse per te, Lector, assequeris. In primis,certum est, bene recteque fingi, pines dicique tempus auolare,neque ullo posse modo retineri;iuxta
143쪽
ARRE NECI TCTA III illud Senecae Flutini omnia, de in asidua diminutione sunt ij ea corpora nostr i rapiuntur unamum nic re. Qii idquid vide si si currit cum tempore homo iuida est materia, e caduca, conrnibus obnoxia casibus Cicero vero vicinius nostro proposito, sic ait Horaecedunt, dies, ni si nec praeteii '
ici . Utque canit Ouidius: en ora suntur, t ira cncs immoNA u Oti . c. Et fetiunt stan non re norante dies. Item: Eunt ann , mare aquae. Actuc qu-Iteni Nec quae praeteri et cursu, sicca hri Nec quae praeter thor. i. D talas. Item sue itineterea fugi traii tempus. Atiolat itaque irrevocabile tempus S tamcn ad occasionis
sensimquam teneri neque pr icta una reuocari pol si aliqua tamen semper sui parte adcst, qualitum ad tam opportunae
intenti suppetic nam ctiamsi semper em ii, Praeterlabitur, tamen continuo partium successi perseuerat.
Atque uti quod incit, ita sui. u. interim quod fulta rilla tr stemporis parta: incessanter sibi mutuo succedentes eniciunt, ut S tempus semper transeat,3 semperta nun sit praesens, liuersarutri paritum respcctu Itaque non cliquod quis metu et temporis occasionem oblatam omittat arri pere, quare Cccasione capta, tempus Vtcndi numquam eum
destituet i ipse non cita suo uncti.
144쪽
i1 o Quemadmodum namque aqua in flumine, quae praete lapsa est, nequit reuocari, sed interim dum illa, quae modo praesens erat, praeterfluit, ita interim quae instabat, accedit, Ac fit praesens:v numquam in profluenti desit aqua volenti haurire, vel alia ratione illa uti. Vnde&vulgatum dictum est de rebus eiusmodi communibus: Non prohibendum, aquam haurire profluentem neque ignem ab igne accipere eremore attrahere, publica via incederem c. Quod Emaici apud Ciceronem allegauit. Nam in simili ni accidit illud, quod iam nunc de continuo temporis fluxu protulimus. Vt enim temporis parti succedit pars altera, haltera huic iuxta Aristotelem,Instans est principium futuri, finis praeteriti ita in aqua fluminis,flamma ignis aut candelae, Win aere faucibus follibusve hausto, vel alia ratione impulso dc praeteruolante.
Schemat, T. Cap. rufiuba te irasemper obum, perque eupraesens,
idcirco captanda opportunitas.
I Emporis ut aquae assiduum fluxum, assiduamque quidam sensu praesentiam eleganter appositeque describit Ouidius, hi e versibus. Cuncta fluunt, omnisi vagans formatur imago. Ipsa quoque assiduo labuntur tempora motu, onsecus ac men. Neque enim conse Fer umen, Nec leuis hora potin sed ut unda impessitur unda,
Urgeturi eadem veniens,urgetquepriorem:
Tempora Afugiunt pariter pariters sequuntur: Et oua sunt semper. Nam quo uit ant ,relictum es,
Fitque quod hau fuerat, momentas cuncta nouantur.
Clarissime hic singula distatuuntur quaecumque dubium aliouod initio parere poterant, quomodo&tempus sempere higiat, tamen cum occasione retenta retineti ipsum quoque
145쪽
ARREPTA NECLECTA VI quc intelligattir diuersi rima scilicet partium consideratione.
