Iusti Lipsi Saturnalium sermonum libri duo, qui de gladiatoribus

41쪽

etiamsiupra numerum desinitum glariatores praetereo Domitianus dis gratificatus contra eandem legem ingenio suovi saeculo videtur,ducente nos Plinisloco,in Panegyrico: De ampliando num rogladiatorum aut mugituendo colligiosabrum consulebamur: in qua- siprotiti imperii bus iuncingentes arctu runc menses nomim Cae-c--- sarum dicabami . Nec de numero solum Tiberius . aliquid

etiam statuit de munerariis .cauitque Sc.nmuueti torium mu- - Is ederet culmiuo quadringentorum missum res, ait Tacitus ita

bro iiii Fortasse Midem vetui nequis edidille vellet libertus.

Fuisse id scitum,colligo ex SuetoniiClaudio cap. XXum qui Harpocrat libello lectica per et bem et ebendis ectaculaque pubιce

edendi ius tribuit Nisi enim id ante vetitum , indulgeat nunc ΦKr A trustra. Quini Nerone Principe statutum nequis Praeses aut Procurator qui prouinciam obtineret, gladiatores daret Tacitus auctor lib. xlta .cuius verba memini referre ante Re m impiis perio etiam Sumptum ad munera,coercitum plus semel. An η toninus Pius Sumptum muneribusgtidiatoriis insiluit, ait Capitolinus: id est, profulaonem vetuit certa pecunia definita. Post

illum areus Philosophus GL atoria pectacula omnifariam

temperauit, siue, ut idem Capitolinus postea ait, I diatorii mu neris sumptus modumsecit. Alexander veris, monente Lampridio, Habuit tu animo ut munera per totum annum di 'ergeret per xxx. dies munus populo daretur talubri consilio edi nee flectu Per rupit enim omnia septa inueterata licentia: nec iam princeps risiliis , aut lex, qui caper posset tam et fusis cupiditatibus modum. ω ab ' Itaque tarde, imo sero descensumeb, ut gladiataria spectacula iaci iaci prorsum tollerentur.Eam sublationem Zonaras Neruae Imperatori adsignat,qui ut ait e satorum composititiones certamina Netuit Parum caute, vereque quoniam reuera sub Nerua post eruam maias ξreci ludi sed sumptus dumtaxat numerumque imminuit. circumspectius Dio. inquit, Har bros Circensesares alia quaedams ectaculasiugula mminuenio temperans,quas eri posset,sumptus Verius pulcherrimae rei laudem ad Conflantinum Imp. reseremus: cuius utinam cetera sua Lsent ad hoc exemplum Is primus Romanorum Prificipum, 'g' gladiatoria spe cui estoto oroe Romano submouit anno ab vr-

42쪽

ab urbe condita M. Lxv II paene sexcentis, post instituta ea,

annis. Auctor Sozomenus lib. s. Παρ- δε-- inquit,το αῖ--η ὁ μ ονομαρον iis Θέα Apud Romanos tunc primum sublatum Gladiatorum s ectaculum. Et Eusebius lib. ii tr. de vita Constantini: λιε io,inquit,sis Misiain oe μολι-

