장음표시 사용
211쪽
ex liquiiarum alimentorum uberiori curam hepate genitum. Singuli humores seum h hent serum,unde est biliosum,pituitosum, melancholicum: non est excrementum plane inutile, quia massam sanguineam reddit magis fluidam, ut per omnes Venas facilius permeare possit, unde merito orcsetur vehiculum. Hoc cum iunctum est 'nere, a renibus per emulgetes emungatust eruditurque per ureteres in vesicam , is foras per penem. Multae eius Becies, Pra cipue Vero sex,omnes ex Substantia, a litate, Quantitate ,& Contenctis desumptae. Ex substatia tenuis vel crassa, vel meis diocris de mediocritate nihil amplius diis cam, nam omnes differentior ut extrem, ita mediocre habent. Tenuis.est, quae a. Quamrefert, qxpere nitro fi biisque limmoris in hepare geniti, re com apum medit exiguam, citoq; evanescerem: Eratri vero est ei contraria, quae nimirum alios sibi adsciuit humores. Illiuν causa est vitiata coctio tum: in stomacho um in hepate; ob quam serumnon crinescit. nam quod coquitur crassescere necesse est. Altera ,
cauta est obstructio meatuum, Per qu percolatur, unde fit, ut crassiores partes exitu prohibeantur, tenuibus solum perincolatis. Tertia est renum & emulgentium debilitas, seu vis attractiua debilis, Irima aliqua intemperio inducta. Crasis vero urinae cauta runt contrariae, probe tacta
212쪽
coctio, cuius est incrassares: meatuum sapertio , crudae materiar mistio , renum &emulgentium attractrix facultas valenS . Mediocris urinae, mediocris causa est. Ex substantia etiam desumitur urina clara , mr xi' uri & obscura , opaca, ac turbida. Illa est, quam visus facile traiicere ac Pe meare potest; haec quam difficile . Illius
causa est vis fortis coquens, ac potens se- Parare heterogenea: huius vero debilitas, quae hererogenea cum omogeneis cossisa relinquit, Unde fit, ut triplex sit huius species, prima quae turbida mingitur, & clarescit; altera quae clara mingitur, & tum ruri tertia quae & turbida mingiuisi& tu hida manet. Primae urinae causa est aut calor naturalis coquere incipiens agitareque
urinam , sed prae debilitate impotens ab-
Ioluere opus . Vnde agita confusaque emittitur; clarescit autem emisia, quia a
turbatε confiis q; partes externo frigore secedunt ac separantur: hoc in malignis k-hribus sere accidit: in ardentibus vero&maxime calidis a calore nimio sebrili su adeq; aguntur humores, confiinduntur ac turbantur: emissi vero separantur eadem Ee causa. Secundae urins causa est externa iniuria, quae labefacit Vrinam. Vnde ut exprima coniectamus incedium ac malignutatem morbi, ita ex hac iniuriam solum externam. Illud tamen stire oportet, alia quando in morbis accidere , ut clara mi Ia gatur
213쪽
im In tutisnum Madisi gatur in principio , mox turbetur, euius causa est praua mordii qualitas, designaturque maligniorem fieri. Tertiae caula est maxima agitatio, firmaque confusio heterogeneorum humorum ab aestu caloreq; febrili, & a vi morbi maligna. unde fit , ut haec urina maius portendat periculum,
Ex qualitate etia sumutur urins species coloratae ut alba , nigra &intermedij c loris pallida fulua, flava, rubra. Alba ideo est,quia bilis non miscetur,sed vel alio demandatur, ut in ictero ; Vel non generatur ut in cruditate: vel etiam alba est, quia a plurima est urina: nam bilis non suscit ad totam urinam tingenda,ut in notatoribus videre est, & in iis,qui thermalesuquas bi-humbest demum alba albet materis misti ne, Ut pituitq copia, ut accidit ineatarrho. Nigra albae ex d1ametro contraria, inde oritur, quod vel atrae bilis copia , vitio alicuius vilceris genita, misceaturivet lien ab obstruentibus humoribus solutum per V sicam exoneretur 3 vel demum, quod pars aliqua cancrenam subiens,emortuum fariginem, ac proinde nigricantem emingat: quod sane exitiosum est ac mortiferues. Pallida inter vere coloratas prima est,pro- Rimaque aIbar, ex eo nascitur, quod pallidae bilis copia misceatur. Fulua,quae colorem igneum ac flammeum refert, norma est perfectarum urinarum, nasciturque
214쪽
Liber Setundus. I97 proinde ex moderato viscerum calore, proba coctione,ac naturali constitutione,
debita demum bilis portione. Flava est paulo splendidior fulua, magis tamen bilo
1aturata, Vt propterea Crocea etiam dic tur, emingiturque non secus, ac si rhaba
barum mansum esset, aut crocum; ut me inrito inde coniectari possit , vel quod ob structionibus praemantur viscera, Vel imcendio aestuent. Rubra vel splendet, vel non: illa bilis copiae soboles est, hetc sanguinis admissi: bilis ex seruente iecinore