Vcrum Cillando tu talen potulimum hic de temporis volu Z
bilitate dilicritur, quatenus secum opportunitatem adducit, benda. uam occasionem vocamus i tam nexcitati de temporis illius spario, tal) , menti portione bene obseruanda nee labatur, nobi ci. i. cium,quam de ipsa Ocrasionis statim appretundendae cura, ne supino indignata praetcreat. Nam, tam erit dirierimus itaque res habeat,tempus ut labatur,sempernihilominus aliqua sui parte more fluentis aquae stippetere quid Lunen illud nobis est profuturum , si illam temporis particulam, Qua se occasio osterebat, incuris neglexerimus' aena aditu iam enim tunc in casio no in pertransit, neque arripi. II I Otest, ut quae in occipis ori latit: ita praetc. rit limul opportunum illud teporis spatium, non reuocabile: neque Quoa sequitur, elapsa illa tempestiuitate nos potest iuuare, ad rem illam agendam, quae tali tempore talique occasione erat facienda . Insuper, sicut omnia certo modo&ordine, a certis homi Oppom
te, frustra attentatur ita Naptum rei illi per. hndae tempus aeque est necessarium. Quid mirum igitur, a litigilan
dum ne quia rerum nec desit operi faciundo
Idque constit, quod, alias attigi, in aedificatione agricul
tura, Di nine,bello,pace,salutis cura, Ridiculus sit, qui littus aret, vel in aquis seminec it&ridiculus, qui in bono ac fertili solo, sed intempestiue id ficiat. Rideas aera veri nantem ridebis S stringentam gladium, quando nec tempus nec permittit occasio, utpote inter amicos, nulla subsistente causa ferri eximendi. Exsibilandus, qui arena limo pulueris sulphurei tormentu impleat tur is, qui nulla suppetente materia bolia bardam terit. Cerebro imminuto censebitur, qui cribro aquam hauserit non magis sapere existimes, sui temporis opportunitate neg-
146쪽
ti etiam quisquis omittere occasionem voluerit , trando tempus Vopportunitas suaserint arripiendam. Vtrobique enim eadem est culpa: facere aliquid citra temporis propri commoditatem, vel idipsum negligere,quado datur occasio. r. Tim. . Quod Apostolus unotheum monet importune quoque, quo peccatores subinde arguendos,instandumque nostro potius modo. proposito consentit quam aduersetur nam quod importunum videtur admonito,illud monenti reique ipsi cense Ap agis .i a. stolus opportunum sicque vexatio dat mellicium, quae in naen patienti numquam opportuna iudicatur.
Tempora ivgacitati incunStater imi itindum. 'E temporis itaque fugacitate eiusque ob id diligenti rauu tione, maxime quantum illud occasionem in opportunitate attingit, eique indivise connexum est,nunc paucis agamus utum ad occasionis remoram animum manumque applicabimus. Occurrit in primis Ecclesiastici sententia,quae scopo nostro Eteli. ii sustragatur. Non destauderis adte bono S particula bonae diei non te praetereat. Quasi dicat, attende, ne te quidquam in pediat, quo minus diem bonum bene impendas quia tali pacto fraudareris illo tempore ad bonum tam accommodo. Immo tanta animi contentione singula momenta talis diei
temporisque obserua, ut ne punctum quidem tibi pereat, sine fructu praeterlabendo Vt ille suo modo dicebat: et si h a dies abeat, ni si linea ducta superst: decet gnatium praeteri se diem. Quapropter valde pathetice quida sic torpentem exstimulat: Tempumit, I qui fors cra te abae tumulo mors. Hoc est , quod Dominus ipse admonebat exemplo mouebat
147쪽
ARREPTA NEGLECTA.uebat opus. Oper imini dum es est etenit nox, quando,
ima porci operari. Item, bulate dum lucem habeto, et non Ioan . it. et os tenetrae comprehendant. Sicut enim s uor, estor, vultor, operarius, miles,mercator,ta quisquis aliquita operistri manibus liabet, diei luminis, iique res aliud postillet, temporis Opportuni exactam habere debet rationem ita se semper ad alacritatem, vigilantiam, S promticii lutem debet excitare; maxime cauendo ab oscitantia, torpore incuria, Sstarditate in agendo quae, ut occationi datae,ita felici quoque succcssui sunt inimicillima. Vnde illud I ucani: docuit is erre paratis. Iucant. CPericulum est in mora Simon dormas Sur te eamm. Vsquequo pioer dormies ' orabo iam nosti . Gut. Mota ita sat hic tota re otios Et illud Suniit in du centem asinam, cui ipsa moerens insidebat lina propcra ne odiosa. Item, I te late Vir lucr agite. Estote prudentes sicut serpentes.
