장음표시 사용
141쪽
Τ24 Institutionum Medicina dum siccumque temperamentum , aetas iuuenilis , anni tempus aestiuum, inaedia, vigilia,exercitatio nimia. nam,ut est apud HGppocr. Ruibus humiditas conducit O neq;
labor neque inaria, neque vigilia conuenit,
nempe quia haec omnia exiccant & cale faciunt , bilemque gingunt, & cacochymiam augent biliosam. Innotescit autem ex iisdem omnibus: nam pleraq; & causae sunt, & signa. igitur arsus rerum calidarum ac siccarum , aromatum , sali totum , Iec noris calidum siccumq; temperamentum, aetas, aestas, vigilia , inaedia, labor nimius , ceteraque recensita ottendunt biliolai scacochymiam . Innotescit etiam ex Ijs', quae consequuntur , ut habitus corporis
siccus & gracilis , flauo , vel simili Iemtus
Pilo, flauoq; aut citrino colore obductus; venarum magnitudo , calorque proinde tactui molestus, somni breues, sitis, mustomachus langueat, aluus segnior, naua, tinctaque Vrina; Sensus omnes vegotI ac prompti, acre ignenium, promptum, e peditum, in iram propentio,& cetera
Pituitosam vero cacochymiam & contraria gignunt,& contraria testantur. nam
oritur ex cibis frigidis humidisque,in state
inclinante, in qua cum calor paulatim
langueat, frigus sensim irrepity hyemali tempore, humida ac pluuiosa costitutione di australi ι diuturna quiete ac segnitie . Erg.
142쪽
Liber Seeundus. I 2 sErgo hane comitantur pinguior corporis . habitus, albo obductus colore, aut subliuido, piloque haud absimili, segnities non
mediocris omnus longus & aamotum,&ad sensus omnes internOS externosque storpor &haebetudo; Venae paruae, calor tactui nullus,vrina subalbida,aluus laxior, ceteraque huiusmodi. Melancholica & ipsa a causis innotescit,& a consequentibus. ergo ortam esse necesse est a stigidis siccisq; alimentis, aetate senili, vergente autumno, constitutione
frigida siccaque & in visceribus eiusmodi
qualitatibus praeditis. Itaque haec necessa. rio consequentur, corporis habitus siccus, niger, nigroque obductus pilo,animus tristis, meticulosus,maestus,fixus diuq; haeres in obiecto: aluus paulo siccio Vrina pauca,aliquando vero permulta alim; similia. Serosam demum cacochymiam difficialius indagamus et coniectare tamen possi mus ex causa, & anteacta Victus ratione ,& fiuctibus , qui aquosum gignere solent
alimentum,aut verius dicam) excrementum I ex largiori potu, praesertim verbaquae quae eius cainam esse solent: ex eo sequentibus autem perpaucis coniicimus: illud fere sequi solet, urmae copia non mediocriso extracti sanguinis affluens inumdansque serum. Hactenus cacochymiae omnes, quae imternae morborum causae esse censintur:
143쪽
xis Institutionum Medari . nunc vero alias , si quae sunt, in medium afferamus. Flatus inter eas numerari posse videntur, calculi,Vermes: nam haec omnia saepe in intimis corporis Partibus & generantnr,& morbos parimi haud contemnendos . De Flatibus nemo est , qui vel ab Hippocrate id no didicerit, vel re doctus non cognouerit. Etenim Hippocrates Iubrum conscripsit De Flatibus, ubi probat morbos omnes a flatu fieri posse: Hactenus ergo morborum omnium causas status essed monstraui, inquit text. vltimo: quod &de
externo & de interno flatu inteli igi potest. Testantur id ipsum vel hypochondriaci,
qui ab solo flatu vaporeue varijs morborirum ac symptomatum generibus vexatur. Quomodo vero signantur flatus, aecuratius inquirere, hic superuacaneum. Illud solum monuerim , Verum quidem esse, eos generari caloris infirmitate, cum f. hic in materia aSens, atque contendens eam absumere, fine frustratus in vaporem flatumque eleuat: sed tamen non temper id verum: nam saepe contingit, ut nimius calor intentiorque eumdem suscitet,nempe non caloris infirmitate, sed vitio obiecti. nam cum validus firmusque calor agit in materiam lentam viscidamque nimis, ac proinde ad resistendum propulsandamq; caloris actionem aptissimam, eam superare, conficere, atq; absumere nequit: Unde fit, ut plurima eius portio in flatus exhalet.