atque aestuante nascitur; sanruinis ex vena aliqua rupta , aperta, aut dilatata manat. Iam vero istarum omnium speciem sum,mum est, minimum, & mediocre, & propterea vel maxime flava, rubra , pallida ,
nigra, albaque est, vel subflaua, subrubra, slibpallida, 1ubrufa, subnigra, subalba; vel
demum minimum istorum coloru habet. Illud etiam scire oportet, unamquamquc fere harum specieru alias sibi similes comis plecti, ut Alba aquosam, Nigra, atram, liquidamque, Fulua citrinam; ceterae ceteras nonnullas. Ex qualitate & illa sumitur via nae differentia,quod alia sit boni,alia praui odoris. Boni odoris est urina vel quia optume cocta est, vel quia assiunetum est aliquod odoriserum, ut therebintina, quMurina reddit violacet odoris & satis grauia Mali vero est , vel quia putrida materia icomiscetur, vel quia transit per putridum
215쪽
293 Institutionum Medicistit Ee ulceratum locum, vel quia aliquid aia sumptum est , quod urinam reddat graveolentem, ut est allium. Ex quantitate nascuntur differentis vrinarum Copiosa , & Pauca. illa soboles est tum potus uberioris, tum pituitosi serosiiq; alimenti, tum excalefacti capitis nam
Vbi eaput in luerit, multum urina emi
rituν ait Hippocrates) aliarumq; partium tum ob calorem renum nimiums vim adiureticorum,ac demu paruam per aluum deiectionem: nam ut est in Aphoris. Miactio plurima facta paruam Anseat deiectιο--m . Pauca vero & ex contrariis nascitur eausis , N ex ardenti febri absumente, ex immodica exercitatione, ex sudore nimio , ac tandem ex obstructione viarum,ac emulgentium renumque attractrice facultate debilitata. . Ex contentis denique sumuntur disseia gentiae . Quae autem in urinis continentur vel consueta sunt, ac ut plurimum continentur, vel raro & inconsueta. Illa triplicia, Sedimetum, quod in fundo vasis ui
sidet; Suspensum, quod in medio matulla quali libramento substentatur; Nebula, quae in superficie natat. Unumquodquσex his & colore & substantia diuersum esticolore quia aliud album, aliud nigrum, Tufum, rubrum &c. substantia quia vel Is-ue, quod aeque sibi continuu est, Vel asperum, quod Partibus diuulsum existit: vel
216쪽
, Liber Reeundus. Issaequale , quod secundum totum eaden crassitie ac corpore praeditum est si vel imaequale , quod ex parte crassum, ex parte tenue est. Haec Omnia excrementa sunt, insanis quidem humorum , quilia substatiam aliti verti non potuerunt,& propterea per urinam eijciunturiis aegris vero humorum morbidorum , qui itidem per eas Vias e turbantur. Et quia hi humores non nisi cocta massa materiae morbificae extruduR-tur , propterea indices coctionis certissimi
habentur. Quae vero rara & inconsueta sunt, plurima obseruantur, Arenae frequentius,cauculi rarius, vermes adhuc rarius, Carunc
lae, filamenta, sanies, pili,sanguinis muni, materia furfuracea, pultis similis, oleosa, ceteraque non pauca, quae a diuersis ea sis oriuntur, & diuersa lignificant, de quiabus consulendus est omnium bonorum auctor Hippocr. in aphoris; Pro ., Prae dict. ,& Coacis & earum enarratores D retus, Hollerius, Iacotius, & praecipue Prosp. Alpinis de Prasu. vim is morte εν
Rud interim scire conducit, optimam' utinam esse substantia mediocrem , colore flavam & palearem cum albo, laeui &aequali sedimento: & quanto ab hac recedit, tanto deterior habenda est. Haec pauca paucis dixerim de Urina : nunc ad Symia Ptomata calamum conuertamus. I
217쪽
Ausis, Speciebus, Signisque R morborum enarratis , duplici in nomine de Symytomatis ab dum est , tum quia & haec ill
rum signa sunt, tum quia eos sequuntur tamquam Umbra corpus , Ut propterea ab aliquibus ἐπιγένη uicatur, hoc est, co sequentia atque succedentia: συε-ωμα vero ex eo apte etiam dicitur, quod deti uetur a συαπίπτω, idest una coeo, simul incurro: nam morbus & symptoma simul Coeunt atque incurrunt, & uno posito po. natur alterum, & altero existente alterum existere, necesse est. Unde patet, nos hic agere de Symplomate praesta non larga osgnificatione sumpto, non Vt compra hendit omne praeter naturam ψcors laedens, siue morbus id sit, suffcausa morbi, sue accidens morbum consequens : sed
ut peculiarius sumptum,sgnificat id quod
morbum principale ita sequitur, ut e PO-fito Ponatur, auseratur ablato: v.g. stis &vigilia praesente ardente febri: nam ea itae pendent.a febri, ut eam sequatur, Vt Vm-Pra corpus. Haec ab aliquibus diuiduntur in tres specita : prima est Sumptomatis, mos.
