장음표시 사용
151쪽
ro Institutionum Medisis quas agitur , vapores hauriat ebibatque , di corporibus impertiatur. unde fit, Vt a ster hic Romae e meridionali plaga per mediterraneum huc appellens, calidus sit humidusque: & per Romani aegri pestia entes lacunas paludesque praetervectus perniciosas ac vere malignas ad nos qualutates aduehat. Quare non solum grauedines atque catarrhos inducit, non solum corpora mirum in modu laxat,frangit,he-hetat; sed etiam prauis imbutus qualitati. hus atque exhalationibus citam ac fere repentinam parat necem. nam ne semel quidem absq; manifesto ac praesentaneo moristis periculo potest quis in Romano agro noctem ducere: plurimos intersisse vidi, tota aestiuo tempore pernoctatione.
AD sanitatem tuendam, curandosque morbos adeo conducit cibi potusq;
moderatio ac temperantia , Ut Hippocrates dixerit lib. de Vet. Med. Nihil opus ese arte medica , si eadem omnes murentur dia is ea assumerent, qua sani edunt ae bibune. Cibaria data nobis sunt a natura ad sit stendendam vitam', producendamque ,
non ad gustatus libidinem, & ingluuieme
152쪽
liber neundus. Aedera ut visas, non vivere, ut adas, dixit Comicus: Moderatus esse debet, nec pluS,Dec minus assumendum, quam exigat necessitas. nam sicuti fames magnam poten-riam in nobis habet is sanandi-εeridendi, ut dixit Hippocrates,ita Prauior omni fame
fagina, vi est apud Horat. Haec autem is
moderatio sita est in qualitate,quantitate, tempore, ac sumendi modo. itaque Cibus συχυμος sit oportet,&-, boni su ci, & facilis coctionis. boni autem succi sunt, qui temperati in calore, frigore, hu- 'more, ac siccitate a qui neque crassi nimis,
neque nimis tenaces, non lenti,non terret,
non alterius aut qualitatis aut substantiar, Parum nutriendo accomodatae. Quod si tales sint cibi sanitatis causa existunt, sin minus, morborum ferax seminarium. In qualitate autem eligenda spectanda mari me est propria corporis temperire: nam siccis ac biliosis non quae ad calorem ac
siccitatem vergunt,exnibu da sunt,sed quq paululum a temperie defle ctentia, ad hu- 'midum frigidumque declinant: &e contrario humidis ac natura pituitosis non fit fida humidaq; alimenta exhibenda sunt, sed quae nonnihil ad calorem ac siccitatem vergant. nam etsi Similia si milibus conse Mentur, tamen intelligedum id est, si prssse
sumatur, de eo corpore, quod ευγρου, est, ac bene temperatum: hoc enim simialibus cibarias conseruandus hiunidius vero
153쪽
ras Institutἱοηum Mediei astu calidius non humidiora aut calidiora exigit alimenta, quia non plane id temP
ratum est, ac proinde non ad Unguem in eodem seruandum est temperameto,quotidianis alimentis,sed eius potius excedens malitas contrariis temperanda . Vel certe intelligendum est vulgatum illud axioma
conseruandum est, simili conseruandum inuemadmodum, si contrarium curandum est, contrariis curandum. Neque enim ullum ex his perpetuo Verum est: nam etiam contraria a similibus curanturi Abii am morbus fit, ct ab iisdem adhibitis eur
rur , ut vomitris vomitum soluit, ait Hippocrates . Quantitas multo maxime specta
da estmi l enim est,quod morbis gigne
dis aptius sit, quam nimia repletio ; obruit haec naturalem calorem , ventriculum dustendit prohibetque quominus eius os eorruπetur & claudatur, ac proinde calor prompte exhalare potest: unde cruditatim necessaribsequutur, morborum omnium certissimae causa': Vitia prima coctionis non ηmendantur auit a secunda, aut a tertia, dixitGal. & Hippocr. 6. epid. Exereitatio sanis talis', non impleri cibis. De Tempore etiam maxime solliciti esse debemus: nisi enim debito tempore exhibeatur alime ta, periculum est, ne perturbetur coctio, cruditasque subcrescat morborum caula.
