장음표시 사용
201쪽
Ausus iter, tabulaque necem sibi distulit una, 8 3 Non velis Zephyros, Zephyris sua vela paravit. Nil creat ars ; rebus solum utitur illa creatis. Si Deus haud esset, nec se palsim ipse videndum Praeberet, quonam hunc poterant sibi fingere pacto Mortales Mera Mens sensus non afficit; illam 88o Reddere quae possit, non ulla occurrit imago. Non hunc adlatuit sane in sua vota libido,
Quem potius veluti censorem exosa severum
Detremi. Superest ut homo vi luminis thia Agnorit lumen siimmum, & ratione coa s. 881 INDE per humanas gliscente libidine mentes, Vera Dei sensim species squalescere coepit. . Nam populi Dominum veriti, at quis funditus esset obliti, non iam aeternum, non simplicem &unum, Multiplici foede pictum coluere figura:
8ρo Membratim in varios ausi discerpere Divos, Atque Deas; prout usus erat. suasitve cupido. Venit adulatrix & fallax turba clientum: Huc accesserunt Sophiae mytieria tectae, Et mirabilium inventrix Facundia rerum,
293 Plistoriae male tuta fides, & carmina Vatum Ingeniosa , vel affinis Pictura Poesi. Qui quondam in rebus Numen videre creatis, Thure salutabant res ipsas : victima trunco Plurima, vel monstro, lapidique hominique cadebat. 9M Et latratorem sapiens aegyptus Anubim, Simiolum atque bovem, caulesque & vilia cepe, Et pestem Nili Crocodilum in vota vocavit. Ac velut insecta deducti ab origine rivi, Effundunt pestem late : ceu flamma vagando 3 Crescit, & innumeros prorumpens excitat ignes, Unde nova, inque horas majora incendia surgunt: Sic totum insutus deceptum fraudibus orbem
Stulta superstitio pro Restigione subivit. Illam, Epicure, tuis merito convellere dictissio Fas erat; illa tuos versus, argute Lucreti,
202쪽
promer iit ; iam tune poteras proludere Ueror Sed furor est, Divum impuras dum subruis aras, Una sancta Dei templa involvisse ruina. ΑN quia Mente sequi rem non potes infinitam At tibi Materies est infinita : neque ipse 9 Is Finiti quidquam caperes, nisi semper adesset Nota infiniti, teque illustraret imagor 'Ut tenebras nemo, nisi noto lumine, nosset. Namque infiniti tantum est absentia finis; Qui monstrat, non id quod adest, sed plurima deesse. . 92a Ut tenebrae nil sunt, nisi notae absentia lucis. An quod ab immenso refugis' sed Materiae vis Est immensa tibi. Forte omnipotentia laedit - At tibi Materiae non est finita potestas. Aternum ne λ JEterna tibi sunt semina rerum. - 92s Iam video quid sit ; nimirum Numen abhorres, Quod tibi si testis, dominus, judexque; negasti
Propterea Mentem, cum cetera sponte professus Tota non dubites in rerum a noscere summa.
Qui tibi fas Mentem e rebus delere supremam , 93o Dum tibi Mens ipsi est, Menti & coniuncta voluntas' Nec modo tu, sed euncti homines, notcuntque voluntquζ . Ergo quam dotem res non immensa, sed arctis Limitibus conclusa tenet, quam debilis atque Iovalida, hanc Reii, cunctis quam excellere rebus Et vi stare sua sine fine modoque fateris,
Non tribues Apage indocilis deliria sectae.
I x M si infinitum ex finitis partibus omne Dixeris, ut tibi sit rerum infinitus acervus, Non res, quae toti superedita praesit acervo; Desipis. Id supra Vero pugnare docebam: Cum de Materiae numero punctisque minutis Dissererem. Simplex, unum simul esse probavi, omne infit situm; non conitat pluribus unis. Sic aeternum haud innumeris componitur horae
Momentis; nec prae I ito, presente, latum:
Praesens perpetuum est. Solis laceedere rebus
203쪽
Quae pereunt, sua nec sumunt primordia per se,
Finitumque datur carptim percurrere tempus. .
