장음표시 사용
131쪽
ravit, inscalptis hisce litteris LAUR. MED. nempe
LAURENTIUs MEDICEs , ut securitati Gazae suae, & p steritati consuleret. Nimius essem, si Gemmas omnes, quas in Cimeliis suis conditas habebat, immortali hoc nomine scriptas enumerare vellem. Non paucae ex his a me editae sunt . Quum ex his Gemmis aliquae vel vetustatis iniuria , vel se rum oscitantia labefactatae essent, hinc ortum est, ut extraneos Artifices quosdam Gemmarios Florentiam deduceret, atque invitaret, qui eas instaurarent , atque etiam instrumenta monstrarent in Glyptopraphico opificio necessaria, quae delecti iuvenes adhiberent. De restituenda antiqua Arte Glypt graphica paulo ante tentatum Romae fuerat, teste VA-sAstro 1 sub Maximis Pontificibus MARTINO U. &PAULO II. sed parum aut nihil profectum , iisdemque fato functis, perpauca admiratione Sc laude digna prodiere. Quinque insignes Gemmas observavi in Dactyliotheca Μedicea Imperiali , quae ostenduntur in Tabula XXVI. num. a. In Sarda, quae altitudine aequat uncias tres, latitudine duas, & quidem pulcherrima, in- scalptus est PAULUS II. Pont. Max. cum Regno in capite , & pluviali pretioso amictus cum hac epigra
ptographica regnantibus Summis Hierarchis IULIO ΙΙ. LEONE X. & CLEMENTE UII. adcitis Scalptoribus S Opificibus praestantissimis , ut mox dicemus . EO-rumdem maximorum Pontificum exstant in Medicea Dactyliotheca imagines, eximio opere anaglyptico eXcalptae . Smaragdo valde claro exscalptus cernitur LEO
132쪽
X. cum hac epigraphe : LEO X. PONT. MAX. ANNO Eius ΙΙΙΙ. MD XUI. Altera quo-e eiusdem LEONIS P. Max. emgies Achati Chalcedonio exscalpta spectatur, quemadmodum S CLEMENTIS VII. persimili opere.
Huiusce praeclarae gloriae monumentum memorabile , atque aeterna commendatione dignissimum, divina providentia servatum traditumque est bonarum Artium Fautori atque Amplificatori maximo ac celeberrimo
LAURENTIO MEDICI. parentis optimi, cuius Virtus tanta fuit, ut famam S laudes omnes longe superet , egregia consilia & festa secutus est, dum ille omnium bono & commodo viveret, & post eius obitum PETRus MEDICEs , filius optimus , quem multis laudibus , Squidem iure ac merito celebrat ANGELUs ΡοLITIANUs i i qui optimas artes coluit , praestantes doctrina viros liberalitate fovit, & Glyptographicos Artifices veterum operum gloriae aemulos adsiduo studio & favo re persecit, quorum nomina mox recensebo. Eadem inlustria vestigia consectati sunt ALEXANDER MED1cΕs, & CosΜus Florentinorum Duces, qui etiam Artificum numerum auxerunt, & ad maiora praestanda excitarunt . Regnante FRAMCIsCo I. Magni CosMi Filio, mirum in modum Florentinorum Artificum , qui vel Gemmas, vel crystalla caelabant, aucta gloria ess ;cuius praeclarae laudis testem habeo synchronum Ρ. Fri AucusTiuuM del Riccio, ordinis Praedicatorum, tunc morantem Florentiae in Coenobio S. Marci , adeoque prope laudatos Mediceos Hortos, de aedes , qui anno
CII ID. XCVII. scripsit Historiam de Marmoribus , Gemmis & pretiosis lapillis, quam, quum MS. sit, me-
cia Vula Epistol. Lib. IV. ad Iambum Antiquarium pag. M. edit. Basil. an. I 33. in BL
133쪽
cum humanissime communicavit non semel a me laudandus Vir celeberrimus IOANNEs TARGIONIUS TOZZET-Tius . Is etiam mihi legendum praebuit alterum eius
Tractatiun de Agricultura , in quo Cap. XV. ubi de
Aurantiis scribit pag. I s. & r 6. haec ad rem nostram memorat. o Venne nella Citta di Firmete at tempo, si che regnava ii Gran Duca Francesto, nel Giardiis no dove egli fovente vi andava la mattina, S an-- co dopo desimare i posciache ivi haveva ragunati Vo- is mini virtuosi in tuite te arti ; come vi erano in
,, quel PalaZZo, detto ii Casino, di tuiti i Maestri diis giole di tuite te sorti : quivi si lavoravano Vasiis grandi e piccoli, nicchi, lapidagguli ; pol vi eranosi i Maestri , che facevano i bei Vasi di porcellana , - i Vasi regj tanti , belli & honorati , che erano
is grandissimo mio contento , la quale era poco mag-- giore di uno studo d' argento. Ueddi anche un auri tra pietra quanto una nocciuola grande , esserui in
is lagitato una figura con arme; e di queste simit coseis d' ingehno ne vedevo assai ; postlache io viddi unis gallo si piccolo , che si durava fatica a cognoscereis te sue parti , e bi gnava aver buon occhi aquilini
a V cxὶ Dis imus , teste Riseio , uteistim Magnum Etruriae Duem auctorem omnium primum fuisse circa Annum MDXCVII. ut Vaseula illa, quae tanto in ho ore
nunc sunt, vulgo Pinellanae , Florentiae a peritis Anifiei fierent. Inveni ialabris expenlatum , & in ire tintato litt. P. anno MDCUIII. sumtus a notatos, ut Fornax eorumdem Uaseulorum di meliana, fieret, atoue eonstria retiir super Porticum prope M. Dueis Palatium , vulgo ta Loreta de' Lamu . Hare Uascula adnotata plerumque sunt liti. F. quae Ferdinandum M. D. E. indicat, &laudantur a G. cimite Laurentio Maga io in pareci libro eius Epistolar. Flarentiae edito a Iosepho Mamio anno pas.-39. & 43. Nunc magnopers laudatur suburbana Fabrica Ginoriana Cl. Marchionis Ginorit .