Itaque pria ingestum alimentum coctum
154쪽
Liber Seeundus o Tst, ante quam posterius accipiatur: conis sueta etiam hora fi fieri potest sumatur alimentum , exercitatione praeeunte, iuxta illud Hippocratis Labor cibum pracedat nunquam nisi irritante appetitu sumatur. itaque eorum institutum non improbo , qui posthabita hora certa & constituta, tunc comedunt, cum fames irrepit. Sumendi modus non plane contemnenduS: nam etsi is non religiose spectandus est, tamen saepe animaduertedus: quae aluum commouent poste ius accipere noxius aest; sicuti quae aditringunt, prius: dura cometuque difficilia consequamur, praecedant vero mollia decoctu facilia . Illud tamen monuerim, quq fundum ventriculi petunt etiamsi coctu paululum dissiciliora sint, citius tamen coqui , quam ea , quae posterius ingeruntur locaturq; supra iam ingesta: nempe quia vera ac validior chylosis officina iundus est, quippe substantia densior, venis arterijsque calidior ,& ad coquendum aptior . ergo si paululum duriora primo ingerantur , ne putes crimen id esse maiestatis,ut vulgus medicorum Opi natur . Illud etiam monuerim, quae coctu
faciliora priusque ingesta sunt,coqui certe prius , non tamen prius e stomacho elabi, quia fundus demissior est , qnam pilorus. ergo ea prius ex ventriculo per pilorum in intestina exeunt, quae cocta in chylumque redacta, proxima sunt orificio inferiori
155쪽
i38 Insisutionum Medicina Neque dicas , comparatum esse a natura , ut statim atque pars aliqua alimenti cocta est in chylum, elabatur e stomacho, 33S Iolum retentis alimenti partibus,quae posterius coquuntur: Quia id dictu, quam Pr
batu facilius est. non enim pars priuS cocta attrahitur ab intestinis & v1 1tomacno subripitur , quia gratis tantam eIS VIm trI-huimus: neque ab stomacho extruditur, quia hic retinet ceteras alimenti partes ad persectam coctionem: neque enim umuleodemque tempore & retinere, & expellere potest. Haec eo spectant, ut intelligas commodum quidam esse ea prius accipere, quae faciliora sunt coctu, non tamen inreliaiose semper obseruandum . ObIeris Mandum autem semper , quod ab Hippocrate 1criptum est, Varia ciborum genera noxia esse: est sunt inaqualia seditio-- moueat. De Potu Vero scire Oportet,
vinum potionum omnium esse optimum, idque album, tenue, subdulce, maturum, hoc est paucum, non πολυφο ρον, idest vinosum,non crassum,non acerbum, non plane dulce , non immaturum, quia haec morbis gignendis apta nataque lunt: neque recentia valde, aut Valde antiqua;
nam illa obstructionibus inducenoes apti l sima sunt, haec capiti valde noxia,mentem
turbant, spiritus accendunt, catarrhOS au-Lent, & concitant, neruos percellunt.Vn
verbo vinu modicii esto, tenuenam
156쪽
Liber Seeundus. I 39nam huc quo proprius vina accedunt, eo magis redolent propriam naturam. vi enim censuit Empedocles, vinum est aquae in arbore putrefacta , hoc est , probe coeta, cuius conditionis vinum laudatur a Galeno 8. meth. diciturque ad omnia vliatius esse, quam aqua utpote quod is colliones
uuent,stvrinas mouent, Gudoresproliciar. etenim constat Hippocratem non in diariis modo febribus, verum in acutis etiam vinum porria
sere . Zeno dictitabat , Vino dulcescere animum ut aqua lupini. RufuS apud Aetium Man 'ebit ae iatatur anima usu vini. Vinum alios facit mites , alios iracundos , alios incontinentes,alios aliter affectos, Ostendie hos effectus,no eos essicit, ait Bolengerus; simulatos enim moreS detegit, ac demonstrat, quod latuerat: Vnde In vino veritas ex veteri prouerbio. Apud Laertium apposite dictum est, Vitem ferre tres Vuas , Primam voluptatis , alteram ebrietatis,
tertiam fastidij: unde sumptum est illud Asclepi edis,primum cyathum siti dicatum
esse, alterum voluptati, tertium ebrietati, quartum insaniae. &sane verissimum est , quia immodice ac intemperater sumptum
Vinum omnium malorum metropolis es, ut ait
Athenaeus. Oli in Argivi, Thebant, Τhraces, & Scythae omniu bibacissimi, ut nunc Germani: unde olim dictitari consueuit.