Et similia infinita: quibus ad agendunt quod agitanis exsti
Hinc frustratae ingressu cassest virgines illae imprudentes,
quia saliae hi mininimici iratae crant, ultrauerunt cum Clitas O PLLIC A im S. Sic econtra nisi fel masset Abraham, remit accelerasset Sa Genesii. ra O in poterat optatum holi lita An
Ita ut sue nisi fel inasset'. hel, in tanta sonentis patris G nes t. acceleratii la et ii sibi soli paterna ar
s testit desuill et sibi rei gerendae, totaque Reipublicae ab osius euentu dependenti. Si non Istabis ut, ut supra rettuli li tali cuillo G. venisset acta fides dum Dauid , qui iam tunc internecione nimii familiae Nabal erat uiterminatus, accinctusque ad faciunus properabat. Quantumque fuisset in mora periculi, noli a d celauit
148쪽
celauit eam David, dicens : Vivit Dominis Dem Israel:
cito tens es in occursum mihi, non remansisset Nabal et que ad
lucem matutinam, mingens ad arietem. Hoc est, ne quidem canem unum utinam reseruassem.
Si in hac heroina, inmorae tempestiuae prudentiam, ac celerationis accommodatae opportunitatem, pro occasionis
imperio aeque sapienter surpatam , exempli gratia, lubet
animaduertereri videte, quomodo maritum ob indignam Dauidis repulsim increpitura, occasionem captanS, moram nexuit, expect auitque Usque mane, donec crapulam, qua se ille enormiter oppleuerat, edormisset. At interim, ubi opus festinato, urgente iam occasione,egit quod res praesens posta labat assumtis inemus dapibus, accelerato comitata famulatu praeceptis animo efficacibus verbis ardens voto placandi coimnotum hoc Vnum tota mente voluebat, quod praesens illa rei temporisque necessitas citra omnem moram agendum conclamabat. Mora usa, ubi tempus ita postulabat: ubi vero properandum, accelerabat: occasione utrobique,diuerso licet modo prudenter obseruata, sicut fraeno nunc remisso, nunc adducto, prout expedivit. Nisi exactam similiter surgentis aurorae opportunique momenti rationem habuissent Bethulienses, iuxta Iudith instructionem res tanta tam feliciter eousque deducta, sperato caruisset euentu Ideoque, mox ut ortus es dies, sus enderunt
super muros caput Holofernis accepit vn qui seu vir arma sua, egressim eiu cum grandi repitu Vir non est, qui arma
non capit, neque facit quod vult occaso. Videndum tamen, ne prudentia in festinatione desidere tur serueturque hoc dictum usitatum vulgo, Fesina leni , hoc est, adhibita cura, ne ipsa acceleratio praepropera moram pariat ut experimur, quando nimis propere aliquid legere volumus sit, per haesitationem S repetitionem phis temporis impendam tus, quam si moderate festinassemus. Fito ueco pacto non raro immaturae occasionis studium causa inopinati successus. D. Martinus aurigae cuidam per viam petenti,an ea vespera
149쪽
ARREPTA NECLECTA IEILutetiam pertienire posset prudenter, prophetice responditu Sides tiles,excluderis dii lento passu incedas,urbem hoc
vespere ingredieris Auriga indignabundus, tamquam a sarmecto viro irrideretur, currum concitato impetu agere coepit. Rota igitii fracta impeditus, Lutetia excluditur creverum S. Martini praelagium fuisse re ipsa cognouit. Verum enim uero,ratio ubique prqualere debet his, landi, ut neq; citra illam accelerandum, ita illa vi gente nequaquam cunctandum eli Unde recte Cicero,in Oratione contra Antonium : Elis aliasque, inquit,omnibus de causis, consulo vobis ego, ne cunctemini, aut rem extrahatis sed bellum ei lii in inferatis, id cora isti opportu
