Hieronymi Balbi episcopi Gurcensis ... De ciuili & bellica fortitudine liber, ex Mysteriis poetæ Vergilii nunc primum depromptus cui additus est alter continens Turcarum originem, mores, imperium, aliaque præclara scitu, cognituque dignissima

21쪽

Virtutem inmoderadi affectibus py ripue nerseri.

tritae,nec animis nostris uelut insi cae. ta intura ipsa phe

racla initiumenta ad agendum,at P ad mledigenda apta,& opportuna nobis est elargita, de praecipue animi asse ita3,quibus moueamur, de impellamur ad ea culti,quae honelta,utilla,lucunda, bo iam esse uidetur. Ideo ab Acistotele philosophorii ominu acutissmo traditu est, uirtutes nem homini esse a natura innatas,nel ad.pi .cendis illis naturam relamri,quinimmo multa ad Id,maximal adiumenta suggerere, ac B AE ctus in Primis, quibus ad ipsas uirtutes excitamur, eκcitari P progi edimur,eos inita sequi oportet, ut intra giru rationis contineantur. affictus iple,ubi cupiditate aestuante fuerit c cItati .

labefactat, praecipitat. animia ubi uero dolore contra hente laguidior,nos ab itinere re te agedi avertit, deter ret*.quapropter ut illic ardor ille nimius,sic torpor hic, deiectioi contrariora oriantu sunt principia, & causae. Iis igitur teperandis occupata uirtus erit,eu peculiare sit eius munus a medio non recedere,illorum aute propria fiuitare, & diffluere motu,ati exagitatione sua 'am ut defectus refonnidit,ita excelsus plus nimio confidit,il lius causa eli metus huius libido ait temerita,. Virtus aurein utrius m natura animaduertens,& frenu adhibet fiduciae,eal impetu coercito copescit,& metui addit stimulos calefaciti eius frigiditatem adu imbecillitate confirmat. Itam ab affectionibus in primis ad agendu exc: tatis, deinde ratione adhibita assiduam per assuefamonem Neontinuum usum, habitu. nobis comparamus,quo con

stituto,qui,& qualis quisq; sit, ab actionibus ipsis digno

scitur. Ideo iapieterpraecipit Aristoteles laboranda esse

22쪽

ato assuescendum homini ad uirtutem consequendam, cuius principia ement ipsa in natura collocata . coete rum alla ratio,progressoq; ad illam, assicutio denimato adeptio hominis esset integra , & solius quidem hominis, cuius habitu ubi insignitus quis Delit, id eo

Cit, ac praestat, ut sciens, uolens, eligens, libens, ad metam ipsam absolutissimae uti tutis indefatigato per ueniat cursu. Qui autem assimis omnino tollunt ipsa

uti tutum rudimenta, omnemi bene agendi rationem tollere uidentur. Necesse est enim ut antea diximus Hilare. -- nos prius moueri ait assci, quam accedamus ad agen tinis aspretio, dum . mouent autem ipsae affectiones opinionis admi msupedistis,nistrae, atq; excitant, quae non modo naturales sunt,sed et quanto in etiam utit ter a natura datae, nam & iram cotem uirtutis errore κεν Peripatetici uocant, utruml uideri negant, qui irasci tην , qui eas

nescit. Et totum illud quod sub genere cupiditatis continetur, ad summam hominum utilitatem spectare uide tur, nihil enim quisl nisi quod libeat praeclare facere potest. Idem de ipsa aegritudine ut hoarines etiam im

punitate peccatorii proposita tamen conscientia stimu ilante se in delicto esse dolirent. Nec ulla est pars aegri i .' tudinis quae utilitate uacet, ut misericordia ad calamita tes insontili subleuandas,sic aemulatio obtre titio,moc ror,lumis molestia, afflictio & caetera eiusmodi quorunihil est no utiliter hominibus a natura datu . Metu uero sublato omnis recte uiuendi disciplina tollitur. Fatemur tame nimia resecari opta tere naturalia uero relinqui, naea funditus extirpare nec possumus, nec debemus. Et

sicut in omnibus sere rebus mediocritas est optima, ita

23쪽

in sapientem ea lege aegritudo reliquae 3 animi pertur

bationes cadunt, ut ad mediocritatem redigantur. In quibus sedandis, temperandiso omnis humana uirtus, Raanta inter honestam actio uersetur. Demulcemur quidem uoluptas sim et Nin tibus a quibus non possumus nisi aegre diuelli. quipperion stpu- blanda adulatrix, &.ueluti sui laena est uoluptas,quae itava et coris' sensibus applaudit, ut totos paulatim occupet, nisi ra erutio. tionis lumen ita in nobis illuxerit,ut uoluptatum sordes intueri possimus. Iccirco plerunt hinc nos illecebrae uoluptatum trahunt, illinc honesti,uerim purchritudo