134쪽
is a Volere scorgere tuiti i membri. Che diro pol de si bicchieri lavorati Z vi si scorgeri selve e molli aniis mali ben falli , veramente opere da Granduchi . Iis medesimi Maestri pol hanno fatio molli Uasi di pie- is tre dure, & animali varj fatii di cristallo di mon-
,, tagna. Se ancora Volessi raccontare i Maestri eccelis lenti, che stillavano, sarei molio prolisso; a p ἡ sciache ivi si facevano tulte is sperienZe , che fareis si potessino intorno a si tali' arte , delia quale ilis Granduca si diletlava. Pol in certe Stange vi nava- is no Pittori, che facevano opere bellissime, e in paris licolare vi)di in Libro di fiori , satio con quellais maggior diligenaa, che si potesse fare: cosi vi si diri pigneva altri animali, che S. A. ne prendeva un Smis sto grande 3 e tat volta indava in una Stanra, talis volta in un altra dove si teneva opere nuOVe . In is queir altra si fabbricava in monte di tuite Ie mi-- niere che si potessin trovare I ii quat monte e oggiis nella bellissima Grotta de' Pitti con moli' attre coseis degne di esser viste. - Potrei dire , che fece fare in deito Palazm una ,, Fornace, che fu molio commendata ; postlache iviis si facesser Vasi Mi , ma di sosge varie , che rigiis sono in una Sinneta sopra gli Utaj appo it Pala se m inicale. Sarei limgo, se io volesii raccontare tuta is te te sorti di Artisti , che lavoravano net Casino , is che pol tuiti gli condusse appreta at Palazzo Du
ci Hine ortum hiauit regia omina Aromataria, & Unguentaria . qiue vulgo die oraria' --, quam postea Magnus Dux prope mus suas Α- , si iniis P. xi , constituit . e qua arculae cum o libus pharmacis, oleis & unguentis , ad valetudinis Civium, & Exterorum remedia redibant, quae dono mittebantur, vel etiam hi eritin largistantur . Hinc etiam originem accepit metus Bolani a Florentiae & Pisis , eeleberrimi , quo u edita exstat Historia. Cutissimis Tillio re Tat viis
135쪽
is cale , assegnando a quei Maestri tuite te Stange ne-ἡ cessarie a tali eserciZj ; come ancora sono oggidi , is ma non Vi sono tante sorti di Artieri. Hinc igitur discimus , regnante FRANCISCO I. prinvidentissimo Etruriae Magno Duce, ex Aedibus prope D. Marci Templum S Coenobium , vulgo it culino,,ubi Ars Glyptographica ad insignem praestantiam abortu suo evecta est, Artifices omnes egregios in eas οὐ ficinas migrasse , quae supra se habent regium Medi-ceum Musteum , nunc Imperiale , & prope vetus Ducum Palatium , ubi adhuc vigent florentque eaedem laudatissimae artes , & Opifices admirandis operibus , quae adsidue conficiunt , magnam Principi , Urbi , Ssibi gloriam & celebritatem conquirunt . Sub imperio singulorum Magnorum Etruriae Ducum , qui floruerint , ac praestantes fuerint Opifices Glyptographici , ex dicendis patebit . Sequentes nolui silentio praetermittere , quos ab aliis nondum nominatos vidi.
De gregiis primisque Gemmarim , Lapillo n, I iam
morumst e ramorum compaginatoribus.