vetuit idoliisscrificari eluit gladiatorum caedibus posivi urbes Meminit&Callistus libro via. Quin etiamnunc inserta Iustinianaeo Codici Constantini ipsa lex : Cruenta specta 'ti ria,cula in otio ciuili, domenicά quiete, non placent quapropter omnino ' 'gladiatores esse prohibemus. Et hoc qui ciem recte notatum a peritis duobus nostri aeui Iurisconsultis quibus suggero Ain miani Marcellini egregium o in lib., mi de saeuitia Con stanth Erat, inquit, diritatis eius Uc quoque indicium nec obseu rum,nec latens, quod ludicris cruentis delectabatur in Circo sis vel septem aliquotiens vetitis certaminibvspugilum vicis se conci A- dentium perfusorumquesanguinei'ecie, ut lucratus ingentia titubata tur. Nam ludicra cruenta, ita, ut Constantini lex cruentas'ectacula &qubdait Pugiles, usurpat sane pro Gladiatoribus,ritu Graecanico,quibus ἀκ Λ ,ακrsia etiam de istis. Ipse cla 'diminre indicat, cum addit sese conc dentium O sanguine per serum: multoque clarius,cum ait, vetitis certaminibus respiciens scili Ἀ-λμ' cet ad Constantini interdictum. Et repressit quidem igitur Christianus Princeps eoque nec apud Salvianum, qui ludos exagitate professo,memoria gladiatorum 1 nec apud Cassio hisinisti . dorum quidem accurata tamenin sub Constantio, io stear sub Theodosio ac Valentiniano conati irrumpere: imo irrupere Lex in Theodosiano Codice est, qua Munerarῆprohibentur auctoratos militiae ,ves Palatina praeditos dignitate,in ludum producere. Si in istis tantum vetitum citare argumentor, perminsum in aliis Adde&'.quanquam Cod. Theod. De paganis. Et iam Augustinum lib. vi.Consess. cap. VI ii. qui pium1uum, gladiator: ρectaculi inhiatu incredibiliter abreptum scribist. Etiam sub Honorio, Prudentius locis aliquot describit, Hamnati L'di'

votum IIIo precesque interponit ad Principem, pro tollendo: Quo enus misceleris iam nesciat aurea Roma

Te precor Ausonii dux auum me regni: - 2: I

Et tam tricte sacrum iubeas, ut cetera, tolli. η ς

43쪽

lta paucis intersitis: Arripe dilatam tua, Dux, in tempora simam, a uodque patris superest, successer, laudis habeto.

Ide urbem vetuit taurorum sanguine tingi: mortes mserorum seminum prolubet litare. Nudus in urbe Mur, cuius sit poena volu las. Iam solis contenta feris infumis arena Nun cruentatis homici Aa ludat in armis.

Et sustulit sane Honorius, occasione Telemachi cuiusdam monachi,qui gladiatores Romae pugnantes, pio quodam ardore diducere conatus, a populo lapidibus obrutus fuit. De quo facto Theodoretus lib. v. Filior. Eccles. cap. xxv I MCansiodorus in Tripertitae lib. x. cap. i. Ita obuiam itum ludo non ludo:& sublata adeo res cum memoria gladiatorum, ut aegreFruinc ad intelligentiam retrahere possimus mOrcm fugitiuum,

Additamenti loco ad primam sermonis partem adiectum, de habitu Edentium de habitu Spectantium. Suetonius itastratus. origine, propressu, deque interdicto gladiatoria rei,

quod satis est,cixi: non absurde adiunxero, quo habitu dederint, quoque modo. Duo genera collocaui inter Editores: Hdumve Magistratus,&Priuatos. Qui enim munus mortis caussa da- bant,plerique videlicet fuere priuati: tamen dabant non quasi priuati Per dies enim omnes muneris,praetextae illis ius, lici rum,accensi: omninoque imaginem quandam gerebant ma- μὰλ H gistratus. De praetexta, stus Fraetexta puta nusi alii hcebat uti. - quam et quifunussciebat Cicero in Pisonem Sex. Clodium qui nunquam anteapraetextatusfuerat urisfacere C praetextatum obture pasus es. Ex hoc ritu Suetonium noue interpretor Claudii cap. Hi valetudinemrladiatorio munere,quod mul cum tresviro memoriaepatris edebat, pastiolatus nouo more praesedit Bene, nouo 1 . ' more debuisset enim praetextatus. Sed Palliolum . in morborii. veltis. Quinctilianus Passiorum, sicut fasias Iocaba, sola ericus repotest valetudo Seneca libro itii. .iturat. Quaestion ut

viribis quosdamaraci paro, secatique circumdatos, panni es

44쪽

nes stegiarunt m puta veste, tum, sibi Augustii ob ipso excepto.