ad excelsum erigit. Haec est illa palestra, & perpetua

, colluctatio,in qua sensus pugnat,&ratio uicissimi uin v cunt,& uincuntur. Hanc luctam in se ipso experiebatur h. νη ' . Apostolus, quiens. Video legem in membris meis re pugnantem legi animae meae. Inter haec mediae sunti affectiones nullo adhuc habitu satis firmaesed quae mo do adlir modo ad illud impelluntur, in quibus ut diκimus frenandis ,& coercendis omnis recta ratio ueris Qα--tur, Ideo apud Maronem qui sub uerborum inuolucrore Maro is figurationibus obliquis cum decore quodam arcana Phiratione et*- losophiae tradit, Ratio Aeoli nomine designata quic ιν pro ' quid imperii habet id omne a Iunone hoc est,a sensibus

DG recognoscit. ita enim eam alloquitur.

Tu mihi quodcunq; hoc regni,tu sceptra Iouem BConcilias tu das epulis accumbere diuum, Nimborum* facis tempestatumq3 potentem omnia se Iunoni debere ratio fatetur, ueluti quae nisii turbationes adsint, nihil magnopere habeat, ubi suum imperium exerceat. Nam si non inflammetur appetitus

24쪽

eupiditate rerum terrenarum, & uelut mare turbinii fiat:bus agitetur, non admodum indigere uidetur uita no stia imperio rationis,cui qui obtemperat,deo obtemperat. Rectissime est apud Platonem bono uiro legem

Deum esse malo libid nem. Constat autem eos animi motus no temere,nec fi ustra homini a natura datos, cui cum sit insium,atq; innatum,ut se unam,corpus P tueatur,declineti ea,quae uidentur nocitura,timere eum est necesse & obstitura recusare, profutura uero appetere,

di sequi. Hinc cum odio,& mali fuga metus, hinc ap petitio cum spe bona,& fiducia. Et licet prima quasi titillatio sit a sensibus per eos tamen cut iam diximus ueluti per quasdam fenestras accessus est ad animia, qui

ratione adhibita motus eos sedat,moderatur , & regit . Nam quanuis sensuum sit ipsorum etiam abusus,omnis tamen improbitas inde ducit ortum,quod ab ipsa fue rit ratione recesium, sub cuius ductu, & imperio nulli est permissim aberrare. Sut nihilominus,qui affirmentquosdam fuisse ea immanitate naturae, inflexibilitatem, ut humanis affectibus omnino caruerint,γω de Socrate proditum est,que uxor xantippe praeda re solebat, eodem uultu semper se uidisse exeuntem domo,& re uenentem, nec unquam tristiorem ,hilarioremve factune tum quidem cum in celebri illo Symposio,minutis,& rorantibus poculis se plusculum inuitasset. Dicuturti in Aethyopia populi quidam,qui nel doleant,nem

irascatur,nec ullas humanas affectiones sentiant,quos ob idipsum Apames uocant. Quae omnia comentitia re solicum nec uoluptate sentire,nec dolarem,no hominis

25쪽

st non bruti sed plane lapidis. Quod enim potest esse

animal, in quo non appetitio sit, inclinati naturae motus animi Sed nec hi motus reprehendi solent ,quippe qui a ira th UDti' ' tura nunquam abhorreant, nisi in illis qui reIicta naturan i qη πηπι duce se praecipites dederunt essenatis P motibus rapi F et ςb untur . iii his Vergilianum illud locum habet. . t rTristius haud illis monstrum,nec saeuior ulla r. li 11a

