장음표시 사용
151쪽
reis Tabulis incisas in lucem protulit IGMATIus UasNN1us , Socius Columbarius Florentinus, multis laudibus commendandus. Reliquos omnes, qui in iisdem regiis ossicinis, vel alibi ad nutum Principis laborabant, ne quid peccem in recensendis , vernaculo sermone exponam. Pistori di Flori, inter quos excelluit MICHAEL SCA ci Arus Florentinus; di te, di Figure 3 Miniatm, strui, Spolai , Orefici, Argentieri , B Onetisti , Medagili , Misesbi di filograna, In gliatori di Sigilli, Oriuilai, Arebia bugieri, Balestrieri, Alaba brai, Ofellatori, Bulinisti, Matituto i, Stipatri, Ebansi, Spadai, Antefici dico PS, e dia adi re militari, Fonditori di Artiglieris, Intagitatori di i me, Diagliatori in avoris, integra, Tabacchierat, Cimbalai, o In frumentat. His omnibus & illi addendi sunt adeo celebres, &praestantes opifices , qui in Textrinis Mediceis prope Palatium ad Templum D. Marci sedulam operam in aulaeis texendis navabant; quibus paucis ab hinc annis hi subrogati sunt, qui excellunt in floridis sericeis vestibus mirabili textura conficiendis , & magnas opes
publico bono conferre non cessant . Horum historiam aliis compingendam relinquo ne extra choream Vag
ri videar . Illud memorare mihi liceat , in Textrinis Reipublicae Florentinae olim floruisse Artifices & Pict res omnibus ingenii & peritiae laudibus ornatissimos. In Basilica Baptiuerii Florentini servantur , & Hierothecas Sanctarum Reliquiarum exornant , picturae sacrae auro & coloribus ex serico textis , quibus condecorabantur Pontificalia indumenta , queis usus est IOANNES COSSA, olim Papa, cuius ossa magnifico in sepulcro in eadem Basilica condita sunt; quae Historiae miro artificio textae anno GP. CCCCLXVI. exhibent
152쪽
ortum, Vitam, gesta, & mortem Sanctissimi Praecu soris Ioannis Baptistae 3 quarum picti exempla dedit
ANTONIus Iacobi F. DEL POLLAIUOLO , eaque textrinis operibus expressere CoppINus, Io. BRAMANTIs Floricum aliis, quorum nomina, Deo dante , in mea Ηistoria Baptisterii Florentini proseram.
Mmina praestantium Vastulariorum in Florentinis meisi, m/stallinis θ' mitreis produc tua .
Postquam in hoc Adparatu historico multa a me
praemissa sunt, quae ad eximios Florentinos A tisices seneratim pertinent; nunc peculiari labore de imclytis Maecenatibus de Fautoribus Mediceis, ac de inpificibus singulis disserendum. Primus omnium, ut diximus, ad inscula crystallina & vitrea conficienda OLficinas Florentiae in sitis Aedibus, prope Templum D. Marci , mox prope vetus Ducis Palatium , condidit , publico litterarum atque artium omnium bono & gl riae natus , Serenisi. FRANCISCUS I. Magnus Dux Etruriae , cuius eximiae virtutes de merita nullis lamdibus aequari satis possunt. Inter primos Vascularios opifices , qui recensentur in Codice expensarum, quem evolvi , in quo adnot ta est littera C. qui incipit Kalendis Martii anni aerae Florentinae GD. ID. LXXXVII. laudatur AQUILANTEsBOTTARI Us, Antonii Filius, Florentinus, qui crystallis aedificandis, rotarumque ope perpoliendis, summa cum laude, sedulam dedit operam. Sub eo discebant, ac Va-Hh sc
153쪽
scula elaborabant , NicoLAUs Friderici F. S PAuxus Nicolai F. Florentini. Inter Vitrarios Artifices laudaiatur etiam BApTIsTA Venetus. Legi etiam in Libro notato lit. G. ad annum CID. ID. XCVIII. nomina dum tum opificum Gallorum, qui specularia exquisita arte
elaborabant, nempe DOMINICUM C CER, & BARTΗo-LOMAEUM DE RACH , qui tum crystallina, tum metatilica, quae exstant, parabant.