GLyptographicae adfinis, S socia est ars compaginandi , inserendique gemmas & lapillos pretiosos, qui glutine quodam invicem ita colligantur, & conitin. untur, ut coloribus suis reserant pictas tabulas. Opus uiusmodi perarduum ac difficile, atque etian aerumnosissimum vulgo dicitur di Mi se duplici opificio conficitur; vel 1ervata omnino planitie, vel anaglypti
136쪽
co opere , ita ut lapilli & gemmae ab area sua emineant e flando suo, hoc est ex nigro marmore , quod dicitur Paragone, aliove lapide nobiliore. Utroque Op re quidquid hominis ingenium concipere potest, totum exhibetur; nimirum Urbes, Silvae, Viridaria, Palatia, arcus , ruinae , flores & fructus cuiuscumque generis , aves, pisces, animalia omnia, quibus ad naturae exemplum exhibendis lapides apti seliguntur , selecti per
omnes colorum gradus, multa cum patientia secti, invicem coniunguntur, sociantur, poliuntur, atque illuminantur . Iisdem lapillis tum Sanctorum, tum Principum, & Virorum Inlustrium vel protomae, vel imagines, icones cum vestibus & ornamentis ita exhibentur , ut picti vel exstanti opere sculpti quasi viventes exhibeantur . Hae Imasines Caelitum , Sanctorumque Virorum permultae speruntur in regio Sacello dona
stico in Palatio , quod vulgo G Pitti dicitur, & anaglypha non pauca eodem opere elaborata ornant CA νι- , ut aiunt, superponendum Arae Sacelli regii Ambrosianae Basilicae , in quo sepulcra Principum Augustae Domus Mediceae, a Magnorum Ducum condita sunt cum eorum Statuis; sed adhuc quum inania sint, Cenotaphia potius dicenda. Haec ars mirabilis Florentiae orta est cura & auspiciis praelaudatorum Magnorum Etruriae Ducum, quam FRANCisCus S FERDINANDUs omnibus numeris absoluisti minam, profusis immensis opibus, reddiderunt. Florentinorum Artificum haec tota laus & gloria est, quorum nomina, quae nobis multa volumina non sine magno labore investigantibus innotuere , mox recensebiis
mus: quandoquidem de his nihil scripsit VAs Astius, de opificio vero satis perpauca posteris reliquit. Prima
137쪽
huius Artis vestigia seu initia, ad remotiora tempora referri possunt, nempe ad Saeculum decimum tertium, nam tunc Domini Florentinae Reipublicae , quum Altare in honorem Beatae Mariae Virginis in Templo S. Michaelis in Horto, omnium quotquot ea tempestate erant, splendidissimum, ac sumtuosissimum , faciundum iussissent , Florentini Artifices totum lapillis , &variis peregrinis marmoribus incrustarunt, & pretiosis lapidibus areas sculptarum Imaginum Sacrarum distinxerunt . Perraris lapillis & levissimis marmorum crustis ornandum quoque erat, eorum iussu, Altare maius
Basilicae Baptisterii Florentini, prosecto magnificentissuimum , ut ostendit Archetypum ea tempestate delineatum, quod in D chiam Musto nuper observavi. Postea secutis temporibus quantum in Sacris Altaribus & Sacellis excelluerit pietas & magnificentia Procerum Florentinorum , perpauca enumerasse sufficiat , insigniora nempe Sacella S. Mariae Virginis ab Angelo Annuntiatae , S. Mariae Novae , altare maius Ecclesiae Fl rentini Coenobii Carthusianorum; item Sacella sumtu sissima Gaddiorum, N icoliniorum, Salviatorum, atque illud stupendum Michelotiae Gentis, nunc Marchionis S Equitis Alexandri Capponit, quae Ara est maxima,
simulacris quoque marmoreis ornata, in Florentino nobilissimo Templo Sancti Spiritus, quod artis portentum
merito adpellari potest . Adde ornatissimum Sacellum Cardinalis, ut aiunt, di Porrugalio, & marmorea moenia Chori, quae augustiorem reddunt Basilicam S. Miniatis Martyris Florentini ad Montem, pretiosis lapillis , & sculpturis condecorata. Si vero hanc Artem lapillos compaginandi ad altiora tempora , ut suspicemur , inde aliquod exemplum manasse , referre vel iis
138쪽
mus 3 indicabimus admirandum opificio ac vetustate commendatissimum pavimentum , sive Lithostroton , quod adhuc perennat in praelaudata Florentina Basilica Baptisterii S. Ioannis, cuius Presbyteris & numer so Clero praesum ; in quo tessellato , ac vermiculato opere parvi lapilli, ac nobiliora marmorum frusta variis coloribus mira arte compaginata sunt ; quae si una cum splendidissimis columnis, & capitellis solido auro contextis, S picturis omnibus e musivo opere Saec lo XI. perfectis expolirentur , S illuminarentur , sponantium oculos miro fulgore complerent. Hoc ipsum Lithostroton paullo ante annum a reparata Mundi salute millesimum compositum fuisse constat , nam anno MXIII. ad eius exemplum , iisdemque cum ornamentis , alterum absolutum est, quod spectatur in Basilica S. Miniatis Martyris Florentini ad Montem sita, quae profecto splendida est ac magnifica. De Pictoribus Musivariis nihil dico , quorum apud