octasone vobis utendum esse vel maxime ex hoc ipsis intelligere potestam quod numquam ego belli vobis suscipiendi alictor fuissem, nisi . id vobis ex viii furirrum censuassem ea
se ruat utendum, suando urget opportunum,
exemolis elu datur. Quantum in celeritate momenti sit politum, dum ita res
ferunt, natali i otio at ipsa in piscibus demonstrauit. Vtraque pars in I luit Ambrosiius armata est dentibus, quia in aqua sunt si namque diutius cibum versarent,&non cito trans initterent, aquarum ali dedentibus eorum esca pollet auferri ac disiii Ideo tam acutos habent, ut cito cidant, cito conficiant,cibum facile de me aliu sua moraec dilatione transmittant. at a re arbitramur etiam hirundines tantae esse celeritati ,
tamque crebris inflexionibus adeo esse agiles, nisi quia ita cogit docente Natura necessitas 3 occasionis nullo modo prae termittendae lex eis innata. Volucrum inquit limus solis uua-
sces docente hirunis P . i. Lo i
150쪽
x16 hirundini flexuosi vollatus, velox celeritas. At quam ob cau-cimo addit Hirtitido sola auium non nisi in volatu paseitur. Ecce, nisi ita natura prouidente captaret tena poris Opportunitatem escam quoque non captarct, quia alioqui teneto alarum strepitu praemonitae muscae culicesque in acre volitant se a rostris hirundinum tempestita subducerent. Hoc ipsum diligentiae, agilitatis studium nobis Scriptura L commendat Festina tempu), O memento sinis. Ac si dicat, Statim atq; se tempus opportunum Ss occasio offeret, festina arripere atque ita initium coepti aggreditor, ut dinem prae Oculis habeas, quem intendis. Vt enim dicunt Philosoplai: finis est primum in intentione, sed postremum in Opere. Sique ita te gesseris, rem praeclaram facturus es eritque Uinenarrent poster mirabilia tua per te exantiata. Alioqui, tametsi optime finem rei capessendae desideres intendasque tamen si ua principio temporis opportuni rationem non amplectaris, excides spe tua Austrabis a uniuersos mira de te exspectantes. Celeritate usus est Abraham, cum Lothum fratris sui fi lium, a quinque regulis qui regem Sodomorum praelio vice- Genesi , rant,& opimam praedam ceperant abduci audiuisset Numerauit expeditos vernaculos suos trecentos decem H cIo, persecutus es eos. Et diuisis soci s irruit super eos no I percusi ita eos reduxiti omnem subctantiam Lot ratrem suum. ae s. o. Nisi ita fuissent vii celeritate Esther, Mardochaeus, in auertendis hostium gladij a Iudaeorum ceruicibus, quibus Amani inuidia impendebant: non euasissent speratum eXcidium . Flagrante siquidem internecionis sententia, festinabant cursores, qui missi erant, regis imperium exple e sta limi in Susan pendebat diectum, ut occiderentur delerenturq; omnes Iudaei inuis non videat,temporis quantumlibet prae bteruolantis celerrumam habendam fuisse rationem me s ullo modo vel puncto temporis, tam ardenti periculo indormien dum Ideoque rebus omnibus ad opus necessirijs rite com paratis egisque mutata iam Esther uaterueniente sententia: Esther s. egress sunt veredari celeres nuncia perferentes electum,