144쪽
Zibeν neundus. I 27 Fiunt etiam flatus a nimio calore nons
tum lenti crassique obiecti vitio, sed etiam
nimia eius ac viscerum effervescentia a. etenim cum calore aestuant hypochondria exhalationes feruidae eleuantur, quae huc illuc oberrantes seseq; in varias partes insinuantes multipliciter aegros male habet. Quare oportunius quandoq; a nobiS consultum fuit hypochondriacis refrigerantibus potius,quam calefacientibus pharmacis, tero lactis, aquis acidulis, ceterisque , quibus hypochondriorum calor, hepatis
praesertim temPeraretur. Calculi autem quacumque in parte generentur, morbos inuehunt, laeduntq; actiones . Generantur autem is culenta, limosaq; materia terrea, crasia entaque , uota quidem a frigore congelante, Ut non-nnili censent, quis enim sibi persuaderi
potest, tantum in Vivente corpore frigus esse,quod coagmentare atque coangulare in lapidem possit materiam sed a calore potius valido nimioque absumente ten-ulotes materiae pa es, crassiores vero in lapidem densante atque cogente. Nequa id perpetuo Veru, quia etiam a moderat
calore lapides Pigni possunt: nam exploratum est apud Hollerij Scholiographum in cerebro natum fuisse calculum; in palpebra apud Aetium; sub lingua apud Nia colaum Florent. subtus dentes,idest,in cauea anteriorum dentiu inferioris maxillae
145쪽
xis, Institutionum Meditina seu mandibulae, ubi latent alimentorum reliquia , temporisque processu durescunt in lapillos , quos singulis prope annis scalpello extraho nam de me ipso loquor si illitur in hisce locis generantur lapides certe dubium esse non potest , quin a moderato temperatoq; calore gignantur. in cerebro enim nemo sibi magnum esse cais lorem somniare potest , neqi in palpebris, aut caveola meorum dentium,qu peren ne a stigido perflarur aere. De calculis vero , qui renibus adnascuntur , illud monuerim, hallucinari eos,qui a nimio calore semper eos generari arbitrantur . nam si ita sese res haberet, qui renibus seruent, Iaborarent omnes renu calculis,pr sertim qui lentis viscidisque cibis utuntur , quontamen non continsit : nam Videas sexce
tos renibus calidissimos , viscidis , lentisq; cibis utentes , qui nullo calculo laborent. Huius ratio , si Fernelium consulas, vis est Iapidifica, quae hs non inest: si vero accuratius In Galeni diuina scripta verseris,
meatuum conformationem esse statues . Etenim eiusmodi sunt aliqui tum emulge
tium , tum renum , atque Ureterum nat
rati conformatione prediti,ut laxas patePtesque eas vias nacti fuerint; aliqui econtra angustas & adstrictas. Illi etiam cra, sum , lentumque sanguinis excrementum facile allicusnt, facile detrudnnt: hi vero etiam tenue retinent,diuq; seruant. Quare
146쪽
ut illi , e tiamsi accedat renum calor nos mediocris, tamen per patentes Vias extu hant attractum excrementum: ita in his etiamsi calor sit mediocris,ac temperatuS, naturaeq; leges non excedat, facile tamen retinetur serosum illud excrementum, & a mediocri calore in lapidem excoquitur . Atque haec est vera Vis lapidifica, non ea quam commentus est Fernelius: nam formam quandam specificam in renibus constituere, per quam lapides generantur, est sominiare,& histrionum more Advocare Deos in theatrum, Ut soluant implicitum nodum fabulae. Prqterea inique nobiscum egisset natura, si eiusmodi pernicioiam formam renibus inseruisset. Paulo lon--gitis,quam nostrum permittat institutum, versari .libuit in calculorum generatione, quia non vulgaria attulimus in medium,
De Vermibus pauca dicam,cum liquido constet, interius in corpore generari,& morborum esse causas internas . v aquaque corporis parte generari posse vermes docet Marcellus Donatus cuius utor
verbis ) lib. .cap. 2 f. & pluribus id probat
experimentis ac rationibus, quas breuitati consulens lubenS praetermitto.
