장음표시 사용
131쪽
ri4 Institurionum Medielaavitiata censetur cum pars aliqua situm mutat, ut in articulo luxato, qui e propria sede elaptus , actionem laedit membri pe
De Morbis Solutae Visitatis Vtrisq; Partibus
Solutae continuitatis morbi communes sunt similaribus organicisque partibus ambς enim patent soluentibus caussis. Η ius plures sunt differentia omnes sere petitae a modo soluendi , aut a parte soluta. Ergo si caesim caro scindataer, vulnumascitur; si punctim punctura; si contusione rumpatur ruptura; haec eadem si non insecarne reque alia molli fiat , sed in neruo σπάσμα nascitur ac nominatur, cum scilia Cet neruus ita tenditur, ut rumpi videatur Iam vero si solutio continuitatis accidat in parte dura , ut osse, dicitur Fractura, &Caries et fractura quidem a re vel contundente, vel scindenter idem enim quod in me vulnus facit, in osse fracturam inuehit. Caries vero a re erodente ortum ducit in osse. VLux demum ab eadem causa, non tamen in osse , sed in molliori parte
132쪽
Liber Secundus. I I si musculo , parenchimate , alijs similibus. Itaque solutae unitatis morbi erunt specie multiplices, Vulnus in carne, Punctura, &Contusio ; Fractura & Caries in oste se Spasina in neruo; Vlcus in musculis aut paren himate a re erodente , aut etiam in spura carne, ut gingiuis & penis glander quod Galenus aperte ostendit lib. de Diff. Morb. his verbis . Pro disserentia partium continui solutio varia sibi nomina vendicat.m quidem qua in osse fit, fractura vocatur: q3M
vero in carne contingit, ulcus, vulnus, ct ruriptio : qua neruosis accidit partibus , conuulso nominari consueuit.
De Alijs Morborum Differentij S.
Memb. . GAlenus etsi accuratissimum in omni
Meditan ae parte semper sese praebuerit, tamen in explicandis morborum differentys defecisse videtur . solum enim in medium affert eas, quae essentiales dicuntur , quaeque desumptae sunt a similaribus, . dissimilaribus & utrisque simul. Nos vero alios sequuti alias etiam indagabimus,quae licet accidentalis sint, necessariae tamen videntur. Ergor. Morbi alij sunt uniuersales alij par
133쪽
116 Institutionum Medicisaticulares : illi sebres omnes quae Vniuem sum corpus corripiunt: hi vero phrenitis quae cerebrum, spasmus, qui neruos; ple iis, quae thoracem,& alij umiles,qui unam certam inuadunt partem.
1, Alij sunt simplices , alij compositi:
illi quidem , qui nullo alio nectuntur mombo, ut febris: hi vero, qui alios sibi multos asciscunt , ut lethargus febrim, phrenitis , Pleuritis, ceteraeque inflammationes. 3. Alij fiunt per ἰδιοπαθειαν, alij per νη-άθειαν : illi qui non aliunde ducunt originem, sed ibi nascuntur, ubi insunt, ut
hypocondriaca affectio, siue potius melancholia , capitis vitio genita, non ab hypochondrijs accersita materia . Hi vero dicuntur, qui ex alijs partibus materiam morbi caulam mutuatur, ut dolor in genua fluxione e capite genita.
4. Alij benigni,alia maligni:illi qui aperti
sunt exploratique, nec intus quicquam gerunt insidiosum: hi vero qui,ut homines aliud in ore promptum, aliud clausum hahent in pectore ; nam maligni morbi aliud extrinsecus praeseserunt,aliud intus agunt: salutares extrinsecus videntur, intrinsecus
tripliciter dicuntur ex Galeno,vel propter propriam egentiam , ut febris ardens; vel Propter partis nobilitatem , ut phrenitis νveI propter cacoethiam, ut labris pestiles. Parui
134쪽
Parui autem eodem ratione tales dicentur vel propter suam essentiam Ut tertiana,vel Propter partis ignobilitatem , ut erisipelas In crure, vel propter benignitatem,ut quμuis morbus benignus . '
. 6. Alii c8ntagiosi, alii non: illi ut pestis.
cylenteria, lippitudo: hi autem his contrarati tertiana febris , quartana, quotidiana . Pleuratis, phrenitis, ceterique sexcenti.
' Alii salutares, alij lethales: illi, qui
periculo expertes salute terminantur: hi, quI Id a unt, Vt aegrum Perdant.