93o Non capis haec, inquis Tua Mens finita prosecto
Tantum finitas potis est comprendere moles: Uerum ex finitis aut mole aut tempore rebus,
Infiniti aliquid se supra intelligit esse e Cuius ad effigiem quae nobis insita, rerum sues Fit velut exemplar quidquid proponitur, illa
Parte vel hac mancum, subito revocare solemus. Quo D si ita non esset, tanto durabilis aevo, Tanta mole tumens, vel tam persecta videri Res animo saltem & meditandi robore quiret, 96o Tantaque vi numeri, nihil ut persectius unquam, Aut durabilius, maius, numerosius esset Vel genere in quovis cumulatius esse potesset. Id vero , si corpus erit, nunquam aceidit. Imo Addimus oblatis semper. Nam quolibet aevo s6s Percipimus confestim aliud diuturnius aevum, Et numerum numero maiorem, & corpore grandi Grandius. Expleri nec Mens, nec nostra Voluntas Usque potest, nisi re infinita. Si nihil esset Hoc infinitum, nostra non Mente sederet n. Primitus : essistes nihili non ulla relucet. Ergo est infiniti aliquid sine corpore; nobis Quod nunc percipere est licitum, comprendere nunq uam, Affari nondum : quo se irrequietus amando, Dum nec opinatur, contemplandoque vicissim, ns Fert animus noster; nee, dum potiatur abunde, Stare potest; quamvis illum finita retardent Interea, & veris inhiantem falsa morentur. T u quoque, qui Mundo naevos offendis in ipso , Et meliora bonis atque integriora requiris,p8ci Persecti emgiem geris alta mente repostam.
Ista sed uisge tibi nata est perceptio, & usque Progrediens desiderium ulteriora fruendit Sane haec persecti quaedam exemplaris imago est. An venit ex te ipso ὶ Non tu persectus. An ipsis A re-
204쪽
Α tebus quae sunt λ Neque enim nihilum intulit illam:
Sed si a corporeis ; persectas esse negasti. Ergo a persecta, quae sit sine corpore, causa et Corporaque atque animos supra celsissima nostros. NUNC age, quae nostra capiuntur mente, vel ipsis Sensibus obvia sunt, vel nullo praedita sensu. Quinam inteIligeres, quae sensus acumine nullo Assequitur, quae sponte tibi simulacra facessis, Corporeos extra fines aliquando vagatus, aeternum, immensum quoties meditaris, & unum ;Has nisi Mens ideas tibi summa effingeret intus, Mens incorporeos solers miscere colores Jamvero reserunt ipsi quae corpora sensus, Qui se depingunt animis, ut cognita fiant Notities etenim non est vicinia, motus, Formaque Materiae, nec progeneratur ab illis; Diversum genus ; haud radix communis utrisque Esse potest : si non ad eam mecum ipse recurres Quae rerum genitrix cunctarum & causa profecto est,
Insinuans arcana tuae in penetralia mentis. Denique, nec per se Mens ullo corpore tangi, Nec quocunque modo connexum im llere corpus
Nostra potest. Unde est igitur, quod mutua se se
Commoveant; certisque in corpore motibus ortis, Notities menti advenhat, tum certa cupido: Atque ex notitia certaque cupidine. mentis,
Quidam enascantur motus, & corpore gliscant Naturas adeo duplices quae fibula nectit Ouidquid enim nectit partes, ad utramque necesse est Fertineat : fic vitta manus, sic lora iugales, Vincula sic ulmo vitem, sic stamina pannos. At vinclum, si corpus exit, qui prendere Mentem; Et si incorporeum, qui prendere membra valebit Ergo Infiniti conjunxit sola volantas. /PROPTEREA non Mundi animam mentemve putabis Esse Deum; quasi sit commixtus corpore magno Tanquam inmensus homo, ceu nos compendia Mundi. Nam
205쪽
Nam si Materiae summam pollere sisaci Consilio velles, iam te memorata refellunt, omni quae nostram secernunt corpore mentem. Ioas Nec Mens una foret: sed quot ramenta. toti essent Materiae mentes ; quarum discordia nullos Ad numerum, rectoris egens, componere motus Posset; & ipsa suis rueret disperdita membris. Vel si privatis conflatam ex omnibus unam rogo Credideris Mentem, ceu totum e partibus, etsi Corporis expertes non inficiabere cunctas; Haud minus errabis : quin Mens ex Mentibus esse Nulla potest; nec habet varias concordia Mentes.