147쪽
De Externis Morborum Causis ac Primo de Aere
I Memas morborum causas externae oris dine sequuntur, graece προαπι τικη. Μ tot esse censentur , quot sunt reS non nat
rates, nempe Aer ambiens, Cibus & potus, Motus & quies omnias & vigilia,E Ereta & retenta, Animi affectiones. omnia enim haec, singulaue ita possunt corpus aBficere, ut in morbum compellant. Aer vero in hoc priestando maxima omnium vi pollet, piasperest, inquit GaIG
nus, uersatas, quam cetera res omnes non
eurales . ne te iniuria. Etenim aer perpetuo nobis acius et,subcumque imm,quone fimus in loco, nobis praesto est: nobisecum vidis, ait Cicero, nobiscum auait, nobiscumf,nae,mouetur nobisecum: inspiratus quaquauersus pervadit, in te gris viribus ad princi-PeS partes pertingit ; nulla saepe affectus qualitate nostro corpori amica cerebrum petit, illudque suo arbitratu alterat,assicit,
Immutatque: in cor irreeit parum alteratus,in pulmones certe Iabitur purus putuS, in stomachum, in ceteras, quas lubet, Pam.tra. Itaque Vt aer tenuitate is ealore te, ratus vitalem'salutarem spiritum praeber
148쪽
tura Deorum. ita intemperatus Maximus es omnium , qua corpori accidunt, is auctiso dominus, ut ait Hippocr. lib. de Flat. q. adeo ut iure dictitare possimus cu eodem
diuino sene Aer mortalibus vita, egris momborum solus est auctor. Quare purum hunc tenuemque esse oportet, nulla praedi tum aliena, praesertim noxia, qualitate, non
crassum, non concretum, non coercitum
di veluti stagnantem,sed perflatum laenim aura agitatum. Vnde fi t, Vt qui montibus, collibusue coercetur; qui in demista, imoque loco quiescit; qui e cloacis, ac lacunis expirat a qui putridaS e criptis ac cemeteriis exhalantes excipit qualitates, prauus sit, noxius, & ῆignendis morbis accom datus. Praeterea qui calidus nimis, nimisq; lapidus, humidus, aut siccus est. Etenim calidior, quam par sit, poros cutisque
meatuS aperit ,euocatque calorem & spiritus; ac proinde partes naturales cocti nibus dicatas robore exhaurit,unde sequitur ἀσωha, &-et , cruditas &perperam facta concodi1o. Quod si maior adhuc fit calor, illud praeterea sequitur,Vthilis aduratur migretque in atram, morbis gignendis foecundum seminarium. Frigudus vero etsi poros occludens calorem interius compellat, coetionibusque opitulari videatur; tamen est modus in rebus, seunt terti deni3ue fines, quos ultra citraque nequits 6 ram
149쪽
33 di dissitutionum Medisma est inere rectum. si temperatum ac moducum sit frigus, cogens calorem , Viscera reddit robuitiora: si vero nimius sit ac diuia turnius , pituitosos crudosque humores coaceruat: Vnde morborum prouentus ac diuturnitas; torpor, segnities, haebetudo, ceteraque corporis animique Vitia non ocontemnenda. Quod si humiditas acce- dat , haec omnia mire augescunt: si vero siccitas mitescunt non parum, nisi tamendi haec nimia sit, alioqui enim poros cois gens atque corrugatas fuliginosa excrementa exitu prohibet. Iam vero si nori . primas solum aeris qualitates spectemus, sed eas, quas subit, mutationes, intelligemus sane, multorum eum esse morborum Caussam. Tempora mutationes , inquit Hip-POcrateS , morbos pariunt, nempe quia mu-eatur aer & alteratur. Mutationes autem siue statae sint, atque constitui , Vt hyems in ver, ver incestatem, haec in autumnum, autumnus in hyemem et siue incertae atque inconstantes, quales hic Romae quotidie experimur, malae sunt &noxiae. Nam Pruilis etsi sensim irrepunt,tamen ad comtrarium temperamentum deducunt Co Pora, vel certe ex uno in aliud. Hyems fi
gida & humida , frigidum humidumque
corpus veri tradit . calido humidoquo Ver idem coreus calidael siccaeque aestati
committit, imo , quod magis clolendum est) maxime calidali siccεque maxime. sic aesta
150쪽
quandoque maxime alget, molestequς riget; quandoque calore aestuat vix fere do . Vnde fit, ut restate prae calore nimio aestuans corpus liquescat fundaturq;, spi, ritibus natiuoque calore cxhauriatur, O mnesque eius facultates langueant, appe titu deiecto, coctione Iarsa, siti excitata , ac tota naturali oeconomia labefacta,compus pateat acutis ac lethalibus morbis. Econtrario vero hyeme rigent ita corpora frigentque, ut licet firmiora sint, perceulantur tamen Vehementer ab asperioris aeris iniuria, atque perculsa multis morbiis reddantur obnoxia. De Autumno idem,
ac fere idem de Vere censendu est. Quod si in hisce anni teporibus inordinatae contingant mutationes, aer inconstanter est ratus plurium morborum estferax.
Venti s t aeu astines, susque mutationi plurimum conta cuinta Nerio est, qui nesciat, ac re do scioniti tellexerit, quantam Romae nostris corporibus vel auster, vel aquilo alterationem pariat. Nam Ven- itus siue sit Exhalatio sicca,e terra manan ac circum eam vi acta motaque,ut censuit
Aristoteles; sive, ut Plutarchus mauult, sita calore solis fusus aer, Iiquatus, motus , saeve demum, ut Seneca arbitratus est, sit exhalatio ex mari terraque hausta, atque aliquo Vi expraesia extrulaque: certe illud est ventopeculiare, ut e regionibus, per quas