Sed quum ad aures eiusdem optimi Principis praestantium Mediolanensium opificum, qui opera e crystallo politissima egregie conficiebant, ingens fama pe crebuisset, eos magnis praemiis propositis, oblatisque,
ad se ad civit, ac praesentes eximio honore ac beneV lentia prosecutus est . Hi fuere GEostolus cum filiis , R AMAR Ius , ac STEPHANus germani fratres, qui, ut supra vidimus, a P. Fr. AususTINO RICCIo e Domi
ni cana Familia in sua lapidum Historia laudantur, quam scripsit circa annum CID. ID. XCVII. Sed, quod tacet , vel incuria praetermittit idem Riccius, in Codice Expensarum , notato littera D. ab anno CΙD. ΙD. LXXXIX. ad annum CID. ID. XCII. praelaudati GEOR
cii vel filium, vel fratrem nominatum quoque inveni CHRISTOPHORUM Mediolanensem , ΑΜΒ os II vero fratrem IOANNEM BAPTIsΤAM , qui, ut mox dicemus, eSregius fuit Gemmarum Scalptor. Ex eodem Codice didici etitam, eos patrem habuisse HIERONYMUM, qui e Familia CARRIONIA erant; nam Coetaioni tum in hoc Codice, quamquam aliquando minus, ut videtur, accurate Ca. ο; v s tum in alio Codice , qui exstat in secretiore Regio Archivio penes egregium Antiquarium Ιo AN NEMBApTisTAM DEIUM, socium Columbarium Florentinum,
qui mihi ibidem legendum exhibuit , CARRIONI , r
154쪽
GLYPTO GR APHIC A. exviii e e quidem, adpellantur. Hi praestantes Vascularii non
solum Vasa , pocula , trullas , pateras , catillos , cyathos , S columellas ad ornatum scriniorum , aliaque opera e crystallo montana perficiebant, exstruebantque , verum ea multo opificio seu diaglypho , sive anaglypho insculpebant, exhibebantque flores, corollas, aVicut , encarpos , silvas , animalia , figuras , eademque vascula aliquibus in locis inaurabant , vel encausticis coloribus inficiebant , quidquid denique spectantium oculos exhilarare potest, eorumdemque operum elegantiam mirumque opificium augere, miro ingenio inventisque praestabant, ac perficiebant. Hi dicebantur ii noriS causa, quod ceteris praestarent, Magylri, S complures magisterio suo subiectos alumnos accurate docebant atque erudiebant . Idem P. RICCIus silet nomen
illius Opificis, qui, ut ipse ait, disse i Cristalli, e tansuom e fiato fa tutio quelis che si ptia desiderare. Huius nomen inveni in praedicto Libro C. recensitum inter ceteros vitrarios Artifices anno Cl D. ID. LXXXVII. quod nunc palam facio ; nempe is est NICOLAUs GANDI Us Lucensis, Vincentii F. ut ibidem scribitur, Maestro dieri ut a lume di lucerna. His addendi BERNARDINUS GAFFARIus Florentinus, Georgii F. cuius frater Christophorus eximius filii, ut mox dicam, Scalptor Gemmarius : item CR RisTopHostus WINCHLER Alemannus , in sculpendis crystallinis operibus , cyathisque conficiendis laudatissimus; cuius nomen saepe occurrit, praesertim in Libro K. ad annum CID. ID. CLXlU. & L: CID. ID. CLXVII. De Boxco NONIO infra non pauca. Negotiis Tebusque optime dirigendis idem Ρrinceps liberalissimus praefecit IuLiUM CACCINIUM, & MICHAELEM CACCINIUM Florentinos Praefectos genere & pul
155쪽
crarum rerum scientia nobilissimos . Complura nobili, ra Vascula crystallina ab his opificibus consecta seruvantur, ut dicebam, in secretioribus magnis Cimeliis, quae auleis occultantur in Regia Tribuna Medicet I perialis Musti, quae nescio qua de causa, quoVe consilio perpaucis ostendantur , digna prosecto cultorum omnium admiratione & laudibus.
