Dactyliotheca Smithiana volumen primum secundum Volumen primum gemmarum ectypa et Antonii Francisci Gorii enarrationes complectens

71쪽

HISTORIA

SABBATINII Romani, hoc anno MDCCIL. vendi- ,, disse quadringentis quinquaginta scutatis PoMpEii,, MAGNI caput Gemmae inscalptum ab egregio ano liquo Gemmario Caelatore AGATHANGELO ;is quod emit Nobilissimus quidam Polonus, qui Do- ,, minae Marchionissae Viduae DE LIGNEUILLE, Veis is terum elegantiarum aestimatrici optimae, Romae, is dum nuper degeret, dono dedit.

AGATHOPUS

De hoc praestantissimo Caelatore multa adtuli & observavi in memorato Columbario Servorum & Libe torum Liviae Augustae pag. Is . & ad Tab. I. num. II. Musti Florentini Vol. II. pag. 7. & 8. Caput virile L ν illo summa & exquisitissima arte inscalpsit, ac nomen suum adiecit. ΑΓΑΘΟΠΟΥC motu Haec insignis Gemma ex Dabbliotheea Clarissimi Viri Abbatis ΑΜ DχΕ1Nil in Regiam Mediceam post eius obitum tran Iata est . Adhuc sub' iudice lis est , utrum referat imaginem CNAEI , vel SEXTI POMPEII , vel MARCIBRuTI , qui Caesarem interfecit. Pro Pompeio quovis pignore certarem i nam vultus lineamenta cum aureo eius numismate, quod vidi, probe conveniunt.

Prosecto Romani viri caput censetur ex capillitio brevi, ac quodammodo tonso, ut in marmoreo ΑU-cus Ti capite in Medicta Musto conspicitur . Frons lineis corrugatur ; supercilium torvum est; totusque vultus severitatem quamdam & gravitatem summo viro dignam praefert . Huic simillima est marm rea protoma in eodem Columbario inVenta, quam exhibeo in eodem opere Tabula X1I. Iittera A . Ad eum spectant sequentes Tituli Ollarum Cineraria

72쪽

GLYPTO GRAPHICA. xlj rum , quae in eodem umbaris adseruntur cr), qui haec habent:

M. IULIUS. AUGUSTAR LAGATHOPUS AURIFEX. DATI ULIAE. RESTITUTAE IULIAE. VITALII VLIO. FELICI M. IULIO DIVAE. AUG. LAGATO PODI D

Inter filios eius mares memoratur M. IVLIVS IV-CVNDVS. In aliis quoque titulis idem Agathopus Aurifex adpellatur, de quo supra diximus.

Laudatur a FRANCIsCO IUNIO , atque inter scalptores recensetur ex PAUsANIA Lib. VI. pag. 3 7. IO.

APOLLONIDES

Insignem Gemmarum Scalptorem fuisse ΑΡOLLONLDEM , hoc elogio docet PhiNius . 3 se Post Py ἡ sotelem APOLLONIDES & Cronius in gloria is fuere μ . Si is sorte est , habemus Taurum pro

73쪽

xlij HISTORIA

cumbentem Sardovehi incisum, a Cl. SToscrito adlatum Tabula XI.

C. AURELIUS CARPUS

Aurificem fuisse docet antiquum Marmor , pag. CCLVIII. 7. in Grtiteriam ΤΚ sauro , qui S inter Quinquennales Collegii Aurificum, & Curatores describitur . Cum eo memoratur S P. VALERI Us BENEDI-cTus . Sed in Gruteriam Ttisaimo siletur locus , ubi marmor exstat.

M. CAEDICIUS IUCUNDUS

Is ossicinam aurariam habuit in Via Sacra , in qua praestantes Artifices laborantes stabant, eaque a nobilissimis Romanis frequentari solebat , quod inter urbanas primaria esset, eaque ad Forum ibatur, de

qua Ovidius: i

----- haec sunt fra Caesaris, inauit, mee est a Sacris quae via nomen habet.

His locus est Vestae, qui Pallada se at , S igvim, Haec suis antiqui regia pa a minae. Huius M. CAEDICII meminit antiquus lapis: a M. CAEDICIVS. IUCUNDUS AURIFEX. DE SACRA. VIA. UIX. A. XXX.

74쪽

GLYPTO GRAPHICA. xliii TI. CLAUDIUS OLΥΜPUS EX RE1NEsio innotescit hic TI. CLAUDIUS OLΥΜ

PUS , cuius fit mentio in marmore in Aedibus MATTHEIORUM Trans iberim. i

Artificem summo ingenio caelandique peritia celebe rimum fuisse CLODIUM, ex Scriptoribus & vetustis monumentis colligo. Laudat PLINI Us Vasa, quae ex eo CLODIANA adpellata sunt. Σ se Vasa ex is argento intra inconstantia humani ingenii variat, is nullum genus ossicinae diu probando. Nunc Fu ,, niana , nunc CLODIANA, nunc Gratiana ete- ω nim tabernas mensis adoptavimus nunc anagly- is pia in asperitatem exscisa circa linearum picturasse quaerimus W. Laudatur in antiquo lapide 3 C.