Lampridius in Commodo Contra consuetudinem, penulatos usit L ectatores ron togatos admunm conuenire, quod funeribus solebat, ipse in tua pulla praesidens. aibus e Verbis utrumque discimus, dis iis in funebri munere penulatos in alio,togatos spectatores fuisse Nec procudo ultra sermonem limitis primi

Parssecunda, De loco quicum duplex rimo de Ludo dictum cui rei inuentiu quam multi Romae qui praefecti, adminictri. De inctio sagina ladiatorum induatιώ. qui here etiam extram mam. , aliqtud de ludorumforma.

A locum transeo qui duplex, Ludus, arena Illum appello,ubi habili altique gladiatores hunc, ubi dati

producti. De priore,prius Ludusgladiatorura, inquit sidorus, . tidis . Inde dictis quὸd in eo iuuenes usum armorum condiscant. Nam pri-m,credo gladiatores do iniri in reliqua familia fuisse,imo nec z,ὰ. eruditos valde ad pugnam fuisse Polybius hoc mihi dicit,nec ratio abnuit, quae vult prima omnia rudia magis impolita et se sed Polybius ita in stagmento apud Suidam insua istam si, τιγου γε - δα ρωπιαίως η υσοααχα νώ τώ, αμο ιδ οδο αυραται 1. Olim in ivitis apud Romanos nudis viribus. diatorum certamen constabat tunc autem plures vis o modi repcrin Significat nec genera tam multa fuit Je,quam mox dicam mecitem ludos, in quibus accurate docerentur qui tamen, crescente numero irebritate editionum publice sunt aperti,4

in iis Magistri. Et si quidam splendidiores,etiam post institu

45쪽

to ludos, habuere domi eos aut apud amicos. Ita C. Caesar Tirones neque in ludo neque per lanistas sed in domi bus per equites

Rom.acetiamper Senatores armorum peritos erudiebat, scribit Suet si ἐπι ton. cap. xxv I. Quod tamen perrarum, vulgo ars pu nandi docta exercitaque in plis ludis Prudentius:

Nam quid vesani sibi vult arti via ludi 'bula par euid moras iuuenum qui anguine pasta voluptas' Seneca libror . de Ira Non alia quam in ludogudiutorio vita est, d φ' cum isdem viventium pugnantiumque Lusorium appellasse Lampridius videtur in Eligabalo: Strauit sibi, inquit, triclinium in summa Luserio, e dum pranderet, noxios cita appellat gladiato

res e uenationes sibi exbibuit velut mavelim,ibi exhibuit. Et in Salviano Massiliensi Episcopo idem verbum,lib. vi. Lovum snunc aecere de omnibiu Amphitbeatris MLis, Luseriis Graece γωγον Ἀ-οια M appellat Herodianus, quasi dicas diuersorium

μά---γαυγ id est,Eo dementiae venis i iam nec Aulam, Patitium iubabit evellet se migrare conssiluerat in ludum Gladiatorium. Quam eamdem monstri illius in aniam etiam Lampri dius αiphilinus adnotarum. Suidas in inm is dicit, contentus tamcn,sine alio additamento, posuisse nudam vo-ρ -- i cem in urbe autem plures eiusmodi ludi,nominibus suis no

ti Uilcreti quorum in P. Victore mentio, ela pasti in ina Dram αι moribus pristie urbis. Repperi istos. LvDvM GALLIC v M.

tio in ea ad Pisones, Ludum Emitam E quibus tamen non ab-OIυι- nuerim,quin aliqui etiam bestiariorum fuerint uti certe 'Ma-οψ - tutinus. Hisce ludis non Lanistae solum praeerant ut dicam x-iis D ta iam nunc sed etiam diritiori nomine Procuratores nec ii de

plebe, ted ex clulum primis: ruitque velut inter dimitatestici uis uarulas id munus Lapi priscus CVRATOR MUNERIS. PVBL. GLADIATOR. Tacitus Annali xu. Decius quoque

cu'purnianus tu Sulpicius Rufus Procurator ludi, eadem poena a -cti. ascriptio alia vetus:

46쪽

Nec longe diuersi ab istis Curatores munerum ac venatio Cinesertinum: quorum mentio Suetonio in Caligula,cap. xxvri. Et vis '

addam quod vos medici rideatis Victori Medici etiam sui Μῶα,-- sngulis his ludis nec id noui saeculi inuento, sed diu ante Im i z.his..peratores Lapidem legi hunc

In quo sculpti Consules incidunt annum Vrbis DCLx ir. Adeo antiqua cura illa in valetudine gladiatorum. Legi Min

atio lapide , E TYCH V AUG. L. MEDICUS. Ni I. uiui, ἰ MAΤvTINI. Censeo exemplum transsatum e Graecia, apud Vos quos medici athletis Arrianus lib. m. Dillertationum, Athletam compellans δει ι an quicuimo ἀναγκοφαγῆ --

m, τώ ς ςάτη Oportet te iam in ordinem redigi ad praescriptum vesti. abstinere bestario, frigidam non bibere ues quid fortuiti incidit aut steriuri 1edico enimuer obtemperare sed sp feci aut doctori. At quaeres cui bono medici mox morituris Dicam. Primo Mo. medicos haud tam arte acceperim, ut hodie; sed incluserim etiam chirurgos, usurpatione prisca In autem opus certe glor a diatoribus laesis luxatasve Deinde&ratio victus pladiatori i

47쪽

o,ut salvi essesne medico non possent Large enim edcbant, bibebant:&dabantur velut in saginam . ea fini, ut Domini valentes eos producerent, Z , ut Cicero ait, cum gladiatoria totii corporisfirmitate Cyprianus eleganti epistola ad Donatum, litabro ii Paraturgladiatoriis ludus t libidinem crudelium luminum singulis oblectet. Implitur in succum cibissertioribus corpus, in aru*na assidui nidoris moles membrorum robusta pinguescit, is inatus in poenam curiῖs pereat. Quinctilianus luat deuotum coum pra- uior omnifames ma liade gladiatoria sagina Tacito Singulo ibi militibus Vitessitisparatos cibos,tanquamgladiatoria aginam, dius-debat. Inde Saginae nomine ludum ipsum Propertius intes- laxit hoc versu, si ui dabit immundae an ii fata se a. id est, ad gladium se auctorabit, Mad ludum Plinius videtur adtribuere hordeum iis in cibum: Antiqui reum it in cibis hordeum. Put Atheniensium ritu,Menandro au Ioxe,apparet: c gladiatorum cognomine,qui Hordearis vocabantur. Sed mihi anceps adhuc sententia eius loci dicam lcctio. Cedo enim. ideon euincas hordeum antiquissimum in cibo Romano, quia gladiatores ab eo dicti atqui tota gladiatura non veteris Roma , Η ut vidimus inuenti. Sed nec credo eo, sos mare alibilis si . - nis,flatus genitor malique coloris, ut tui, Victor, medici, lunt ideoque ignominiae caussa,militibus datus qui deliquissent Sciaeca etiam eum inter vilissima genera habeti Voluptas est, inquiens, posse capere voluptatem Ne ex hordeaceo pane. Quae omnia contraria sadiatoriae huic saginae Nec amen Plinii verbis quid faciam habeo sine libris: fortasse prisci tenuius eos alebant. Sed redeo ad ludos, quos comperior non Romae odii ii solum fuisse, sed in coloniis item municipiisque Capuae in- primis&Rauennae De Capua Caesar lib. i. belli ciuilis: su emi' primum sese confirmant gladiatore que quos ibi Caesar iu ludis habe