Scytharum erit merum biberer & nunc vulgiatum esse deberet illud Bolengeri, In im
157쪽
x o Institutionum Medis; Ha fons est , Odium vini asserens, vellem , i quis, ut essetis Germania. imo in omni tran-1alpina regione. Romulus econtra, te ecauit, ne mulier Vinum .biberet, quod si maritus vinum bibentem depraehendi'St, impune eam occidere per lepes liceb t. Aegyptiorum sacerdotes a vino abstinebant, nempe quia putabant, Vinum esse
sanguinem gygantum,qui cum Dijs bellauerunt. De aegris vero extat Zeleuci lex,
ut si aeger iniussu medici vinum bibisset,
etiamsi conualesceret,morte mulctaretur. Iam Vero vinum Aqua temperandum svnde Bacchus a Nymphis lotus dicitur. Quod vero ait Aristoteles in Problem. vunum aqua totum magis noxium esse ac inebriare magis,sine ratione dictum puto, cum haec retundat eius vim, hebetczque spiritus. Aqua vero , quae & ipsa potioni aptissima est, leuis esse oportet, laporiS expers,t ellucida, calescat facile , facileque stige-cat, ut docet Hippocr. lib.de Aquis. Fon tanarum omnium Optima, fluuiorum Omnium pessima,pra sertim vero magnorum fluminum, cuiusmodi est tyberina, quorum aquae apertis verbis damnantur ab Hippocrate loco nuper laudato.Quod autem tyberis aqua e magnis stuminibus dici mereatur, ex eo patet,quod flumina apud
pippocratem non metiantur aquarum
ubertate di copia, sed diuersitate potius: Vnde
158쪽
Liber Seeundus. I Iunde hac ratione Nilus tyberi maior vixerit. nam etsi aquarum multitudine longe superet, liuersitate tamen superatur. Ideo damnantur ab Hippocrate aquae e magnis fluminibus , quia Sunt omnigena ,&alia δε- feruntur, hoc est quia variar,multiplices &inaequales aquae flumen ingrediuntur: qua autemsunt i quales seditione mouent inquit Hippocrates , ac proinde gignendis mo his aptiores. Et sane si accuratius perpendamus, quae tex. 2 I. citati lib. prodita sunt ab Hippocrate, intelligemus profecto , omnino vituperanda e1be Vberis aquam. scatet enim ijs omnibus viiijs, quae prauorum fluminum recensemur ab eo loc. citanam & plurimos recipit aquas, & dissimi-Ies, Non enim, inquit, fieripotes ut alia aqua similissi alij sed alia dulces sunt, alia salsa.
aluminosa, alia de calidis stanni. In tyberi vero aliae praeterea sulphureae sunt,ut Anienis, aliae calchantini, ut quae miscentur prope Miluium pontem, quae etsi paucae sint, cum tamen flumen riget eaS regiones Calchanto scatentes, lambit mugitque vim
illam ac qualitatem vitrioli , peniciisque ebibit: adde, quod aliae sint, pr ter quam quod credibile est, bituminosse ut Velini annis; aliae boli armeni praedite ut Τopini,
siue Nucerinae; aliae ferrear, aliae demum,
alijs mineralibus noxijsque qualitatibus talitat. Vnde fit, ut dissicile in una coeatantiam naturamque, sed aliae ab alijs dis
159쪽
i 1 Institurionum Medicina diffidentes inter sese pugnent ,& integras quaeque Vires vel parum retusas in ea coia luvie tueantur. Vnde etiam fit, ut stomachum visceraque percellant, ut arere a stomacho coqu4tur: quod sane ex eo clarius innotescit, quod acriter ac diutissime alterantibus causis, externis'; iniurijs resistat. Aquam bibi lyberinj viginti integros annos in vinea Cardinalis Tonti asseruatam quod si tandiu incolumis perseuerauit , quis potest inficiari,eam maxima externas propulsandi iniurias vi praeditam esse compacta nimicum duraque esse substantia λ quis negabit, ditiicillime prorsus &aegerrime a stomacho alterari, coqui, atq; euinci Z quis dissimilare audet, non, Vt d Cet, alteratam, non subactam, non confectam in venas illabi, in renes ferri, in Vesicam detrudi 3 Acrius inueherer atq; ace hius in aquam tyberina,nisi me mei amanis
litani, optimi, doctique viri Baldij Iatro- physica Di nisitio reuocaret. Aqua igitur esto non e magnis fluminibus, sed ex electis cisternis , saluberrimisque fontibus,quq Vergant in orientem solem, sihae sint
ad radices collium, sint cretaceae, aquas vero coloris expertes, odoris , saporisque emittant, item tenues, pellucidas, leues,
frigescentes & calescentes facite: huiQ- modi sunt aquae Τriuij sontis & Vaticani, a
160쪽
Liber Seeundus. 143mae ac salaberrimi ab omnibus,qui sapiue, constanter habentur. Hae igitur tantum est, ut morborum sint causue, ut potius eos arceast ac propulsent, Vtinam in nostro Sancti Spiritus Hospitali hac uti daretur aqua: profecto longe pudentius comitatum esset qgrorum valetudini. His vero contrariae aquae gignendis morbis accΟ-modatae sunt,eoque magis si intempestiue sumantur & uberius.
comnus maxime est & gignendis& cim in randis morbis oportunus: gigneius qu dem, quae nimius est & immoderatus , qui intempestiuus,qui turbulentuS,intercissius, vel saepe interpolatus , nimius prohibens humorum excretiones, quae per vigiliam fieri solenti morbis girnendis materiam suppeditat . intempestiuum Vere prauum esse, vel Plautus nouit , qui in Moste L
Non bonus somnus est da nanino Interdiu vigilare,mopuit Hippocrates, ne dormire. Intercisus atq; turbidus ideo m lus est, quia coctiones, quorum gratia i stitutus a natura est, interturbantur ext