VALERIUS CAELATOR ANAGOPTARIVS .

Nec certum est , sed verosimile , si P. CLODIUS DIDA Vascularius , cuius exstat monumentum Romae inventum, in Gesauro Gruseriano , ille CLODIVS sit , a quo Clodiani operis Vascula propter elegantiam ac dignitatem opificii CLODIANA dicta sunt. Hinc suspicabar vitiose forsitan exscriptum antiquum Romanum lapidem inter schedas MARTII

75쪽

MILEsII , quem evulgavi inter Dorumas ci) ; I forsitan pro Claudianorum legendum CLODlORUM;

quum CLODII Vasculorum Caelatores tam celebres censerentur , ut ipsum nomen instar magnae laudis ac praeconii esset; ideoque ex eo commendatum in

eo lapide M. IULIUΜ PTOLEMAEVAl putabam, quod fuisset PRAECEPTOR DVORum MARCO RUM IULIORVM CLAUdiorum. Clodiana Vasa non solum argento , sed etiam auro caelata fuisse colligi potest ex sequenti Romano marmore edito apud GRUTERUM . a D . ΜM. CANULEI. Z SIMIVIX. ANN. XXVIII.

FECIT. PATRONUS. LIB. BENEMERENTI HIC. IN. VITA. SUA. NULLI. MALEDIXIT SINE. UOLUNTATE. PATRONI. NIHIL. FECIT MULTUM. PONDERIS. AVRI. ET. ARG. PENES. EUΜ. SEMPER. FUIT CONCUPIUIT. EX. Eo. NIHIL. UNQUA HIC. ARTE. IN. CAELATURA. CLODIANA

Laudatur etiam in Theseivm Mi Driano 3 T. CLARDIUS, ut opinor, PHAEDRUS ARGENTARIUS VAsCVLARIVS qui & alumnis suis sepulcrum condidit ; quare S CLODIANA Vascula, R CLAU- ' DIANA in pretio fuisse apud Romanos ambigendum

76쪽

non est . Quum autem hi Artifices Vascularii anaglyptarii in poculis , & vasculis gemmas exstantiopcre inscalptas interserere solerent, quod ex adlatis Scriptorum & monumentorum locis observavimus , dabunt Lectores veniam , s & hos quoque inter claros Lithographos Gemmarios adceiisendos putem . Quamvis ΡLiuius paucis laudet CLODIANA UASA ; memorat tamen & extollit eorum anaglypta in asperitatem exscisa, & picturas linearum , quae, ni fallor, encaustico opere fiebant, nobis di Gallo. Suo loco dicam de Vasculis crystallinis , quae non solum anaglypticis operibus ornabantur , Uerum e iam pingebantur coloribus variis , & inaurabantur figurae

L. CORNELIUS AMANDUS

Patria, seu domo fuit Narbonensis, vel Narbone obiit, ibique sepultus . Titulus eius Sepulcri adsertur in Gruteriam Thesauro ex SCALIGERO. I

Hunc inter egregios Artifices arte auraria , sive gemmaria claros, recensui in meo Columbaris. r

P. CRITONIUS HILUS

Sepulcralis titulus Romae inventus, editus a me est inter Donianas Class. VIII. num. a . quem ISAACUs S-sius V. C. I. B. DONio dedit; & ita se habet:

Ρ. CRITONIUS P. L. HILUS AURIFEX

Huius

77쪽

xl l HISTORIA Huius P. CRITONII sanguine & cognatione proximus forsitan suit Q. CRITONIUS DASSUS , qui in sequenti Titulo Sepulcrali nominatur. Quis scit, utrum HILLUS ille esse possit superius laudatus, Jc in mam more vitiose scriptum sit HILVS λ

ὰ CRITONIUS D ASSUS

Antequam de hoc . CRITONIO DASSO Scalptore

disseram, adseram Sepulcralem Titulum , in Uia Aurelia effossum , editum a Clarissimo FRANCisCo Ficostosio in fine Commentarii sui de Li Ilia tit rea nobilium Puerorum Romano; Gn. Ιnemendatum protulit FABRETTus Inscript. ant. Domest. Cap. I. num. 73. pag. 17. Pervulgavit etiam Vir Clarissimus Commend. Equ. VicToxius in Notis ad Cap. XXI. Dissert. Glypto a-phleae . Hinc inde Titulum ornant duo parva cadaverum humanorum scheleta utrimque exstanti opere insculpta. FABRETTVs habet in quarta linea SCALPTORIS. UILARI. & in suis Notis , quas adsert pag. 36. ita explicat : se Ipsarum victimarum pellesse deglabrasse hunc CRITONIUM puto , & villos se ex iis scalpsisse, humanisque usibus accommodasia is se , ut hodienum prope eandem Insulam Tiberiis nam ii faciunt, qui nccinari, & Conciapelli vulgo

si dicuntur μ. Sed a tam sordida abiectaque arte vindicare atque eximere conabor hunc egregium Artificem ; en titulus eiusdem:

CRITONIA . L PHILENIA POPA DE INSULA . CRITONI. D. L. DAS SI SCALPTORIS UCLARI SIBI SUIS VE POSTER

78쪽

Illud valde exploratum est , Sepulcrales Titulos vel a quadratariis , lapidicinis , vel plerumque a Libertis imperitis inscribi solitos filisse . Hinc saepenumero non solum litteiae in exarandis inscriptionibus, sed etiam aliquando syllabae omittuntur ι quod alibi a me exemplis adlatis adnotatum est . Quomodo igitur cum laudatissima scalpendi arte conciliari potest illa, quae pertinet ad pelles victimarum deglabrandas , atque evulsis villis ad eas in usum hominum concinnandas λ Ualde igitur deceptum arbitror FABRETTVM, ceteroquin rei antiquariae peritissimum.