Pestis,& ira Delim stygiis sese extulit undis. h - : Nam ut inquit PMarus perturbationes animoru etiam sapientem uirum cogunt insanire. Animis enim perturbatis nunquam iudicare recte licet, nam uel cupiditate , uel aegritudine ita distrahuntur interdum, ut sui compotes esse non possint. Ad hoc accedit,quod tantae quandol pervicaciae sese mortales obnoxios faciunt,ut sci entes,uidente'; praecipites ruere quam ad sanitatem redire malint , cum nihil recte administiari possit perturbatione duce quae si non omnino tollit,impedit tamenno mediocriter rationis usum.ei resistere,nec pati latius distundi summae uirtutis est . Omnis autem Stoicorum es , .c a ςx r fallos emanavit,quod inter sensum, & in his, fera es iis Nil tum nullum esse discrimen ducebant. Nam in dud - , , pleX sit ut paulo ante diximus appetitus, iter a sensu, ab ilitellectu alter.& is qui emanat a sensu suapte natura rationi obtemperet,illim sese ac modet, Stoici paruacuti rerii naturae indagatores quael a sensu, quae P ab intellectu sunt eadem solius sensus esse censebant. ippe qui in physicis ueluti plumbei nunqua in naturam, praestantiam animinim penetrarunt. Quos affrmabant exuto corpore,& cadauere ham absumpto dissoluin in

26쪽

terire . interim liberaliter eis usuram longioris uitae uelati Cornicibus largiebantur. Quae opinio si recipiatur , uel in manu est Pigmentariorum,qui Aloe, Myrrha,balsam 3 abudant,cadaueribus excieratis,& linitis, animae uitam propagare . Impie igitur Romani corporibus exurendis,animos quasi capitis iudicio damnato morte mulctabant . Caeterum soti Stoici sunt reperti,qui per

turbationes uoluntarias esse putarint,per errorem no se iungentes eas a motibus uoluntariis , cum euidetissime

constet,illos ad appetitum,hos ad intellectu pertinere .

Ideo omnes motus, qui a ratione non abhorrent,uirtu

pes appellabant,qui extra cancellos rationis, passiones. Horum sunt praeclara illa documenta. Sapientem nunquam ignoscere neminem misericordem esse nisi stultuti leuem , Omnia peccata esse paria,turpe esie senten mutare,exorari scelus, miser.eri flagitium. Quos

errores patrum nostrorum memoria magno Ecclesiae

detrimento Nouatiani renouaiunt. Sed illorum deliramenta uel ut ipsi uocant Paradoxa Cmittamus, ct Masronis nostri altissimam sapientiam perscrutemur,qui supra omnium philosophorum ingenia,hunc loeum exemtus , Animadueitciis id esse multo praestantius, natis N quod imperat.quam quod seruit, appetitum autem , si recte sibi consultum uelit rationi,ut pareat oportere. dum Ostendit omne aduersus effrenatiores animi motus mei seripserit Odicina esse a ratione petenda,eiu a imperio parendit . Alioquin cu homo sit adeo fragilis,lbecilli a naturae; ta erem ut in rebus aut aduersis, aut repentinis in perturbatio Inem siliquam in tranquillitate procliuior, nisi imperio

27쪽

iationis regatur breui pereat est necesse. Ideo eas per δturbationes uentorum natibus comparat,qui

Magno cum murmure montis a

Circum claustra fremunt. Hoc est,circa inferiorem appetitia,unde innumerae procellae ciebra sensuum agitatione cientur. sed Celsa sedet Aeolus arce. Maro in omni suo poemate Platonem sequutus praecipuam animi partem idest, rationem, in capite sicut in corporis arce collocat. Sceptra tenens molliti animos,& temperat iras. Mollit animos,non in feritatem exasperat,& iras no eradicat,sed temperat,& cohibet, ideo Luctantes uentos tempestilest sonoras Imperio premit,& uinclis,ac carcere frenat. Animi motus ita moderatur ratio ut eos merceat,& in tra fines contineat, nec permittat longius evagari quam par est qui si rationis frenum excutiant,ueluti rapidissimi turbines Maria ac terras,Coelumi profundum Quippe ferant rapidi secum,uerranti per auras. Ea est perturbati animi natura, ea uis is impetus, & mror, ut sibi moderari nullo pacto queat, nam cum ra tionis lumine sit orbatus, quamdiu ea caret, nec intueri paspicue , nec recte iudicare potest . Quo fit, ut tanquam per obscurissimas tenebras incedens , unde egrediatur, quo pergat, quo peruenturus sit , nitus ignoret. Na si sensuit blanditiae ita animii demulceant, ut sitae uerae,propriae v originis Immemor erit terrena

28쪽

nim cupiditatibus irretiatur, non modo no restringit appetitum quo solo animus mouetur,& a sensibus ori ginem ducit,uerum ardentem ultro inflammat, unde in iurgit atrocissima tempestas, Sed pater omnipotens. Dem,inquam,homini cuius gratia caetera crearat, opti me consulens,uitiosos animi motus uelut compedibus uinctos

Speluncis abdidit atris

Hoc metuens molem & montes insuper altos

Imposuit Nemo dedit.