Florentinos agmen ducit celeberrimus IoCTus, & plurima huiusmodi operum insignia exempla Florentiae& Romae adhuc spectantur , quae luculenter a VAsARIo recensentur , & laudantur . Hi tessellato opere vitris tesserarum forma quadris perparvis, omnibus coloribus
insectis , inauratisque , picturas referebant . Nihil de Pictoribus Vitrariis , qui Ecclesiarum senestras coloratis vitreis lamellis Sanctorum Imagines condecorabant,& exprimebant, nunc loquor. Primum egregiorum Florentinorum Artificum exemplum , qui Saeculo XVI. musivo opere e pretiosis duris lapillis inter se apte dispositis S compaginatis tabulas ita pictas perfecerunt, in Regio Florentino M seo ostenditur , in quo Labronensis Portus ficies , &
139쪽
prospectus exhibetur; sed in eo opere labor maximus, lapillorumque pretiosorum copia , non vero exquisita elegantia, explendescit . Mox gradatim alia opera ostenduntur, quae multo magis exercitis ingeniis, superatisque immensis laboribus , & artis aerumnosissimae dissicultatibus , talem tantumque nitorem , & elegantiam ostentant, ut nihil supra desiderari possit . Horum opificiorum fama per Omnem Europam circumsonante , nil mirum , si maximi Reges abacos , mensas, scrinia , arculas, & alia huiusmodi opera ab iisdem Florentinis Compaginatoribus & Lapidicinis in suis Conclavibus habere voluerunt. Multa ad hanc mirabilem artem historica monumenta scriptis suis commendavit praelaudatus P. Fr. AUGUsTINus DEL RICCIO, quae quum adhuc ignota sint , iisdem numquam pervulgatis , perlubet ea in lucem proferre . In Capite
CXXuΙ. ubi de Coralliis disserit in Historia sua lapidum, haec memorat. i) is Usasi si Coralli in Firenis ete da varj Maestri ne' tavolini di commesso ; Onde is tu portato alia Maesta det Re Filippo it bellissimois Scrittoto, che sece sere ii virtuoso Gran-Duca Franis cesto, cosa rara Veramente in questo genere , pot-- che io vid di tale studiolo con molio mio placere eis contenteZZa. Similmente e stato mandato un bellic
c a Iiam P. Rieeius hinc scripsi circa anniun, ut alibi dictum a me est , MDXCVII.
140쪽
,, ancora dat non mai a bastaneta lodato Maestro Giuis LIo Florentino, che in vero ne ha falli assai ; e veg
is gendo pol gli altri hanno imbolato quest' arte , S
is hanno in vero fatio un furto honorato. Sed quantum in his artibus excellerent hi opifices, regnante Ferdinando Magno Etruriae Duce , qui ad absolutissimum decus & elegantiam eos adsidua cura sua evexit , idem Scriptor testis synchronus & Oculatissimus, luculenter exponit in eodem Tractatu Cap. CXXV11 I. ubi de variis generibus disserit, his verbis: ἡ L' Invittissimo Imperadore RiDoLpo l ' anno MD-is XCVII. ha ottenuto di veder fomito ii suo bellisa is simo Tavolino, quadro poco piu che di due braccia
,, per Ogni Verso , opera non piu stata nita at mondo
is ne, che deita I avola e tuita di pietre dure e gioie; is ma tutia apparisce d'un peZZo, e non commessa in is marmo o bardiglio , o in altra forta di marmo ; eis questo Tavolino e stato condotio alla sua perseeti is ne da i piu eccellenti Maestri, che sessero giudicatiis a tal belΓ opera dat Granduca Ferdinando de' Medi is ci . Le pietre che ho vedule in deita Tavola, tuite is son venute datio Stato deli' invittissimo Imperadoreis nominato, e sono queste, cloe: Agate bellissime diis varie sorti e colori ; alcum erano blanche e rosse; E e attre
Hune ataeum inveni in Libris ad hos Artifices, & eorum stip ta speruntibus , a no MDLXXXIX. in eptum filisse, eurante, iussu Magni I is Francisti, Niseolao Equite Gaddio, viro nobilissisis, omniumque eriantiarum aestimatore peritissimo, qui eosdem opifices dirigestat, δι adhinabatur r Hie Musti Gaddi, auctor & eonditor filii laudatissimus, quia nune venum datur.