8. Asi aduenticii , ali; haereditarii: illi
1unt qui extrinsecus adueniunt et hi vero qui a parentibus mutuati sunt ad morbum propensionem , Ut podagra , quae ideo quempiam facstius corripit, quia eius parenteS, ea laboranteS, semen sanguinemq;m prima foetus conformatione suppedi- . tarunt morbidum ac vitiosum.
9. Alii Sporadici, alij Pandemij: illi qui
cum sint plurium specierum, plures fimul Invadunt, Vt hoc anno pleuritides simul. peripneumoniae , corizae , grauedineS , catarrhi. hi autem qui eiusdem speciei plurumos simul corripiunt, qui duplices sunt
plures eiusdem regionis incolas afficiunt. causa comuni quidem, tamen non aliunde accersita , led ibi nata, eiusdemque regi nis propria. Hi vero sunt qui non solun passim vagantur, causamque ut illi com
135쪽
II 8 Institu rioniam Medicina munem habent,ut cibus, aer &s .sed etiam sunt contagiosi viplurimum, & , quod c put est, causa non est peculiaris eius regionis in qua publice grassantur. Plica in Polonia, Brunnus in Gallia, Varen in Getidria , Μorbus Strangulatorius in Regno Neapolitano Endeirui limi, quia & pluriamos corripuerunt & causam habuerunt regionum propriam. At Vero Scorbutus Epidemius est , quia non in Batauia solum vagatus est , sed in Daniam etiam irrepsit, Silefiam, Bohemiam , Frisiam aliasque restionem non paucas s atque adeo causa is
habuit non Batauiae propriam , sed communem cum alijs regionibus. Elex his patet quod morbi . it. Alii sint antiqui, alii noui: illi quisexcentis ab hinc annis nati sunt, hi qui nostra patruumue aetate Orti; Vt Lues en
rea, Brunnus gallicus, Plica polonica , Sudor anglicus, Morbus ungaricus , Morbus vervecinus a Thuano descriptus , lib. D. Morbus Lunemburgicus, Scorbutus, V ren , Bor ait , a Beuerovicio eruditissimo Medico in sua vere eleganti, concinna, ac docta rara Medietna veterum ex Gallico descriptus. Iam vero
I x. Alii sunt ordinati, alij inordinati: illi qui ordini: addicti aut singulo die, aut
alternis diebus, aut alio modo seruant OG dinem: hi vero qui inconstantes & incerti, solutique nullum seruant ordinem.
136쪽
13. Alii continui , alij inter mittentes ι illi qui perenne urgent , hi vero qui aliquando quiescunt ac intermittunxi . Alij breues, alij lolgi, siue alij acuti , alij chroniel: illi qui velociter mouentur , citoque iudicantur ; hi qui segnius progredientes tardius desinimi. I s. Alii simpliciter acuti, alij peracuti, alij acutissimi: primi l . die terminantur, alteri septima,tertii quarta: Acutissimi mombi is signis tithalissimis fenus, quarta die Emreri ni aut citius: ait Hippocrates. Sunt quoque morbi acuti εκ ρστι--- ex
decidentia, qui decimamquartam diem praetergressi, ad vigesimam usque, imo aliquando ad usque quadragesimam produ
16. Alii demum sunt Iegitimi alij spurij:
illi qui omnes ad gi3nendum morbum conditiones habent: ni qui aliquas seu plurimas desiderant: ut pleuritis , a sanguine humore, in membrana costas subcingentephlegmonem suscitans, legitima est ;biliolo vero aut pituitoso sanguine in musculis intercostalibus concluso, spuria est& ratione materiar, & ratione loci,nempe quia utrumque desideratur. Itaque vere Comprobatur , quod ab Hippocr. dictum est, Morborum omnium idem modus em, lota autem diuersitatem faciunt.
137쪽
Vamquam quatuor sunt causarum is genera, formalis, materialis,finalis, & eficiens, tamen cum de morbi causa loquimur, essicientem intelligimus. se Hippocrates lib. de Flat. text. 2. Si quis causas corporis assecti probe nouerit, potens valde es ea asserre, qua corpori eouducant. sc Galenus in Arte Μedicinali , Sublata gausa assectus auferunt , posita constituunt. sic omnes quotquot sunt ex Medicis alijsque, qui sapiunt. Vnde Cicero Τuscul. 3. Mediet eausa morbi inuenta, eurationem esse inuentam putant. Essicientes igitur morbo. rum causae primo quidem bipartitae sunt in Internas, & ExternaS: nulla enim causa sest morbum essiciens,quae vel interius non Iateat, vel exterius non ingruat. Itaque iure hoc caput primo de Internis, de Era iternis postea aget.