Quaeque sua vi freta , suo quoque libera seorsum ro33 Censet agitque modo, nil comparis iniuiga prorcis; Nescia quod reliquae celent. Non ulla Senatus Naturam Consulta, aut Plebiscita gubernant:. Nec regit unanimis totum Respublica Mundum. DE siqua si Mundo iunctam concedere Mentem et o Sic libeat, qualis nostro Μens corpore degit, Falleris haud dubie . Nullo sociabile nexu Maxima qui potuit sibi Mens adsciscere corpus
Non etenim, ut nostro de corpore diximus antehac, Vis iussit maior discordia vincula nec t. 1 3 Praeterea, vel non omnes in corpore Mundi , Illa reget motus, ut Mens non dirigit omnes . Corpore in humano; multos, licet accola, nescit; Unde, nefas Deus ex alio fit numine pendens; Et cum Materia regnum partitur inerti:
roso Uel nihil in Mundo geritur, quin ille sit auctor. Tum rursus quaeram : fuerit num primitus orbis Absque Deo; dederitne Deus primordia Mundo Si dedit, hic Deus est quem cernuus Orbis adorat, Nec proprii consors operis, verum arbiter & Rex .los 3 Dicetur nobis : quis & assentire negabit λQuod si non dederit, duo sunt aeterna. Quid ergo; Alterum ab alterius, quod per se est, Numine pendet Quod per se est, parte ex aliqua pendere repugnat. Quo pacto, nis Materiae penetralia nosset,
206쪽
Tantos Materiae motus, tanta arte cieret Io
Nam neque fas nobis ita nostium subdere corpus, Quos huius structura latet, quos organa saliunt. Et qui pernoscet, si non etiam ipse creavit 'Ergo non aliter Deus est quam credimus. Ille Solus per sese est. Ex illo cetera rerum ro6s Suntque, manentque; ex se in nihilum reditura repente,
Ni teneat, servetque volens. Haec unica cunctis Causa potens & prima. Hinc omnes corpore motus Hinc ideae nostris oriuntur mentibus omnes.
O felix nimium ' si iam exitiabilis error an Excidit; o selixi tua si bona denique noris: Macte animo, Quinti; nova te via ducit Olympo. Si Deus est, si tota Deum Natura parentem
Concelebrat, nonne hunc & gens humana sileri, Et colere, & Numen debet redamare paterniun ' IN
Et quid amabilius perfecto Quidve placebit
Menti hominum, ti non placet infinita venustas; Innumerabilium summa, & constantia dotum; Et superexcellens, atque immutabilis; ipsum
omnino, vereque quod est λ Nam cetera tantum Io8o Nonnihil, ac potius desectu cognita, quam re: Quae vix esse putes, nihilo contermina semper. Ten' moveat dulci natura precaria sensu, Nec Natura movet, quam per se stare necessum est Quandoquidem sola est , quam non ita stare repugnet. Io8 Rivum admiraris, Mare non miraberis ipsum Hunc etiam docili sic mente sequamur Oportet,
Ut, si quid credi velit, id credamus : origo Nam Veri est; di si mendax, iam non Deus esset: Tum, si quid fieri velit, id faciamus t ab omni IC9o
Nam famulos nutu Domini pendere fatemur. Hinc omnis stat Relligio e quam spurca Lucreti Reiicit impietas, & diro carmine delet; Ut regnet sancto pro Numine foeda Voluptas. IAM, si humanarum quam si confusa tuemur Ioys Conditio rerum, nova mentibus inde micat lux. Iustus enim Deus est : hominum gens libera. Merces
207쪽
Debetur cunctis adeo; & quae debita, tandem Redditur. Id planum est. Sontes autem esse beatos, xim Cuncta bonis adversa, vetat lex ipsa parentis Naturae, nec iustitiae sinit inclytus ordo. Recte igitur factis sita reddi praemia verum est,
Poenas flagitiis. At non ita semper utrisque, Dum vivunt homines & mortis regna frequentantlios Evenit. Ergo aliud merces differtur in aevum. Nam cum incorporeae Mentis natura sit expers Interitus, atque aeternae sibi conscia vitae,
Hoc fieri nequit, ut qui servat corporis ipsam
Materiem, justo indotatas munere mentes, IIIo Immemor anteacti, perdat, nihiloque reportet.
Sic animis innata Dei super omnia iusti Notities, hanc sacrilego spem tollit iniquam, Impunita sitis deleri crimina fatis,
aequatamque sibi sortem cum insonte suturam. III 3 QUA PROPTER geminis fundatur nostra columnis Restigio; quas non timor aut malesuada cupido, Ipsa sed ante oculos prudens Natura locavit: Esse Deum auctorem rerum, iustique tenacem
Esse animos nullo perituros temporis aevo.