'taris , ut nsorum productos Lentulus libertat confirmat,atque iis equosn: G attribuit Cicery lib., i. ad Atticum Gladiatores Casuris nulli M Captiae sunt,sine commode Pompeius di tribuit binos lagidis patribus

inta familiarum Spartianus in Iuliano Sedpseas ontesitalladiato-

res Capuae iussit armari per Lollianum Titianum De Rauenna,Stra

48쪽

mRφω, γυμνά --δα νω ο μονες eade): inquit silubir locus,viil cgladiatores ali atque exerceri Principes voluerint Rauennae autem ludum exstruxit,aut certe Voluit,Caesar Suetonius cap xxxi. Ne qua fu*icio moueretur, spectaculo publico per di simulationem interfuit, v formam quagladiatorium ludum erat aedificaturita considerauit. Formam, ait de ova nihil dixerim, praeter citi multiplices in iis ludis minutasque cellas fuisse, in quo seor--μ sim haberentur singuli gladiatores. Quinctilianus Commorabor inter homicidas. nclusus turpiore custodia oe sordido cestarum situ. Idem An illi animus red et in cedulam irret saginam, magistrum, personam detuque seleris Exemplo ilicet seruorum qui bl - ἔ.9. cellae.Seneca pater Excensuae dominae migrabit in tibiculum: a Domina excubiculosuo migrabit in cenis Seneca filius, de seruo Pompei Demetrio Cui iamdudum diuitiae esse debueran duo vitaris . cen laxior Suetonius Nerone cap XLV ita. Receptus in proximam cellam,decubuissuperἷctum. Sedi meretricum cellae Celanuri ex Iuuenalii Petronio)ωcapitum omnium viliorum.Con cludam de ludo cumraii in stiliani Icto In ludosui qua poenae . . nulla n grauiorem scelera nouerunt, cuius ad com rationem ergastulum leue est.

Ludorum praefecti Ianistae qui Familia praeesse dicti, eumque Ducere.

Iidem Doeiores magistri commentabantur, Dictata dabant Tiro ne apud eos innituti quorum exercitium, Batuere rudibus. Rudem

viderigladium e ligno etiamque Lanissis suisse ac tironibus. HI ludis praefuisse Lan illas monui de quibus opportu-- flavi ene nunc adtexo. A laniandis corporibus vulgo eam vocem tormant: nec persuadent. Isidorum potius audio, qui Thuscum verbum esse vult,&ulis carnifficem signare. 4udio eo libentior, aula res gladiatoria petita a Thuscis . Lanista rum multa ubique mentio Lapis Romae:

Glossarius liber, Lanista, μγ,μονομα - . α μαρμα-- Lanistae auium,etiam apud Columellam,qui aves condocefaciunt

49쪽

C I ce faciunt ad pugnam. Pro ipsis gladiatoribus Prudentius usu pati parum proprie: imo imperite:

- sedet si verendis Uittarum i unis faleris .fruiturque lanissis. Nam de Vestali scribit, quae spectabat gladiatores Emebant

autem lanistae futuros gladiatores,aut expoIHicio pueros huic rei tollebant. Quinctilianus Declamat CCCXXVI I ruantum ad tepertinet,non habet respublica virumsortem aut iliam ferae laceraverunt, aut aliquisi quod multo sit indignius' sustulit leno aut lanuri. Martialis: Inspexit velut emptor aut lanissa. p. I ala Tota autem manus quae sub via Lanista, Familia appellaba tur &eum dicebant Familiae praeelse.Cicero pro Sulla Mi .e-Ditfamiliae Cornelius. Ium si in paranda familia sublici est nulti,

quodpraefuit 'ibilad rempertinet. Nam hunc Cornelium scili cet fuisse pro lanista. In lapide prisco MVNVs. FAMILIAE.