Memb. 1.ΙNternar igitur causae sunt,quae non assil-muntur, Ut alimenta ; non inspirantur, ut
138쪽
Liber Semnia'. Ii Iut aeri non mente cqnmraehenduntur, ut sensuum omnium obiectas non demum alio quouis modo ex trinsecus corpori a propinquant: sed ea sunt, qua in corpore gerinita delitescunt. Haec siue antecedens sit,
siue coniuncta; hoc est, siue morbum iam Periris, coniunctaq; sit cum parte morbo' affecta; siue longe dissita a morbo affect que parte s duplex est, vel Ple thora, vel
Cacochymia. Illa est aqualis humorum omnium nimia copia. siue eit nimia sanguinis abundantia. cum enim massa sanguinea adeo excrescit, Vt naturae legeSexcedat,plethora nascitur, ferax morborum semianarium .Quae quidem adhuc duplex,altera πρου τύν δυναμυν , altera πρὸς επα. , i. aci vires & ad vasa : Illa est, qna ita excreuis..t, licet vasa sanguine non infarciat, tame=O impedimento est actionibus, quominus , ut docet, edantur. Haec vero est , qua mirum is modum aucta vix in venis coereericontinerils
potesῖ Tertiam haud iniuria addit Horat. Augenius ex ambobus hisce mistam, estq; ea, qua is vires ut grauatio vas, extendis . Illud tamen:animaduertendum est, lenitudinem ad vasa esse perfecti absolutique sanguinis, nulla qualitate noxij, sola quantitate superuacanei. Ad vires autem plenitudinem non esse alicuius viiij expertem sed aliquam subijsse noxam, cuius
gratia vires premat.: adeo Vt mediam
139쪽
I xt Inmtutionum Medieἰna thoram quo ad vasa , & cacochymiam. si enim non quantitate nimia molesta est , certe sequitur , Ut qualitate aliqua licet
perexigua morbum minetur. Vtriusque causa est victus ratio tum Vberior , tum boni succi multique nutrimenti ; calidum& humidum corporis temperamentum, praecipue vero iecin OriS , cuius etiam magnitudo plurimum conducit ad sanguinis ubertatem : conducit & aetas iuuenilis, vernumq; anni tempus, atque adeo te Perata constitutio. Quare pleihora non solum innotescit ex eo, quod aegri corpus sit ευκρατατον, ac optime temperatum,sit
aetatis horentis, cibis optimis usum fiterit, Vt Vsum fuisse eu, qui plenitudine ad vasa Iaborat necesse est. seo etiam quae dicta sunt , omnia consequantur. Iam vero siquis vel una, vel altera plenitudine laboret, facies maxime rubet, venae turgent scorporis habitus augescit, somni sunt profundi, pulsus magni, hilares demum ac imcundi sunt quicumqs hisce plethoris Iaborant. Cacochymia vero longe diuersa ab his est & natura &effectu. Frenim & d terior est, & morbos gignit deteriores: quod sane ipsum nonien praesesert: nam
ηια οχ u significat malum succum, siue
humorem, aut abundantiam malorum humorum.-igitur euiusuis fumorisprateν fanguinem abundantia. Vnde triplex esse .scensetur, imo quadruplex , biliosa, Piturutosas
140쪽
Liber Secundus. Itosa, melancholica, serosa. Biliosa est, in qua cuiusuis bilis species abundat, siue flava, siue atra, siue pallida, aut porracea, aeruginosa, vitellina , is atodes, cie quibus satis superque dictu est lib. I. Sedi. I. Cap. s. ubi de Humoribus actum sitit. Pituitos scacochimia &ipsa est, in qua pituita ceteros vincit humores, siue naturalis ea sit, siue praeternaturalis,ut dulcis seu insipida, acida, salsa, vitrea. Melancholica est, quae
nimiam mel acholiae copia continet. Huic si referas atram bilem no plane aberrabis: nam etsi inter bilis species praeternaturalis recensita a nobis sit, tamen in melancholiae album referri potest. Haec autem triplex est, alia quae fit ex melancholico succo a calore nimio Vsto siccatoque, alia quae exsanguine torrefacto, tertia quae ex
bile flava nimio calore affecta torrefacta censetur. Se rosa demum est, in qua serosus humor praeter quam quod expedit,
abundat. Iam vero horum omnium causas,ac diagnostica signa adscribere,alienunon videtur . nam etsi morborum signa inferius a nobis sint asserenda, tamen causarum haud importune hic adscribi possunt, ne distinctione nimia confusionem tyronum menti effundamus . Et biliose quidem cacochymiae causa primo quidem est alimentum calidum siccumque, salita Omnia, aromata omnia, 8enerosaq; Vina 3 viscerum , praesertim vero iecinoris, calia