Inlustres Ritapes, qui Glyptographicae Iludia famore et opibus prosecuti suiu , laudantur. IN laudandis Inlustribus Principibus, qui Glyptogr
phicas artes favore, S: munificentia ad summam dignitatis & gloriae praestantiam evexerimi, non discedam ab his, qnae egregius Eques VAsARI Us adnotavit in Vita VALERi1 BELLii Vicentini i , in qua primus omnium non solum eximios Gemmarios Scalptores, quos vel noverat aetate sua, vel eorum nominis famam temporibus eidem paene proximis audierat I verum etiam magnos Principes, quorum auspiciis & liberalitate pulcherrima opera ipsi persecerunt , recensuit . Suspicabar ALPHONSUΜ Regem, qui antiquorum operum am re ac studio mirifice delectatus est, hac quoque laude non fraudandum. Verum neminem adhuc inveni , qui eum ad provehendas Glyptographicas artes adpulisse animum, bellorum negotiis distentum, adfirmet; quamvis Litteratos, & sapientes viros multo in honore apud se
156쪽
se adciverit, atque ingentibus praemiis adfecerit. LAu-REMTIus PIGNOR ius Lib. I. S Alarim Epistolicarum , Ε-pist. 11I. de eius Gemmarum studio nihil adfert , qui haec de eo memorat: is Quod Vero ad aetatem nostram , is aut paullo supra, attineret, Alphonium Regem lam, datum illum, & omni laude maiorem, Numismata, Imperatorum, sed Caesaris ante alios, per universamis Italiam conquisita , in eburnea arcula asservasse paeis ne religiose, testis est Antonius Panormita: quibus, is quoniam alia eorum simulacra , iam vetustate colis lapsa non exstarent , mirum in modum se delecta
si ri, & quodammodo inflammari ad virtutem dc gl ἡ riam inquiebat M. Sed quae subdit, accurate mox expendam . ,, Studium Alphonsi inquit aemulata estis Domus Medicea, illa Musarum domus, an templum pis cuius rei testem habemus oculatum Philippum Co-- minaeum Lib. VII. Cap. IX. HIL qui recenset Nu-ἡ mismatum aureorum tria millia, praeter Vasa caela-ἡ ta, & argenti antiquitus signati masnam vim μ. Sed Medicet Heroes praestantissimi mimme indigebant , quum domesticis abundarent, exemplis ALPHON SI inclyti Regis , quum ipsi studiis omnibus atque artibus fovendis amplificandisque suapte natura divinoque genio ita inflammati essent , ut alios ad aemulationem excitarent potius , quam excitarentur , atque aemularentur . Iam supra ostendimus compluribus annis ante
LAURENTIUM MEDICEM apud maiores suos
olevisse studia conquirendi priscas delicias , antiquas Gemmas, Numismata, & Vascula miris caelaturis ops rosissima . Viguit & remotioribus Florentinae Reipublicae temporibus ars inscalpendi Gemmas ; nam & non pauca Sigilla obsignatoria vidimus ex argento & aere,
157쪽
quorum characteres in ambitu ad Saeculum XIV. reseruntur, in quibus in medio inserta est antiqua Gemma cum figuris, quibus eius possessor ad obsignandum uteretur λ quorum ectypa in Collectionibus Societatis Blumbariae Florentinae , & in meis quoque servantur ;quae quidem ostendunt longe vetustum esse huiusmodi studium habendi, colligendique antiquas Gemmas .
Sed exstat Florentiae peculiare atque aeternum huius praeclarae gloriae monimentum, ac testimonium, ne
pe Domus ipsa Mediceorum Principum, quam exstruxit Magnus COSMUS MEDICES, Pater Patriae, quae jhodie Marchionum Riccardiorum est , in qua in me- . topis Xysti, supra columnas & arcus, anaglypha octo lmarmorea elegantissima orbicularis formae spectantur ; quae Historias exhibent ex Gemmis antiquis Scalpi
rum Graecorum accurate desumtas. Ea perfecit immo
tali scalpro eximius Sculptor Florentinus D NATUS, cognomento DONATELLUs , quem risARius insigniter laudat 3 qui primus omnium vetustis monumentis mirifice delectatus est, eaque imitari, ac probe exprimC- ,
re in suis operibus adsidue studuit; quique , ut adn tavimus, auctor fuit, ut COSMUS MEDICES harum
priscarum deliciarum studium Omnibus colendum eXemplo suo proponeret, & elegantiores hasce vetusti aevi reliquias undique conquireret , & sibi suisque compararet . In his marmoreis orbiculis primum spectandus occurrit , ab eo ad praestantiorum Gemmarum similitudinem accuratissimam e6regie sculptus , Diomedes Palladio potitus , qui insidet basi encarpo coronatae . Huius Gemmae ectypum servo, quae post Cosmae obitum , quum Laurentio cum reliquis obtigisset, ipse singularem Graeci Artificis admiratus peritiam , ne sibi
158쪽