L AD PATORIAE. Suetonius Augusti cap. x I i. Cum τι-nalicios, Lanistarumfamilias urbe expubs et Seneca de Beneficiis Lanista qui familiam siuam summs cura exercet atque ornat. ramita Hinc natum prouerbiu Ciceroni familiare, Ducere familiam: quod idem censeo ac familiari esse, sumptum 4ue ab hac ipsa lanistarum praefectura Cicero in Antonium: Luciis quidem frater,ν qui peregre depugnauit familiam ducit Idem alibi: Sententis,quae familiam ducit Et: Accedit, quὸ familiam ducit, iurescientia Nam qui caput in aliqua re princepsque,bene Ducere eum dixeris&Ducem. Sic in Historiis passim Ducere ordines. in Quinctiliano Ducere classem. Nec vis verbi huius adhuc satis intellecta non certe ab iis qui Ad agi a nobis concinnatam' runt. Hi iidem Lanistae, honestior ii inuidcndo verbo Do ctores dicti Valerius lib. . Ex ludo C. Valerij Scauri doctoribus stadiatorum accersitis. Quinctilianus Declamat CCC i. In ludosuit. Fuerunt in doctores, in medici, era minisTri neque tamen illa D mii .gladiatorum nomine tenentur. Et Magistri. Cicero rii. de Oratore:

Magister hie Samnitium summ enectute ess. Videlicet quia gladiatae M o tores nouitios& tirones docebant. Quin iidem Commentari dicuntur,& dare Dictata: verbis omnibus a meliore ludo sum ptis Cicero de Magistro Samnitium: cottidie commentatur.Cae

50쪽

LUA ER r. 49sar apud Suetonium a pleri que Senatorum, equitum precibus enisus est,ut ipsi disciplinam tironumsusciperent, in exercentibi Dictata Hremt.Tertullianus ad Martyres. crantiu erosum, ua . vivos algoquar.sed tamen 622 gladiatores perfecti imos non tantum magistrio praepositi sui dedetiam idiotae r superuacui quique L hortantur de longinques ut saepe de ipso populo Dictata sucis profuerint. Nec inepte, Dictata:quia reuera prςcepta sua armorum in commisere etiam scripto Iuvenalis defuturo gladiatore, Scripturus leges in regia Nerba lanistae. Hirtius gladiatoriam hanc rationem docendi, bene cum mili tari composuit lib. i. De bello Africo Caesar, inquit, contra eiusmodi hostium genera, non Limperator exercitum Neteranum sed ut binissa tiroue gladiatores condocefacere quo pedes reciperent ab hoste, o quema odum obuersi aduersariis. in quantulos uti res serent, c. Ait, tirones gladiatores quia in ludo genera duo, Tirones siue nouitij,4 Vererani Veterani nobiliores,i usu longo edocti. ad Tirones cura institutio praecipue perline Ibat Symmachus lib. ii Epistolar Namgladiaturae idoneos communis cura pro 'iciet,quaepars in apparatu Suaestorio prior est, ut auctoramento lectos longus 6us instituat. Quinctilianus: Et inter dedita noxae mancipia contempti simus tirogladiator,ut noui mepσ-derem calamitatis meae innocentiam, discebam cottidie scelus. Ratio modusque instituendi,ut rudibus batuerent cum Lan illa. Sue tonius Caligula Mirmγsionem e ludo malim, in ludo rudibus se cum latuentem, G Jonte prostratum confodit ferrea sitia. Sitae' '

etiam ad palum exercerentur, militum nitar. Veget tu lib. I. L M.

cap. I. Fabrum enim Mi Molulariorum usioniselum militibus sed etiamgladiatoribusplurimum prodest. Sed prius illud de Rudibus, proprie,Batuere dicebant: gymnalium ipsum, Batua

ha . Glossae pristae, Batuali, γυψασι δε απομάχων Adamantius Earum. Iartyr:Τatualia,quae Nu=ὰ Battalia dicuntur, exercitationesgladiatorum Nel militum ignificant.Nec male addit litterator ille de mi. zzz

litibus . nam ij interdum rudibus pugnabant, ludendi exercendiue caussa Liuius lib. xxvi. Scipionis curam in milite formando describens: Tertio die rudibus inter se tu modum iussae pu Cin avi ηα concurrerunt. Ita vetus liber, qui apud Lipsium non, sudi δ' ' 'us,ut praeserunt vulgati. Iiri mi Polybius, qui apsc in re risis talar