Irro Sed quia non poterant hominum diversa per orbem Tot capita inter se concordi degere sensu; Ac primam Veri effigiem turpavit in horas, Qui passim insecto de sonte scaturiit error; Naturae vox conciderat, lex victa fluebat 3I23 Naturae, humanis nisi vox divina sonaret Auribus; & sanctam cui nos submittere vellet,Amoto Deus ipse daret velamine, legem: Ut fax Naturae, meliori lumine fulgens,
Iam dubiae noctis malefidas vinceret umbras. IIῖο At te vix natum, Quinti, atque a matre recentem Non ausim extemplo saturare valentibus escis:
Suscipieti cum te firmarit robore adulto Recti astruetudo constans & casta voluptas: Interea leve de nostro lac ubere seges.
208쪽
INDEX RE RU ΜQUAE M HOC POEMAE TE TRAECONTUR.
peragit in movendis corin pocibus , naturam explicat Ι'oe-Ab aethere te ram ambiente, gravitatis causam repetit, L i 36. seqq.
Alexandri Masni impotens bellandi cupiditas, I. I. Alites, Mira in eis membrorum
Amor virtutis multum distat a poenae formidine, L 2o. Anaxagoras. Epicuri de Atomi
commentum cum Anaxagorae homoeomeria confertur , nec
minus absurdum cile probatur, L II 6. Au mis. Esse Deum, esse animam immortalem , haec duo fundamenta esse Religionis, II. 2O8. Vide Mens. rima belluarum. Vide Bemtae. Animantia . Ridiculam Epicuri de ortu ac nutritione prim Tum animantium opinionem Poeta exagitat, V. 93. eqq- Descendit ad Epicuri ae aliorum Atheorum sententiam degeneratione animantium, quae nunc nascuntur eamque Persolas motus leges explicari non
Animantium primum semen , nec a seipse, nec casu, factum esse demonstrat, II. II . O seq. Tom. U. Tergo a mente aliqua summa perita, &aeterna, procreatum eise , II. II 6. O IN. Animalium cuiusque generis semina omnia in primo animali masculo conclusa fuisse probat , II. I ro. fyq. Causam exponit insecunditatis corum animalium quae ex gemina specie conflantur, II. Lin G eqq. Insitam propagandae sobolis curam, II. I 24. innatum animR-libus semen, ibid. seqq. in
eoque tuendo Providelitiae diligentiam ostendit , II. ra . ex Ieqq. Nulla animalia nisii e conjugio orta esse, praeter unum cuiusque generis, in quo Deus totum genus primo condidit, II. 133. O seqq. Vide Bellure . Annus . Quatuor anni tempestatum ratio sigillatim exponitur,
II. IOs. Ex certis anni tempestatum vicibus, Mundi auctor probatur, II. I 8δ. sum industria, II. so. st seq.Arsariat neglecta doctrina Co Hrnici studio rediviva, II. III. Arisippi non sententia peior sen- tentia Epicuri, sed animus ve
Aristotelis doctrina deserma artifice explωitur . II. in
209쪽
Astronomiae illustrandae insigem operam dederunt, I I. Id. . His Epicureos, ct praeci pue Lucretium , comparat , Ιl. 42. Si Astronomiae stultiosi laude digni sint , quanto magiέ ipse Astrorum conditor, II. 94. eq. Aiερ . His bellum indicit Poeta, L aa. Athei quantum intersit , Deum, an sit, invest
gare, I. SI. Hos contra dimicat Poeta, sectae Epicureorum undamina convellens.: sciticet, magnum Inane, I .ss. λ' seq. immortales Atomos, P. 87. seq. Motum percnnem Iaa. & 1sqq. Proponit varia Atheorum argumenta, II. IO .lseq. Iis respondet, in zo I. CFDq. Atheum suis ipsum a mi, debellat, II. 2 3. seq. omi ex Epicuro expicantur , L sq. Epicuri consilium in fingendis Atomis. I. Oo. At mi per se non sunt , L pr. 9sqq. Innumerae esse non Posi- sunt , I. pq. e seq. Quam absurdum sit illud Epicuri commentum, in Aromorum classi-hus numero finitis Atomos numero infinita collocasse, I .p8. Atomi nec individuae, nec ammortales este possunt , 1. Ioa. seq. Ex hoc quod immortales esse non possint, sequi rur eas non esse ab aeterinno tempore , L Io 8. Ex hoc quod dividuae sine, eas ex natura sita solidas non elle concludit Poeta , in proinde fabro indiguisse ut eoalescerent, LII4. seq. Necessariae non sunt atomorum figurae: λt quidquid in se habent, vel .hab
