장음표시 사용
331쪽
Institutiomm Messicina sistit qui addat Materiam venenata, quippae non possrt a natura coqui. Sed haec reuera alex pharmacum indicaria quo nisi domeriir', purgante medicamento opus habet,
nulla expectata coctione, quam vix imo ne vix quidem recipere potest.' At vero illud cgo addere soleo , quod est veIuti uniuersalis regula in quavis euacuatione iudicanda perutilis. Bona vehmala dicitur euacuatio, quia bene vel ma- eYit: ratio formalis , ut scholastice loquar , eur aliqua euacuatio sit laudabilis,
non est quia coctio praecessit , sed quia 'Bene exis, hoc est, cum conserentia & to Ierantia. bene enim exit humo cum momhum milauM & vires non frangit. Quod si
coctio esset praecipua & formalis ratio, nulla posset accidere euacuatio bona in absque coctione: at crudat imo crudissimς euacu tioises aliquando contingunt salutatures ac probae: Deiectiones ida, eruent 'tida omnes mala I FSene Exeant Bona estissaphorismo. crucissimae sunt materiae lita
itidae I foetidaeque & tamen bona est eorum euacuatio , si bene exeat. Concludo igitur purgationem in fine status moliendam esse, e octis nempe, separatisq; noxijs humoribus: aliquando tamen, ut accidit in septem illis casibus, etiam cruda materia initioque morbi euaeuare expedit & ne
cessarium est, cum naturam videamus aliquando bene agere, etiasi cnidos evacuey
332쪽
..Liber Tertius. 3Q3 humores, Ut liuidos, cruentos , Pelidos. haec de purgationis Tempore De Loco, Vero, per quem purgatio ineunda est, sic statuere oportet, Quo na
tura vergit, eo ducere oportet, per loca conue
nientia: est Hippoc.oraculu.I .aph. H. ergo, in morbis naturae propesionem aduertere necesse est, sue per aluum euacuare tentet, siue per vomitum,urinam, sudore Ve. nam per has quatuor vias euacuare solet, ut est apud Hipp. in Acutis q. Morbi omnes soluuntur aut per Os. aut per Aluum , aut per Vesica et verum Sudoris species omnibus morbiis eo munis es t quam innuit euacuationis viam, eam inire debet medicus, medicari metisq;.accomodatis iuuare, a nobis superius allatis. Naturae vero propesionem e plorare possumus ex morbo, ex humore , ex aegri habitu, ac temperameto, eX partubaegrotante, ex anni tempore, consuetudiis, ne, naturuique propesione, ac ceteris. Nam surrum euacuaotur morbi, qui supra septu transuersum continentur, Supra si tum transuersum dolores surgationem indigere perisuperiora significant. quicuna; vero inferior molestant, per inferiora. q. aph. δ 8. euacua tur etiam qui materiam in stomacho continent, in iecinoris caua, liene, pancreatranam facile haec ad stomachumi medicamento trahituri, euomiturque. Per Vomitum etiam euacuatur bilis potius, quam mPl uita,quippe ea tenuitavi facilius sursum
333쪽
Institutionum Medicina ascendat , haec grauitate deorsum tendit unde Aesatepersuperiora magis, hieme vero per inferiora. q. aph. q. nempe quia aestate hilis, hieme pituita medicamento educenis da . Ex aegro purgationem ineundam exploramus: nam Gratiles is facile vomentes purgare per superiora ex ε. aph. seci. q. V mentes vero discutire , is mediocriter bene ramosos per inferiora. Ex temperamento , Melancholicos infra vehementius purgabis. s. aph. Ex parte aegrotante & ab humore male habente, Si os amarum fuerit, vomeraconducit in Acut. Ex anni tempore, nam ut
diximus Aesate ρεν superiora, hieme per inferiora purgandum: licet lib. de Salubri Di tanu. s. dicat, Sex menses hibernos vomentamefr, id de pituita in stomacho con tendia sintelligendum, docet Gal. illud vero de hile in corporis habitu redundante. De consuetudine naturalique propensione nihil dicam. nam praeterquamquod con-juetudo est altera natura, siue natura a
quisita, ut loquitur Aristoteles, ab Hippocrate consuetis praecipitur vomitus, interis dicta inferna purgatione, Rui vomere comsueuit, bis in mense vomati estIib. de Diaria.