Si probant Viri docti, coniecturam meam ipsis expendendam propono ; lubenter legerem SCALPTORIS VasCLARI , adeoque per aphaeresin a quadratario, vel potius ex incuria & oscitantia, quia dis sicilis illi erat ea vox VASCVLARI ad pronuntiandum , scriptum opinor , SCALPTORIS UCLMRI ; nam UCLARI nil significare arbitror ; sed VAS- CLARI adpellatio Artificem notat peritum scalpendi Vascula, cuius exemplum suppeditat lapis a Clarisi. MURATOR io editus i , qui ab eo ita emendatur ,

ut pro APOLUTO legendum sit APOLAUSTO , pro VASCIARIO, intelligendum UASCLARlO. D. M L. IUNIO Ap OLUTO ARGENTU ASCIARIO . L. LETTI A. VALENTINA MARITO OPTIMO

79쪽

xl. iii 'HISTORIA Integra scriptura titulus legitur apud eumdem i ARGENTARIUS VASCULARIUS. Adcedit, quod alter Libertus ex eadem Critonia Familia paulo ante mem ratus, nempe P. CRITONIUS HILUS, sive HΥLLUS, fuit Aurifex , adeoque hunc Q. CRITONIUΜDASSUM magis credibile est operam dedisse scalpendis vasculis vel aureis, Vel argenteis, vel etiam ex Gemmis, quibus vel Caesares in Domo Aususta, vel beatiores & opulentiores Romani in conviviis & coenis utebantur 3 quod testatur titulus iste sepulcralis apud Clarisi. amicum meum ΡAssERIUM.

In vetustis Saxis plures nominantur Liberti Domus Augustae ab auro S argento potorio , ab auro & argento escario. Solebant Artifices vascula aurea gemmis ornare. Neque erit, ut arbitror, iniucundum, quandoquidem de Opificibus Gemmariis disserimus , pulcherrimum adserre exemplum ex Donianis a me

editis Inscriptionibus Σ ; cuiusmodi hoc est: D . MC. AEMILI . CHARITONI sAUG. LIB. AB. AURO. GEMMATO C. AEMILIUS AUG. L. ΕΡAPHRODITVs DECURIO. DISPENSATORUM ΡATRONO. OPTΙΜO. BEN EMERENTI FECIT. MEMORIAM ITEM. DISTEGUM. CUM. TABERNA . HORTULO. ET. SIBI. LIBERTIS. LIBERTAB Q. POSTERISQUE. EORV MET. SI. CVI. DONARE. VOLVERO

H. M. D. M. A.

80쪽

xlix

Memorandae etiam sunt post gemmata Vasa aurea , quae nimirum insertis gemmis in orbiculis incrustabantur, etiam coronae . duplices ex auro & gemmis contextae , quae Diis & Sacrorum primis Ministris donari solebant, iisque Caesares Augusti utebantur ;quod a Domitiano factum memorat SUETONIUs I . Aurea folia, myrthi mihi visa sunt, nuper accepi ab eruditissimo Abbate MATHIA DAMIANIO, quae in umna Etrusca inventa sunt, Volaterris effossa, quae exstant in Musto Guarnaceiano . Sed quia de gemmatis sive gemmiferis coronis, ornatis imaginibus Deorum, Dearumque, quae in Gemmis caelari solebant, luc lenter disserui ad Tabulam VIII. a Ine adlatam inter DONIANAs sa , de his pauca haec tetigisse sum-ciat. Superius relato Titulo funereo Q. CRITONII DASSI non lucem, sed nebulas adsudit Cl. MuRATORI Us , qui, ut solet, omnes iam editas repetit,

qui UCLARI interpretatus est VIRI CLARISSIMI ;nec advertit Liberto minime hanc adpellationem comvenire , quae summis Viris, Praesecto Urbi & Praetorio, & Consulibus ordinariis, dignitate de muneribus conspicuis, conveniebat, S tribuebatur . Quae subdit digna tanto viro sunt: is Proprie tamen SCAL- ,, PTORES appellati, qui Gemmas cavabant . Eius is generis sunt, quos Carnei Italice nuncupamus. In- is de Scalprum μ. Scalptores Gemmarios eos quoque dictos puto, qui Gemmas non solum exstanti opere,& figuris ex scalpebant, sed & anaglypho opificio iverum & eos, qui incavata caelatura eas incidebant ;quibus etiam ad obsignandum utebantur: quibus et-