re putantur, id rauci debent, I. I . cy IN. Quod Epicurus in Atomis quaerit , id in selo
Deo inest. I. II 8. Atomiis Democritus gravitatem tribuit fine declinatione , Epicurus declinationem cum gravitate, L Ia4. seq. Atomorum declinationem variis argumentis refutat Poeta , L Ias. ει sq. Ex declinatione Atomo rum frustra vult Epicurus mentis humanae libertatem expli
commentum de diversa At morum velocitate consutatur, L r 3 i. seq. Atomorum gravitas impugnatur, I: I 3 3. seqq. Atomorum nulla potuit esse connexio , nulluω resultus, L Is . m se . Ridiculum
Democriti commentum de At mis, quarum pars mente pollerent , pars mente destitutae essent, sq. Non minus absurda Epicuri sententia, qui cunctas nihil mentis habere assirmat, II. 1s- Attractres. Neutoniana gravita
in attractu posita refellitur Livi, seq. '
I L. I 83. Vide Felicitas. Belluae. Proponit Poeta id quod ab incredulis objicitur , belluas animae nostrae simili praeditas esse, II. 47. Isq. V ria proferuntur ferinae indu-
210쪽
Aelluarum animas e Materia constare, ergo&nostras, contendunt increduli, II. seq. Anima brutorum, aut nul la est, aut incorporea, II. feq. Dubia fallem sunt argumenta , quibus brutorum certa, quibus hominum anima
defenditur, Per hypothesim, Cartesii coctrinam de bellu is opponit, II. seq. Probat ab absurdo , non magis helluis animam concedendam esse, quam plantis plurimis , II. est j eq. atque etiam fossilibus, II. .
chanice fieri posse indicat , II. O. ω seq. Ex mirabilibus
brutorum faliis insertur, non suam seris inesse mentem, sed mentem aliquam adesse , II. 6 . seq. Belluarum motus ex eadem causa nasci posse , ac motus nostros spontaneos, vel non spontaneos, II. 68. Θ
θεοῦ Si belluis propria mens a lesset, in his astulgerent quaedam certi delectus vestigia , II. D. seq. Ex immutabili
in bellu is vivendi tenore arguit ipsas carere delectu, II. 7o. seq. Ex variis exemplis Pr bat bellu is non inhaerere mentem , sed praeesse , II. 72. G seq. Si mens bellitis attribuatur, illam cujuscumque sto dinis , in corpoream fore , ac nostrae similem , imo perfecti sis mam, II. i. oeseq. Cm traadversarios retorquet plurima solertiae animalium exempla , quibus evincitur mentem humana praestantiorem bellu is consulere, II. Pseq. Vub
gare brutorum instinctus rictomen velut inane profligatur, seq. Mirabilibus brutorum gestis , men et illis cxterna arguitur, II. 8o. O LIq. Solvit ici quod obiicitur inutilia sere brutis sensuum organa, si sensu bruta careant, II. 8a. seq. Epicureorum orbet tuis objectiones mentem nostram non laedunt , II. 83. O seq. Nihil aliud ex tanto bruistorum artificio inferri potest , nisi mentem esse summam, Ilo 8 . Miram exhibet in alitibus,
in piscibus , in quadrupedibu ψmembrorum compositionem , ibid. seq. Animalia casu procreata non sunt, II. seq. Deus ergo auctor belluarum est, II. D. Mira brutorum , seu minimorum, seu grandium, natura, opificis industriam testa tur, II. II a. ediseq. Vide is n/
Bombνcum descriptio , II. II a. seq. Bonum . Si nulla Boni Malique
natura stet ante leges, ius nil iuris habet, I. 38. seq. Summum quidem bonorum est vo luptas, modo se ilicet inde petatur, unde petenda est, I. 48. Deus omnium bonorum seris , solus beatitudinis desiderium satiare potest, u . I97.
ambitio, L 3r. Cur si doctrina de Motu eum
L rso. f q. Cartesii doctrinam de bellu is per hypothesim opponit Poeta his qui brutorum animam defendunt , o a II.