Et hac ratione exploranda est naturet ad vomitum inclinatio. Ad Aluum vero tum ex dictis innotescit,
tum maxime ex murmure inserioris ve
triae: nam ex hoc Hippocrates in Prop. turam per aluum crium praecognoscit, ad
334쪽
proinde nobis suspicio inucitur de naturae
propensione. Animaduertendum etiam
est quod traditur ab Hippoc. in Acutis 64.
decolores , raucos , splenicoS , exangueS , aliosq; multos eo loco videdos per aluum Purgandos non esse. Quod facit ad Urinam, tertio loco ab Hippocr. enumeratam,naturae inclinationem ex humoris qualitate, & morbo maxime coniectare Possumus . nam aquosus humor a natura facile per eam reSionem euacuari solet, pituita tenuio ac bilis Qui ergo morbi ab nis nascuntur humoribus , facile perurinam a natura iudicantur.Speincianda etiam sunt alia ad hanc rem maxime conducentia, Vt renum calida intemperies aliusq; similis morbusmam hi prompte per urinam iudicantur. Item calor capitis aegrotantis. Cum enim caput incaluerit multum urimi emitritur, ait Hippocr. I. de
Morbis i. Lienis etiam, hepatisque conditio spectanda est: nam saepe accidit,ut hec viscera assecta per urinam euacuari des derent. Illud scire est , per Urinam tutam esse euacuationem , etiamsi vires sint de biles . non enim vires deijciuntur ex hac
Quod demum facit ad sudorem, hic si cuti in omnibus morbis promoueri potest est euim omnibus morbis comminis exHippocrate in Acutis citato ita ad hoc ut adiciatur naturae propensio subodoranda:
335쪽
3o6 Inuitutionum Medicina ex madore quodam cutis, ac quadam humiditate coniectare. possumus, ex rarae oaegri textura, ex corporis bilioso ac seroso temperamento, ex aetate iuuenili, ex anni tempore calido, ex cosuetudine , ceteris'; huiusmodi. De tempore quo mouendus fit, non ambigendum,quia coctis humoria laus ex parte vel ex toto promouendus est, & materia tum per medicamentum N phlebotomiam, tum per febrem ipsam ac naturam ex parte euacuata. nam si copiosa sit materia per sudorem,sicuti etiam Per Vtinam euacuare periculosum est. De sudore vero & illud animauuertendum , dei jci vires ab hac euacuatione, ac proinde diutius non molienda.
Iam Vero cetera , quae ad rectum usum medicamentoru spectant,Vt aetas, natiara, temperamentum, regio, &c. innotescunt
ex .lictis: no igitur hic inutiliter repeteda.
CH: irgia , quae manualem Operationem significat, quaeq; complectitur omnia, quae morbis curandis manu adhibetur,quinquepartita apud Chirurgos eae Prima eius operatio dicitur Diorthosis,est ra Exharasis, tertia Restitutis deficietium Securiorum,quartaismissi quinta Triar
336쪽
Diorthosis est operatio , quae circa sommam membri deprauatam maXime versatur: sita igitur est in depraesio cranio eleuando, in attollendis concidentibus nari bus , in contractis membris dirigendis , &in brachijs.cruribus ve infantium distortis corrigendis. id autem qua ratione fiat,qui-biisque instrumentis,non hic locus docendi , sed distincte apud Sennertum & Chirurgos intelligendum. tyronibu S enim haec,ut ita dicam generice nouisse satis sit. Exhaeresis est Chirurgi operatio , per quam extrahuntur e corpore res praeter naturam inhaerentes & immisiae , Ut sciop- petorum glandes,tet 0rum pars, spini, elapsum specillum n aliquam partem immissum , & smilia.
Tertia vero operatio Versatur circa re stitutionem amissaru partium, Ut aurium, labiorum , narium , de qua re nos fuse diximus in Dissertatione de Unguento Armario. Debetur haec operatio morbis in numero, atque adeo in magnitudine.
Synthesis autem, quae est quarta opera tio , Versatur circa unionem seiunctarum partium , debeturque proinde morbis si liliae viai tuis. Igitur haec uti solet fasci)s, puluillis, ferulis, laqueis, ceterisque huius modi, quibus firme unitae partes contineantur.