GLYPTO GRAPHICA. exxvii surriperetur, in ea nomen suum ita declaravit, incisis hisce litteris , ut & in reliquis insignioribus solebat :LAUR. MED. Prope hunc cernitur Hercules, sub gravi Amoris , seu Cupidinis pondere , qui eius humeris insistit, labore pressus, fatiscens ; quod emblema in Mediceis Gemmis a me editis occurrit. In altero sculptus Hercules in Hortis Hesperidum , qui ad arborem adcedit aurea poma decerpturus, adstante Minerva adimirice . Spectatur etiam Oraculum, ni fallor, Homericum , ad quod Heroes adcedunt. Hinc cernitur Cupidinis triumphus, comitantibus eius currum Geniis. αxiadnem in altero marmoreo anaglypho sedentem in scopulo circumstant Satyri, ceterique e Bacchi familia. Spectatur in altero faberrime sculptus Centaurus, e pugna reversus in altero vero captivus ante Heroam ,
1ive Imperatorem paludatum, supplex, a duobus militibus deductus : quae omnia emblemata a DONAT , Florentino Praxitele, ex antiquis praestantium Graec rum gemmis, S monimentis dubio procul desumta sunt. De his eximiis DONATi operibus silent, qui admiranda huiusce Urbis Florentiae descripserunt, FRANCISCUs BOCCHIus , S IOANNEs CiNELLIus . Obiit DONATus Eidibus Decembreis anno CID. CCCC. LXVI. aetatis suae LXXXIII. quum Laurentius Medices tunc ageret aetatis suae decimum octavum annum , quo, Vel paullo ante, ab eo fundatae Glyptographicae Scholae epocham designavimus , quae tunc maxime florebat , eidemque optimi Artifices dabant operam ἱ neque absurdum est,
sed credibile, tunc iacta filisse huius Gymnasii fundamenta, studiaque auspicata, adhuc ipso DONATO vivente ; quod etiam ex eo coniicere possumus , quum lectissimis iuvenibus alumnis Laurentius praefecerit, mo
159쪽
cxxviii HISTORIAderatoremque & magistrum dederit BERTOLDUM DONA-vi discipulum , Florentinum , Sculptorem excellentissimum , sorsitan quia DONATus , invalescente senectute, laboribus fractus, quotidie his praeesse minime poterat. Hos iuvenes Scalptores, itemque Sculptores, Pictores,& Architectos magnificus Laurentius vestibus , & stipendiis donabat , ac muneribus ditabat , excitabatque i ad maiora exhibenda, suaque benevolentia & laude or- lnabat, mensaeque suae aliquando adcumbentes volebat, lfamiliaribusque colloquiis dignabatur, praesertini si quid Iadmiratione dignum multo studio & arte persecissent I iquae omnia luculenter UAsAstius pluribus in locis ex
Gradum nunc facio ad Pontifices Maximos P A LUM II. qui inscalptis antiquis Gemmis mirifice de lectatus est. Aliqui memorant etiam MARTINUM V. sed Scalptorum Gemmariorum nomina , qui sub ipsis floruerint , nondum in editis monumentis legi ; quae si habentur, illud opto vehementer, ut in lucem quantocius proferantur. Iisdem regnantibus, in numismatis effingendis cudendisque egregios opifices floruisse, mul-
tamque laudem consecutos esse ex Historia Numism tum Romanorum Pontificum V. C. RODULPMINI UENUTI colligere possumus. Romae sub IULIO II. Glyptographice vires coepit, auctaque magnopere est i ad exquisitiorem vero praestantiam evecta, dum Ecclesiam Dei moderarentur LEO X. CLEMENS VII. ΡΑULUS III. IULIUS ΙΙΙ. atque etiam deinceps. Mirum in modum Glyptographicis opificiis faverunt
inelyti Principes LUDO VICUS Mediolanensium, &
160쪽
ALPHONSUS Ferrariae Duces ; sed longe his laudi
laudis cupidissimus CAROLUS V. Caesar magnis honoribus & praemiis nobilitavit Artifices Glyptographicos , a quibus imaginem suam sculpi studebat cuius
insigne monimentum exstat, quod nuper observavi, in Mediceo Thesauro ; nam Gemma rarissima est anaglypho opere utrimque sculpta, quae & opificio, S magnitudine praestat, cum eius protoma in antica , in postica vero Bellona Dea, quae armis insidet. Inter Principes primam nominis gloriam , & incomparabilis liberalitatis palmam ac laudem sibi vindicat FRANCLSCUS I. Galliarum Rex Christianissimus , qui studiorum artiumque omnium orbem suis curis nobilitavit,
atque amplificavit; item HENRICUS IU. LUDOVICUS XIV. Galliei Regni sidera splendidissima . Cum his coniungendi PHILIPΡUS II. Hispaniarum Rex, RODULPHUS Imperator, ANDREAS GRITTUS M-
renissimae Venetorum Reipublicae Dux celebratissimus ;Urbini Ducissa, Mantuae Marchionissa, ΙsABELLA Ma chionissa EsTENsis, & alii plures, qui a UAsARIo Iam dantur , quos & ego laudabo dum singulos Scalptores recensebo , qui eorum ope & liberalitate profecerunt. Multis quoque laudibus extollam Caesarum, ac maxiis morum Regum ac Principum eximia in Lithographos Gemmarios beneficia, curamque perpetuam, qua hasce Artes ad aeternitatem nominis sui apud se florere , ®nis suis floriam maximam parere studuerunt. Id ut accurate faciam , perspicuo ordine , servata temporum
serie , quod nondum ab aliis praestitum est , singulos Gemmarios opifices recensebo, qui in singulis Urbium K x Sch