218쪽
morbi, ut eum ex morbo sequitur symptoma, actio V. g. laesa, Vt ex stomacho morbo aliquo laborante sequitur deprauata coctio, & imperfecta cnylosis. Altera species est symptomatis causae, cum actio alia qua is litur nullo praesente morbo,Vt mala coctio vitio alimenti, quod caula est, non vero stomachi aliquis morbus. Tertia species symptomatis est ipsiusmet sympto malis, cum scilicet symptoma ex symptomate sequitur, nullo intercedente morbo, ut cum ex cita excretione sequitur cruditas . Sed hae species minus faciunt ad ordinem a nobis luscipiendum. AGaleno igiatur sy mplomata tripartito diuidutur, Alia sequidem nafri corpori uni assectus, alia fun-
vitionum Mones , aba ambo hac comitantur, His sunt excrementorum smmossica tum excretiones, tum seu rassumes. Has igitur sympto matum differentias examinemus , ab actioni bus iasis auspicari.
De symptomatibus , Quae litis Actionibus Laesis sita sunt Aa
Uamquam Galeno Actionum Mο -- plex est, altera ad animalem. altera ad naturalem functionem pertinens , ta
219쪽
aox Inmmianum Mericina modati gratia, in tres classes diuidemus, in actiones scilicet animales, naturales, Muitales. nam etsi vitales actiones perpauessiat, tamen eae, quae sunt, praetereundqnon videntur. Omnes autem triplici modo laedi possunt, vel, ut loquuntur, depra- nate, cum scilicet, non ea, qua debent, ratione fiunt; vel diminute cum non Perfecte eduntur, sed aliqua ex parte mutilae: vel demum ablate, cum ex toto deficiunt, nec ullo eduntur modo.
Animalium autem iunctionu sympi mala plurima sunt , ac tor omnino, quot ipse actiones, esse censentur. Actiones Ve ro sunt iuxta facultates diuisie: ergo cum facuItates aliae sunt principes ac gubem nantes, aliae sensiliu , aliae motivae, acti
nes etiam, & ex his consequentia sympim lmata alia ad gubernantes facultates pertia laebunt, alia ad sensitivas, alia ad motiuas. Quod igitur pertinet ad Principes ac subernantes facultates, cum hic tres sint, liuxta singula, actiones I duntur, sympto- lmataque nascuntur. Ergo fi imaginatio
ra datur triplex simploma sequi potesset
nam deprauatur in delirio, diminuitur in lethargo, ausenur in catalepsi. Ratiocinatio isditur etiam tripliciter; nam deprau, tur in phrenitide, imminuitur in fatuitate,
aboletur in amentia. Memoria demum deprauatur cum non ea, qua oportet, ratione recordatur : imminuitur , cum ex
220쪽
parte rerum species suppetunt, ex parte sexcidunt: aboletur,cum nihil pIane in memoriam venit , ut accidit eis, qui etiam l)ropriorum nominum in graeca peste obisiti fuerunt ex Τhucid.
modo nascuntur symptomata . Et visus quidem deprauatur in hallucinatione, in qua res apparent aliter,atque reuerastini: imminuitur in suffusione, in qua res subo-scure videntur: aboletur in cicitate, in qua nihil prorsus apparet. '- Auditus etiam deprauatur in sonitu, si-hilo, tinnitu ceterisque huiusmodi, in quibus non aboletur nec imminuitur, sed potius sentiuntur ea quae sentire minime deberent: imminuitur in hebetudine, grauiaque auditu, in quibus obstrepentia subo 1cure laudiuntur, remissius sonantia aut nihil aut sere nihil sentiuntur aboletur in surditate, in qua nec bombardae audiu
Olfactus, Gustatus atque Tactus eo clam modo laeduntur, deprauate, diminuiste , ablate seu abolite . Horum omnium causa multiplex est: vel enim instrumenta uitio contingit, vel faciutatis: & si instruis menti, veI ratione partium similarium, ex quibus constant; vel ratione sui: si ratione similarium partium id accidat, necessario aderit intemperies aliqua aut simplex calida, frigida, humida,sicca; aut composita