Vltima operatio est Digresis, quae superiori contraria est uelangit euim counuuini
337쪽
3ο8 Institutionum Mediei partesque unitas. Huius plures sunt disse. rentiae tum a parte seiuncta, tum a modo seiungendi: a parte ut scarificatio, in parte molli & carnosa; in duravero & ossea perforatio, terebratio &c. Amodo seium mendi, ut ustio, punctio, sectio. Nos vero, sepositis hisce omnibus alijsque Oeerationibus , quippe ad Chirurgos tantum spectantibus, vel ab ipsis distinctius petendis; eam solum chirurgiae partem attingemus, quae & frequentissime usurpanda est M dico, & necessario tenenda. Haec aute est Phlebotomia siue sanguinis missio: de qua etsi implicita est , & omnino confulatum apud recensiores, Massariam praesem tim , Augenium, & alios ; tum apud antiquos maxime Galenum: tamen breuiter , quod res est, Galenoque magis consentanen in afferam. Magna lis est, in quibusnam morbis adhibere debeamus phlebotomiam , siue quid nam sit id, quod tanquam scopus indicat sanguinem esse mitia tendum: num copia ipsius sanguinis, nutu potius praua eiulde qualitas, num demummaonitudo morbi. Huius lententiarum , discrepantiae dedit ansam Galenus,qui variis in locis varie videtur loquutus de sanguinis mittendi ratione. Quare aliqui cen-Lerunt , pum sanguinis mittendi esto sanguinis copiam, animaduertentes nimis nam Galeni locum I 3. meth. ubi haec ha-
338쪽
Eundantis succi purgationem. & sane quis id non censeret, cum apertissima sint & luce clariora Galeni verba Aly tamen econtra languinis copiam minime esse sanguinis
mittendi scohum acriter contendunt , a tendentes scilicet Galeni locum A. meth. ubi ait Sanguinis copia no indicat sanguinem essu mittendum, nempe quia, Vt etiam scriptum est lib. de Sanp. Miss. copia sanguinis digeri potest balneo, exercitatione , tenuique diaria. Quare ali j existimant vitium sanguinis verum esse icopu phlebor. persuasi nimiru a Galeno I . ad Glauconem in curatione quartanae , ubi ait si vena i cisa is, qui fluit, sanguis niger videatur erasus, audacius mittendus eis, si flavus ac renuis appareat .ctatim supprimendus, quod ipsum configmat Cellius lib. 2.cap. I Ο.Nam si is crassus e niger est, vitiosus est: ideoque m iliter est unditur: & supra , Si materia eo rupta est nullo modo melius succurritur. Quinis
imo Gal. alibi id inculcat: nam A. de S nit. Tuenda 4. Si cui vel propter artatem, Vel propter vires non liceat mittere sanguinem vicariam phlebotomia substituit rergo humorum vitium non magis purgatione quam phlebotomiam indicat: idem videre est 9. meth. lib.de Sang.Miss& alibi. Alij demum neque copiam neque vitium sanguinis verum esse scopum cen1ent, sed
solam morbi magnitudinem. Huius placiti
339쪽
principem sibi adiciscunt Hipp. in Acutis
leX.3 S . In acutis morbis venam siecabisse τει Memens appareat morbus is qui ipsum habeant, in vigore sint atatis , roburque sis aifuerit . & Gal. q. meth. citato, Magnirudo morbi eum virtute vegeta indicae sanguinem esse mittendum. nam omnino cossentaneum videtur esse, quod Etiamsi redundantis sanguinis concurseus non adsit, ad ipsius tameita fanguinis missionem eo fugimus se morbus magnust, cum virium robore coniuncius, Ut est Codem A. meth. 6. Cum igitur varij sint contrariique auctoreS, Variaque eorum s
elacita de phlebotomia scopoq; mittendi
sanguinis, eam nos inire debemuS viam, Ut seponamus eorum omnium sententias, rem ipsam spectemus, indique mittetici anguinis scopum hauriamuS. Fingamus igitur nullum apud auctores & antiquos N recentiores cie phlebotomia extare Praeceptu: quid tum Θ an praestantissimum hoc medicine auxilium iacere pateremur λminime gentium . nam cum qui1q; videret magnum id esse praesidium ac morbis pel-Ienuis accomodatum , magniS proinde a Insubis opponeret. nemo enim est, qui nesciat, magnos morbos magnis medicametis curandos esse . nam , ut ait Celsus lib. a.
Vehementi malo aque vehemens auxilium
succurrit. Quare languinis missio unicuiq; vehemeti morbo salutaris censeretur,sive,
340쪽
Liber Tertius. 3IItique morbo indicari: Cum Vero eX alia sparte purgationem etiam generosum eta medicamentum aduerteret, eaq; magnos etiam curari morbos, Propterea: anceps
esset squantum ex maria itudine morbivii, quod nam ex duobus nisice praesidij usu
paret, Ut magnum morbum curaret. Iunac hysitatione prudentis medici esset, duo diligenter perpendere, Naturam scilicet , causamque morbi Vim purgλ- tionis & phlebotomiae: duobus enim his
Optime expensis, prompte altero rellitos alterum Usurparet. Cum vero Purgantis medicamenti vis ea sit, ut humores noxios
ab innoxijs eligat & educat: phlebotomiqvero, Vt omnes simul promiscue extrahat; certe quiuis magnum morbum ex caco-chymia profectum purgante medicamen to curaret , posthabita languinis missione . Magnum vero morbum , ex plethora natum , aptius plebotomia curaret. Itaque
magnitudo morbi est indicans & scopus horum duorum praesidioru: phlebotomiequidem magnitudo ex ple thora oriunda,
purgationis vero eadem magnitudo profecta ex cacochymia. Magnitudo autem morbi, inquit Gal. q. Meth. ceu scopus qui iam est sanguinis detrahendi εν purgationis adhibenda; & Celsus lib. a. de missione sanguinis idem probat , inquienS , Ergo veheis mens febris ubi rubet corpus , pleneque venatumem, sanguinis derra innem requirit.