Animum,uidelicet rationis compotem ac humanarum actionum moderatorem,qui perturbationes non radici tus extirpet,nec enim sumus sensus expertes ut eis non

tangamur, nec id per naturam fieri potest, &si fiat multum decoris,ac dignitatis uirtuti adimetur . Sed qui eas

pro rerum,tempinuino uarietate, modo sedet, modo

cohibeat quadom si usus postuler,mediocriter excitet, earum. adminiculo utatur,& decim i scedere ceris, Et premere,& laxas sciret dare iussias habenas. Nam rationis ope, & praesidio seuocandus est animus :atch seiungendus a turbulentioribus motibus,&ita huma nae infirmitati concedendum ut secundum illud Chilo nis,nihil nimis agamus.modus enim cum Omnibus in re Corporis . ..hus sit adhibendus temperandis tamen animi cupiditati s habi/- hus est apprime necessarius. Tradit autem Areopagita, rimo inuisti quidem uerissime ex omni passione corporis faciem pertur habitudinem uariari, cum nulla sit ex qua non sequatur mἷM.

29쪽

aliqua nunc occultior,nunc manifestior corporis immi tatio, d praecipue circa praecordia. Quippe ex laeti μtia cor diffunditur , ex moerore arctatur & alia,aria alia passione surgente,ad usitatum eius motum intendendo. remittendoue aliquid additur, aut imminuitur . Ideo illustres quadam medici sex tantum assictiones numerasi cum totidem circa cordis agitationem esse reperiantur uarietates. Nec minus in reliquo corpore agitati animi noscuntur indicia. ex subito terrore frigemus, S uelut horrore concutimur , unde illud. mul .l 2CHMihi frigidus horror 'Di I Membra quatit gelidus p coit formidine sanguis. ira ignescimus ,&ardemus,ut ς': nescunt irae,N duris dolor ossibus ardet.

Ex re noua,& inopinata torpemuS. iobstupui,steterunti comae,& uox faucibus haesit. 1Nulla deniq; est affectio sine aliqua corporis imulatioe. emadmodum uero Plato illam animae partem quae In se en in rationis est expers,in duas rursus particulas secat, eas BF dvbrm suis in locis disiungit,ut iram in pulmone, cupiditatem circa praecordia locet ita & hos in anima sensilia dupli r it ri si re cem appetendi uim afligimus alteram concupiscibilein alteram irascibilem appellant, nam in re quae notauhil obscuritatis Mundit,utar uerbis uulgatioribus, licet ia . . dum in eloquentiae peculium admissis . Cum res quae . .. libet natura duce tendat ad bonum,uelut ad fine recte ueteres dixere, nu esse quod omnia appetunt biso . . aduersans quae obsunt,quominus fine attigat.Ideo quae

30쪽

hona uidentur, omnes sequimur, fugimust contraria. unde tradit Anaxagoras lite, amicitia* omnia gigni .

Necesse est sensus quom ipsos circa boni appetitum, malim fugam uersati . Ideo si semel obiecta est species icuiuspiam quod bonum uideatur , ad id adipiscendum natura excitamur. Contra si quippiam ingruit quod Q sis, a mali speciem praeferat ,illud declinamus, horremus --fetio Sed quia in bonis adipiscendis saepenumero difficultas lilli qui aevi

proposita est deo illorum gratia plerum labores misi ditate, quis grauissimam pericula sponte subeuntur, nonnunqua ab ira nc uero quae bona ducimus nobis omittenda potius uiden estimem.

tur, quam per tot labores, difficultates v adipiscenda,N hoc propter diuersos, inter sel contrarios affectus, , eum commotio illa quae est ab ira nos ad difficilia,a aerumnosa, &ardua impellat, quae uero a cupiditate ad grata, & periucunda. Hoc exemplis fiet illustrius . .

Laterensis cum tribunatum ambiret . in eius animo spes quaedam illius magistratus obuersabatur, ut res bona, & quae plurimum decoris , ornamentit esset ' , allatura. R ideo togam candidam induerat, contra uero umeditatus quid laboris, molestiael ea petitio in se ha ii aberet tribus esse circu meundas, manus cuius B prehen l , osandas, potentioribus supplicandum , centuriatim lar .. 'i' giendum, nomenclatorem, diuisorem, sectorem quae rendos, demum ad nutum Iulii Caesaris tunc consulisti ibunatum gerendum his ossinius ex numero candidas . , tonim se eximi iussit. At Cicero cum ei a . P. Clodio

dies esset dicta, animo uoluebat, quantum in se mali